ΑΓΚΥΡΑ.-

Η "ώρα της κρίσεως" έφτασε (και) για τον φιλόδοξο αρχηγό του Κόμματος της Μητέρας Πατρίδας, Μεσούτ Γιλμάζ: Κατέχει ήδη από το Σάββατο την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, αλλά δεν είναι διόλου βέβαιο ότι θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί τις περιστάσεις.

Θα συμμαχήσει τελικά ο Γιλμάζ με τον ηγέτη του ισλαμικού Κόμματος της Ευημερίας, Νετσμεντίν Ερμπακάν; Η εφημερίδα "Γιενί Γιουζίλ" σχολίαζε την Κυριακή εύστοχα με τον πρωτοσέλιδο τίτλο της ότι "όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο Ρεφάχ" και ανέλυε τις αποτυχημένες προσπάθειες για συμμαχία του Ορθού Δρόμου της Τανσού Τσιλέρ με τον Γιλμάζ.

Μετά την αποτυχία της να προσεγγίσει τον Γιλμάζ, η υποστηριζόμενη από τον αμερικανικό παράγοντα πολιτικός είχε αποκλείσει σύμπραξη μαζί του, λέγοντας ότι "είναι ηλίου φαεινότερον πως δεν είναι δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης μεταξύ μας".

Ο Γιλμάζ, από την πλευρά του, δε θα απέκλειε συνασπισμό με τον Ορθό Δρόμο, αποκλειομένης ασφαλώς πρωθυπουργίας της Τσιλέρ. Είναι γνωστή η πρόθεσή του να ηγηθεί ενός συγκερασμού των δύο παραδοσιακών κομμάτων της τουρκικής Δεξιάς - αν και οι ΗΠΑ προωθούν ανάλογο σενάριο, με την Τσιλέρ στην πρωτοκαθεδρία. Ποιος θα επικρατήσει στην ιδιότυπη "μονομαχία", μένει να το δούμε.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι απολύτως εξηγήσιμη η πρόσκληση του Γιλμάζ σε βουλευτές άλλων κομμάτων να προσχωρήσουν στο δικό του κόμμα. Ο ηγέτης της Μητέρας Πατρίδας αποσαφήνισε χτες ότι είναι ανοιχτός σε "εθελοντές αποστάτες". Δήλωση που έρχεται σε καταφανή αντίθεση με παλιότερη δήλωση της Τσιλέρ, ότι οι αυτομολήσεις είναι "πολιτικά επαίσχυντες".

Αν, παρ' ελπίδα του Γιλμάζ, η πρότασή του προς τον Ορθό Δρόμο δεν αποφέρει καρπούς, τότε θα στραφεί στον Νετσμεντίν Ερμπακάν. Υπάρχουν δύο σενάρια για την απάντηση του πολύπειρου πολιτικού, που επανέρχεται στο προσκήνιο:

α) Να δεχτεί την πρόταση Γιλμάζ. Σε αυτή την περίπτωση, θα θέσει ως απαρέγκλιτο όρο την πρωθυπουργία του ιδίου. Οι διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν θα είναι καθοριστικές.

β) Να αρνηθεί κατ' αρχάς την πρόταση, αναμένοντας η εντολή να ανατεθεί ξανά στον ίδιο από τον Πρόεδρο Ντεμιρέλ. Και κατόπιν να πραγματοποιήσει εκ νέου - και από θέση ισχύος πια - πρόταση στον Γιλμάζ για σύμπραξη.

Ολος αυτός ο κυκεώνας και τα σενάρια επί σεναρίων, ούτως ή άλλως, απλώς πιστοποιούν την κορύφωση της κρίσης των πολιτικών σχηματισμών της Τουρκίας και τον κατακερματισμό της ισχύος στο Κοινοβούλιο. Η απάντηση στο ερώτημα αν θα αρθεί με κάποιον τρόπο το αδιέξοδο δεν αναμένεται να διαφανεί ούτε σήμερα, στις συναντήσεις του Γιλμάζ με τους αρχηγούς των υπολοίπων δύο κομμάτων, τον Ντενίζ Μπαϊκάλ, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, και τον Μπουλέντ Ετσεβίτ, ηγέτη του Κόμματος Δημοκρατικής Αριστεράς.

Οι ταραχές, που ξέσπασαν στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης την περασμένη Κυριακή και συνεχίστηκαν χτες, αποκαλύπτουν ακόμη μια πτυχή της κρίσης στη γείτονα. Η έλλειψη πολιτικής για την αντιμετώπιση μείζονων εσωτερικών προβλημάτων καθίσταται πλέον πρόδηλη, παρά τα ευχολόγια που κατά καιρούς διατυπώνει η υπηρεσιακή κυβέρνηση της Τσιλέρ.

Οι φοιτητές πραγματοποίησαν διαδήλωση για να καταργηθούν τα δίδακτρα, που απαγορεύουν σε ένα μεγάλο ποσοστό των νέων να αποκτήσει πρόσβαση στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση.

Ελλείψει πολιτικής απάντησης, επιστρατεύτηκαν οι αρχές ασφαλείας για να διαλύσουν τη διαδήλωση. Το αποτέλεσμα, αναμενόμενο. Δεκάδες αστυνομικοί τραυματίες - και δεκάδες φοιτητές στα κρατητήρια...

Τέσσερις νεκροί είναι ο απολογισμός της χιονοστιβάδας που έπληξε μια ομάδα χωρικών, οι οποίοι κατευθύνονταν στην κωμόπολη Καγιαλάρ. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο "Ανατολή", το περιστατικό σημειώθηκε προχτές στην επαρχία Χακάρι της Νοτιοανατολικής Τουρκίας. Τα θύματα, δύο ενήλικες και δύο παιδιά 12 και 13 χρονών, ανασύρθηκαν από πολίτες που έσπευσαν σε βοήθεια.

ΒΕΡΟΛΙΝΟ (ανταπόκριση Θ. ΒΟΡΕΙΟΥ). -

Στη συνεχιζόμενη εδώ και δέκα μέρες δίκη κατά των έξι πρώην μελών του ΠΓ του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας (ΕΣΚΓ) η εισαγγελέας μόλις το Σάββατο άρχισε να διαβάζει το κατηγορητήριο, που αποτελείται από 70 σελίδες. Σύμφωνα με αυτό, τα έξι πρώην ανώτατα κομματικά στελέχη παραπέμπονται με την κατηγορία ότι από το 1962ως το 1989 σε τουλάχιστον 66 περιπτώσεις "από κοινού ενεργούντες εφόνευσαν (σ.σ. στα γερμανογερμανικά σύνορα) ανθρώπους ή αντίστοιχα προσπάθησαν μια τέτοια ενέργεια". Ασκώντας τα πολιτικά τους αξιώματα, ιδιαίτερα σαν μέλη του ΠΓ, αναφέρει το κατηγορητήριο "πήραν επάνω τους την ευθύνη ότι τουλάχιστον ενέκριναν" το φόνο φυγάδων στα σύνορα με τη χρήση πυροβόλων όπλων ή ναρκών εδάφους.

Στους δύο υπερήλικες κατηγορούμενους, τον Εριχ Μικενμπέργκερ και τον Κουρτ Χάγκερ, επιρρίπτεται η κατηγορία ότι ενήργησαν δραστήρια στην εγκαθίδρυση και επέκταση του συνοριακού καθεστώτος της ΓΛΔ, ενώ οι υπόλοιποι τέσσερις - Εκον Κρεντς, Χορστ Ντόλους, Γκίντερ Κλάιμπερ και Γκίντερ Σαμπόφσκι - οικειοποιήθηκαν, κατά το κατηγορητήριο, τις σχετικές αποφάσεις.

Σύμφωνα με την κατηγορία, το ΠΓ ήταν "κάθε στιγμή σε θέση να αποφασίσει και να εφαρμόσει αλλαγές του συνοριακού καθεστώτος", να το εξανθρωπίσει "και ότι γι' αυτό είχε το νομικό καθήκον και την πραγματική δυνατότητα" της οποίας"δεν έκανε χρήση".

Από το κατηγορητήριο αναγνώστηκαν την Πέμπτη (1/2) μόνο 13 σελίδες και η δίκη, λόγω της κακής κατάστασης της υγείας του Κουρτ Χάγκερ, διακόπηκε. Θα επαναληφθεί στις 12 αυτού του μήνα, οπότε ίσως κριθεί και η ένσταση των συνηγόρων για ενδεχόμενη προκατάληψη των ενόρκων.

Οι συνήγοροι είχαν υποβάλει τις προηγούμενες μέρες σειρά ενστάσεων και προτάσεων, όπως π. χ. για αναρμοδιότητα τωρινού γερμανικού δικαστηρίου να δικάσει για πράξεις ενός αυτόνομου κυρίαρχου και διεθνώς αναγνωρισμένου κράτους (της ΓΛΔ), για τη μη ποινικότητα πράξης, για την οποία προηγουμένως νόμος δεν πρόβλεπε ποινή, για πολιτική σκοπιμότητα της δίκης, για εγκαθίδρυση του συνοριακού καθεστώτος με απόφαση όχι μόνο της ΓΛΔ, αλλά ολόκληρου του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ολες αυτές οι ενστάσεις απορρίφτηκαν, όπως και η πρόταση ενός συνηγόρου να ζητηθεί και η γνωμάτευση ενός ουδέτερου διεθνολόγου για το συνοριακό καθεστώς.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ.-

Συνεχή αύξηση παρουσιάζει ο αριθμός των "εξαφανισθέντων" ανθρώπων που εκφράζουν αντίθετες πολιτικές απόψεις με αυτές της επίσημης Τουρκίας, καταγγέλλει το τουρκικό "Ιδρυμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων". Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, το 1992 εξαφανίστηκαν 8 άνθρωποι, το 1993 12, και το 1994 49. Σύμφωνα με μαρτυρίες αυτοπτών, πολλοί από αυτούς "απήχθησαν από ανθρώπους των μυστικών υπηρεσιών".

Επίσημα στοιχεία για το 1995 δεν έχουν ανακοινωθεί, αλλά, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ιδρύματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο αριθμός είναι ανάλογος με αυτόν του προηγούμενου έτους.

Εκπρόσωπος της οργάνωσης στην Αγκυρα δηλώνει ότι "οι "εξαφανίσεις" (αντιφρονούντων) συνεχίζονται και το μόνο νέο στοιχείο είναι η ανακάλυψη περισσοτέρων πτωμάτων".

Σε αρκετές περιπτώσεις, κάποιος πολίτης μπορεί να κρατηθεί από τις αρχές ασφαλείας χωρίς να του απαγγελθεί κατηγορία. Δικηγόροι υποστηρίζουν ότι επί μέρες τούς απαγορεύεται να πλησιάσουν τους πελάτες τους, αν αυτοί κρατούνται για πολιτικά εγκλήματα - και δη για υποστήριξη των κουρδικών διεκδικήσεων. Οι κρατήσεις αυτές δεν αναφέρονται, ούτε αναγράφονται σε οποιοδήποτε αρχείο.

Από το 1991, στα θύματα των "εξαφανίσεων" περιλαμβάνονται 105 στελέχη του κουρδικού κόμματος της Τουρκίας (Χαντέπ), τουλάχιστον 11 δημοσιογράφοι φιλοκουρδικών εφημερίδων, 11 μέλη ανθρωπιστικών οργανώσεων και τουλάχιστον πέντε δικηγόροι.

Εκπρόσωπος της αστυνομίας της Κωνσταντινούπολης απορρίπτει τις κατηγορίες, αντιτείνοντας ότι η τουρκική αστυνομία "δε λειτουργεί έτσι".

ΠΙΟΝ ΓΙΑΝΓΚ.-

Η Λαοκρατική Δημοκρατία της Κορέας προειδοποίησε χτες ότι η Κορεατική Χερσόνησος αντιμετωπίζει την απειλή του πολέμου εάν οι ΗΠΑ δεν αλλάξουν την εχθρική πολιτική τους έναντι του κομμουνιστικού καθεστώτος της Πιον Γιανγκ. Το βορειοκορεατικό ραδιόφωνο μεταδίδοντας την παραπάνω κυβερνητική προειδοποίηση, κατηγόρησε επιπλέον τις ΗΠΑ ότι απορρίπτουν τις προτάσεις της ΛΔ Κορέας για την υιοθέτηση νέων μέσων διατήρησης της ειρήνης στην Κορεατική Χερσόνησο, μεταξύ των οποίων είναι και η αντικατάσταση της συμφωνίας εκεχειρίας που τερμάτισε τον κορεατικό πόλεμο το 1953 με μία συμφωνία ειρήνης ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και την Πιον Γιανγκ.

ΜΟΣΧΑ.-

Μερικές χιλιάδες υποστηρικτές του Τζοχάρ Ντουντάγεφ διαδήλωσαν τις τελευταίες μέρες στην πρωτεύουσα της Τσετσενίας, Γκρόζνι, ζητώντας την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τη Δημοκρατία αυτή και την παραίτηση της υποστηριζόμενης από τη Μόσχα κυβέρνησης του Ντοκού Ζαβγκάγεφ. Επειδή η κατάσταση επιδεινώθηκε, ρωσικά θωρακισμένα οχήματα κατέλαβαν τους χώρους κοντά στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου είχαν συγκεντρωθεί χτες 1.000 Τσετσένοι οπαδοί του Ντουντάγεφ. Δε σημειώθηκαν βίαια επεισόδια. Ο διοικητής των ομοσπονδιακών δυνάμεων στην Τσετσενία, στρατηγός Βιατσεσλάβ Τιχομίροφ, δήλωσε ότι έχουν αρχίσει συνομιλίες ανάμεσα στη ρωσική κυβέρνηση και την τσετσενική κυβέρνηση του Ζαβγκάγεφ πάνω σ' ένα σχέδιο αποχώρησης των ρωσικών δυνάμεων από την Τσετσενία, αλλά είναι νωρίς ακόμα να τεθούν συγκεκριμένες χρονικές προθεσμίες. Από τη μεριά του, ο Ζαβγκάγεφ είχε δηλώσει στις 3 Γενάρη ότι μονάδες των ρωσικών στρατευμάτων θα αποχωρήσουν προσεχώς, γιατί η Δημοκρατία "βαδίζει προς τη σταθεροποίηση". Σύμφωνα με παρατηρητές, η αποχώρηση του ρωσικού στρατού μπορεί να είναι μέρος συμφωνίας Μόσχας - Γκρόζνι για ένα ιδιαίτερο καθεστώς της Τσετσενίας στα πλαίσια της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Οπλισμένοι ήταν μερικοί από τους Τσετσένους διαδηλωτές