«Ιστορική ευκαιρία αλλαγών το 2005 για τον ΟΗΕ» έλεγε την περασμένη άνοιξη ο ΓΓ του Οργανισμού, Κόφι Ανάν, δημοσιοποιώντας τις θέσεις του απέναντι στο πακέτο προτάσεων ομάδας εμπειρογνωμόνων και πρώην κυβερνητικών αξιωματούχων σε σχέση με την ποιότητα και την ποσότητα των αλλαγών ενός οργανισμού «Ηνωμένων Εθνών του 21ου αιώνα»... Νευραλγική θέση στις προτάσεις του ΓΓ πήραν, μεταξύ άλλων, οι προτάσεις για το μέλλον των επιχειρήσεων επιβολής και διατήρησης ειρήνης, η συγκρότηση μίας νέας Επιτροπής Οικοδόμησης Ειρήνης, η σκέψη για την πιθανότητα θεσμοθέτησης μίας νέας ρύθμισης ή «τροποποίησης» των σημερινών διατάξεων της Χάρτας του ΟΗΕ περί της χρήσης βίας και της «ευθύνης προστασίας» αμάχων, πιθανότατα για τη ρύθμιση ή «αποφυγή» μελλοντικών διενέξεων όπως αυτή του 2003 με τον αμερικανοβρετανικό πόλεμο στο Ιράκ...

Γεγονός είναι πως όλα αυτά θα τεθούν σύντομα επί τάπητος, κατά την επικείμενη Συνάντηση Κορυφής του ερχόμενου Σεπτέμβρη στην έδρα του ΟΗΕ στη Ν. Υόρκη...

Ωστόσο, την ώρα που εντείνονται οι ζυμώσεις και οι διεθνείς διαβουλεύσεις για το μέλλον π.χ. των κυανοκράνων και των επιχειρήσεων «διατήρησης, επιβολής και οικοδόμησης ειρήνης», το ίδιο διάστημα οι πληροφορίες για σκάνδαλα σεξ, βίας, οικονομικής και άλλης διαφθοράς σε βάρος κυανοκράνων παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας. Σχεδόν κάθε μήνα, βγαίνει στη δημοσιότητα ένα τρανταχτό κρούσμα διαφθοράς και σκανδάλων με πρωταγωνιστές στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό επιχειρήσεων του ΟΗΕ σε νυν ή πρότινος εμπόλεμες ζώνες. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις του ΟΗΕ σε περιοχές όπως η βορειοανατολική επαρχία της ΛΔ Κονγκό, Ιτούρι, παίρνουν το τελευταίο τετράμηνο μία ξεκάθαρα επιθετική μορφή που απέχει πλέον ελάχιστα από την ανοιχτή σύγκρουση των κυανοκράνων με ντόπιες ένοπλες οργανώσεις που πρωταγωνιστούν στα θέατρα πολέμου...

Εν μέσω, λοιπόν, διεθνών διαβουλεύσεων για το μέλλον των «ειρηνευτικών» επιχειρήσεων του ΟΗΕ, ίσως είναι χρήσιμο να δούμε μερικά από τα ζητήματα που τίθενται και στα θέατρα συγκρούσεων και στους δαιδαλώδεις διαδρόμους των διπλωματικών αντιπροσωπειών δεκάδων χωρών στην έδρα του ΟΗΕ σε Γενεύη και Ν. Υόρκη...

Τραυματισμένος Σομαλός έφηβος από τα πυρά κυανοκράνων κατά την επέμβαση του '92...

Από τη δεκαετία του '50 ως περίπου τα μέσα της δεκαετίας του '80 είχαμε, ως επί το πλείστον, τους άοπλους ή ελαφρώς οπλισμένους στρατιώτες των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ που αναπτύσσονταν σε μία χώρα μετά την επίτευξη εκεχειρίας και ειρηνευτικής συμφωνίας και δη με τη συγκατάθεση των άμεσα εμπλεκόμενων πλευρών.

Το τέλος της πρώην ΕΣΣΔ, άνοιξε, τη δεκαετία του '90 (οπότε εγκρίθηκαν τουλάχιστον 40 αποστολές κυανόκρανων...), τον «ασκό του Αιόλου»... Η αλλαγή του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων προκάλεσε μία σειρά αλυσιδωτών εξελίξεων μεταμορφώνοντας τον έως τότε (τηρουμένων των δεδομένων...) πιο «ισορροπημένο» ΟΗΕ σε ένα διεθνές όργανο επεμβάσεων σε διάφορα σημεία του πλανήτη.

Η αρχή έγινε με τον «εμπλουτισμό» της στρατιάς των κυανοκράνων... Πλέον προέρχονταν από χώρες που ως τότε δεν τολμούσαν να έχουν παρουσία σε διεθνείς κρίσεις (π.χ. Ιαπωνία, Γερμανία). Επιπλέον, αναπτύσσονταν χωρίς την αλλοτινή προϋπόθεση μίας συμφωνίας εκεχειρίας ή ειρηνευτικής συνθήκης και δίχως τη συγκατάθεση όλων των εγχώριων αντιτιθέμενων πλευρών (βλέπε πρώην Γιουγκοσλαβία το διάστημα 1992-1995, Σομαλία το 1992-93). Σε αρκετές περιπτώσεις, τα Ηνωμένα Εθνη (π.χ. αμερικανοβρετανικές επιθέσεις στον Περσικό από αρχές ως τέλη δεκαετίας '90) παρείχαν ουσιαστικά άλλοθι ή επίχρισμα «διεθνούς νομοτυπίας» για υπό αμερικανικής ηγεσίας επιχειρήσεις με διάφορα προσχήματα (π.χ. «ανθρωπιστικά» όπως στην Αϊτή το 1993 και σήμερα...).

Associated Press

Πυρ στο ψαχνό ρίχνουν οι Βραζιλιάνοι κυανόκρανοι στην Αϊτή...

Το τελευταίο, πιο κομβικό, σημείο για τα Ηνωμένα Εθνη ήρθε την άνοιξη του 2003 οπότε οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις (κύρια μεταξύ μελών της ΕΕ και ΗΠΑ) εμπόδισαν την έκδοση μίας προσχηματικής συγκατάθεσης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στη δραματικότερη, έως τότε, επέμβαση σε βάρος του ιρακινού λαού... Ο πόλεμος, στη συνέχεια, «ευλογήθηκε» με διάφορους τρόπους, είτε έμμεσα, είτε απροκάλυπτα, με τους πρώην τάχα αντιπολεμικούς «αντιρρησίες» (Γαλλία, Γερμανία) να επιζητούν στη συνέχεια έναν άλλο ρόλο με αντάλλαγμα κομμάτι από την πίτα της «ανοικοδόμησης»...

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, γίνεται πιο ξεκάθαρο, πως ο λεγόμενος «γίγαντας με τα πήλινα πόδια» δεν μπορεί πλέον ούτε καν «εικονικά» να υπερασπίσει το παραμικρό ίχνος της χαμένης (από καιρό...) τιμής της «διεθνούς έννομης τάξης». Κυρίως γιατί έχει μετατραπεί σε (πότε πρόθυμα, πότε απρόθυμα...) «ακόλουθο» των επεμβάσεων ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ και άλλων περιφερειακών οργανισμών, ιδιαίτερα όταν οι «επιχειρήσεις» των τελευταίων καρκινοβατούν...

Σήμερα, μέσα της δεκαετίας του 2000, οι κυανόκρανοι (με τρανταχτές περιπτώσεις τις επιχειρήσεις του ΟΗΕ στην Αφρική, που είναι και οι περισσότερες στην υφήλιο) και βαριά οπλισμένοι είναι και εμπλέκονται σε πολύ πιο σύνθετες αποστολές...

Π.χ., ο Ολλανδός στρατηγός Πάτρικ Κάμαερτ, διοικητής της αποστολής 16.500 κυανοκράνων στη βορειοανατολική επαρχία Ιτούρι αλλά και στο Κίβου της ΛΔ Κονγκό (MONUC) υπερηφανευόταν, σε συνέντευξή του στο «Ασοσιέιτεντ Πρες» (19/6), ότι οι κυανόκρανοι εμπλέκονται «πλέον και σε επιχειρήσεις συλλογής ευαίσθητων πληροφοριών» σε σχέση με τις δραστηριότητες ενόπλων δυνάμεων, έχοντας στη διάθεσή τους κάθε τεχνολογική δυνατότητα... Ο Ολλανδός στρατηγός δε, σχολίασε τις αμφιλεγόμενες επιχειρήσεις κυανόκρανων στην επαρχία Ιτούρι κατά ένοπλων κογκολέζικων οργανώσεων, στις αρχές του περασμένου Μάρτη. Η αιματηρή αντεπίθεση των κυανοκράνων ήταν πρακτικά η οργανωμένη απάντησή τους στη φονική ενέδρα που στήθηκε σε βάρος τους στις 25 Φλεβάρη με αποτέλεσμα το θάνατο 9 κυανοκράνων και τον τραυματισμό πολλών άλλων (κυρίως από χώρες της Νότιας Ασίας). Το Μάρτη, λοιπόν, οι κυανόκρανοι της αποστολής στη ΛΔ Κονγκό επιτέθηκαν σε βάσεις ενόπλων των φυλών Χέμα και Χέντου χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα «ρίψη απειλητικών πυρών» με αποτέλεσμα το θάνατο αρκετών ανθρώπων, όχι μόνον ενόπλων, αλλά και αμάχων. Σε αντίθεση με τους κυανόκρανους της δεκαετίας του '50, οι «κυανόκρανοι του 2005 στο Ιτούρι της ΛΔ Κονγκό, όχι μόνον απάντησαν με συντονισμένα πυρά αλλά είχαν και τη διευκόλυνση στρατιωτικών ελικοπτέρων εξοπλισμένων με πυροβόλα που... καθοδηγούσαν τις κινήσεις τους»!

Αρκετά διεθνή ΜΜΕ μίλησαν τότε (μάλλον όχι άδικα...) για επιχειρήσεις αντεκδίκησης των κυανοκράνων στο Ιτούρι της ΛΔ Κονγκό. Ομως, ο «εκσυγχρονισμός» των σημερινών κυανοκράνων στη ΛΔ Κονγκό δεν εμπόδισε νέες, εναντίον τους επιθέσεις (ιδιαίτερα κατά το δίμηνο Μάη - Ιούνη)...

Σήμερα, ο ΟΗΕ διατηρεί περίπου 17 αποστολές κυανοκράνων σε ισάριθμες χώρες του πλανήτη με τη συμμετοχή άνω των 67.000 στρατιωτών. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως ο αριθμός και οι αρμοδιότητές τους θα αυξηθεί περισσότερο τα επόμενα χρόνια... Και είναι σίγουρο πως ο ρόλος που θα κληθούν να παίξουν θα είναι ενδεχομένως ακόμη «δυναμικότερος». Οι συζητήσεις στα Ηνωμένα Εθνη, αυτόν τον καιρό, επεκτείνονται πολύ πιο πέρα απ' τη δυνατότητα των κυανοκράνων να απαντούν συντονισμένα σε εχθρικά πυρά. Αρκετά κέντρα εξουσίας (ιδιαίτερα στις ΗΠΑ) ασκούν έντονες πιέσεις προκειμένου οι κυανόκρανοι να «επιλύουν» συρράξεις... εξαπολύοντας ουσιαστικά πόλεμο στα θέατρα των συγκρούσεων... Αλλες δυνάμεις (π.χ. Κίνα) διαφωνούν με τη χορήγηση ακόμη περισσότερων εξουσιών στους κυανόκρανους, θεωρώντας πως οι σημερινές αναφορές της Χάρτας του ΟΗΕ και των αποφάσεων θεσμικών οργάνων του Οργανισμού αρκούν για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις κρίσεις...

Οι αλλαγές που «ζυμώνονται» για τον «ΟΗΕ του 21ου αιώνα» μολονότι έχουν ως πλαίσιο αναφοράς τις «μεταρρυθμιστικές» προτάσεις του Ανάν, δεν είναι απόλυτα βέβαιο πως θα κινηθούν ή θα περιοριστούν σ' αυτές. Αποτελούν μία καλή αφορμή βολιδοσκόπησης, ακόμη και συγκεκριμενοποίησης των θέσεων και των μετώπων μεταξύ των χωρών - μελών. Οι καταιγιστικές εξελίξεις που δημιουργούν οι παρούσες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, στην Κεντρική Ασία, αναμένεται να περιπλέξουν ακόμη περισσότερο τα προβλήματα (για τους λαούς) στη διεθνή σκακιέρα... Η κουβέντα πλέον δε γίνεται απλώς για ένα πιο ευέλικτο σχήμα κυανόκρανων ταχείας επέμβασης αλλά για τη συγκρότηση ενός «Στρατηγικού Δυναμικού Κυανοκράνων ταχείας επέμβασης» (όπως προτείνει ο Ανάν...), με ενδεχομένως ακόμη περισσότερο διευρυμένες τις εξουσίες για τη χρήση πυρός στις περιοχές όπου θα αναπτύσσονται...

Εξίσου ενδιαφέρον είναι το γεγονός πως στις ΗΠΑ, κραυγαλέος πολέμιος ενός ΟΗΕ που θα εφαρμόζει αξιόπιστα (και όχι κατά το δοκούν των ισχυρών) τις θεμελιώδεις αρχές του, έχει αρχίσει η συζήτηση για το ενδεχόμενο συγκρότησης μίας «δύναμης επαγγελματιών» κυανοκράνων (όπως πρότεινε στα τέλη Ιούνη έκθεση του ιδρύματος United States Institute for Peace, που χρηματοδοτείται από το κογκρέσο)...

Η δε πρόταση Ανάν για τη συγκρότηση μίας Επιτροπής Οικοδόμησης Ειρήνης (ΕΟΕ με τη συμμετοχή 15-20 μελών) που θα είναι συμβουλευτική ως προς το Συμβούλιο Ασφαλείας και το Οικονομικό - Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ και ενός Γραφείου Υποστήριξης Επιχειρήσεων Οικοδόμησης Ειρήνης, φαίνεται να τυγχάνει, σε γενικές γραμμές, της ευρείας αποδοχής των 15 μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ωστόσο, οι υπό καθορισμό λεπτομέρειες είναι που θα κάνουν τη διαφορά... Η γενική θέση ενός μηχανισμού εποπτείας και στενής παρακολούθησης επιχειρήσεων κυανοκράνων δεν αφορά μόνον την εποχή μετά τη λήξη του πολέμου αλλά κυρίως τη μακροπρόθεσμη πορεία ενός κράτους μέχρι την «εξασφάλιση της οικοδόμησης ειρήνης» με περιφερειακούς οργανισμούς (π.χ. ΝΑΤΟ, ΕΕ, Αφρικανική Ενωση) να παίζουν, πλέον ανοιχτά, έναν ακόμη πιο ενεργό ρόλο σε μελλοντικές αποστολές. Περίοπτη θέση σ' αυτή την προτεινόμενη Επιτροπή Οικοδόμησης Ειρήνης, που ουσιαστικά καλείται να παίξει το ρόλο «καθοδηγητή και κηδεμόνα» μίας χώρας που αναδύεται από τις στάχτες εμφύλιας ή περιφερειακής σύρραξης, θα πάρουν διεθνή χρηματοπιστωτικά όργανα του μεγάλου κεφαλαίου, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο...

Associated Press

Στη σειρά περιμένουν οι μισθοφόροι της εταιρίας «Inter-Con», που έχουν αναλάβει τη φρούρηση (και όχι μόνον...) της αμερικανικής πρεσβείας στη Λιβερία

Τουλάχιστον τα τελευταία 15 χρόνια, εκατοντάδες ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρίες, που έχουν αναμειχθεί ανοιχτά ή κεκαλυμμένα σε κρίσεις και πολέμους (κυρίως συνεπεία ποικιλόμορφων ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας...) στα Βαλκάνια, στην Κεντρική Ασία, στην ευρεία Μέση Ανατολή και στην Αφρική, έχουν ήδη θέσει στο τραπέζι διεθνών κέντρων λήψης αποφάσεων την τάχα συμφέρουσα «ιδέα» κατάργησης ή έστω μερικής αντικατάστασης των κυανοκράνων του ΟΗΕ με το «ειδικευμένο επαγγελματικό προσωπικό», που οι ίδιες διαθέτουν έναντι αδράς αμοιβής.

Ανδρες της Dyncorp προσέφεραν τις «υπηρεσίες τους» σε Βοσνία, Κοσσυφοπέδιο, μετά από συμβόλαια με το αμερικανικό Πεντάγωνο. Στο Αφγανιστάν έχουν αναλάβει τη φρούρηση του «προέδρου» Χαμίντ Καρζάι. Αεροσκάφη και ένοπλοι της Dyncorp συμμετείχαν στο ιμπεριαλιστικό «Σχέδιο Κολομβία».

Μια άλλη εταιρία, η MPRI θεωρείται μία από τις ιδιωτικές εταιρίες πολέμου με ιδιαίτερη δράση στο κατεχόμενο Ιράκ. Η International Peace Operation Association έχει προτείνει τη σταθεροποίηση της κατάστασης στο έκρυθμο βορειοανατολικό τμήμα της ΛΔ Κονγκό αντί της αποστολής του ΟΗΕ, MONUC, έναντι τουλάχιστον 200 εκατομμυρίων...

Η International Charles του Ορεγκον προσελήφθη από την τότε κυβέρνηση της Λιβερίας (αρχές της δεκαετίας του '90) εναντίον των ανταρτών. Η Executive Outcomes (απαρτίζεται κυρίως από Νοτιοαφρικανούς ε.α. στρατηγούς επί Απαρτχάιντ), το 1995, ανέλαβε στη Σιέρα Λεόνε την προστασία της αμερικανικής πρεσβείας από τις τότε επιχειρήσεις των ανταρτών.

Η λίστα με τα ονόματα και τις αιματοβαμμένες δράσεις των επαγγελματιών μισθοφόρων (στρατιωτών, αξιωματικών, στρατηγών κλπ.) είναι ατελείωτη... Ο τζίρος τους, μόνο τα τελευταία τρία χρόνια, ανέρχεται σε αρκετές εκατοντάδες δισ. δολάρια! Το περιθώριο περαιτέρω μεγιστοποίησης των κερδών τους, με την ολοένα και μεγαλύτερη ανάμειξή τους στις σημερινές και επικείμενες επικίνδυνες κρίσεις και στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη, θεωρείται μεγάλο.

Ωστόσο, τα ζητήματα που θέτει η μεγαλύτερη εμπλοκή, ή, ακόμη χειρότερα, αντικατάσταση έστω και των σημερινών κυανοκράνων από το προσωπικό τέτοιων εταιριών είναι τεράστια... Οι περιπτώσεις πρόκλησης πολέμων για την προώθηση συμφερόντων οργανωμένων συμφερόντων του πολυεθνικού κεφαλαίου θα πολλαπλασιαστούν, με ακόμη χειρότερες συνέπειες για τους λαούς.

Ο πρώην βοηθός ΓΓ του ΟΗΕ, Βρετανός Μπρίαντ Ούρκουαρτ, που θεωρείται από τους πιο θερμούς υποστηρικτές των κυανοκράνων, δήλωνε στην καναδική εφημερίδα «Οτάβα Σίτιζεν» ήδη απ' το 1998: «Σε έναν τέλειο κόσμο δε χρειαζόμαστε τους επαγγελματίες... Αλλά ο κόσμος δεν είναι τέλειος. Η ιδιωτικοποίηση των ειρηνευτικών δυνάμεων προσφέρει και υποσχέσεις και κινδύνους, και ήρθε η ώρα για τη διεθνή κοινότητα να κάνει ορισμένες πολύ δύσκολες επιλογές... προτού οι επόμενες καταστροφές φέρουν μεγαλύτερα διλήμματα».

Το χειρότερο, ωστόσο, δεν είναι το «ψευτο-δίλημμα» του Ούρκουαρτ, αλλά το γεγονός πως στους ταραγμένους καιρούς που ζούμε, η «ιδέα», ουσιαστικά, της διεθνούς θεσμοποίησης ενός παντοδύναμου μισθοφόρου με εξουσίες ζωής και θανάτου έχει βρει αρκετά ευήκοα αυτιά...