Associated Press

Σκίτσο από την πολύκροτη δίκη

Η, εννέα μηνών, δίκη των δύο Λιβύων στη στρατιωτική βάση του Καμπ Ζάιστ στην Ολλανδία μπορεί να έλαβε τέλος, αλλά η υπόθεση της βομβιστικής επίθεσης στο αεροσκάφος της «Παναμέρικαν», το Δεκέμβρη του 1988, με 270 θύματα, τόσο επιβάτες όσο και κατοίκους του Λόκερμπι της Σκοτίας, όπου και κατέπεσε, δε φαίνεται να οδεύει προς τελική αρχειοθέτηση. Με το αίτημα της Τρίπολης για άμεση άρση των κυρώσεων τάσσονται αρκετές χώρες, όπως και ο 22μελής Αραβικός Σύνδεσμος, ενώ Βρετανία και ΗΠΑ πιέζουν τη λιβυκή κυβέρνηση να αναλάβει, ασχέτως της έλλειψης στοιχείων, την πολιτική ευθύνη της επίθεσης.

Επιφυλακτική στάση, πάντως, επιμένουν να κρατούν οι νομικές αρχές της Σκοτίας, που έφεραν σε πέρας και τη δίκη, υπογραμμίζοντας ότι, καθαρά νομικά, δεν υπάρχουν στοιχεία που να μπορούν να οδηγήσουν σε μια νέα δικαστική διαδικασία, ασχέτως αν οι έρευνες μπορούν επ' αόριστον να συνεχίζονται. Θέτοντας, μάλιστα, την κατάσταση στις πραγματικές της διαστάσεις, ο εκπρόσωπος της Ανώτατης Νομικής Αρχής της Σκοτίας, Κόλιν Μπόιντ, υπογράμμισε προς τη σκοτσέζικη Βουλή, ότι το αίτημα καταβολής αποζημιώσεων άπτεται καθαρά πολιτικών χειρισμών και δεν εμπίπτει των αρμοδιοτήτων της δικαιοσύνης.

Υποδοχή ήρωα επιφύλαξαν οι λιβυκές αρχές, όπως και πλήθος κόσμου, στον Αλ Αμίν Κχαλίφα Φχιμάχ, πρώην επικεφαλής των γραφείων των Λιβυκών Αερογραμμών στη Μάλτα, ο οποίος κρίθηκε ομοφώνως αθώος από το τριμελές ανώτατο σκοτσέζικο δικαστήριο για τη βομβιστική επίθεση και επέστρεψε, χτες, στην Τρίπολη. Στο αεροδρόμιο για να τον υποδεχτεί βρέθηκε και ο Λίβυος ηγέτης Μοαμάρ Καντάφι, ο οποίος δεν ήταν διόλου φειδωλός στις δηλώσεις του, τόσο για τον Φχιμάχ όσο και για τον συγκατηγορούμενό του, Αμπντελμπασέτ Αλί Μοχάμεντ αλ Μεγκράχι, ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια.

«Η απόφαση του δικαστηρίου επηρεάστηκε από τις εντονότατες αμερικανικές και βρετανικές πιέσεις» εκτίμησε ο Λίβυος ηγέτης, αποκαλύπτοντας ότι ο ίδιος έχει «πληθώρα στοιχείων» και θα τα προσκομίσει, τα οποία αποδεικνύουν την αθωότητα του Μεγκράχι. Σχολιάζοντας το αμερικανο-βρετανικό αίτημα για παροχή αποζημιώσεων στις οικογένειες των θυμάτων της βομβιστικής επίθεσης, ο συνταγματάρχης Καντάφι ανταπάντησε με το ερώτημα «πότε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ή οι ΗΠΑ θα αποζημιώσουν για τα θύματα των αμερικανικών βομβαρδισμών στην Τρίπολη και στη Βεγγάζη το Φλεβάρη του 1986; Οι Λίβυοι δεν είναι άνθρωποι;». Ας υπενθυμιστεί ότι ο βομβαρδισμός των δύο πόλεων, κατά τη διάρκεια του οποίου σκοτώθηκε και μία από τις κόρες του Λίβυου ηγέτη, πραγματοποιήθηκε ως αντίποινα για μια βομβιστική επίθεση σε ντισκοτέκ του Βερολίνου, όπου σκοτώθηκαν 2 Αμερικανοί πεζοναύτες, και κατά τις αμερικανικές αρχές υπήρχε λιβυκή ευθύνη.

Αν και την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη νέα συνάντηση ανάμεσα σε Αμερικανούς και Λίβυους αξιωματούχους με θέμα τις κυρώσεις, Ουάσινγκτον και Λονδίνο επιμένουν ότι δεν έχουν, ακόμη, πληρωθεί όλοι οι όροι για άρση των κυρώσεων σε βάρος της Λιβύης. Η βρετανική και η αμερικανική κυβέρνηση, διά στόματος του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών Ρόμπιν Κουκ και του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Ρίτσαρντ Μπουσέ, επιμένουν ότι η λιβυκή κυβέρνηση πρέπει ν' αποκαλύψει ό,τι γνωρίζει για την υπόθεση, να αποζημιώσει τις οικογένειες των θυμάτων, και να αποδεχτεί την ευθύνη που φέρει ως κυβέρνηση για τη βομβιστική επίθεση.

Εντούτοις, η λιβυκή ηγεσία εμφανίστηκε κατηγορηματικά αντίθετη. Καταρχήν, υπενθύμισε, ότι Λονδίνο και Ουάσινγκτον δεσμεύτηκαν με κοινή επιστολή, πριν την παράδοση των υπόπτων, προς την Τρίπολη ότι η δίκη των δύο Λίβυων δεν επρόκειτο να ασχοληθεί διόλου με το αν υπάρχει ή όχι πολιτική ανάμειξη στη βομβιστική επίθεση και δε στοχεύει να υποσκάψει τη λιβυκή κυβέρνηση. «Δεν υπάρχει περίπτωση να συζητήσουμε το οποιοδήποτε θέμα ευθύνης της λιβυκής ηγεσίας, δεν υποκύπτουμε στον εκβιασμό» τόνιζε ο Λίβυος υπουργός Εξωτερικών, Αμπντέλ Ραχμάν Σχαλγκάμ. Ελαφρώς ηπιότερος εμφανίστηκε ο Λίβυος πρεσβευτής στο Λονδίνο, Μοχάμεντ αλ Ζουάι, ο οποίος τόνισε ότι «μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία της έφεσης, η λιβυκή ηγεσία θα εξετάσει το θέμα των αποζημιώσεων και ό,τι άλλο χρειάζεται για να ικανοποιήσει τους όρους του ΟΗΕ».

Την ίδια στιγμή, πάντως, υπέρ της άμεσης οριστικής άρσης των κυρώσεων σε βάρος της Λιβύης τάσσονται, εκτός της Ισπανίας, η Ιταλία, η Κίνα, και ο Αραβικός Σύνδεσμος ενώ θετικά «βλέπει» το ενδεχόμενο η Γαλλία. Παρά τις έντονες αντιρρήσεις της Βρετανίας και των ΗΠΑ, αναλυτές υπογράμμιζαν ότι είναι πολύ δύσκολο να μην αρθούν οι κυρώσεις του ΟΗΕ (εμπάργκο εμπορικών πτήσεων και πάγωμα λογαριασμών στο εξωτερικό), οι οποίες, ούτως ή άλλως, έχουν «παγώσει», από τον Απρίλιο του 1999, οπότε παραδόθηκαν οι δύο ύποπτοι στη σκοτσέζικη δικαιοσύνη. Και αυτό γιατί για να επανατεθούν σε ισχύ, όπως ζητά, η Ουάσινγκτον θα πρέπει να υπάρξει νέα απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, του οποίου μέλη διαφωνούν με την προοπτική αυτή.

Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ διατηρούν σε ισχύ τις δικές τους κυρώσεις σε βάρος της Λιβύης (εμπάργκο πτήσεων και στρατιωτικών συναλλαγών, αλλά και απαγόρευση πωλήσεων σε πετρελαϊκό εξοπλισμό). Η Βρετανία, όμως, παρά τα φαινόμενα, δεν είναι πραγματικά διατεθειμένη, όπως υπογράμμιζε ο ειδικός αναλυτής της Λονδρέζικης Σχολής Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών, Τζόρτζ Τζέφε, να ξαναπαγώσει τις σχέσεις της με τη βορειοαφρικανική χώρα, που άρχισαν να αποκαθίστανται το 1999 μετά από διακοπή 15 ετών.