Η υπόθεση του λεγόμενου «ευρωστρατού», της συγκρότησης, δηλαδή, της Ευρωπαϊκής Δύναμης Ταχείας Επέμβασης και η όλη συζήτηση για το ρόλο της Τουρκίας στον ευρωστρατό και, ευρύτερα, στην πολιτική άμυνας και ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, φέρνει με τρόπο δραματικό στο προσκήνιο, όλο το πλέγμα των καταστροφικών επιπτώσεων στα κυριαρχικά δικαιώματα και τα συμφέροντα του ελληνικού λαού, από τη συμμετοχή της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς μηχανισμούς.

Αυτό που, ουσιαστικά, έχει δρομολογηθεί με τις αποφάσεις των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι ένα είδος θεσμοθέτησης και σε ευρωπαϊκό επίπεδο της αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο και της επικυριαρχίας της Τουρκίας επί της Κύπρου, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή της Ελλάδας σε επιθετικά επεμβατικά σχέδια ενάντια σε άλλους λαούς και χώρες. Πρόκειται για τη γενίκευση της λογικής της εγκατάλειψης της έννοιας της Εθνικής Αμυνας υπέρ ευρύτερων ιμπεριαλιστικών οργανισμών (ΝΑΤΟ, ΕΕ), στο όνομα της διεκδίκησης ενός κάποιου ρόλου στον ιμπεριαλιστικό καταμερισμό και της αμφισβήτησης του δικαιώματος των λαών να επιλέγουν οι ίδιοι το κοινωνικοοικονομικό σύστημα, στο οποίο θέλουν να ζήσουν. Είναι αυτό που επιβλήθηκε με τη νέα δομή του ΝΑΤΟ και την εκχώρηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων κατευθείαν σε ΝΑΤΟικά όργανα, στο όνομα της λεγόμενης συλλογικής ασφάλειας, αλλά και της αμφισβήτησης του δικαιώματος του λαού μας να καθορίζει ο ίδιος το μέλλον του.

Ενα ιδιαίτερο στοιχείο σ' αυτήν την υπόθεση, σύμφωνα με την πολυσυζητημένη αγγλοτουρκική συμφωνία, είναι και το ότι μεταφέρεται η ΝΑΤΟική λογική περί μη εμπλοκής της συμμαχίας σε περίπτωση διένεξης μεταξύ δύο ΝΑΤΟικών συμμάχων και στον υπό συγκρότηση «ευρωστρατό», καθώς επίσης και ο αποφασιστικός ρόλος της Τουρκίας για επιχειρήσεις ή ασκήσεις στον περίγυρό της. Η συμφωνία αυτή μπορεί μεν να μην επικυρώθηκε από την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στο Λάακεν και να παραπέμφθηκε στην ισπανική προεδρία, αλλά η ουσία παραμένει, καθώς αυτή εκφράζει την κυρίαρχη λογική στην ΕΕ και αποδεικνύει ότι και η «ευρωστρατιωτική» προστασία των συνόρων, την οποία διατείνεται η κυβέρνηση, τίθεται σε αμφισβήτηση. Ο «ευρωστρατός» είναι ένας ακόμη ιμπεριαλιστικός στρατός, αλλά και ένα ακόμη στοιχείο ενίσχυσης της ιμπεριαλιστικής δράσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την ενίσχυση της δράσης του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Ο λαός μας, με δεδομένη τη συμμετοχή της Ελλάδας σ' αυτόν, εκτός της αμφισβήτησης των κυριαρχικών του δικαιωμάτων γίνεται θύτης και θύμα ταυτόχρονα, αφού εξαναγκάζεται να συμμετέχει σε επιθετικές αποστολές εκτός συνόρων, ενάντια σε άλλους λαούς, ενώ μεγιστοποιούνται οι κίνδυνοι από μια εμπλοκή για διευθέτηση πιθανών ενδοϊμπεριαλιστικών διενέξεων. Αλλωστε, οι ενδομονοπωλιακοί ανταγωνισμοί σε διεθνές επίπεδο οξύνονται στο έπακρο, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση, και το κυνήγι για μεγαλύτερα μερίδια στην παγκόσμια αγορά ανάμεσα στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη, αλλά και το κυνήγι της ηγεσίας στο άρμα του ιμπεριαλισμού, ενισχύουν τη στρατιωτικοποίηση και μεγιστοποιούν τους κινδύνους για τους λαούς.

Με δεδομένα όλα αυτά και έχοντας υπόψη ότι το ζήτημα θα βρεθεί μπροστά μας το αμέσως επόμενο διάστημα, καθώς είναι από τα κύρια θέματα της ατζέντας των συζητήσεων του Κ. Σημίτη στις ΗΠΑ, ο «Ρ» ζήτησε τις εκτιμήσεις και τις σκέψεις πολιτικών και αποστράτων αξιωματικών, που κατά καιρούς έχουν χειριστεί από διάφορες θέσεις σχετικά ζητήματα.

Καταθέτουν την άποψή τους και τις ανησυχίες τους, ο Κάρολος Παπούλιας πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών και Αμυνας της Βουλής, πρώην υπουργός Εξωτερικών, ο πτέραρχος ε.α. Νίκος Κουρής πρώην υφυπουργός Αμυνας, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Καψής, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών, ο πρώην υφυπουργός Αμυνας Ιωάννης Σταθόπουλος, πρώην βουλευτής της ΝΔ, ο ναύαρχος ε.α. Χρήστος Λυμπέρης, πρώην αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ο αντιστράτηγος ε.α. Δημήτρης Αλευρομάγειρος, πρώην γενικός επιθεωρητής Στρατού, ο συνταγματάρχης ε.α. Παναγιώτης Θεοδωρακίδης πρώην εκπρόσωπος Τύπου του ΝΑΤΟ σε Νάπολη και Λάρισα και ο αντισυνταγματάρχης ε.α. Νίκος Παπαναστάσης, μέλος της Κίνησης για την Εθνική Αμυνα.

«Είναι πράγματι μια πολύ δύσκολη στιγμή για την ελληνική διπλωματία, για το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, για τα εθνικά συμφέροντα, η απαίτηση της Τουρκίας να έχει λόγο για τον Ευρωστρατό. Νομίζω ότι η αναβολή δεν είναι η οριστική λύση του προβλήματος. Το πρόβλημα διαιωνίζεται, θα επανέλθει στην ισπανική προεδρία και νομίζω ότι η ελληνική πλευρά από τώρα πρέπει να προετοιμάζεται και βεβαίως θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί προς την κατεύθυνση όλων εκείνων των παραγόντων που μπορεί να συμβάλουν για την ικανοποίηση του ελληνικού αιτήματος, δηλαδή του αποκλεισμού της προσπάθειας της Τουρκίας να παρέμβει και να έχει λόγο στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης και μάλιστα προς ζημία των ελληνικών συμφερόντων.

Τα πράγματα είναι αρκετά δύσκολα, γιατί οι ΗΠΑ δε θέλουν να αλλάξει το κείμενο, το οποίο προώθησε η Μ. Βρετανία στην Ευρωπαϊκή Ενωση και θα βρεθούμε πάλι μπροστά στις ίδιες δυσκολίες. Δε νομίζω πως υπάρχει άλλος δρόμος για την προάσπιση των εθνικών μας συμφερόντων, παρά ο δρόμος της απόρριψης αυτού του παράλογου για μένα αιτήματος της Τουρκίας, το οποίο βέβαια υιοθετούν και υποστηρίζουν τόσο η Μ. Βρετανία όσο και οι ΗΠΑ.

Η επιβαλλόμενη θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι καμία υποχώρηση και πιστεύω ότι αυτή θα είναι και η θέση την οποία θα υποστηρίξει και θα στηρίξει ο πρωθυπουργός και ο υπουργός των Εξωτερικών, κατά τη διάρκεια της ισπανικής προεδρίας, όπου θα επανέλθει και πάλι το θέμα. Αλλά μέχρι τότε, δε θα πρέπει να μείνουν ανενεργές οι διπλωματικές μας υπηρεσίες και θα πρέπει και σε υψηλότερο βαθμό από τους διπλωματικούς παράγοντες, να υπάρξουν διαβουλεύσεις τέτοιες, ώστε να καταστεί σαφής η θέση της Ελλάδας ότι δεν μπορεί να δεχτεί το χαρτί που υποβάλει στην Ευρωπαϊκή Ενωση η Μ. Βρετανία. Από κει και πέρα όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Αν δεν υπάρξει ικανοποίηση των ελληνικών συμφερόντων και προτάσεων, νομίζω δεν υπάρχει άλλη οδός για την ελληνική κυβέρνηση παρά να προτάξει το "βέτο"».

«Το γεγονός ότι η βορειοατλαντική συμμαχία δε διασφαλίζει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, απέναντι στον τούρκικο επεκτατισμό, ήταν γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Η πολιτική αυτή "θεσμοθετήθηκε" στην υπουργική σύνοδο του Δεκεμβρίου 1981, όταν οι υπουργοί Αμυνας αρνήθηκαν να υιοθετήσουν την πρόταση του αείμνηστου Ανδρέα Παπανδρέου, όπως η αποτρεπτική ομπρέλα του ΝΑΤΟ καλύπτει όλες τις απειλές, από οπουδήποτε κι αν προέρχονται. Αρνηση που είχε σαν συνέπεια να μην εκδοθεί κοινό ανακοινωθέν, για πρώτη φορά στην ιστορία του ΝΑΤΟ.

Η πολιτική αυτή εκφράστηκε ξεκάθαρα και στη διακήρυξη του Πέτερσμπρουκ, που συνέπεσε με την ένταξη της Ελλάδας στη Δυτικοευρωπαϊκή Ενωση, τον αμυντικό βραχίονα τής (τότε) Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Η πρόσφατη συμφωνία στην Κωνσταντινούπολη, στην οποία πρωτοστάτησαν οι ΗΠΑ, βάζει νομίζουμε οριστικά τέλος στις προσδοκίες εκείνων που υποστήριζαν την άποψη ότι η ένταξη της χώρας μας στους ευρωπαϊκούς οργανισμούς διασφαλίζει τα σύνορά της έναντι των βλέψεων της Αγκυρας (πολιτικός στόχος της ένταξης). Με "εξωθεσμικές" ή όχι διαδικασίες, είναι φανερό ότι η άρνηση των Ευρωπαίων εταίρων μας να συμπεριλάβουν στην ΚΕΠΠΑ Αιγαίο και Κύπρο θα έχει σαν συνέπεια την κλιμάκωση των αξιώσεων της Αγκυρας και θα ενθαρρύνει ένοπλη παρέμβασή της στις περιοχές αυτές».

«Πίσω από την περιβόητη, ήδη, διένεξη Ελλάδας - Τουρκίας για τα όρια επιχειρησιακής ευθύνης του ευρωστρατού, κρύβονται πολύ μεγαλύτερα συμφέροντα. Και η ελαφρότητα και ανευθυνότητα των Ευρωπαίων ηγετών στο Λάακεν, να "παραμερίσουν" προσωρινά την αγγλοτουρκική συμφωνία και να προχωρήσουν στην "ανακήρυξη της επιχειρησιακής ετοιμότητας" του ευρωστρατού, χωρίς να επιλύσουν οριστικά το πρόβλημα της Ευρώπης με τα μη ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ, αποκαλύπτει - για μια ακόμα φορά - την ανικανότητα και απροθυμία της Ευρωπαϊκής Ενωσης να ανεξαρτητοποιηθεί έναντι της υπερδύναμης.

Στην πραγματικότητα:

Η Τουρκία χρησιμοποιείται και πάλι από τις ΗΠΑ στην προσπάθεια να αποτελέσει ο ευρωστρατός όχι μια ανεξάρτητη και παράλληλη προς το ΝΑΤΟ δύναμη αλλά μια ακόμα μονάδα της Ατλαντικής Συμμαχίας, προορισμένη για αποστολές, τις οποίες οι ΗΠΑ θα ήταν απρόθυμες να μετάσχουν.

Ετσι η Αγκυρα ως "συνιδιοκτήτης" των υποδομών του ΝΑΤΟ αξίωσε και πέτυχε να αποτυπωθεί η αξίωση της στο αγγλοτουρκικό μνημόνιο - όπως όταν πρόκειται να αναληφθούν επιχειρήσεις ή και ασκήσεις σε περιοχές "εθνικού ενδιαφέροντός" της να συμμετέχει, να συναποφασίζει και φυσικά να παρεμποδίζει, εάν το επιθυμεί, οποιαδήποτε ενέργεια.

Τα θέματα που δημιουργούνται:

α. Για την Ελλάδα: Η αποδοχή μιας τέτοιας ρύθμισης θα εσήμαινε ότι ο ένας από τους δύο δικαιολογικούς λόγους συμμετοχής της στην Ευρωπαϊκή Ενωση (οικονομία και άμυνα) θα έπαυε να ισχύει, διότι, φυσικά, ουδέποτε η Αγκυρα θα εγκρίνει και την παραμικρή έστω προπαρασκευαστική δραστηριότητα του ευρωστρατού προς ενίσχυση της Ελλάδος έναντι δικής της απειλής.

Επίσης, η συμμετοχή στρατιωτικών μονάδων μας (που θα φθάσουν στο 1/6 της συνολικής δύναμης του ευρωστρατού) σε αποστολές πάσης φύσεως, με εξαίρεση τις ανάγκες ασφαλείας της χώρας μας, θα τη μετέβαλε σε ένα είδος "μισθοφόρων" της Ευρώπης. Και είναι αμφίβολο αν μια τέτοια διάθεση θα ήταν σύμφωνη με το Σύνταγμά μας.

β. Για την Ευρωπαϊκή Ενωση: Η αποδοχή του όρου, ότι ένα μη μέλος θα μπορεί να παρεμποδίζει την ανάληψη μιας ή περισσοτέρων αποστολών, της αναιρεί τη δυνατότητα να προσδιορίσει "τα όρια επιχειρησιακής ευθύνης" ευρωστρατού, δηλαδή να προσδιορίσει, τουλάχιστον προς τα ανατολικά τα σύνορα της Ευρώπης. Και φυσικά, όσο η Ευρωπαϊκή Ενωση δε θα έχει προσδιορίσει τα σύνορά της, δε θα μπορεί να γίνει λόγος και για αυτοδύναμη υπερκρατική υπερεθνική οντότητα. Και αυτό θα έχει σοβαρές περιπλοκές στην αναζήτηση του συνταγματικού μέλλοντος της Ευρώπης.

Ανακύπτει βεβαίως και το θέμα της "ιδιοκτησίας" των δομών και εγκαταστάσεων του ΝΑΤΟ. Το νομικό δόγμα "τα υπερκείμενα επί τοις υποκειμένοις" θα έδινε την "ιδιοκτησία" στις χώρες εγκατάστασης αλλά δεν είναι τόσο απλό. Ασφαλώς η βάση της Σούδας, παραδείγματος χάριν, δεν ανήκει μόνο στην Ελλάδα αλλά και δεν είναι νοητό ότι δεν ανήκει και στην Ελλάδα. Και σε περίπτωση αντιτιθεμένων συμφερόντων τι θα συμβεί; Είναι μια εμπλοκή που μπορεί να προκύψει για όλες τις εγκαταστάσεις και δομές του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη. Μόνο μιας μορφής προσωρινή συμφωνία εκμίσθωσης και δανεισμού θα έλυνε το πρόβλημα. Θα το δεχόταν όμως η Ουάσιγκτον; Και η ενθάρρυνση προς την Τουρκία δικαιολογεί ισχυρότητα της αμφιβολίας.

Τέλος, θα πρέπει εγκαίρως να επισημανθεί τούτο, ότι σε περίπτωση μιας επιφανειακής και ασαφούς βελτίωσης του αγγλοτουρκικού μνημονίου θα προκληθεί ο ισχυρισμός ότι το θέμα στερείται σημασίας γιατί πρόκειται για την ανάληψη αποστολών τύπου Πέτερσμπερκ. Θα είναι ισχυρισμός αναληθής και παραπλανητικός. Διότι, ακριβώς αυτές θα είναι οι αρχικές ευθύνες που θα αναλάβει, εξελισσόμενος εν συνεχεία σε αμιγώς αμυντική δύναμη, εφ' ετέρου δε οι νομικές πολιτικές και διπλωματικές επιπτώσεις που προαναφέρθηκαν θα έχουν ήδη επέλθει».