Μπορεί μία μπλούζα να κοστίζει όσο μία ζωή; Στο Μπαγκλαντές μπορεί. Σε αυτή τη χώρα τα εργοστάσια ιματισμού και υφαντουργίας φυτρώνουν σαν μανιτάρια. Είναι εκατοντάδες. Οι εργαζόμενοι σε αυτά υπολογίζονται περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια. Το 90% των εργατών ιματισμού και υφαντουργίας είναι γυναίκες. Αρκετές εργάτριες είναι ανήλικες. Κάθε πολυεθνική εταιρεία ρούχων διατηρεί συνεργασία με εργοστάσια στο Μπαγκλαντές, το βασίλειο του φασόν. Ο λόγος, ένας: Το ελαχιστοποιημένο κόστος παραγωγής. Οι μισθοί είναι σχεδόν μηδενικοί - κάτω από τη σύμβαση οποιουδήποτε άλλου κλάδου στη χώρα - και οι κοινωνικές παροχές ανύπαρκτες. Τα εργοστάσια δεν τηρούν κανέναν κανόνα υγιεινής και ασφάλειας. Οι εργαζόμενοι δουλεύουν όσο χρειάζεται ο εργοδότης. Ακόμα και δεμένοι με αλυσίδες. Ο θάνατος των εργατριών, σε περίπτωση πυρκαγιάς ή κατάρρευσης των παραγκών που χρησιμεύουν για εργοστάσια, είναι απλά υπόθεση ρουτίνας, που το περισσότερο που μπορεί να στοιχίσει είναι μερικές δεκάδες ανθρώπινες ζωές ή αναπηρίες. Τίποτα άλλο...

Tο θέμα ήρθε στην επικαιρότητα με τις συνεχιζόμενες απεργίες περισσότερων από τριών εκατομμυρίων εργαζομένων, που διεκδικούν το αυτονόητο: Το δικαίωμα στην επιβίωση. Τα συμφέροντα των πολυεθνικών είναι ευαγγέλιο για την κυβέρνηση του Μπαγκλαντές, της πρωθυπουργού Σεΐχ Χασίνα, που έχει όλα τα χαρακτηριστικά της σοσιαλδημοκρατίας. Κανένας επιχειρηματίας δεν έχει πληρώσει μέχρι σήμερα για τα εργατικά εγκλήματα στο Μπαγκλαντές. Αντίθετα η κυβέρνηση στέκεται αρωγός στα συμφέροντα του κεφαλαίου, επιδεικνύοντας εγκληματική αδιαφορία για τα δικαιώματα των εργαζομένων στο ελάχιστο της ασφαλούς εργασίας.

Στο Μπαγκλαντές περισσότερο από το 33,6% του πληθυσμού της χώρας, που ξεπερνά τα 162 εκατομμύρια κατοίκους, ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, εδώ παρουσιάζονται και από τα υψηλότερα ποσοστά υποσιτισμού κυρίως στα παιδιά. Το 45% του ενεργού πληθυσμού απασχολείται σε αγροτικές δουλειές, στη βιομηχανία το 30%, ενώ στον τομέα των υπηρεσιών εργάζεται το 25%. Από τα εργοστάσια ιματισμού προέρχεται το 80% των εξαγωγών της χώρας, από δουλειές που αναλαμβάνουν για παραγωγή ρούχων φασόν, για εταιρείες, όπως η «Marks and Spencer», «H&M», «Carrefour», «Gap» και δεκάδες άλλες πολυεθνικές. Το κέρδος των εργοστασίων ξεπερνά το 120%. Ωστόσο, οι μισθοί παραμένουν εξευτελιστικά μικροί. Τα εργατικά είναι φτηνότερα και από το Νεπάλ, που είναι η αμέσως επόμενη χώρα στο είδος.

Οι βασικές μηνιαίες αποδοχές ενός εργάτη ιματισμού δεν ξεπερνούν τα 1.662 τάκα, ή αλλιώς 25 δολάρια, χωρίς να φτάνουν να καλύψουν το κόστος ζωής. Οι εργαζόμενοι αδυνατούν ακόμα και να εξασφαλίσουν το φαγητό τους, με αποτέλεσμα να κοιμούνται στο δρόμο ή να νοικιάζουν χώρο για ύπνο σε σπίτια μαζί με δεκάδες άλλους. Οι διπλοβάρδιες στα κάτεργα του Μπαγκλαντές είναι μονόδρομος. Οι εργάτες μπαίνουν στο εργοστάσιο χωρίς να ξέρουν πότε θα βγουν. Εργατική νομοθεσία δεν τηρείται και μοναδικός κανόνας είναι το συμφέρον του εργοδότη, που καθορίζει πόσες ώρες θα είναι η βάρδια. Οι εργάτες δουλεύουν τουλάχιστον 12 έως 16 και πλέον ώρες, τις περισσότερες φορές δεμένοι, για να είναι σίγουρο ότι δε θα εγκαταλείψουν τη θέση τους, για κανένα λόγο, σε κτίρια άκρως ακατάλληλα και επικίνδυνα. Οι περισσότερες εργάτριες επιλέγουν τις διπλές βάρδιες, προκειμένου να αυξήσουν τα εισοδήματά τους. Σε εποχές μεγάλων παραγγελιών η πίεση είναι ακόμα μεγαλύτερη και οι συνθήκες χειροτερεύουν πέρα από κάθε φαντασία.

Ο αναλφαβητισμός και η παιδική εργασία σημειώνουν ρεκόρ, αφού σε έρευνες του ΟΗΕ - τα τελευταία στοιχεία είναι του 1996 - αναφέρεται ότι τα παιδιά αποτελούν το 43% των εργαζομένων στον τομέα ιματισμού και θεωρούν ότι είναι τυχερά. Το σχολείο σε αυτό το μέρος του κόσμου είναι κάτι περιττό, αφού δεν εξασφαλίζει στέγη και φαγητό. Η επιλογή του εργοστασίου μοιάζει μονόδρομος.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΚΚ Μπαγκλαντές, χιλιάδες εργαζόμενοι έχουν χάσει τη ζωή τους εξαιτίας της εγκληματικής αμέλειας των εργοδοτών σε σχέση με τους κανόνες ασφαλείας, που ευνοούν τα ατυχήματα παντός είδους, με συχνότερες τις πυρκαγιές και τις καταρρεύσεις κτιρίων, ενώ οι υπεύθυνοι δεν τιμωρούνται ποτέ.

Το πλέον πρόσφατο ατύχημα, που έγινε γνωστό, ήταν η πυρκαγιά στη βιοτεχνία «Garib & Garib» το Φλεβάρη, με αποτέλεσμα 21 νεκρούς εργαζόμενους και έξι τραυματίες. Το εργοστάσιο δεν πλήρωσε καμία αποζημίωση στα θύματα, ούτε δέχτηκε επιπτώσεις. Αντίθετα συνεχίζει τη λειτουργία του κανονικά. Στην ίδια βιομηχανία το 2009 είχαν ξεσπάσει ακόμα τρεις πυρκαγιές. Πάλι δεν έγινε τίποτα. Η εταιρεία που εξυπηρετείται από αυτό δεν είναι άλλη από την «H&M», η οποία υποσχέθηκε επίδομα στα ανήλικα παιδιά που έχασαν τους γονείς τους, ωστόσο δεν καλύπτει όσους δεν μπορούν πλέον να εργαστούν λόγω τραυματισμού, ούτε τους συγγενείς όσων δεν είχαν παιδιά, αλλά συντηρούσαν άλλα μέλη της οικογενείας τους.

Με αυτά τα δεδομένα, δεν προκαλεί έκπληξη ότι το Μπαγκλαντές είναι μεταξύ των χωρών που ανθεί ο «ιατρικός τουρισμός», δηλαδή οι έμποροι ζωτικών οργάνων, αφού τα πάντα είναι προς πώληση, χωρίς δεύτερη σκέψη, ώστε να εξασφαλισθούν τα ελάχιστα για την επιβίωση της οικογένειας.

Η κυβέρνηση και οι τοπικές αρχές αντιμετωπίζουν πάγια τους εργαζόμενους στον τομέα ιματισμού σαν σκλάβους χωρίς δικαιώματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι εργαζόμενοι αποκλείονται και από τα συνδικαλιστικά τους δικαιώματα, προκειμένου να αποφευχθεί η ύπαρξη οργανωμένου κινήματος.

Οι εργάτες ιματισμού στο Μπαγκλαντές βρίσκονται στους δρόμους επί της ουσίας εδώ και πέντε χρόνια, με συνεχείς κινητοποιήσεις και διαδοχικές απεργίες. Στις 30 Ιούλη με τη συζήτηση για τις μισθολογικές αυξήσεις και τον εμπαιγμό της κυβέρνησης, που πρότεινε αύξηση του βασικού στα 2.000 τάκα, προσθέτοντας ακόμα 1.000 τάκα ως επίδομα στέγης και περίθαλψης, οι εργαζόμενοι βρέθηκαν για ακόμα μία φορά στους δρόμους των κινητοποιήσεων, απαιτώντας βασικό μισθό στα 5.000 τάκα, δηλαδή 75 δολάρια το μήνα, ώστε να εξασφαλίζεται τουλάχιστον το φαγητό και σαφώς βελτίωση των συνθηκών εργασίας.

Η αστυνομία υπό τις εντολές της κυβέρνησης, όπως καταγγέλλει η Ενωση Συνδικάτων Εργαζομένων Ιματισμού Μπαγκλαντές, άσκησε βία εναντία στις ειρηνικές διαδηλώσεις, τραυματίζοντας πολλούς απεργούς και προχωρώντας σε εκατοντάδες συλλήψεις, που ακολουθήθηκαν από βασανισμούς, κατά την πάγια τακτική της αστυνομίας, ενώ απαγγέλθηκαν ψευδείς και κατασκευασμένες κατηγορίες σε περισσότερους από 30.000 εργαζόμενους. Οι δυνάμεις ασφαλείας εισέβαλαν ακόμα και στα σπίτια συνδικαλιστών, συλλαμβάνοντας τον Μοντού Γκος, στέλεχος του μεγαλύτερου συνδικάτου ιματισμού. Οι εργάτες απεργοί βρέθηκαν αντιμέτωποι εκτός από την αστυνομική βία και με πληρωμένους μπράβους που προσέλαβαν οι εργοδότες για να χτυπήσουν την απεργία και να προβοκάρουν τις κινητοποιήσεις.

Οι εργάτες μετά τις κινητοποιήσεις ζουν υπό καθεστώς τρομοκρατίας, ενώ δεν τους επιτρέπεται πλέον να διαδηλώσουν ελεύθερα. Τις πρακτικές καταστολής και τρομοκρατίας των εργαζομένων κατήγγειλε και το ΚΚ Μπαγκλαντές, δηλώνοντας τη στήριξή του στις απεργιακές κινητοποιήσεις.

Σε ανακοίνωσή τους 12 συνδικάτα και εργατικές ενώσεις στον τομέα του ιματισμού στο Μπαγκλαντές απευθύνουν έκκληση αλληλεγγύης στις διεθνείς εργατικές και συνδικαλιστικές ενώσεις, καθώς και στα εθνικά συνδικάτα, για τους εργάτες του Μπαγκλαντές, καλώντας να υπάρξει παρέμβαση για τη βελτίωση της κατάστασης των εργαζομένων, καθώς και για την απελευθέρωση των συνδικαλιστών που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των απεργιακών κινητοποιήσεων.