Νέο κεφάλαιο ανοίγει αυτή την Κυριακή για το μέλλον του Σουδάν, είτε αυτό παραμείνει ενιαίο, είτε (που είναι και το πιθανότερο) εξελιχθεί σε δύο κράτη με το ένα να έχει την έδρα του στο βορρά και το άλλο στο νότο. Καταλυτικό ρόλο στην παραπέρα ιστορία της μεγαλύτερης (ως σήμερα...) αφρικανικής χώρας θα παίξει το αποτέλεσμα δύο δημοψηφισμάτων. Και τα δύο δημοψηφίσματα (απόρροια της ειρηνευτικής συμφωνίας του 2005) πραγματοποιούνται σήμερα. Το πρώτο διεξάγεται στο νότο με τη συμμετοχή περίπου 4.000.000 εγγεγραμμένων ψηφοφόρων και το άλλο στην (ιδιαίτερα πλούσια σε πετρέλαιο) περιοχή Αμπγέι, που βρίσκεται ακριβώς στη μέση των διοικητικών ορίων βόρειου και νότιου Σουδάν.

Στο νότο οι ψηφοφόροι καλούνται να απαντήσουν εάν επιθυμούν την ενότητα της χώρας (σημειώνοντας το εικονίδιο που δείχνει δύο χέρια ενωμένα) ή την ανεξαρτητοποίηση του νότου (σημειώνοντας το εικονίδιο που δείχνει μία ανοιχτή παλάμη με τα δάχτυλα ενωμένα).

Στο Αμπγέι ερωτώνται εάν επιθυμούν να παραμείνουν στο βόρειο Σουδάν ή να ανήκουν στο νότιο. Σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων θα εφαρμοστεί σταδιακά ως τις 9/7/11, οπότε εκπνέει και η ισχύς της ειρηνευτικής συμφωνίας του 2005 που τερμάτισε τον πολυετή εμφύλιο σε βορρά και νότο...

Ο σουδανικός λαός, βέβαια, είτε βρίσκεται στο βορρά, είτε στο νότο, δεν έχει τίποτε να μοιράσει, καθώς εξακολουθεί να υποφέρει από ταξικές πολιτικές που υποσκάπτουν το μέλλον και την ανάπτυξή του παρά τα πετρέλαια, το χρυσό, το ουράνιο και το χαλκό που κρύβει γενναιόδωρα η αχανής σουδανική γη. Ωστόσο, οι δυνάμεις εξουσίας σε Χαρτούμ και Τζούμπα (πρωτεύουσα του νότιου Σουδάν) φαίνεται πως έχουν να «μοιράσουν» πράγματα... Οπως, π.χ., τα τεράστια κέρδη που αποφέρει η πετρελαϊκή παραγωγή και η εξαγωγή του σε τρίτες χώρες και τα οποία ως τώρα δε μοιράστηκαν ακριβοδίκαια αφού, κατά κοινή ομολογία, οι ισλαμιστές του Σουδανού Προέδρου, Ομάρ αλ Μπασίρ, στο Χαρτούμ πήραν τη μερίδα του λέοντος. Ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι τα έσοδα από την πετρελαϊκή παραγωγή την πενταετία 2005 - 2010 ξεπέρασαν τα 50 δισ. δολάρια και απ' αυτά μόλις τα 10 (δηλαδή το 1/5) πήγαν στα δημόσια ταμεία του νότιου Σουδάν.

Ποια είναι τα προγνωστικά για το σημερινό δημοψήφισμα στο νότιο Σουδάν; Τα περισσότερα δυτικά ειδησεογραφικά δίκτυα εκτιμούν πως η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων θα υποστηρίξει την απόσχιση του νότου. Η αγγλόφωνη σουδανική ηλεκτρονική εφημερίδα «Sudan Tribune» επικαλείται σφυγμομέτρηση που πραγματοποιήθηκε πριν μερικές βδομάδες στο νότο, σύμφωνα με την οποία το 97% των ερωτηθέντων απάντησε πως θα ψηφίσει υπέρ της ανεξαρτησίας και μόλις το 3% τάχθηκε υπέρ της ενότητας του Σουδάν. Μάλιστα, σε δύο πολιτείες, στη Γιούνιτι και στην Eastern Equatoria, δε βρέθηκε ούτε ένας από τους ερωτηθέντες που να υποστηρίξει την ενότητα του Σουδάν...

Η νέα μέρα, λοιπόν, που θα ξημερώσει αύριο φαίνεται πως οδηγεί στα γεννητούρια μίας νέας χώρας (Νότιο Σουδάν) και στο μετασχηματισμό του παλιού Σουδάν, το οποίο δεν αποκλείεται να προσαρτηθεί ακόμη πιο σφιχτά στο άρμα θρησκευτικο-πολιτικής ομογενοποίησης. Ο Πρόεδρος Ομάρ αλ Μπασίρ ήδη «ξεκαθάρισε» πως εάν το αποτέλεσμα του σημερινού δημοψηφίσματος είναι υπέρ της ανεξαρτησίας του νότου, τότε αυτός θα επιδιώξει την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου (σαρία) στο «παλιό» Σουδάν. Οσον αφορά στο «νέο» Σουδάν; Στη διάρκεια επίσκεψης που πραγματοποίησε στην Τζούμπα την περασμένη Τρίτη (4/1), ο Μπασίρ υποσχέθηκε ότι θα σεβαστεί το αποτέλεσμα και θα επιδιώξει καλές σχέσεις γειτονίας... Οχι βεβαίως από ευαισθησία στη δημοκρατία (την οποία ποτέ δε χώνεψε όπως απέδειξε με την πραξικοπηματική κατάλυση της εξουσίας στα τέλη της δεκαετίας του '80...), αλλά από ανάγκη. Χαρτούμ και Τζούμπα αλληλοεξαρτώνται όσον αφορά στην εκμετάλλευση και διαχείριση ενεργειακών πόρων μιας που οι βόρειοι διαθέτουν τις υποδομές σε λιμάνια, διυλιστήρια και πετρελαιαγωγούς και οι νότιοι διαθέτουν τεράστιες περιοχές σημαντικότατου πλούτου σε πετρέλαιο, χαλκό, ουράνιο, χρυσό. Ωστόσο, οι (εδώ και πολλά χρόνια ανεπίλυτες) εκκρεμότητες καθώς και ο ρόλος ξένων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που εποφθαλμιούν γενναίο μερτικό από τον σουδανικό ορυκτό πλούτο (ΗΠΑ, Γαλλία) αλλά και Κίνα και Ινδία ενδέχεται να κάνουν την πλάστιγγα να γείρει προς τη μεριά της (ακόμη και ένοπλης) αντιπαράθεσης παρά προς τη μεριά της ανέφελης συνεργασίας. Το πιθανότερο, δηλαδή, είναι να έχουμε άλλη μία οδυνηρή (για το λαό) εφαρμογή της ιμπεριαλιστικής πολιτικής του «διαίρει και βασίλευε»...

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα κινηθούν διαδικασίες για τη σύνταξη νέων Συνταγμάτων (είτε σε ένα ενιαίο Σουδάν, είτε σε δύο νέα σουδανικά κράτη) αφού η ισχύς της ειρηνευτικής συμφωνίας του 2005 εκπνέει τον Ιούλη τρέχοντος έτους και ως τότε θα πρέπει να αποφασιστούν μία σειρά από ζητήματα όπως:

• Η μορφή του πολιτεύματος (π.χ. στο βορρά θα είναι ισλαμική δημοκρατία, προεδρική δημοκρατία, σουλτανάτο κ.ά., στο δε νότο θα έχουμε προεδρική ή προεδρευόμενη δημοκρατία;).
• Τα διοικητικά όρια (ή μάλλον σύνορα εάν το δημοψήφισμα οδηγήσει σε ανεξαρτησία) ανάμεσα σε βορρά και νότο.
• Το οικονομικό σύστημα που θα εφαρμοστεί είτε στο βορρά, είτε στο νότο.
• Οι σχέσεις με τις γειτονικές χώρες αλλά και μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα που μάχονται προκειμένου να εξασφαλίσουν τη μερίδα του λέοντος στα τεράστια σουδανικά πετρελαϊκά αποθέματα...

Τα σενάρια για την επόμενη μέρα δίνουν και παίρνουν. Στο «παιχνίδι» μπαίνει και η βρετανική μη Κυβερνητική Οργάνωση Aegis Trust, που έχει ήδη προβεί σε εκτίμηση των ζημιών που θα μπορούσε να προκαλέσει ένας δεκαετής πόλεμος μεταξύ βορρά και νότου, προβλέποντας ότι θα ξεπερνούσαν τα 100 δισ. δολάρια. Διαβλέπει, όπως και άλλοι αναλυτές, ότι η ανεξαρτησία του νότου θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία από τις ακόλουθες τέσσερις πιθανές περιπτώσεις:

• Πόλεμος χαμηλής ισχύος, όπου οι δύο πλευρές (βορράς - νότος) αποδέχονται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αλλά διαφωνούν στον τρόπο εφαρμογής του, ενώ παράλληλα διατηρούνται οι συγκρούσεις μεταξύ κτηνοτροφικών και αγροτικών φυλετικών κοινοτήτων στο νότο και οι συγκρούσεις ανάμεσα σε στρατό και ένοπλους αντάρτες στο Νταρφούρ (δυτικό Σουδάν).
• Σύρραξη μεσαίας κλίμακας. Σε αυτή την περίπτωση το Χαρτούμ επισήμως αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του νότου αλλά την υποβαθμίζει ενεργά μην επιλύοντας διμερείς εκκρεμότητες (σύνορα, κέρδη από πετρέλαιο) με συνέπεια τις μεσοπρόθεσμες συγκρούσεις βορρά - νότου.
• Πλήρης ανάφλεξη και κλιμάκωση του πολυετούς εμφύλιου πολέμου, με το Χαρτούμ να αρνείται στο νότο την ανεξαρτησία και αυτός να την διεκδικεί με την πυγμή των όπλων με συνέπεια κλιμάκωση των συγκρούσεων τόσο μεταξύ βορρά και νότου όσο και μεταξύ «αντίπαλων» φυλετικών κοινοτήτων στο νότο.
• Ειρήνη. Χαρτούμ και Τζούμπα συμφωνούν και αποδέχονται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, επιλύουν γρήγορα τις μεταξύ τους εκκρεμότητες σε σύνορα, κέρδη πετρελαίου, θεσμούς κλπ. και συνεργάζονται ως καλοί γείτονες με συνέπεια τη βελτίωση της ζωής και της ασφάλειας για τους λαούς της ευρύτερης περιοχής.

Ο ΓΓ του Σουδανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, Μουχαμάντ Ιμπραχεέμ Νογκντ, μιλώντας στην πόλη Μελκάλ του νότιου Σουδάν στις 2/1/2011, επιβεβαίωσε τη θέση του κόμματος υπέρ της ενότητας του Σουδάν, σημειώνοντας: «Η διαδικασία της αυτοδιάθεσης δε θα έπρεπε να μπει σε πλειοδοσία είτε υπέρ της ενότητας, είτε υπέρ της απόσχισης. Ειδικά όταν ο λαός του νότου είχε αγωνιστεί επί δεκαετίες για την επίτευξη των αιτημάτων του. Ακόμη και στην περίπτωση της απόσχισής του, ο νότος δε "θα πάει μακριά" και θα παραμένουν οι σχέσεις του με το βορρά. Εμείς θα αφήσουμε ανοιχτή την πόρτα της ενότητας, σε περίπτωση που θελήσει ο νότος να επιστρέψει εκ νέου στην ενότητα».

Σε επόμενο σημείο, ο ΓΓ κάλεσε το νότο να διατηρήσει τις επαφές του με τις πολιτικές δυνάμεις του βορρά, γιατί η κρίση δε θα λήξει με την έλευση της απόσχισης, καθώς θα παραμείνουν άλυτα θέματα ανάμεσα στο Χαρτούμ και την Τζούμπα. Επιπλέον, προειδοποίησε για την πιθανή εκμετάλλευση των εδαφών του νότου από τις δυνάμεις της Δύσης «με σκοπό την εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων στην περιοχή», επισημαίνοντας παράλληλα τον κίνδυνο να «επιβαρυνθεί» ο βορράς με τις πολιτικές και πρακτικές του (κυβερνώντος ισλαμικού) Εθνικού Κόμματος του Κογκρέσου (NCP).

Στην ίδια δήλωση ο Μουχαμάντ Ιμπραχεέμ Νογκντ σημειώνει ότι το Εθνικό Κόμμα του Κογκρέσου έχει την κύρια ευθύνη για όσα διαδραματίζονται στη χώρα καθώς έχει πλούσια ιστορία κατάπτυστων πράξεων, που ξεκίνησε με το αντισυνταγματικό του πραξικόπημα το 1989 και φθάνει μέχρι την επικείμενη διχοτόμηση του Σουδάν. Και ο ΓΓ του Σουδανικού ΚΚ κατέληξε: «Εμείς ως κόμμα θα παλεύουμε μέχρι την τελευταία στιγμή για την ενότητα του Σουδάν, πάνω σε νέα θεμέλια, με πρώτο βήμα την ανατροπή του καθεστώτος από μια λαϊκή εξέγερση, που δε θα υπολογίζει τις απειλές της αυτοαποκαλούμενης κυβέρνησης "σωτηρίας"».