ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Εργα Γ. Γαΐτη στα Χανιά

«Χορευτικό», 1980

Αναδρομική έκθεση του σημαντικού εικαστικού δημιουργού Γιάννη Γαΐτη, με τίτλο «Γιάννης Γαΐτης: ένας ανατρεπτικός οραματιστής», εγκαινιάστηκε (14/9) στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων (Χάληδων 98 - 102). Μέσα από τα 56 συνολικά εκθέματα, η έκθεση αναδεικνύει την πολύπτυχη και ανατρεπτική ιδιοσυγκρασία του δημιουργού.

O Γιάννης Γαΐτης, διεθνώς γνωστός για τα ριγέ «ανθρωπάκια» του, που καταγγέλλουν την ομοιομορφία, τη στειρότητα, την ισοπέδωση του σύγχρονου μαζικού τρόπου ζωής, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1923. Το 1942 μπήκε στη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου φοίτησε κοντά στον Κωνσταντίνο Παρθένη. Βέβαια, η επαφή του με τη σχολή ήταν ελάχιστη, αφού πίστευε ότι η διδασκαλία μάλλον εξουδετερώνει παρά ελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις του καλλιτέχνη. Από το 1944 και μέχρι το 1947 εκθέτει ετησίως στην αίθουσα τέχνης «Παρνασσός». Παρουσιάζει έργα που έχουν ως κύριο θέμα τους την ανθρώπινη φιγούρα. Στα χρόνια που μεσολαβούν έως το 1954, που εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, πειραματίζεται με έναν εξπρεσιονισμό που χαρακτηρίζεται από σουρεαλιστικούς απόηχους και, κυρίως, συνδέεται με κυβιστικούς πειραματισμούς. Σταθμό στις αναζητήσεις αυτών των χρόνων, αποτελεί η έκθεση έργων του στο «Κεντρικό».

Το 1954 ο Γ. Γαΐτης εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου παρέμεινε 20 χρόνια, ενώ το 1968 το «ανθρωπάκι», στο οποίο οφείλει τη μεγάλη φήμη του, γίνεται καθοριστικό και αντιπροσωπευτικό στοιχείο της δημιουργίας και του ύφους του. Πρόκειται για έργα με εξπρεσιονιστικό προφίλ, τα οποία παρουσιάζονται και στην ΙΧ Μπιενάλε του Σάο Πάολο. Το 1970, το «ανθρωπάκι» σχηματοποιείται γραμμικά και η προσέγγισή του Γ. Γαΐτη γίνεται γεωμετρική. Κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, δημιουργεί τα πρώτα περιβάλλοντα, ενώ επεκτείνεται, παράλληλα, και στις εφαρμοσμένες τέχνες.

«Η δολοφονία της ελευθερίας», 1968

Χρονολογική αφετηρία της έκθεσης αποτελεί το 1945, όταν, σε ηλικία 22 ετών, ο Γ. Γαΐτης ζωγραφίζει ένα εξπρεσιονιστικό «Γυμνό», δυο μόλις χρόνια πριν στραφεί στις κυβιστικές ανησυχίες του που πρόδιδαν την αγάπη του για τον Πικάσο, τη διεθνή εικαστική σκηνή και τον μοντερνισμό. Η έκθεση ιχνηλατεί τις συνεχώς εναλλασσόμενες φάσεις της τέχνης του από τότε και μέχρι το θάνατό του το 1984, μία εβδομάδα μετά τα εγκαίνια της έκθεσής του στην Εθνική Πινακοθήκη. Οι πίνακες εικονογραφούν το ρευστό πέρασμα του Γ. Γαΐτη από τη γεωμετρική αφαίρεση στις ελεύθερες βιομορφικές συνθέσεις, την άμορφη ζωγραφική, τις ανεικονικές χειρονομιακές τάσεις, την αφηγηματική αναπαράσταση με τους εξωπραγματικούς μικρόκοσμους έως τα αντιπροσωπευτικά, τυποποιημένα «ανθρωπάκια», μια αυστηρή κριτική στην ισοπεδωμένη κοινωνία της ομοιομορφίας και της κατανάλωσης. Παρουσιάζονται επίσης έργα από την ενότητα «Αρχαιότητες» της δεκαετίας του '80 που υπογραμμίζουν τη σχέση του Γαΐτη με την ελληνική αρχαιότητα και κυρίως με τα αρχαία αγγεία, τα οποία ενίοτε αποτελούσαν άμεση πηγή έμπνευσης. Πρόκειται για ένα εικαστικό σχόλιο για τα δεινά της εμπορευματοποίησης των αρχαίων μνημείων.

Η έκθεση υλοποιείται χάρις στη συμβολή του συλλέκτη και επίτιμου συμβούλου της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων Κώστα Ιωαννίδη, ο οποίος συνδεόταν με βαθιά φιλία με τον δημιουργό. Πολλά από τα έργα της παρουσίασης προέρχονται από τη δική του συλλογή. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η ιστορικός Τέχνης Μπία Παπαδοπούλου και τη διοργάνωση η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Η ενδιαφέρουσα αυτή παρουσίαση συνοδεύεται από πολυτελή κατάλογο, ο οποίος περιλαμβάνει όλα τα εκθέματα, καθώς και αναλυτικά κείμενα για τη ζωή και το έργο του. Διάρκεια έκθεσης έως 14 Νοεμβρίου.

Η. Μ.

Ακόμα μια φορά

1. Κάθε τέσσερα χρόνια η κάλπη περιμένει τη μοιραία χειρονομία μας. Αν ο ψηφοφόρος είναι ικανός, θα καταθέσει αυτό που πραγματικά του συμβαίνει. Αν είναι έρμαιο του θεάματος και της φτηνής ρητορείας, παρασύρει και τους άλλους σε μια νέα πτώση που έχουν εξασφαλίσει προκαταβολικά οι τεχνικοί της εξουσίας.

2. Παρελθόν και μέλλον του Καραμανλή καίγονται και ο ίδιος, αντί να σκύψει πάνω από το χάλι του να δει πόσα απίδια πιάνει ο σάκος, συσκοτίζει την κατάσταση απορρίπτοντας την πραγματικότητα. Στο επικίνδυνο παιχνίδι του, εκτός από τη μασκαράτα των υποψηφίων του, γνωστών για την πνευματική καχεξία τους, σέρνει και ιχνηλάτες πιθήκους ικανούς να τον οδηγήσουν στο μονοπάτι του εκβιασμού που πρέπει να διασχίσει αν επιθυμεί να ξαναδεί πρωθυπουργία. Πιστεύει ότι όλοι είμαστε από το ίδιο μέταλλο, εκτός από αυτόν, που δεν κάνει τίποτε άλλο για το καλό μας από το να αντιγράφει τους τρόπους των Ιταλών ηγεμόνων. Χάρη σ' αυτούς, παραμερίζει τη λογική και ακολουθεί το ένστικτο. Λίγο ακόμα και θ' αρχίσει να πιστεύει πως αποτελεί μέρος ενός θεϊκού σχεδίου που δοκιμάζει, στη μικρή μας πατρίδα, την πίστη των πολιτών μέσα από μια σειρά καταστροφές. Ο Καραμανλής θεωρεί πως η φιλοδοξία του είναι το σήμα κατατεθέν του πεπρωμένου μας, πως η μνήμη πρέπει επειγόντως ν' αποσυρθεί από τη ζωή μας δίνοντας τη θέση της στο θλιβερό έργο της κυβέρνησής του.

3. Σ' αυτή την αναμέτρηση, ο Γιωργάκης είναι σκέτο ...ατύχημα και όσοι τον ψηφίσουν θα το κάνουν για λόγους οίκτου και μόνο. Οι σύμβουλοί του τον έχουν καρφώσει στη μέση της αρένας και τον έχουν κάνει να πιστέψει πως όταν ανοίξουν οι σιδερένιες πόρτες, αντί για λιοντάρια, που μέρες τώρα τον περιμένουν υπομονετικά, θα ξεχυθεί ο λαός να τον στέψει. Εύχομαι να μπει στο ρόλο του νεομάρτυρα, να έχει κάποιο ιδεολόγημα για ν' αντέξει.

4. Σ' αυτές τις εκλογές προκάλεσε αίσθηση ο ναρκισσισμός του Συνασπισμού. Σε άλλες εποχές θα προσλαμβάναμε αυτή την εμφάνιση σαν αστείο χωρίς βάθος. Ο Αλαβάνος εγκαινίασε με το ύφος του έναν ιδιότυπο και αγχώδη «αντιδικομματισμό» απέναντι στους κομμουνιστές, στην προσπάθειά του να κρύψει τις προθέσεις του για μια θέση στον αντεστραμμένο κόσμο.

5. Ακόμα μια φορά Κόκκινοι, ακόμα μια φορά ενάντια στη θάλασσα της ηλιθιότητας που θέλουν να μας ρίξουν, ενάντια στις φιλάνθρωπες οικογένειες που πλησιάζουν τους πυροπαθείς, ενάντια στο μικροαστισμό που αναδεικνύεται σε επίσημη θρησκεία του Νεοέλληνα.

Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ