ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

«ΣΠΑΡΤΑΚΙΑΔΕΣ» - ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΜΟΣΧΑΣ

Η εργατική απάντηση για τις αξίες του αθλητισμού

Η προσέγγιση της Ιστορίας του αθλητισμού και των Ολυμπιακών Αγώνων δεν μπορεί να γίνει έξω από την ιστορική εξέλιξη των κοινωνιών. Με βάση αυτό, μπορεί κανείς να προσεγγίσει την ανάπτυξή του, τη σχέση των διαφόρων κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων με τον αθλητισμό, την επίδρασή του στην κοινωνική ψυχολογία και την ιδεολογία, την κοινωνική συνείδηση και σε τελευταία ανάλυση τη σχέση του με την πολιτική. Αλλωστε, η σχέση των Αγώνων με τους χορηγούς καταρρίπτει, για παράδειγμα, αυτό που κατά κόρον έχει ειπωθεί «μακριά ο αθλητισμός από την πολιτική». Είναι χαρακτηριστικό ότι το υποτιθέμενο πνεύμα συναδέλφωσης και φιλίας λαών και εθνών με την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στα 1896 έρχεται να καταρρίψει η ίδια η ιστορική εποχή του περάσματος στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού, η όξυνση των ανταγωνισμών για το εδαφικό ξαναμοίρασμα του κόσμου ανάμεσα στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη, που οδηγούσε αντικειμενικά στον πρώτο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Από την άλλη, στον καπιταλισμό είναι γνωστό ότι ο αθλητισμός από ανάγκη του ανθρώπου μετατρέπεται σε εμπόρευμα, με προφανή σκοπό το κέρδος κάποιων. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι από την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων η όλη διοργάνωση είχε τα χαρακτηριστικά μιας γιορτής της αστικής τάξης όπου τα λαϊκά στρώματα ήταν ουσιαστικά αποκλεισμένα.

Σε όλο αυτό το γαϊτανάκι του κέρδους που αφορά τον αθλητισμό ως εμπόρευμα υπήρξαν αρκετές φορές, όπου η λαϊκή τάξη έδωσε τη δική της απάντηση σε ό,τι αφορά την πραγματικότητα του αθλητισμού που καμιά σχέση δεν έχει με τη βιομηχανία του κέρδους. Τέτοιες απαντήσεις ήταν η διοργάνωση των εργατικών Ολυμπιάδων ή «Σπαρτακιάδων», καθώς και η ανάληψη από τη Μόσχα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1980, που ακόμα και μέχρι σήμερα αποτελεί τη φωτεινή εξαίρεση στην εμπορευματοποίησης των Αγώνων.

«Αντίβαρο» στις γιορτές των αστών

Οι «Σπαρτακιάδες» αποτέλεσαν την απάντηση των εργατών στους αστούς για το τι εστί πραγματικά αθλητισμός (φωτ. από την 1η «Σπαρτακιάδα» στη Μόσχα το 1928)

Οι «Σπαρτακιάδες» ήταν αθλητικοί εργατικοί αγώνες που διεξάγονταν προς τιμήν του «Σπάρτακου». Ας σημειωθεί ότι ήδη προς το τέλος του 19ου αιώνα υπήρξε η ανάπτυξη των εργατικών αθλητικών συλλόγων, όπου δημιουργήθηκε η δυνατότητα ενασχόλησης με τον αθλητισμό και μάλιστα οργανωμένα. Επίσης οργάνωναν και δικά τους πρωταθλήματα, σε αντίθεση με τα πρωταθλήματα των συλλόγων της αστικής τάξης. Για παράδειγμα, στην Αγγλία και στο πολύ δημοφιλές άθλημα του ράγκμπι γεννήθηκαν δυο Ενώσεις που διεξήγαγαν τα δικά τους πρωταθλήματα. Αυτή των αστών με την ονομασία «Λιγκ» και η άλλη των εργατών με την επωνυμία «Γιούνιον». Το στοιχείο του συλλογικού αγώνα, της άμιλλας και όχι του ανταγωνισμού, της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης κυριαρχούν ως αξίες του εργατικού αθλητικού κινήματος, περνούν σ' αυτό ως αξίες της εργατικής τάξης.

Μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο τα πράγματα άρχιζαν να αλλάζουν και στον αθλητισμό μετά την επικράτηση της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία. Ετσι το 1921 ιδρύεται η Κόκκινη Αθλητική Διεθνής, με έδρα τη Μόσχα. Σημειώνεται μάλιστα ότι στους αγώνες του 1925 και εντασσόμενη σε μια γενικότερη οπορτουνιστική επίθεση προς την επιτυχία της Οκτωβριανής Επανάστασης η Κόκκινη Αθλητική Διεθνής είχε αποκλειστεί από τους διοργανωτές (τα οπορτουνιστικά σοσιαλιστικά κόμματα της εποχής που ανήκαν στη Β' Διεθνή) των πρώτων εργατικών αγώνων του 1925 στη Γερμανία.

Το 1928 διοργανώθηκαν στη Μόσχα διεθνείς εργατικοί αθλητικοί αγώνες, η πρώτη διεθνής αθλητική «Σπαρτακιάδα». Πήραν μέρος 7.000 αθλητές, ανάμεσά τους και 600 αθλητές από 17 καπιταλιστικές χώρες. Οργανώθηκαν 22 αθλήματα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν αγώνες δρόμου, γυμναστικής, κολύμβησης, ποδοσφαίρου, μπάσκετμπολ, ποδηλασίας και σκοποβολής. Αλλά δεν ήταν μόνο αθλητικοί αγώνες. Συνδύαζαν το καθαρά αθλητικό μέρος με την Τέχνη και τον Πολιτισμό, αλλά και μηχανοκίνητο αθλητισμό. Ετσι διεξήχθησαν και αγώνες ποίησης, παραδοσιακής μουσικής από ερασιτεχνικά συγκροτήματα, χορού, αλλά και αγώνες μοτοσικλέτας και αυτοκινήτου. Η ΕΣΣΔ είχε οργανώσει τέτοιους αγώνες, αλλά μόνο με συμμετοχή των λαών που ζούσαν στο έδαφός της, στα 1923.

Το 1935 και με δεδομένη τη γενικότερη πολιτική κατάσταση, όπου τα σύννεφα του φασισμού και του πολέμου αρχίζουν να μαζεύονται πάνω από την Ευρώπη, υπογράφεται από την Κόκκινη Αθλητική Διεθνή και τη Σοσιαλιστική Διεθνή Ενωση Φυσικής Αγωγής ανοιχτή πρόσκληση προς τους αθλητές όλου του κόσμου να μη συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που η ΔΟΕ επέλεξε να γίνουν στην πρωτεύουσα της Γερμανίας του Χίτλερ, το Βερολίνο.

Στην Ισπανία, όπως και στη Γαλλία αργότερα, δημιουργούνται κυβερνήσεις του Λαϊκού Μετώπου. Το Λαϊκό Μέτωπο στην Ισπανία αποφάσισε τη διοργάνωση Εργατικής Ολυμπιάδας στη Βαρκελώνη. Αλλά η ανατροπή του Λαϊκού Μετώπου από το δικτατορικό καθεστώς του Φράνκο και η έναρξη του εμφυλίου πολέμου δεν επέτρεψε τη διεξαγωγή αυτής της Εργατικής Ολυμπιάδας από την Κόκκινη Αθλητική Διεθνή και τη Σοσιαλιστική Διεθνή Ενωση Φυσικής Αγωγής. Αυτή έγινε στην Αμβέρσα το 1937. Συμμετείχαν 27.000 εργάτες από 17 καπιταλιστικές χώρες και την ΕΣΣΔ. Ηταν η τελευταία Εργατική Ολυμπιάδα.

«Ολυμπιάδα του ανθρώπου και της κουλτούρας»

Sportidea

Τα εκατοντάδες χάρτινα πλακάτ που άλλαζαν εικόνες και ο «Μίσα» είναι αυτά που έμειναν για πάντα στις μνήμες από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Μόσχας μέχρι σήμερα έχουν μείνει στην Ιστορία σαν η διοργάνωση που έδωσε την πρώτη γροθιά στην εμπορευματοποίησης των αγώνων που τότε μόλις άρχιζε και ανέδειξε την κουλτούρα και την ανθρωπιά. Αν και πριν τους Αγώνες, από τους εκπροσώπους της αστικής τάξης, είχε στηθεί μια ολόκληρη προπαγάνδα, που οδήγησε τελικά και στο περίφημο μποϊκοτάζ από τις περισσότερες καπιταλιστικές χώρες, εντούτοις η ΕΣΣΔ κατάφερε να αναδειχτεί νικήτρια σε όλους τους τομείς, κάνοντας όλο τον κόσμο να αποδώσει τα εύσημα. Παράλληλα, καταρρίφθηκαν όλα τα ψέματα που είχαν ειπωθεί από τους εκπροσώπους του καπιταλιστικού συστήματος περί παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μη εγγύηση της ελευθερίας και της ασφάλειας των αθλητών, παρεμβολή στο έργο των δημοσιογράφων κτλ. Είναι χαρακτηριστικός, άλλωστε, ο τίτλος που έδωσε για τη συγκεκριμένη διοργάνωση ο Ιταλός διάσημος σκηνοθέτης του κινηματογράφου Μαρτσέλο Μαρτσελίνι, που τη χαρακτήρισε σαν την «Ολυμπιάδα του ανθρώπου». Και πραγματικά το αποτέλεσμα που παρουσίασε η Σοβιετική Ενωση δικαιώνει πλήρως την άποψη του Ιταλού σκηνοθέτη. Οι αγώνες της 22ης Ολυμπιάδας υπήρξαν γιορτή της νεολαίας και του αθλητισμού, συντέλεσαν στη σύσφιξη της φιλίας και της αλληλοκατανόησης των λαών, στη συσπείρωση του ολυμπιακού κινήματος και έδειξε τις πραγματικές αρχές του αθλητισμού μακριά από σχέδια εμπορευματοποίησης. Η ΕΣΣΔ αναμφισβήτητα διοργάνωσε τους πιο άρτιους και ανθρώπινους Αγώνες μέχρι σήμερα. Παρά το γεγονός ότι, σαν οικοδέσποινα, ήταν υποχρεωμένη να υπογράψει συγκεκριμένα συμβόλαια με χορηγούς, εντούτοις η θέληση των Σοβιετικών κράτησε τους Αγώνες σε υψηλό αθλητικό επίπεδο, περιορίζοντας το ρόλο και τη δράση των πολυεθνικών. Μάλιστα, ιδιαίτερη εντύπωση εκείνες τις μέρες έκανε το περίφημο πρόγραμμα «Οι Ολυμπιακοί δεν είναι μόνο για τους πρωταθλητές», με σκοπό την παραπέρα ανάπτυξη της φυσικής αγωγής και του μαζικού αθλητισμού.

Στα αξιοσημείωτα των Αγώνων τα όσα διαδραματίστηκαν στις τελετές έναρξης και λήξης με τα χιλιάδες διαφορετικά πλακάτ στα χέρια παιδιών στις εξέδρες που άλλαζαν εικόνες, το αρκουδάκι «ΜΙΣΑ», μασκότ των αγώνων, αλλά και ο «βομβαρδισμός» στα σύννεφα πάνω από τα Ουράλια που απέτρεψε την επερχόμενη βροχή τη μέρα της έναρξης.