Το πρώτο κουδούνι στα σχολεία χτύπησε τη βδομάδα που μας πέρασε, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας σχολικής χρονιάς με γνωστά και χρονίζοντα προβλήματα μεν αλλά και με άλλους παράγοντες που βαραίνουν πάνω στις λαϊκές οικογένειες, στους μαθητές, στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς.

Ζούμε σε συνθήκες πολεμικής οικονομίας, με την Ελλάδα βαθιά μπλεγμένη στα ιμπεριαλιστικά σχέδια του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Ετσι, ενώ η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχουν χρήματα για την Παιδεία, την Υγεία, την Πρόνοια, την Πολιτική Προστασία κ.λπ., την ίδια στιγμή συμμετέχει σε όλους τους ΝΑΤΟικούς πολεμικούς σχεδιασμούς, αυξάνοντας σημαντικά τις στρατιωτικές δαπάνες. Αυτή η πολιτική, την οποία έχουν ακολουθήσει όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών, όχι μόνο δεν έχει καμία σχέση με την άμυνα της χώρας μας, όχι μόνο εξυπηρετεί τα σχέδια μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, αλλά θέτει σε κίνδυνο και τον λαό μας καθώς τα σύννεφα του πολέμου ήδη χτυπάνε την πόρτα μας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση επιχειρεί παράλληλα να επιβάλει νέα αντεργατικά μέτρα, όπως το νομοσχέδιο για το 13ωρο. Ενα τέτοιο νομοσχέδιο, που ξεχειλώνει το ωράριο και τσακίζει τον ελεύθερο χρόνο των εργαζομένων, δεν αφορά μόνο τους χώρους δουλειάς. Επηρεάζει άμεσα και τη σχολική ζωή: Πώς μεγαλώνει ένα παιδί, πώς θα βρει ο μαθητής χρόνο για παιχνίδι, για διάβασμα, για δημιουργία, όταν οι γονείς του λείπουν ατελείωτες ώρες στη δουλειά, όταν το ίδιο το σχολείο μετατρέπεται σε χώρο φύλαξης αντί για χώρο μόρφωσης;

Αυτές οι εξελίξεις δεν είναι τυχαίες. Ανήκουν στη στρατηγική της ΕΕ και του κεφαλαίου να προσαρμόσουν την Εκπαίδευση στις ανάγκες της αγοράς. Το σχολείο καλείται από τη μια να καλλιεργήσει σύγχρονες δεξιότητες για να μπορούν οι αυριανοί εργαζόμενοι να χειρίζονται τα σημερινά και μελλοντικά μέσα παραγωγής (διαμορφωμένα από την εξέλιξη της τεχνολογίας), από την άλλη όμως θέλει αυτούς τους εργαζόμενους «ευέλικτους», να συνηθίζουν από μικροί στον εξαντλητικό ρυθμό, πειθαρχημένοι και πειθήνιοι, να μην εξεγείρονται ενάντια στην αδικία, να μη βλέπουν την εκμετάλλευση, να θεωρούν μονόδρομο την κυριαρχία της αγοράς.

Αυτό το γενικό πλαίσιο οφείλει να έχει υπόψη του κάθε γονιός, κάθε εκπαιδευτικός, κάθε μαθητής που νιώθει την πίεση να συσσωρεύεται, που λαμβάνει κατακερματισμένη γνώση και σπρώχνεται στην απουσία συλλογικής ζωής.

Αυτό το πλαίσιο διαμορφώνει και το περιεχόμενο του σχολείου, που μπορεί να εμπλουτίζεται με διαδραστικούς πίνακες και εποπτικά μέσα (την ώρα που τα ταβάνια βέβαια θα συνεχίσουν να «βρέχουν» σοβάδες), όμως η Γλώσσα εκφυλίζεται σε τεχνική επικοινωνίας, η Φυσική και τα Μαθηματικά περιορίζονται σε αποστήθιση τύπων χωρίς σύνδεση με την κοινωνική πρακτική, έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο τα Καλλιτεχνικά Μαθήματα, που καλλιεργούν την αισθητική, κ.ο.κ.

Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: Να μη μάθουν τα παιδιά να σκέφτονται κριτικά, να μη βλέπουν τον εαυτό τους ως δύναμη που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.

Είναι έκφραση του αδιεξόδου που δημιουργεί ένα σχολείο αποξενωμένο από τις ανάγκες και τα όνειρα της νεολαίας. Ενα σχολείο που αντιμετωπίζει το παιδί όχι ως αυριανό δημιουργό, αλλά ως μελλοντικό γρανάζι της καπιταλιστικής μηχανής.

Και σ' αυτό το υπόβαθρο βλέπουμε κάθε Σεπτέμβρη να επαναλαμβάνεται το ίδιο σκηνικό: Υποσχέσεις για «έγκαιρη προετοιμασία», διαβεβαιώσεις ότι «όλα είναι έτοιμα», κι όμως τα προβλήματα εμφανίζονται με το «καλημέρα».

• Ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς, με χιλιάδες κενά να καλύπτονται με συμβασιούχους αναπληρωτές, οι οποίοι ζουν σε καθεστώς μόνιμης ανασφάλειας.
• Ελλείψεις σε υποδομές, με σχολεία γηρασμένα και επικίνδυνα, αίθουσες σε κοντέινερ, εργαστήρια ανύπαρκτα ή υποτυπώδη, μαθητές να στοιβάζονται σε τμήματα των 25-27 παιδιών και συγχωνεύσεις να έρχονται με κάθε ευκαιρία, αντί για μικρότερα και πιο ανθρώπινα τμήματα.
• Οικογένειες που αιμορραγούν οικονομικά για να καλύψουν έξοδα σχολικών ειδών, φροντιστηρίων, δραστηριοτήτων που θα έπρεπε να παρέχει το δημόσιο σχολείο.

Πρόκειται για μια εικόνα που δεν αλλάζει, γιατί δεν είναι απλά ζήτημα «κακής οργάνωσης». Είναι αποτέλεσμα της στρατηγικής υποχρηματοδότησης της Παιδείας, της λογικής «κόστους - οφέλους» που διέπει το αστικό κράτος. Οταν προτεραιότητα είναι οι εξοπλισμοί και οι φοροαπαλλαγές στους μεγάλους ομίλους, η Παιδεία μπαίνει στο περιθώριο.

Απέναντι σε αυτά, γονείς, εκπαιδευτικοί και μαθητές δείχνουν από την πρώτη στιγμή αποφασισμένοι να μη σταματήσουν να φωνάζουν και να διεκδικούν τα αυτονόητα: Μόνιμους διορισμούς στο ύψος των πραγματικών αναγκών, υποδομές και κτίρια σύγχρονα και ασφαλή, μείωση του αριθμού μαθητών ανά τάξη, δωρεάν, ποιοτικά γεύματα, πλήρη στήριξη της Ειδικής Αγωγής κ.λπ.

Και έχουν κάθε δίκιο να φωνάζουν γι' αυτά, όταν νιώθουν ότι το σχολείο που έχουν ανάγκη σήμερα πρέπει ουσιαστικά να μορφώνει και όχι απλώς να εκπαιδεύει σε δεξιότητες. Να δίνει στα παιδιά πλήρη εικόνα του φυσικού και κοινωνικού κόσμου, ώστε να κατανοούν τις αιτίες και τις συνέπειες, να αποκτούν κριτική σκέψη. Να καλλιεργεί την εργασία ως δημιουργία, μέσα από εργαστήρια, τέχνες, συλλογικά έργα. Να δίνει στα παιδιά εμπειρία συμμετοχής, συντροφικότητας, αλληλεγγύης. Να έχει πλήρες και σταθερό εκπαιδευτικό προσωπικό, σύγχρονες υποδομές. Να αγκαλιάζει όλα τα παιδιά, χωρίς διακρίσεις, με ιδιαίτερη φροντίδα για όσους χρειάζονται στήριξη.

Αυτό το σχολείο όμως δεν μπορεί να υπάρξει στο έδαφος του καπιταλισμού, που μετρά τα πάντα με το κόστος και το κέρδος. Είναι το σχολείο της κοινωνίας που θα έχει στο επίκεντρό τις ανάγκες του ανθρώπου, και γι' αυτές θα αξιοποιεί τις τεράστιες επιστημονικές και τεχνολογικές δυνατότητες που έχουν αναπτυχθεί στην εποχή μας. Είναι το σχολείο του μέλλοντος, το σχολείο του σοσιαλισμού.