Ο Βάλιας Σεμερτζίδης

Στα 120 έργα της αναδρομικής έκθεσης, παρουσιάζονται μερικές από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές του 20ού αιώνα, όπως τα βιώματα της Κατοχής, της Αντίστασης και των αγώνων των κομμουνιστών. Τα έργα της έκθεσης προέρχονται από τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης, τη συλλογή του Τελλογλείου, από την οικογένεια Σεμερτζίδη και από ιδιώτες συλλέκτες.

Η έκθεση πραγματοποιείται σε επιμέλεια του ομότιμου καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης Πανεπιστημίου Κρήτης, Νίκου Χατζηνικολάου και σε αρχιτεκτονική επιμέλεια της Λένας Κατσανίκα - Στεφάνου.

Ο Βάλιας Σεμερτζίδης γεννήθηκε στον Καύκασο το 1911 και ήρθε στην Ελλάδα το 1923. Το 1928 γράφτηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών και σπούδασε στο εργαστήριο του Κωστή Παρθένη. Στη διάρκεια της Κατοχής συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ και στις αρχές του 1944 ανέβηκε στο βουνό, πρώτα στη Βίνιανη και μετά στα Αγραφα, όπου μελέτησε και σχεδίασε τον αγώνα για τη λευτεριά. Μέρος των σχεδίων αυτών παρουσιάζονται συντηρημένα και αποκαταστημένα στο Τελλόγλειο.

Μετά τον πόλεμο ο Βάλιας Σεμερτζίδης ασχολήθηκε συστηματικά και με τη χαρακτική. Μετά το 1957 ο ζωγράφος στράφηκε σταδιακά στον ηρωισμό της καθημερινής ζωής. Από το 1964 ως το θάνατό του, το 1983, έζησε μεγάλα διαστήματα στη Ρόδο και φιλοτέχνησε έργα εμπνευσμένα από το τοπίο της.

Ωρες λειτουργίας της Εκθεσης: Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή 9 π.μ. - 2 μ.μ. Τετάρτη 9 π.μ. - 2 μ.μ. και 5 μ.μ. με 9 μ.μ. Σάββατο και Κυριακή 10 π.μ. - 6 μ.μ.

Μεγάλων διαστάσεων πίνακας - Παραλλαγή πολλών έργων του, για τη «Μάχη της σοδειάς» (1945)

Ο Ν. Σοφιανός με τον Α. Μαράτο

Αναφερόμαστε στο βιβλίο του υποψήφιου διδάκτορα στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου, Ανδρέα Μαράτου «Ουτοπία κρυμμένη στο σώμα της πόλης - Ο μουσικός κόσμος του Μίκη Θεοδωράκη και η εποχή του». Ομόψυχες με το περιεχόμενο της μελέτης ήταν οι ομιλίες των πανεπιστημιακών καθηγητών Αριστείδη Μπαλτά (προλογίζει το βιβλίο), Γιώργου Φουρτούνη και Λιάνας Θεοδωράτου (τέκνα και οι δύο Μακρονησιωτών), όπως και τα λιγοστά λόγια της Μαρίας Φαραντούρη, η οποία διάβασε τη γραπτή ομιλία του συνθέτη και έκλεισε τη βραδιά ερμηνεύοντας υπέροχα δύο τραγούδια του Μίκη («Το τραγούδι των συντρόφων» - στίχοι Κώστα Καρτελιά και «Οι στίχοι αυτοί μπορεί και να 'ναι οι τελευταίοι» - στίχοι Μανόλη Αναγνωστάκη).

Ο Γ. Φουρτούνης χαρακτήρισε τη μελέτη «τομή για τη σφαιρική κατανόηση» του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, «του μείζονος συνθέτη της ελληνικής Ιστορίας, του ματαιωμένου αιτήματος του λαού, του μέλλοντος που δεν ήρθε, των αγώνων, της ήττας, των οραμάτων της ρωμιοσύνης, δηλαδή του λαού» και, μεταξύ άλλων, επισήμανε: «Το βιβλίο αυτό συμβάλλει στη συνέχιση της ουτοπίας».

Από αριστερά στη φωτογραφία η Μαρία Φαραντούρη, ο συγγραφέας και οι τρεις καθηγητές - παρουσιαστές του βιβλίου.

Ο Αρ. Μπαλτάς θεωρεί ότι το βιβλίο «ανοίγει προοπτική περαιτέρω έρευνας», καθώς «εγγίζει την έννοια του υψηλού στην Τέχνη. Η έννοια του υψηλού στον Θεοδωράκη συναρτάται με την υψηλή ποίηση, με τη συμμετοχή του στους αγώνες του λαού. Το έργο του είναι συνάρτηση παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος. Παλεύουμε για το παρόν και το μέλλον, αλλά και για τη δικαίωση του παρελθόντος. Για "να λάβουν τα όνειρα εκδίκηση"».

Ζωγράφος, καθηγητής Φυσικής, παιδί αγωνιστών, ο Ανδρέας Μαράτος, από τη νεότητά του «ταγμένος με την υπόθεση του κομμουνισμού», νιώθοντας «εξόριστος σε μια κοινωνία και κουλτούρα αντίθετη από τα όνειρά του», σημαδεύτηκε από τη μουσική του Θεοδωράκη. Ξεκίνησε φιλοτεχνώντας πίνακες, εμπνευσμένους από αυτή τη μουσική. Μετά στράφηκε στην Ιστορία, για να την κατανοήσει βαθύτερα. Και έγραψε το βιβλίο «για να κατανοήσει ο αναγνώστης τη σχέση του έργου του Θεοδωράκη με την Ιστορία, με το παρόν και το μέλλον. "Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή και από πολλούς. Και πρέπει να γυρίσουμε στο έργο του Θεοδωράκη», όπως είπε. Και όπως υπογραμμίζει εισαγωγικά στο βιβλίο του: «Ο θεοδωρακικός μουσικός κόσμος αποτελεί μια σύγχρονη ελεγεία ουτοπίας. Είναι η ελεγεία ενός ΟΧΙ ακόμη - τόπου. Ουτοπία κρυμμένη (...), μα περιμένει πάντα τα ακροατήρια που θα την ανακαλύψουν και θα τη συναντήσουν ξανά».