Ψάξε για σχολειό, άστεγε!

Προμηθέψου γνώση, παγωμένε!

Πεινασμένε, άρπαξε το βιβλίο: Είν' ένα όπλο.

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Μπ. Μπρεχτ

Ολοι εμείς θέλουμε πράγματι να αλλάξει η κατάσταση της Παιδείας. Ομως όλοι εμείς, οι πολλοί, που δεν είμαστε βιομήχανοι, τραπεζίτες, μεγαλοεπιχειρηματίες, μ' άλλα λόγια κεφάλαιο, δεν έχουμε κανένα λόγο να συνταχθούμε με μεταρρυθμίσεις και αλλαγές που βασικό τους στόχο έχουν να κάνουν την Εκπαίδευση πιο «ανταγωνιστική» και «αποδοτική». Γιατί «αποδοτική» για τους κυρίαρχους είναι η εκπαίδευση που, με μικρότερη κρατική δαπάνη, μαθαίνει καλύτερα στην αυριανή βάρδια εργαζομένων το ένα και μοναδικό νόημα της ζωής τους: Πώς να είναι πιο κερδοφόροι και υπάκουοι στο κεφάλαιο. Αντίθετα, έχουμε κάθε λόγο να απαιτούμε ένα σχολείο που θα κάνει τους αποφοίτους του ικανούς να αντιλαμβάνονται τις αιτίες των προβλημάτων της ζωής, να μπορούν να κρίνουν, να αποφασίζουν και να διεκδικούν αυτά που τους ανήκουν. Εχουμε κάθε λόγο να θέλουμε τα παιδιά μας μέσα από τις σπουδές τους να αποκτούν αληθινή γνώση και πραγματικά εφόδια για το μέλλον τους και όχι ισόβια ημιμάθεια και πρόσθετα βάρη από τραπεζικά δάνεια, που υποθηκεύουν τη ζωή τους πριν ακόμη την ξεκινήσουν. Εχουμε, δηλαδή, ανάγκη από μια άλλη εκπαιδευτική πρόταση που να συμβαδίζει με το δικό μας συμφέρον και τις δικές μας προσδοκίες. Και αυτή η ανάγκη στις μέρες μας γίνεται ακόμη πιο επιτακτική, καθώς νέες αντιεκπαιδευτικές ρυθμίσεις συνωστίζονται στα κυβερνητικά γραφεία περιμένοντας τη σειρά τους για να προωθηθούν και να υλοποιηθούν (αποκέντρωση των σχολείων, εφαρμογή του νόμου - πλαισίου στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, αναθεώρηση του άρθρου 16 κλπ.).

Γι' αυτό κρίναμε πως τούτη είναι η πιο κατάλληλη στιγμή για να εντείνουμε τις προσπάθειές μας να φωτίσουμε τα προβλήματα της Παιδείας και προπαντός τον τρόπο αντιμετώπισής τους. Οχι με γενικόλογες διακηρύξεις και υποκριτικούς όρκους πίστης στο δημόσιο χαρακτήρα της, όχι με διαπιστώσεις για πράγματα ολοφάνερα στον καθένα που ζει τη σημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα, αλλά με προτάσεις και στόχους για δράση, για μια πλατιά λαϊκή συσπείρωση και πάλη ικανή να αντιπαρατεθεί συνολικά στους στρατηγικούς σχεδιασμούς του κεφαλαίου για την Εκπαίδευση, την Εργασία και την Κοινωνία.

Οσοι συνειδητοποιούμε τον κίνδυνο από την επέλαση των αντιδραστικών μέτρων στην Παιδεία, δεν αρκεί να ανησυχούμε και να δυσανασχετούμε. Πρέπει από σήμερα, από τώρα, από χτες να κάνουμε την Παιδεία δική μας υπόθεση. Γιατί τίποτα δεν μπορεί να γίνει ενάντια στα συμφέροντα της άρχουσας τάξης από την καλή της προαίρεση και με τη θέληση των κυβερνήσεων που την εκπροσωπούν. Κάθε τι που θα γίνει για το δικό μας συμφέρον, θα είναι προϊόν της πάλης μας.

Αγώνες, βέβαια, γίνονται για την Παιδεία και μάλιστα αγώνες με διάρκεια, δυναμισμό και μαζικότητα, που είναι βέβαιο ότι θα συνεχιστούν. Η αποτελεσματικότητά τους όμως θα ενισχύεται μόνο στο βαθμό που θα παίρνουν χαρακτηριστικά παλλαϊκής αντεπίθεσης, με αιτήματα και στόχους που θα αντιπαραθέτονται στη σημερινή εκπαιδευτική πολιτική από τη σκοπιά μιας νέας, ριζικά διαφορετικής θέσης και αντίληψης για το σκοπό και την οργάνωση της Παιδείας και θα απειλούν την ίδια την οικονομική της βάση.

Γιατί η «ανταγωνιστική» εκπαίδευση είναι η εκπαίδευση της ευέλικτης και εντατικότερης εργασιακής εκμετάλλευσης, της αντιασφαλιστικής επίθεσης, της ωμής παραβίασης των λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών, η εκπαίδευση της οικονομίας και της πολιτικής που μόνο στόχο έχουν τη συγκέντρωση αμύθητου πλούτου σε ελάχιστους και ανείπωτης καταπίεσης για τους πολλούς. Η «ανταγωνιστική» εκπαίδευση εικόνα της κοινωνίας μας είναι και της μοιάζει. Αρα καμιά πρόταση για την αναγκαία αναμόρφωση της Παιδείας δεν μπορεί να καρποφορήσει, αν δε συνοδευτεί με την πάλη για την αναδιοργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας σε όφελος του λαού, με την πάλη για να πάρει τελικά ο λαός στα χέρια του το τιμόνι της εξουσίας.

Οι βασικές θέσεις και στόχοι πάλης που καταθέτουμε στη συνέχεια, συλλογικός καρπός της παιδαγωγικής έρευνας, αλλά και της δράσης και του αγώνα του εργατικού κινήματος για μια Παιδεία στην υπηρεσία του λαού μας, αποτελούν συμβολή μας στο παρόν και το μέλλον του λαϊκού κινήματος για το καθολικό δικαίωμα στη μόρφωση, στην εργασία και τη ζωή. Για να φυσήξει ζωογόνος αέρας στις σχολικές αίθουσες και τα αμφιθέατρα, που θ' ανοίξει διάπλατα τα παράθυρα στη δημιουργική γνώση και ζωή, στην ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου, στο φωτεινό μέλλον της ανθρωπότητας.

Οι βάσεις για την ανάπτυξη της προσωπικότητας και τη διανοητική εξέλιξη του νέου ανθρώπου μπαίνουν πριν ακόμη ξεκινήσει το σχολείο. Ενα καθοριστικής σημασίας μέτρο για την αντιμετώπιση των μορφωτικών ανισοτήτων, που αποτελούν την αντανάκλαση των ταξικών ανισοτήτων της εκμεταλλευτικής κοινωνίας μας, είναι η συστηματική και επιστημονικά οργανωμένη από το κράτος αγωγή να ξεκινά νωρίτερα, από την προσχολική ηλικία, που σύμφωνα με την ψυχολογία αρχίζει από τον τρίτο χρόνο της ζωής του παιδιού. Επομένως, για να έχει νόημα η υποχρεωτική προσχολική διαπαιδαγώγηση, δεν πρέπει να περιορίζεται στον ένα χρόνο πριν το σχολείο κι αυτό με αποκλειστικό σκοπό να ενσωματωθεί στη στοιχειώδη εκπαίδευση, να προσαρτηθεί δηλαδή το νηπιαγωγείο στο δημοτικό και να αποτελέσει τελικά υποβαθμίδα του (όπως προβλέπεται και σε σχέδιο επιτροπής του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, που προτείνει μείωση του Δημοτικού στα 5 χρόνια και 1 χρόνο υποχρεωτική προσχολική «εκπαίδευση», Ιούνιος 2006). Αντίθετα, χρειάζεται να καλύπτει όλη την προσχολική ηλικία των 3 μέχρι 6 χρόνων - οπότε τα παιδιά περνάνε στη δικαιοδοσία του σχολείου βασικής εκπαίδευσης - μέσα σε ένα δίκτυο προσχολικών κέντρων που θα υπάγονται αποκλειστικά στην αρμοδιότητα του υπουργείου Παιδείας. Η καθιέρωση δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής αποτελεί ένα ελάχιστο άμεσο βήμα, μέχρι να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την πλήρη τρίχρονη ανάπτυξη του αυτοτελούς συστήματος της προσχολικής διαπαιδαγώγησης.

Ο ρόλος του νηπιαγωγείου δεν μπορεί να είναι η εκπαίδευση, όπως προβλέπει το πλαίσιο προγράμματος σπουδών για το νηπιαγωγείο, με σκοπό την εκγύμναση από πολύ νωρίς των παιδιών στις απαιτούμενες από την αγορά δεξιότητες. Η κατηγορηματική αντίθεσή μας στην κατεύθυνση για εισαγωγή του νηπιαγωγείου στο σχολικό σύστημα («σχολειοποίηση») πηγάζει από το γεγονός ότι η πρόωρη εκπαίδευση αποτελεί ωμή παραβίαση των ορίων του παιδικού ψυχισμού και των αναγκών της νηπιακής ηλικίας. Η μάθηση πρέπει να υποτάσσεται στην κυρίαρχη για κάθε στάδιο ψυχικής ανάπτυξης δραστηριότητα του παιδιού και για την προσχολική ηλικία κυρίαρχη δραστηριότητα δεν είναι η εκμάθηση γραφής, ανάγνωσης και αρίθμησης, αλλά το παιχνίδι και μάλιστα στην πιο εξελιγμένη μορφή του, το θεματικό παιχνίδι, που κάθε άλλο παρά χαζολόγημα είναι. Η εκπαίδευση γίνεται κυρίαρχη δραστηριότητα μάθησης του παιδιού στο επόμενο στάδιο ανάπτυξής του και μετά την ηλικία των 6 χρόνων. Ο ρόλος του νηπιαγωγείου είναι η διαπαιδαγώγηση, που στηρίζεται στην αυτενέργεια και την αυτόματη έκφραση του παιδιού, το οποίο με την κατάλληλη οργανωμένη παρέμβαση του νηπιαγωγού ανακαλύπτει τον κόσμο, αναπτύσσει τις αισθησιοκινητικές και τις ψυχοσωματικές ικανότητές του, αναγνωρίζει τις συμβιωτικές σχέσεις και τα πρώτα σκιρτήματα κοινωνικής συνείδησης. Δε διδάσκεται τη γλώσσα με τους κανόνες και τις τεχνικές της γραμματικής, αλλά πλουτίζει την επικοινωνιακή του ικανότητα μέσα από τη συναναστροφή του με τους συνομήλικους και άλλους ανθρώπους. Δε «μαθαίνει» μαθηματικά, αποκτά όμως συνείδηση των σχέσεων των πραγμάτων σε μεγέθη, χρώματα και άλλες ιδιότητές τους. Ακριβώς επειδή ο βασικός ρόλος του νηπιαγωγείου είναι η αγωγή και η διαμόρφωση κανόνων ζωής, όπως η επιμέλεια, η εργατικότητα, η υπευθυνότητα, η σωστή διατροφή, η προσωπική φροντίδα και υγιεινή, η καθαριότητα κλπ., απαιτείται η ημερήσια λειτουργία του. Οχι όμως με τις τρισάθλιες προδιαγραφές του ολοήμερου σχολείου, όπου τα παιδιά στον ίδιο χώρο που παίζουν, μαθαίνουν, τρώνε και αν χρειαστεί κοιμούνται. Η ημερήσια λειτουργία του νηπιαγωγείου προϋποθέτει την εξασφάλιση κατάλληλου παιδαγωγικού περιβάλλοντος, που και αυτό συνιστά φορέα αγωγής, με ανάλογο εξοπλισμό και παιδαγωγικό υλικό και διακριτούς χώρους ομοιόμορφης σίτισης και ξεκούρασης των νηπίων, στελεχωμένου με το αναγκαίο παιδαγωγικό και βοηθητικό προσωπικό μέριμνας (νηπιαγωγούς, τραπεζοκόμο, μάγειρα, νοσηλευτή, καθαρίστρια).

Με βάση τα παραπάνω, διεκδικούμε τη θεσμοθέτηση δίχρονης υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής για όλα τα παιδιά 4 έως 6 χρόνων, σε προσχολικά κέντρα που θα ανήκουν στο ΥΠΕΠΘ, με ενιαίο διαπαιδαγωγητικό πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάθε ηλικίας και κατάλληλα σχεδιασμένους χώρους, στελεχωμένους με το απαραίτητο για την ημερήσια λειτουργία τους προσωπικό (επιστημονικό, παιδαγωγικό, βοηθητικό). Το κράτος να μεριμνήσει άμεσα για την ίδρυση όσων ιδρυμάτων χρειάζονται για να καλύψουν όλα τα νήπια κάθε περιοχής σε ολιγομελή τμήματα των 15 νηπίων ανά νηπιαγωγό. Παράλληλα, απαιτούμε την απόσυρση της τροπολογίας που αναθέτει στους δήμους και τους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς τη συμπλήρωση των κενών του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος, υποχρεώνοντας τους γονείς να αναλάβουν το κόστος της καθιέρωσης υποχρεωτικού νηπιαγωγείου και ανοίγοντας δρόμο στην αποκέντρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης με πρώτο θύμα το νηπιαγωγείο.

Σε μια εποχή που ο πλούτος και τα υλικά μέσα αφθονούν, αποτελεί κραυγαλέα αντίφαση το γεγονός ότι η βασική εκπαίδευση αντί να διευρύνεται, περιορίζεται σε μια ανασκευασμένη εκδοχή των στοιχειωδών γνώσεων και δεξιοτήτων (γραφή, ανάγνωση, αρίθμηση, χρήση Η/Υ και ξένης γλώσσας, επικοινωνιακές δεξιότητες, επιχειρηματικότητα) που παρέχονται ως την ηλικία των 15 χρόνων. Η εξασφάλιση βασικής - γενικής εκπαίδευσης ως τα 18 χρόνια, που ο άνθρωπος ενηλικιώνεται ψυχικά, πνευματικά, κοινωνικά και βιολογικά, μέσα από Ενιαίο Δωδεκάχρονο Υποχρεωτικό Σχολείο, με σκοπό την ολόπλευρη μόρφωση και καλλιέργεια της προσωπικότητας κάθε νέου πριν από την επαγγελματική επιλογή, αποτελεί αδήριτη ανάγκη της εποχής. Εκφράζει τη λαϊκή προσδοκία για ισότιμη παροχή του δικαιώματος στη μόρφωση, ενώ ταυτόχρονα αντανακλά τις απαιτήσεις της σύγχρονης παραγωγής για υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο από αυτό των προηγούμενων γενιών.

Η πρόταση αυτή είναι τόσο ρεαλιστική, που αναγκάζει όλες τις πολιτικές δυνάμεις να μιλούν για δωδεκάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, όχι όμως ενιαία και κοινή για όλους, με το επιχείρημα ότι δεν μπορούν όλοι να αποκτούν υψηλού επιπέδου μόρφωση. Το ΚΚΕ απορρίπτει τη θεωρία ότι υπάρχουν μαθητές με εγγενείς διανοητικές αδυναμίες και ελλειπτική προσωπικότητα, που δεν παίρνουν τα γράμματα και γι' αυτό δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τη γενική εκπαίδευση και πρέπει να αρκούνται μόνο στα στοιχειώδη. Παιδαγωγικοί και προπαντός κοινωνικοί είναι οι λόγοι που ορισμένοι μαθητές παρουσιάζουν υστέρηση στις μαθητικές τους επιδόσεις. Η ιστορική πείρα του σοσιαλισμού απέδειξε ότι με κατάλληλα κοινωνικά και παιδαγωγικά μέτρα όλοι μπορούν να μορφωθούν ολόπλευρα. Υποκριτικό είναι ακόμη το επιχείρημα ότι η πρόωρη επαγγελματική εκπαίδευση προετοιμάζει καλύτερα για την επαγγελματική ζωή. Η επέκταση της γενικής εκπαίδευσης όχι μόνο δεν αντιστρατεύεται, αντίθετα, ενισχύει την επαγγελματική ικανότητα και κινητικότητα των νέων, καθώς η πλατιά γενική παιδεία, η απόκτηση γενικής αντίληψης για τη φύση και την κοινωνία, είναι το θεμέλιο για την ανάπτυξη εξελιγμένων δυνατοτήτων όπως η δημιουργικότητα και η πολυμέρεια.

Το ενιαίο βασικό σχολείο προϋποθέτει έναν τύπο σχολείου με ενιαίο πρόγραμμα, ενιαία σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή και ενιαία - δωρεάν βιβλία, ενιαία διοίκηση και λειτουργία, μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό με ενιαία εργασιακά δικαιώματα. Είναι σχολείο που εξασφαλίζει τη δωρεάν παροχή σε όμοιες συνθήκες της απαραίτητης σε όλους μόρφωσης, παίρνοντας ιδιαίτερα μέτρα για την ένταξη των παιδιών των μεταναστών και των μειονοτήτων (διαχωρισμός θρησκείας από την εκπαίδευση, διδασκαλία της μητρικής τους γλώσσας και της ιστορίας, αντιμετώπιση οξυμένων οικονομικών προβλημάτων της οικογένειας), για τα Ατομα με Αναπηρίες και τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.

Στη βάση των παραπάνω απαιτούμε την κατάργηση του διπλού σχολικού δικτύου (γενική - επαγγελματική εκπαίδευση), αλλά και της διάσπασης σε Δημοτικό - Γυμνάσιο - Λύκειο, που εκφράζει ιστορικά ξεπερασμένα στάδια εκπαίδευσης του λαού μας. Ζητούμε την ακύρωση κάθε μέτρου διαφοροποίησης των σχολικών προγραμμάτων και των σχολείων (ευέλικτη ζώνη, ευρωπαϊκά προγράμματα, αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών), όπως και της αποκέντρωσης - εμπορευματοποίησης κρίσιμων εκπαιδευτικών παραμέτρων (χρηματοδότηση, προγράμματα, προσλήψεις εκπαιδευτικών, βιβλία και υποδομές), που διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες στη μόρφωση και μάλιστα από τις μικρότερες ηλικίες.

Το δωδεκάχρονο σχολείο θα ολοκληρώνει τη μορφωτική, διαπαιδαγωγητική εργασία του, χωρίς να χρειάζεται κανένα φροντιστήριο μέσα ή έξω από αυτό, γιατί θα παρέχει όλα τα εφόδια για το μέλλον. Από τη θέση του σχολείου ολοκληρωμένης διαπαιδαγωγητικής εργασίας με ενιαία συγκροτημένο πρόγραμμα, προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάθε ηλικίας, αντιπαλεύουμε το ολοήμερο ανταποδοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο, που με το ασυνάρτητο δεύτερο πρόγραμμά του μετατρέπεται τελικά σε χώρο στάθμευσης των παιδιών, απ' όπου οι γονείς τα παραλαμβάνουν σωματικά και πνευματικά εξοντωμένα. Διεκδικούμε την κάλυψη όλων των κενών με μόνιμο εκπαιδευτικό και άλλο βοηθητικό προσωπικό. Μείωση των μαθητών ανά τμήμα. Υποδομή για ιατρική πρόληψη και υγιεινή σε όλα τα σχολεία, σύγχρονα και ασφαλή σχολικά κτίρια, εξοπλισμένα με εργαστήρια, γυμναστήρια, μουσικά όργανα, βιβλιοθήκες, τραπεζαρίες και σχετικό με την παιδαγωγική τους λειτουργία σχεδιασμό. Καθορισμό με παιδαγωγικούς όρους ενιαίου ωρολογίου προγράμματος για όλα τα παιδιά, που θα έχει προοπτική το δωδεκάχρονο σχολείο, ώστε απαλλαγμένο από επικαλύψεις και ανακύκλωση της ύλης να αφήνει χρόνο για παιχνίδι και άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες. Μόνο σε μια τέτοια βάση μαθήματα που στριμώχνονται στο Δημοτικό θα μπορούν με επάρκεια να διδαχτούν, όπως η εκμάθηση ξένων γλωσσών με χορήγηση τίτλων γλωσσομάθειας.

Ριζική αλλαγή στα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία, ώστε το σχολείο να δημιουργεί επιστημονική και άρα αληθινή αντίληψη για την πραγματικότητα. Πραγματική γνώση δεν είναι «η αφομοίωση πληροφοριών», σύμφωνα με τους μοντέρνους ορισμούς που της δίνει η παιδαγωγική αυθεντία των μονοπωλιακών οργανισμών (Ευρωπαϊκή Ενωση, ΟΟΣΑ), αλλά η αληθινή αντανάκλαση της πραγματικότητας στην ανθρώπινη συνείδηση, η διαμόρφωση τελικά κριτηρίου για τη ζωή, μιας πυξίδας που θα βοηθά το νέο άνθρωπο να βρίσκει μέσα στο πέλαγος των ασυνάρτητων και παραπλανητικών πληροφοριών το δρόμο για την αλήθεια.

Και αυτό προϋποθέτει τα βιβλία και τα αναλυτικά προγράμματα να ξαναγραφούν με παιδαγωγική ευθύνη και να επικεντρωθούν στα πιο ουσιαστικά και σταθερά στοιχεία της γνώσης, στις αρχές και τους νόμους που διέπουν την εξέλιξη της φύσης και της κοινωνίας. Το γνωστικό περιεχόμενο ενός σύγχρονου σχολείου πρέπει να περιλαμβάνει:

• Την κατάκτηση της μητρικής γλώσσας όχι απλά σαν μέσο επικοινωνίας αλλά σαν όργανο σκέψης και συνειδητής συλλογικής εργασίας.
• Την εκμάθηση και πιστοποίηση τουλάχιστον μιας ξένης γλώσσας και τη δυνατότητα μετά από κάποια ηλικία και δεύτερης, όχι σε ένα στοιχειώδες επικοινωνιακό - χρηστικό επίπεδο αλλά σαν όργανο δημιουργικής επαφής με τον πολιτισμό άλλων λαών και διαμόρφωσης ευρύτερης αντίληψης για τον κόσμο.
• Την κατάκτηση μαθηματικής σκέψης, της ικανότητας μέσα από την κωδικοποίηση, την ταξινόμηση, την αφαιρετική σκέψη να προσεγγίζουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια και να κατανοούμε τον κόσμο.
• Τη γνώση της φύσης μέσα από τους νόμους που διέπουν την κίνηση της ύλης, την κατανόηση του ανθρώπου ως βιολογικού και κοινωνικού όντος και τη διαμόρφωση αντικειμενικής αντίληψης για τη σχέση του με τη φύση.
• Τη γνώση της κοινωνίας μέσα από τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης που επιτρέπουν στον άνθρωπο να γίνεται συνειδητό υποκείμενο της ιστορίας και του πολιτισμού και όχι έρμαιο της τύχης και των κάθε φορά ισχυρών.
• Την αισθητική αγωγή σαν αναγκαία προϋπόθεση για την ψυχική καλλιέργεια και την ανάπτυξη του συναισθηματικού κόσμου του νέου ανθρώπου.
• Τη φυσική αγωγή για την εξασφάλιση της υγείας και την καλλιέργεια όχι μόνο των σωματικών αλλά και των κοινωνικών αρετών των νέων μέσα από τη συλλογική φυσική άσκηση και δραστηριότητα.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η σημαντικότερη διαφορά του δωδεκάχρονου σχολείου από το σημερινό δε βρίσκεται στην επιμήκυνση της διάρκειας της βασικής εκπαίδευσης, αλλά στο σκοπό του. Το σχολείο που προτείνουμε δεν επιδιώκει να προετοιμάζει ανθρώπους για να προσαρμόζονται παθητικά στις έτοιμες κοινωνικές μορφές, αλλά ανθρώπους ενεργητικούς, που δραστήρια θα συμβάλλουν στην καλυτέρευση της ζωής του λαού. Ετσι η διαμόρφωση υψηλού επιπέδου νοημοσύνης αποτελεί έναν σημαντικό, όχι όμως το μοναδικό παράγοντα για την ολόπλευρη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων ανθρώπων, που εκτός από τη γνώση πρέπει να διαθέτουν οντότητα, ανθρωπιά και συνείδηση των συμφερόντων τους στην κοινωνία. Και αυτό απαιτεί τη μεθοδική και ισόρροπη καλλιέργεια όλων των πλευρών του ανθρώπινου ψυχισμού, της νόησης, του συναισθήματος και της βούλησης.

Ετσι, το σχολικό πρόγραμμα μαζί με το πνεύμα πρέπει να καλλιεργεί και το σώμα, μαζί με τη γνώση πρέπει να οργανώνει το συναισθηματικό κόσμο των μαθητών και την κοινωνική τους ζωή, αναπτύσσοντας την αισθητική και φυσική αγωγή, την κοινωνική δράση. Το πρόγραμμα και όλη η λειτουργία του σχολείου πρέπει να ξεφύγουν από τη στείρα, δογματική διδασκαλία, κι από τα λόγια να περάσουμε στο σχολείο των έργων, που θα κινητοποιεί τους μαθητές, συνδυάζοντας θεωρία και πράξη και θα τους ανοίγει στ' αλήθεια πολυτεχνικό ορίζοντα, αποκαλύπτοντας την επιστήμη που εφαρμόζεται σε όλους τους σύγχρονους κλάδους της παραγωγής και τον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας. Ταυτόχρονα θα τους βοηθά να αποκτήσουν συνολική εικόνα για τον κόσμο και δημιουργικότητα μέσα από την ομαδική εργασία στο μάθημα, τη συλλογική οργάνωση της σχολικής ζωής και τη γενικότερη κοινωνική τους δραστηριοποίηση.

Ξεκινώντας από την αντίληψη ότι η βασική εκπαίδευση πρέπει να διευρυνθεί ως τα 18 χρόνια, είμαστε αντίθετοι στο χαρακτήρα του σημερινού Λυκείου ως προθάλαμου της ανώτατης εκπαίδευσης, στον οποίο μέσα από το διαχωρισμό του σε κατευθύνσεις (θεωρητική, θετική και τεχνολογική) και κατηγορίες (Γενικό - Επαγγελματικό) γίνεται η επιλογή και προετοιμασία των αυριανών ειδικών. Απαιτούμε την απεξάρτηση του προγράμματος και της λειτουργίας του Λυκείου από τη διαδικασία επιλογής για τα ΑΕΙ - ΤΕΙ με την κατάργηση του διαχωρισμού σε ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, των κατευθύνσεων και των πανελλαδικών εξετάσεων στη Γ΄ Λυκείου, που ταυτίζουν σε σημαντικό βαθμό τις απολυτήριες εξετάσεις με τις εισαγωγικές με σκοπό τον αποκλεισμό από το Λύκειο όσων μαθητών αδυνατούν να συνεχίσουν στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Παράλληλα, απαιτούμε την κατάργηση της βάσης του 10, που εμφανίζει σαν μέτρο ποιοτικής αναβάθμισης της εκπαίδευσης τις εξετάσεις επιλογής και κατάταξης των υποψηφίων στις ανώτατες σχολές. Γενικότερα είμαστε αντίθετοι σε κάθε πρόταση παρεμβολής νέων εμποδίων στην ολοκλήρωση της 12χρονης εκπαίδευσης, με οποιαδήποτε παραλλαγή και αν εμφανιστεί, όπως π.χ. εξετάσεις στη Γ΄ Γυμνασίου και επέκταση των εξετάσεων σε περιφερειακό επίπεδο σε όλες τις τάξεις του Λυκείου με προσμέτρηση του αποτελέσματός τους για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια. Οι προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις πρέπει να είναι ενδοσχολικές με ευθύνη του εκπαιδευτικού που είναι σε θέση να σταθμίζει τις ανάγκες, τη γενική προσπάθεια και το κοινωνικό περιβάλλον των μαθητών και να αποτελούν το αναγκαίο, αλλά και τελευταίο στάδιο της μορφωτικής λειτουργίας. Να χρησιμοποιούνται θετικά σαν στοιχείο ανατροφοδότησης του εκπαιδευτικού έργου και εργαλείο επιβράβευσης της προσπάθειας του μαθητή.

Το σύστημα πρόσβασης στα ΑΕΙ - ΤΕΙ δεν μπορεί να βρει δίκαιη λύση στο πλαίσιο των άνισων όρων που δημιουργεί η σημερινή εκπαιδευτική και κοινωνική πραγματικότητα. Οι υποσχέσεις και τα συνθήματα για ελεύθερη πρόσβαση και κατάργηση των εξετάσεων είναι βαθιά υποκριτικές. Η ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος προϋποθέτει, μετά την απόκτηση από το σύνολο των νέων και εργαζομένων ενιαίας δωδεκάχρονης γενικής μόρφωσης, να εξασφαλιστεί το καθολικό δικαίωμα στη σταθερή και πλήρη εργασία, να δοθεί ουσιαστική διέξοδος στην επαγγελματική μόρφωση μέσα από ένα σύστημα δημόσιων και δωρεάν επαγγελματικών σχολών. Στο σημερινό επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, η διαδικασία πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση πρέπει να ικανοποιεί τα παρακάτω κριτήρια: α) Να είναι εντελώς ανεξάρτητη από τη λειτουργία του σχολείου και να ακολουθεί χρονικά και ουσιαστικά την ολοκλήρωση του μορφωτικού του έργου. β) Να προϋποθέτει την ουσιαστική και πλήρη παροχή δημόσιας και δωρεάν Παιδείας με ό,τι η έννοια αυτή σημαίνει (δωρεάν βιβλία, σχολικά είδη, σίτιση, φοιτητική μέριμνα, έως και την ενίσχυση των λαϊκών οικογενειών, των οικογενειών των μεταναστών, ώστε να εξαλειφθεί το φαινόμενο της παιδικής και εφηβικής εργασίας). γ) Να δίνει τη δυνατότητα φοίτησης στην ανώτατη εκπαίδευση σε εργαζόμενους που δεν μπόρεσαν να συνεχίσουν σε αυτό το επίπεδο τις σπουδές τους.

Μια λιγότερο άδικη και οδυνηρή για τη σημερινή πραγματικότητα τεχνική διαδικασία επιλογής θα μπορούσε να έχει τη μορφή κάποιων «μεταλυκειακών» εξετάσεων σε 2 - 3 μαθήματα σχετικά με το επιστημονικό αντικείμενο όπου προσανατολίζεται ο υποψήφιος. Μέσα δε από κατάλληλο συνδυασμό εξετάσεων σε 4 - 5 το πολύ μαθήματα, να μπορεί να καλυφθεί ακόμη και το σύνολο των πανεπιστημιακών τμημάτων. Οπωσδήποτε πρέπει να εξασφαλίζει: α) Απεριόριστη δυνατότητα πολλαπλών επιλογών προτίμησης. β) Δικαίωμα επανάληψης της διαδικασίας όσες φορές επιθυμεί ο υποψήφιος. γ) Κατοχύρωση βαθμολογίας. δ) Ιδιαίτερη μέριμνα και για τους εργαζόμενους και τα παιδιά ειδικών κατηγοριών (μειονότητες, ΑμεΑ, φτωχών λαϊκών στρωμάτων...). ε) Η ευθύνη της διαδικασίας να είναι στο υπουργείο Παιδείας με τη συμβολή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα πανεπιστήμια σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μετατραπούν σε κέντρα διαλογής υποψηφίων ή να προβάλλουν ειδικές απαιτήσεις για την ιδιαίτερη αναβάθμισή τους. Σε κάθε περίπτωση τονίζεται ότι η αξία του συστήματος αυτού είναι σχετική και γι' αυτό θα υπόκειται σε διαρκή έλεγχο και κρίση ανάλογα με την εξέλιξη της εκπαιδευτικής και κοινωνικής πραγματικότητας.

Αναδιοργάνωση, ενίσχυση και βελτίωση της νυχτερινής εκπαίδευσης, ώστε η διάρκεια φοίτησης σε νυχτερινά και πρωινά σχολεία να είναι ίδια, με την κατάλληλη αναπροσαρμογή του ωραρίου, των αναλυτικών προγραμμάτων, της ύλης και των βιβλίων, των υποδομών και του προσωπικού για να αποτελεί ουσιαστική και ισότιμη διέξοδο για τους εργαζόμενους που εμποδίστηκαν να ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους. Αντιπαλεύουμε την υποκατάσταση της νυχτερινής εκπαίδευσης από τα «σχολεία» β΄ ευκαιρίας, προγράμματα συγκάλυψης της έλλειψης μόρφωσης όσων δεν ολοκλήρωσαν την υποχρεωτική εκπαίδευση.

Το γεγονός ότι στην εποχή μας η επιστήμη και η τεχνολογία επιδρούν σε ολοένα και περισσότερες σφαίρες της παραγωγικής διαδικασίας, έρχεται να ενισχύσει την ανάγκη για ποσοτική και ποιοτική διεύρυνση της βασικής - γενικής εκπαίδευσης σαν προαπαιτούμενο της επαγγελματικής εκπαίδευσης, ώστε να διαμορφώνονται άνθρωποι ικανοί να αντιμετωπίσουν δημιουργικά την εργασία τους, όποιο κι αν είναι το επάγγελμα ή τα επαγγέλματα που μελλοντικά θα υπηρετήσουν. Γι' αυτό, το πρόγραμμα του δωδεκάχρονου σχολείου δεν αντιμετωπίζει την τεχνική με την ξεπερασμένη αντίληψη της μαστοράντζας. Η βασική - γενική Παιδεία της εποχής μας απαιτεί τη μελέτη των διαφόρων επιστημών σε σύνδεση με τις εφαρμογές τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή, την ενσωμάτωση βασικών στοιχείων της επιστήμης των μέσων παραγωγής, της τεχνολογίας, όχι για επαγγελματική εξειδίκευση αλλά σαν γενική προετοιμασία για τη ζωή. Ταυτόχρονα, πρέπει να βοηθά τους μαθητές να αποκτούν γενική θεώρηση όλου του συστήματος της παραγωγής και της οικονομίας. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορούν να αναγνωρίζουν μέσα στην πράξη τη θεωρητική γνώση και αντίστροφα μέσα από τη θεωρητική γνώση να μπορούν να ερμηνεύουν την πράξη.

Ομως, η άρχουσα τάξη δε χρειάζεται γενικευμένα τη μορφωμένη και υψηλά ειδικευμένη εργατική δύναμη. Αντίθετα, στις μέρες μας επιδιώκει τον περιορισμό του υψηλά ειδικευμένου δυναμικού και τη δημιουργία μιας μάζας «ευέλικτων», μισοειδικευμένων και διά βίου καταρτιζόμενων εργαζομένων, που με μικρότερο κόστος αναπαραγωγής τους θα προσαρμόζονται άμεσα στις ανακατατάξεις και στις ανισορροπίες της καπιταλιστικής παραγωγής. Αυτός είναι ο λόγος που, παρά τις διακηρύξεις περί ανανέωσης και εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης, η όποια γενική εκπαίδευση εξακολουθεί να σταματά στα 15 και στη συνέχεια συντηρείται και διαιωνίζεται ο ξεπερασμένος πρόωρος ταξικός διαχωρισμός των μαθητών στο ανισότιμο διπλό σχολικό δίκτυο: γενικό Λύκειο αποσπασματικών θεωρητικών γνώσεων και παθητικής απομνημόνευσης για την προετοιμασία όσων μπορούν να συνεχίσουν στα ΑΕΙ και ΤΕΙ από τη μια, ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ από την άλλη για υποβαθμισμένη, επιστημονικά αθεμελίωτη και πρακτικίστικη τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση, που απευθύνεται στους δήθεν «ανεπίδεκτους» μάθησης, στα παιδιά των φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων. Τα ΕΠΑΛ είναι σχολεία που ούτε ολοκληρωμένη γενική Παιδεία, ούτε επαγγελματική επάρκεια μπορούν να παρέχουν. Παρά την προσπάθεια εξωραϊσμού τους στην ουσία αποτελούν ένα προγυμναστήριο για την εφήμερη κατάρτιση στα ΙΕΚ. Οσο για τις σπουδές στις ΕΠΑΣ, παρότι εμφανίζονται σαν κατάρτιση, τελικά ούτε κατάρτιση μπορούν να προσφέρουν, αφού οι μαθητές τους δε θα διαθέτουν ένα έστω σχετικό υπόβαθρο γενικής Παιδείας.

Ολη η παλιά αλλά και η πρόσφατη ιστορία της τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης - από τα Τεχνικά Λύκεια - Τεχνικές Σχολές, τα ΤΕΕ στη συνέχεια έως τα ΕΠΑΛ - ΕΠΑΣ σήμερα - δείχνει ότι ούτε οι μετονομασίες, ούτε οι διάφορες μεταμορφώσεις της μπορούν να τη διασώσουν από την απαξίωση και την υποβάθμιση. Ποτέ δεν υπήρξε ούτε θα υπάρξει ουσιαστική επαγγελματική εκπαίδευση, πολύ περισσότερο ισοτιμία της με τη γενική εκπαίδευση στο πλαίσιο του διπλού σχολικού δικτύου.

Είναι ολοφάνερο ότι η επιλογή επαγγελματικής ειδικότητας, για όσα επαγγέλματα την απαιτούν, πρέπει να ακολουθεί τη δωδεκάχρονη εκπαίδευση, είτε σε ένα σύστημα δημόσιων και δωρεάν Επαγγελματικών Σχολών, είτε στην Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση. Οι μεν επαγγελματικές σχολές παρέχουν επαγγελματική ειδίκευση για τα επαγγέλματα που δε χρειάζονται πανεπιστημιακή εκπαίδευση, η δε ανώτατη εκπαίδευση οδηγεί σε επιστημονική ειδίκευση και προετοιμάζει τους αποφοίτους της τόσο για την άσκηση του επαγγέλματος όσο και για την ερευνητική εργασία.

Σύμφωνα με την πρότασή μας οι Επαγγελματικές Σχολές πρέπει να υπάγονται αποκλειστικά στην αρμοδιότητα του υπουργείου Παιδείας, να είναι δημόσιες και δωρεάν και η πρόσβαση σε αυτές να είναι ελεύθερη για όλους μετά την ολοκλήρωση της δωδεκάχρονης εκπαίδευσης. Σκοπός τους είναι να παρέχουν ουσιαστική ειδίκευση και πλήρη επάρκεια για την άσκηση επαγγέλματος, χωρίς τη μεσολάβηση διαδικασιών πιστοποίησης που αμφισβητούν και απαξιώνουν το πτυχίο. Παράλληλα, απαιτείται η κατάργηση των κάθε είδους υποκατάστατων επαγγελματικής εκπαίδευσης, όπως τα αδιαβάθμητα και κυρίως ιδιωτικά ΙΕΚ, ΚΕΚ, ΚΕΣ καθώς και κάθε άλλη μορφή εφήμερης και εμπειρικής μάθησης.

Είναι αυτονόητο ότι μέχρι την κατάργηση του ανισότιμου διπλού δικτύου γενικής - τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης και την ίδρυση των επαγγελματικών σχολών, δε θα πάψουμε να ασχολούμαστε με τα προβλήματα των μαθητών των ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ όπως και με αυτά των σπουδαστών της κατάρτισης απαιτώντας να έχουν μόνιμους εκπαιδευτικούς, σύγχρονα δωρεάν βιβλία και αναλυτικά προγράμματα, εργαστήρια και επαρκή εξοπλισμό, εμποδίζοντας την κυρίαρχη πολιτική να τα μετατρέπει σε μαθητοστάσια στο έλεος της τύχης τους.

Σε αντίθεση με την πολιτική που επιδιώκει να συγκεντρώσει την επιστημονική έρευνα και τη χρηματοδότηση σε λιγοστά «κέντρα αριστείας», μετατρέποντας τη μάζα των ανώτατων ιδρυμάτων σε κέντρα κατάρτισης στις συγκυριακές απαιτήσεις της αγοράς, προβάλλουμε την απαίτηση για Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση με ισότιμα ιδρύματα που θα συνεργάζονται και θα αγωνίζονται για την κοινωνική και επιστημονική εξέλιξη και όχι για την υπεροχή. Ιδρύματα που θα προστατεύουν και θα κατοχυρώνουν τα επιστημονικά αντικείμενα, την ενότητα των προγραμμάτων σπουδών και της χρονικής τους διάρκειας, την επιστημονική και επαγγελματική ειδίκευση, την ανάπτυξη της έρευνας με σκοπό τη λαϊκή ευημερία και την επιστημονική εξέλιξη.

Ο ενιαίος χαρακτήρας της ανώτατης εκπαίδευσης προϋποθέτει ακόμη την κατάργηση της αναχρονιστικής της διάκρισης σε πανεπιστημιακά και μη πανεπιστημιακά - τεχνολογικά ιδρύματα με τον επαναπροσδιορισμό των επιστημονικών αντικειμένων της ανώτατης εκπαίδευσης στη βάση των πραγματικών κοινωνικών αναγκών και των αναγκών ανάπτυξης της επιστήμης και την κατάταξη των τμημάτων των Τεχνολογικών ιδρυμάτων στην Ανώτατη ή στην Τεχνικοεπαγγελματική Εκπαίδευση.

Σκοπός της ανώτατης εκπαίδευσης πρέπει να είναι η προετοιμασία επιστημονικού δυναμικού ικανού να αναπτύξει στο έπακρο τις παραγωγικές και πνευματικές δυνατότητες της χώρας, για να εξασφαλίσει τη γενική πρόοδο και ευημερία. Στη βάση αυτή οι προπτυχιακές σπουδές οφείλουν να παρέχουν υψηλού επιπέδου πανεπιστημιακή μόρφωση για όλους τους φοιτητές εξασφαλίζοντας πλήρη επιστημονική επάρκεια και επαγγελματική ικανότητα στα αντίστοιχα επιστημονικά αντικείμενα και διαμορφώνοντας βαθιά καλλιεργημένους επιστήμονες, ικανούς να σκέφτονται και να δρουν επιστημονικά, με διαλεκτική αντίληψη, σε όλα τα επίπεδα και όχι μονοδιάστατα στο αντικείμενό τους. Αντίστοιχα, οι μεταπτυχιακές σπουδές να έχουν σκοπό την προώθηση της παραγωγής νέας γνώσης και να ολοκληρώνονται με την απονομή διδακτορικού διπλώματος. Το δικαίωμα πρόσβασης στο επάγγελμα πρέπει να κατοχυρώνεται με την απόκτηση του πτυχίου. Επομένως, απαιτείται η κατάργηση κάθε μηχανισμού διαπίστευσης της επαγγελματικής ικανότητας των πτυχιούχων, όπως οι εξετάσεις για απόκτηση άδειας άσκησης επαγγέλματος στους διάφορους επαγγελματικούς φορείς.

Αφετηρία για την αντίθεσή μας στην ιδιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης και στην άμεση υπαγωγή των πανεπιστημίων και της έρευνας στα μονοπωλιακά συμφέροντα είναι το γεγονός ότι η επιστήμη αποτελεί κοινωνικό δημιούργημα, προϊόν της εργασίας χιλιάδων επιστημόνων και στοχαστών ανά τους αιώνες και κανείς δε δικαιούται να ιδιοποιείται για ατομικό του όφελος τα αποτελέσματά της.

Στο πλαίσιο αυτό αντιπαλεύουμε τις κατευθύνσεις της Μπολόνια όπως υλοποιούνται στη χώρα μας με το νέο νόμο - πλαίσιο και τις συνοδευτικές του ρυθμίσεις (αξιολόγηση, διά βίου μάθηση, πιστωτικές μονάδες, νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά) καθώς και την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, που έχουν στόχο την «απελευθέρωση της αγοράς» στην ανώτατη εκπαίδευση με την κερδοσκοπική λειτουργία των ανώτατων ιδρυμάτων, είτε είναι δημόσια, είτε ιδιωτικά, και τη διεύρυνση της εμπορευματοποίησης και της υποβάθμισης των σπουδών και της επιστήμης. Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι σε κάθε εκπαιδευτική και εργασιακή ρύθμιση που εξισώνει τις πεντάχρονες και τετράχρονες σπουδές στα ελληνικά ΑΕΙ με τις τρίχρονες σπουδές των πανεπιστημίων του εξωτερικού ή των συνεργαζόμενων με αυτά ιδιωτικών «κολεγίων». Απαιτούμε τη μη εφαρμογή των κοινοτικών οδηγιών για την πρόσβαση στο επάγγελμα (48/1989 και 36/2005), που ισοπεδώνουν τα εργασιακά δικαιώματα των αποφοίτων της ανώτατης εκπαίδευσης και προετοιμάζουν το έδαφος για την ένταξη των ιδιωτικών ψευτο-πανεπιστημίων στην ανώτατη εκπαίδευση, τη σύνδεση των ΙΕΚ με αυτήν. Ταυτόχρονα, απαιτούμε την ανάκληση όλων των αδειών λειτουργίας των κάθε λογής ιδιωτικών «κολεγίων» που λειτουργούν στη χώρα μας σαν εμπορικά υποκαταστήματα ξένων πανεπιστημίων, την απαγόρευση σε κάθε ακατάλληλο και άσχετο με την εκπαίδευση φορέα να ιδρύει το δικό του «πανεπιστήμιο» (δήμοι, ΓΣΕΕ, Εκκλησία, κλπ.).

Η έρευνα που διεξάγεται στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα πρέπει κι αυτή ν' αλλάξει σκοπό και προσανατολισμό ώστε στη θέση της ενίσχυσης της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας των λίγων που σήμερα υπηρετεί να μπουν η ανύψωση της υλικής και πνευματικής στάθμης του συνόλου του λαού και οι ανάγκες εξέλιξης της επιστήμης. Γι' αυτό διεκδικούμε την απαλλαγή της έρευνας από το μονοπωλιακό της εναγκαλισμό, με κατάργηση των νόμων που τον επιβάλλουν και απόσυρση του νέου νομοσχεδίου που διευρύνει το ρόλο των επιχειρήσεων στον προγραμματισμό και τον έλεγχο της εργασίας του συνόλου του ερευνητικού δυναμικού. Απαιτούμε γενναία αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης της έρευνας για να καλύπτονται με επάρκεια όλοι οι τομείς της, να συμμετέχει σε αυτήν το σύνολο των ανώτατων και ερευνητικών ιδρυμάτων και του επιστημονικού τους δυναμικού και να μπει τέλος στη νοσηρή κατάσταση της διαχείρισης του μεγάλου όγκου των ερευνητικών προγραμμάτων από μια μειοψηφία ΔΕΠ και ερευνητών διασυνδεδεμένη με επιχειρηματικά και κυβερνητικά κυκλώματα. Ταυτόχρονα, διεκδικούμε τη διαμόρφωση συνθηκών διαφάνειας και κοινωνικού ελέγχου των κατευθύνσεων της έρευνας, τη σύνδεσή της με την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και την αποδέσμευσή της από τους νόμους της ατομικής ιδιοκτησίας (πατέντες, εμπορικά σήματα, κλπ.) ώστε να γίνει δυνατή η ελεύθερη και πλατιά διάδοση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της για τη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής. Την κατάργηση της δυνατότητας να δημιουργούνται εταιρείες εμπορικής εκμετάλλευσης ερευνητικών προϊόντων από πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα ή από μέλη του επιστημονικού τους προσωπικού.

Η πλατιά γενική μόρφωση και η βαθιά γνώση του επαγγελματικού αντικειμένου αποτελούν το θεμέλιο για να μπορεί κάθε εργαζόμενος να αφομοιώνει και να κατανοεί τις εξελίξεις που συντελούνται στον τομέα του, ακόμη και να αλλάζει ειδικότητα, χωρίς να χρειάζεται να ξεκινά κάθε φορά από την αρχή. Αυτό δεν απαλλάσσει ωστόσο το κράτος από την υποχρέωσή του να στηρίζει την προσπάθεια ανανέωσης και ανατροφοδότησης των γνώσεων των εργαζομένων με την οργάνωση ενός συστήματος δημόσιας και δωρεάν περιοδικής επιμόρφωσης, με προγράμματα διδασκαλίας επικαιροποιημένα στις σημαντικότερες εξελίξεις του κάθε τομέα, στα οποία θα ανανεώνεται σε τακτά διαστήματα το σύνολο του παραγωγικού δυναμικού - με την αναγκαία εκπαιδευτική άδεια και πλήρεις αποδοχές - και τα οποία θα αναλαμβάνουν τα πανεπιστήμια ή οι επαγγελματικές σχολές, ανάλογα με την ειδικότητα. Η θέση μας αυτή καμία σχέση δεν έχει με την πολιτική της διά βίου μάθησης που για τους περισσότερους σημαίνει ισόβια ανακύκλωση της ημιμάθειας σε προγράμματα εφήμερης κατάρτισης, καθώς θα τους έχει στερήσει το δικαίωμα της ολόπλευρης βασικής μόρφωσης στην ηλικία που πρέπει και μπορούν να την αποκτήσουν.

Το ΚΚΕ, αποδεικνύοντας έμπρακτα και όχι υποκριτικά, όπως τα κόμματα της αστικής εξουσίας (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ), την προτεραιότητα που δίνει στην Παιδεία, ως έναν από τους θεμελιώδεις μαζί με την Υγεία τομείς για τη ζωή και την ανάπτυξη του ανθρώπου, θεωρεί ότι η Παιδεία πρέπει να παρέχεται σε όλες τις βαθμίδες της δωρεάν και να είναι αποκλειστικά δημόσια. Γι' αυτό αγωνίζεται για την κατάργηση κάθε είδους ιδιωτικής εκπαίδευσης, μαζί και της παραπαιδείας και για την αποτροπή κάθε μέτρου άμεσης και έμμεσης ιδιωτικοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης, όπως είναι η αποκέντρωση των σχολείων και η οικονομική αυτοτέλεια των ανώτατων ιδρυμάτων, που μεταφέρουν την κρατική ευθύνη για τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης στην τοπική κοινωνία και στα ίδια τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Στο πλαίσιο αυτό διεκδικούμε την κάλυψη του συνόλου των εκπαιδευτικών αναγκών από τον κρατικό προϋπολογισμό με αύξηση του ποσοστού του για την εκπαίδευση τουλάχιστον στο 15%. Παράλληλα, απαιτούμε τη διάθεση των ευρωπαϊκών κονδυλίων για την αντιμετώπιση των πραγματικών αναγκών της εκπαίδευσης και όχι για την οικονομική στήριξη των αντιδραστικών αλλαγών, με ένταξή τους στον κρατικό προϋπολογισμό.

Η αύξηση των δαπανών είναι αναγκαία για να παρθούν μέτρα όπως:

• Η εξασφάλιση της πρωινής λειτουργίας όλων των σχολείων και νηπιαγωγείων με την κατασκευή από τον ΟΣΚ άνετων και ασφαλών σχολικών κτιρίων με βιβλιοθήκες, εργαστηριακό εξοπλισμό και εγκαταστάσεις για μορφωτικές, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες, ενάντια στις Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) που αναθέτουν την κατασκευή των σχολικών κτιρίων σε ιδιώτες με υπερδιπλάσιο αντίτιμο και σε βάρος της ποιότητας.
• Η πρόσληψη του απαιτούμενου εκπαιδευτικού και βοηθητικού προσωπικού, αλλά και του ειδικού επιστημονικού προσωπικού που είναι αναγκαίο για τη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών (σχολίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι).
• Η οικονομική και κοινωνική στήριξη των εργαζόμενων μαθητών (για όσο διάστημα εξαιτίας του πολιτικού συσχετισμού εξακολουθούν να υπάρχουν) με υποτροφίες, εκπαιδευτικές άδειες και ειδικό ωράριο εργασίας, ώστε να μπορούν απρόσκοπτα να αφιερωθούν στις εκπαιδευτικές τους υποχρεώσεις, και γενικότερη οικονομική και κοινωνική στήριξη της λαϊκής οικογένειας ώστε να εξαλειφθεί το φαινόμενο της παιδικής και εφηβικής εργασίας που συνεπάγεται τη σχολική αποτυχία και διαρροή.
• H συγγραφή, παραγωγή και διακίνηση των σχολικών βιβλίων με αποκλειστικά δημόσια ευθύνη και όχι με εμπλοκή ιδιωτών, όπως, για παράδειγμα, οι εκδοτικοί οίκοι, οι οποίοι δεν κερδοσκοπούν μόνο από τα επίσημα σχολικά βιβλία, αλλά και από την πληθώρα των βοηθημάτων που αναγκαστικά τα συνοδεύουν για να καλύψουν τα σκόπιμα κενά και τις ασάφειές τους.

Ειδικά για την ανώτατη εκπαίδευση απαιτούμε:

• Αμεση επίλυση των οξύτατων κτιριακών προβλημάτων, κυρίως στα περιφερειακά ΑΕΙ και ΤΕΙ και τη γενικότερη αναβάθμιση του κτιριακού και εργαστηριακού εξοπλισμού όλων των ανώτατων ιδρυμάτων.
• Εξασφάλιση των αναγκαίων οικονομικών και άλλων προϋποθέσεων στους φοιτητές και σπουδαστές, ώστε να αφοσιωθούν απερίσπαστοι στα σπουδαστικά τους καθήκοντα. Κατάργηση όλων των διδάκτρων, εξασφάλιση δωρεάν σίτισης, στέγασης, μεταφοράς για όλους τους φοιτητές και σπουδαστές. Παροχή υποτροφιών σε όλους τους μεταπτυχιακούς και απαλλαγή των φτωχότερων φοιτητών από τα βιοποριστικά τους προβλήματα με ειδική κρατική επιδότηση. Ειδικά μέτρα διευκόλυνσης των εργαζόμενων φοιτητών - σπουδαστών (6ωρη εργασία με αποδοχές 8ωρου, άδειες με αποδοχές στις εξετάσεις και δικαίωμα εναλλακτικών μορφών εξέτασης). Κατάργηση των διδάκτρων για τους αλλοδαπούς φοιτητές.
• Δωρεάν παροχή συγγραμμάτων στους φοιτητές - σπουδαστές, που θα παράγονται σε κρατικά τυπογραφεία. Εμπλουτισμό των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών με άλλα συγγράμματα και επιστημονικά περιοδικά που θα επιτρέπουν την πρόσβαση των φοιτητών σε διαφορετικές θεωρητικές απόψεις στα διδασκόμενα αντικείμενα. Δωρεάν εισιτήρια σε θέατρα και κινηματογράφους για μαθητές, φοιτητές και σπουδαστές.

Η μορφή εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών, που έχει καθιερωθεί πριν δύο αιώνες, δεν ανταποκρίνεται πια στη σύγχρονη ανάγκη για ένα σχολείο που θα καλλιεργεί τις πιο εξελιγμένες ικανότητες της ανθρώπινης προσωπικότητας. Μια τέτοια αντίληψη για το σχολείο φέρνει νέες απαιτήσεις για τους εκπαιδευτικούς, που πρέπει, ανεξάρτητα από την ειδίκευση, το χρόνο και το βάθος των σπουδών τους, να είναι της ίδιας προέλευσης, δηλαδή να είναι πτυχιούχοι πανεπιστημιακών παιδαγωγικών σχολών. Η εκπαίδευσή τους θα πρέπει να εξασφαλίζει ταυτόχρονα με την ειδικότητα διδασκαλίας και την παιδαγωγική τους επάρκεια, όχι ως συμπληρωματικό προσόν, αλλά ως βασικό επιστημονικό υπόβαθρο ενός εκπαιδευτικού, ικανού να συνδέει τη θεωρία με την πράξη και μέσα από τη διδασκαλία του ξεχωριστού μαθήματος να συνεισφέρει στην αρμονική διαμόρφωση του διανοητικού και συναισθηματικού κόσμου των νέων. Στις παιδαγωγικές αυτές σχολές θα πρέπει να συνεχίζεται και η περιοδική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

Μέχρι τη δημιουργία των ενιαίων παιδαγωγικών σχολών, των οποίων οι απόφοιτοι διορίζονται όλοι στην εκπαίδευση, απαιτούμε μαζικούς διορισμούς μέσα από μια νέα επετηρίδα, από την οποία θα γίνεται και η κάλυψη των έκτακτων και συνηθισμένων αναγκών με μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό. Γενικότερα, διεκδικούμε ενιαία εργασιακά δικαιώματα για όλους τους εκπαιδευτικούς με πρώτη προϋπόθεση την εξασφάλιση σταθερής και πλήρους εργασίας. Κατάργηση του διαγωνισμού του ΑΣΕΠ και του θεσμού των ωρομισθίων και αναπληρωτών. Οικονομική στήριξη των εκπαιδευτικών για την απερίσπαστη άσκηση του λειτουργήματός τους, με ουσιαστικές αυξήσεις στο μισθό τους και ενσωμάτωση όλων των επιδομάτων, ενάντια στη σύνδεση μισθού - αποδοτικότητας.

Απαιτούμε ακόμη την πρόσληψη όλου του αναγκαίου επιστημονικού, διοικητικού και τεχνικού προσωπικού στα ΑΕΙ - ΤΕΙ. Κατάργηση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων στο διδακτικό προσωπικό που επεκτείνονται, προκήρυξη όλων των θέσεων των συμβασιούχων διδασκόντων, καθιέρωση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης του διδακτικού προσωπικού, ώστε να αφιερωθεί αποκλειστικά στα διδακτικά και ερευνητικά του καθήκοντα. Κατάργηση του επιδοματικού χαρακτήρα του μισθολογίου των διδασκόντων στα ΑΕΙ - ΤΕΙ με την ενσωμάτωση όλων των επιδομάτων στο βασικό μισθό, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν τις σύγχρονες ανάγκες της διαβίωσης και της επιστημονικής τους ενημέρωσης.

Κατοχύρωση και διεύρυνση της δημοκρατίας στην Εκπαίδευση, ξεκινώντας από την κατάργηση όλων των αυταρχικών, κατασταλτικών ρυθμίσεων, που παρεμποδίζουν συλλογικές διαδικασίες και ακυρώνουν την ελευθερία της σκέψης και δράσης (Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, «καθηκοντολόγιο» των εκπαιδευτικών, νέος Δημοσιοϋπαλληλικός Κώδικας, εσωτερικοί κανονισμοί σχολείων και ΑΕΙ - ΤΕΙ, κλπ.). Υπερασπιζόμαστε το Πανεπιστημιακό Ασυλο και αντιστεκόμαστε σε κάθε προσπάθεια απαξίωσης και υπονόμευσης του θεσμού, παραχάραξης της έννοιάς του. Την ευθύνη για την τήρηση του ασύλου πρέπει να την έχει η Σύγκλητος και όχι ολιγομελείς και ελεγχόμενες επιτροπές και πάνω απ' όλους ένα δυνατό και συνειδητό κίνημα φοιτητών, εργαζομένων και του αγωνιστικού τμήματος των πανεπιστημιακών.

Γενικότερα, παλεύουμε για τη δημιουργία προϋποθέσεων συλλογικού - λαϊκού ελέγχου της εκπαίδευσης, ώστε η επιστήμη να γίνει σύμμαχος του λαού και το σχολείο να διαπλάθει όχι καλούς υπηρέτες, αλλά ανθρώπους με προσωπικότητα και συνειδητούς ρυθμιστές της ζωής τους.

Σταθερή εργασία με πλήρη δικαιώματα για όλους, 7ωρο, 5ήμερο, 35ωρο. Διεκδικούμε τη διεύρυνση του ελεύθερου χρόνου ως απαραίτητης προϋπόθεσης για την ωρίμανση και την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του νέου ανθρώπου, την εξασφάλιση του δικαιώματός του στην κοινωνική ζωή και δράση, και τη δημιουργία οικογένειας. Κατάργηση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, κατάργηση της ομηρίας των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και αυτόματη μετατροπή τους σε συμβάσεις αορίστου χρόνου. Μέτρα στήριξης των άνεργων αποφοίτων με επιδότηση στο 80% του μισθού, δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, επιδότηση ενοικίου και πάγωμα δανείων. Μείωση των ορίων συνταξιοδοτικής ηλικίας. Ουσιαστική προστασία του δικαιώματος στη συνδικαλιστική δράση, του δικαιώματος στην απεργία.

Είναι ολοφάνερο ότι οι θέσεις μας αυτές βρίσκονται σε σύγκρουση με τους σημερινούς σχεδιασμούς και στόχους του κεφαλαίου και δεν μπορούν να υλοποιηθούν ολοκληρωμένα παρά μόνο σε συνδυασμό με συνολικότερες ριζικές κοινωνικοοικονομικές αλλαγές, που προϋποθέτουν ανατρεπτική αλλαγή εξουσίας.

Ο λαός, και πρώτα απ' όλους η εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα που υποφέρουν, καλείται σήμερα να αποφασίσει αν θα πάρει στα δικά του χέρια την υπόθεση της εκπαίδευσης και της παιδείας του, ή θα την αφήσει έρμαιο της ιδιωτικής κερδοσκοπίας. Αν θα συμβιβαστεί με την ταξική πολιτική της αντιδραστικής «μεταρρύθμισης» ή θα την αντιπαλέψει. Αν θα ανοίξει το δρόμο για την αναγκαία ανασυγκρότηση της Παιδείας που είναι αναπόσπαστη με την ανάγκη νέας οργάνωσης ολόκληρης της κοινωνίας, για λαϊκή Παιδεία με λαϊκή Οικονομία και Εξουσία. Ωστε όλα τα κοινωνικά αγαθά, υλικά και πνευματικά, όπως η Παιδεία και η επιστημονική έρευνα που σήμερα είναι εμπόρευμα, προνόμιο και μονοπώλιο της αστικής τάξης, να περάσουν στον κοινωνικό προγραμματισμό και έλεγχο από τους ίδιους τους δημιουργούς τους και να γίνουν κτήμα όλης της κοινωνίας.

Νοέμβρης 2007