Δεν είναι η πρώτη φορά βέβαια που από επίσημα χείλη εκτοξεύονται τέτοιες απειλές. Το ιδιαίτερο στην περίπτωση αυτή είναι το γεγονός του θεσμοθετημένου εκβιασμού. Είναι ίσως από τις λίγες περιπτώσεις που μια κυβέρνηση υποχρεώνεται να θεσμοθετήσει και να «νομιμοποιήσει» τον εκβιασμό ως εργαλείο για να πετύχει την εφαρμογή του νόμου. Ετσι, οι τετραετείς προγραμματισμοί ή διαφορετικά προγραμματικές συμφωνίες (χρηματοδότηση) των πανεπιστημίων εκείνων που δε θα εφαρμόσουν τους νόμους που αφορούν την «αξιολόγηση», το σύστημα των πιστωτικών μονάδων κλπ., δε θα εγκρίνονται και συνεπώς δε θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν τα ιδρύματα.

Τι συμβαίνει λοιπόν τώρα και η κυβέρνηση επιτακτικά απαιτεί, και μάλιστα με την απειλή επιβολής ποινών, την κατάρτιση τετραετών ακαδημαϊκών - αναπτυξιακών προγραμμάτων, για τα οποία μάλιστα θα δεσμευτεί για τη χρηματοδότησή τους με την υπογραφή της; Είναι πράγματι στόχος της αυτό που αναφέρει στο υπόδειγμα σύνταξης των τετραετών προγραμματισμών, δηλαδή η καθιέρωση ενός συστήματος «... χρηματοδότησης βάσει συγκεκριμένων ενιαίων κριτηρίων, σκοπός του οποίου είναι ο εξορθολογισμός και η διαφάνεια στην κατανομή των δημοσίων πόρων στα ΑΕΙ...»;

Στην παρέμβαση αυτή δε θα ασχοληθούμε με τη διάσταση της χρηματοδότησης ως εκβιαστικού εργαλείου για την επιβολή του συνόλου των αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων στην παιδεία. Αυτό άλλωστε δεν αποσιωπάται ούτε από τα κυβερνητικά στελέχη. Θα προσπαθήσουμε να ψηλαφήσουμε ορισμένους από τους κρυφούς στόχους της επίμονης προσπάθειας της κυβέρνησης για την κατάρτιση των τετραετών προγραμματικών συμφωνιών με τα πανεπιστήμια.

Στη βασική επιχορήγηση των ΑΕΙ δεν προβλέπεται πλέον η χρηματοδότηση των μεταπτυχιακών σπουδών και της έρευνας. Για τη χρηματοδότηση αυτών, τα πανεπιστήμια θα πρέπει να αναζητήσουν πόρους από άλλες πηγές (δίδακτρα, χορηγίες, ερευνητικά προγράμματα, επιχειρηματικές δραστηριότητες των πανεπιστημίων, επιχειρήσεις κλπ.). Το ΒΚΑΔ, το οποίο αφορά το κόστος εκπαίδευσης των φοιτητών, θα υπολογιστεί με βάση τη Μονάδα Φοιτητή. Μονάδα Φοιτητή (ΜΦ) είναι το κόστος εκπαίδευσης ενός φοιτητή των ανθρωπιστικών σπουδών ανά έτος (800 ευρώ). Ανάλογα με τη φύση της σχολής θα υπολογίζονται οι ΜΦ. Για παράδειγμα ορίζεται ότι το κόστος ενός φοιτητή της Ιατρικής αντιστοιχεί σε 4ΜΦ (3.200 ευρώ). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι τα πανεπιστήμια θα επιχορηγούνται μόνο για τους λεγόμενους ενεργούς φοιτητές, δηλαδή για όσους φοιτούν σε κανονικό έτος σπουδών.

Μια προσεκτικότερη όμως ανάγνωση μπορεί να αποκαλύψει τους πραγματικούς στόχους που είναι: 1)Να αλλάξει τη χρηματοδοτική πολιτική στην ΑΕ περνώντας από το χρηματοδοτικό σχήμα «Χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων», στο σχήμα «Επιδότηση του Φοιτητή» και 2) Να διαμορφώσει τους όρους δημιουργίας, ανάπτυξης και κρατικής χρηματοδότησης των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ας δούμε όμως σύντομα γιατί αποτελούν και πώς θα επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι.

Το μοντέλο αυτό της χρηματοδότησης δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί στις συνθήκες ιδιωτικοποίησης της ΑΕ που προωθείται με τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις. Αυτό επειδή μεταξύ άλλων: α)αποκλείει τη δυνατότητα κρατικής χρηματοδότησης των ιδιωτικών πανεπιστημίων, με όποια μορφή και αν εμφανιστούν (παραρτήματα συμβαλλόμενα με ΚΕΣ, ίδρυση νέων ιδιωτικών πανεπιστημίων κλπ.), β)δημιουργεί άνισους όρους ανταγωνισμού ανάμεσα στα δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια. Το γεγονός αυτό παρεμβάλλει δυσκολίες στη δημιουργία και άνθηση των ιδιωτικών και ταυτόχρονα αντιβαίνει στις «βασικές αρχές» της ΕΕ περί ανταγωνισμού και γ)δε διευκολύνει τη διαδικασία επιβολής διδάκτρων σε προπτυχιακό επίπεδο στα δημόσια πανεπιστήμια.

Είναι φανερό ότι με τη διαδικασία αυτή δε θα μπορούν πλέον να αποκλειστούν από τη χρηματοδότηση τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Βέβαια, απαιτούνται επιπλέον μέτρα, όπως για παράδειγμα η αλλαγή του τρόπου εισαγωγής στα πανεπιστήμια, που ήδη δρομολογείται. Το σύστημα χρηματοδότησης των πανεπιστημίων μέσω του φοιτητή, προσφέρεται τόσο για τη μείωση των κρατικών δαπανών για την ΑΕ όσο και για την προώθηση της επιβολής διδάκτρων σε προπτυχιακό επίπεδο. Είναι πολύ εύκολο στην οποιαδήποτε κυβέρνηση, χωρίς άμεσο πολιτικό κόστος και αντιδράσεις, να διατηρήσει σταθερό το ύψος του ποσού της επιδότησης του φοιτητή απαξιώνοντας πολύ γρήγορα την πραγματική ανταλλακτική της αξία. Το γεγονός αυτό θα υποχρεώσει και τα δημόσια πανεπιστήμια, για να ανταποκριθούν στις στοιχειώδεις ανάγκες τους, να επιβάλλουν δίδακτρα. Μόνο που στην περίπτωση αυτή το κόστος της απόφασης επιβολής διδάκτρων δεν ανήκει πλέον στην κυβέρνηση αλλά διαχέεται στο κάθε πανεπιστήμιο ξεχωριστά.

Από όσα σύντομα αναφέρθηκαν παραπάνω, είναι προφανές ότι τα πανεπιστήμια, το πανεπιστημιακό και φοιτητικό κίνημα, θα πρέπει σθεναρά να αντιπαλέψουν την υλοποίηση του τετραετούς προγραμματισμού όπως αυτός προωθείται από την κυβέρνηση. Θα πρέπει να απαιτήσουν τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων στη βάση των πραγματικών αναγκών τους και σύμφωνα με τα αιτήματα του πανεπιστημιακού κινήματος. Ας αναλάβει η κυβέρνηση το πολιτικό κόστος της μη χρηματοδότησης των πανεπιστημίων που δε θα συντάξουν τετραετή ακαδημαϊκό - αναπτυξιακό προγραμματισμό.