«Ο χρόνος τελειώνει... Δεν έχουμε μήνες στη διάθεσή μας. Μάλλον, το ζήτημα είναι θέμα εβδομάδων, αν όχι ημερών...». Αυτό υποστήριζε ο Δημοκρατικός, πρώην βουλευτής, έτερος πρόεδρος της διακομματικής Επιτροπής Μελετών για το Ιράκ, Λι Χάμιλτον, μία ημέρα μετά την παρουσίαση της 142σέλιδης σχετικής έκθεσης. Επί της ουσίας, ουδείς εξεπλάγη από το περιεχόμενο της έκθεσης. Πολλές ήταν οι διαρροές τις τελευταίες βδομάδες, ενώ ούτως ή άλλως μεγάλο μέρος των 79 προτάσεων που εμπεριέχει, συζητούνται ενδελεχώς την τελευταία διετία στις ΗΠΑ και αλλού, δεδομένης της διαρκώς επιδεινούμενης κατάστασης στο Ιράκ.

Κατάστασης που η έκθεση χαρακτηρίζει «σοβαρότατη και ολοένα και δυσχερέστερη», για να προειδοποιήσει ότι «αν δε ληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες, το Ιράκ βαδίζει στο χάος, οι γειτονικές χώρες θα βρουν ευκαιρία να παρέμβουν άμεσα και οι ΗΠΑ χάνουν καθημερινά τη δυνατότητά τους να επηρεάζουν τα τεκταινόμενα...». Οι συντάκτες της, ουσιαστικά, διατυπώνουν το αυτονόητο: Η τακτική της χρήσης υπέρμετρης στρατιωτικής βίας, οι επιλογές που, μέχρι σήμερα, έχουν γίνει στο Ιράκ σε όλα τα πεδία και η στάση που η Ουάσιγκτον τηρεί απέναντι στο σύνολο του αραβικού κόσμου «οδηγούν σε αδιέξοδο, χρειάζεται μια εντελώς νέα προσέγγιση, συνολικά και άμεσα».

Παρά τις όποιες αντιρρήσεις, ίσως το σημαντικότερο σημείο των προτάσεων είναι αυτές που δεν αφορούν άμεσα το Ιράκ, αλλά εκτιμάται ότι η υλοποίησή τους θα έχει άμεσες συνέπειες και στην κατεχόμενη χώρα. Η παραδοχή ότι στον πυρήνα της όποιας έντασης βρίσκεται το Παλαιστινιακό και ότι είναι αναγκαία μια οριστική συνολική επίλυση της ισραηλινο-αραβικής διένεξης είναι ένα καινούριο στοιχείο για την τακτική της Ουάσιγκτον, τα τελευταία χρόνια. Είναι επίσης λογικό επόμενο να εκτιμάται ότι μια ενεργότερη αμερικανική εμπλοκή στην όλη διαδικασία θα βελτιώσει την εικόνα των ΗΠΑ στον αραβικό μουσουλμανικό κόσμο, που έχει πληγεί σοβαρότατα από τα αιματοκυλίσματα σε Παλαιστίνη, Ιράκ, αλλά και Λίβανο.

Επίσης, μέσα από μια τέτοια προσέγγιση, επιδιώκεται η ενίσχυση των, αποδυναμωμένων από την οργή που έχει προκαλέσει η αμερικανική πολιτική, αραβικών συμμαχικών καθεστώτων και της ικανότητάς τους να ελέγξουν αποτελεσματικότερα τις εξτρεμιστικές ισλαμιστικές δυνάμεις που έχουν αναδυθεί στις χώρες τους ως αντίδραση στην αυταρχικότητα, αλλά και στη συμπόρευσή τους με την Ουάσιγκτον. Παράλληλα, η έκθεση παροτρύνει ανοιχτά για έναρξη διαλόγου με Συρία - Ιράν, όχι μόνο για το Ιράκ, αλλά και για ολόκληρη την περιοχή.

Οπως χαρακτηριστικά δήλωνε ο Μπέικερ, «αυτό δε σημαίνει ότι δεν παραμένουν στο εχθρικό στρατόπεδο, αλλά ακόμη και οι χειρότεροι εχθροί αξιολογούνται από την ικανότητα να επιλύουν, προς το συμφέρον και των δύο πλευρών, προβλήματα». Η έκθεση τάσσεται υπέρ του διαλόγου χωρίς προϋποθέσεις με τις δύο χώρες, εκτιμώντας ότι αν τους προσφερθούν και διπλωματικά, οικονομικά ανταλλάγματα (όπως συμφωνίες, πρόταση ένταξης στον ΠΟΕ κλπ.) πρώτα η Συρία και ακολούθως το Ιράν μπορεί να ενταχθούν σε μια διαδικασία διαλόγου.

Αλλωστε, κοινή ομολογία είναι ότι το Ιράν εξελίσσεται σε περιφερειακή δύναμη. Οπότε είναι καλύτερη μια, έστω και μερική, «ελεγχόμενη» εξέλιξή του, παρά μια ευθεία αντιπαράθεση, που πυροδοτεί περαιτέρω και μια, ήδη, εξαιρετικά επικίνδυνη κλιμάκωση της αντιπαράθεσης σουνιτών - σιιτών.

Η έκθεση Χάμιλτον - Μπέικερ έγινε δεκτή με θριαμβολογίες από τους Δημοκρατικούς, νικητές των πρόσφατων εκλογών, εντός ΗΠΑ, αφού ρητώς αναφέρει ότι «η πολιτική της κυβέρνησης Μπους απέτυχε στο Ιράκ». Εγινε, επίσης, δεκτή με μεγάλη ικανοποίηση στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, που υποστήριζαν ότι «ήταν μια αναγκαία αλλαγή πορείας», ενώ ο Τύπος, με πηχυαίους τίτλους, μιλούσε για «ομολογία αποτυχίας» και άλλα συναφή. Μάλιστα, δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι διπλωμάτες, ιδιαίτερα Γάλλοι και Γερμανοί, που έσπευσαν να ξεκαθαρίσουν, για άλλη μια φορά, ότι δεν εξετάζουν, ούτε ως μέλη του ΝΑΤΟ, να συνεισφέρουν το ελάχιστο στρατιωτικά στο Ιράκ.

Ο αραβικός κόσμος, διά του Τύπου του, αν και επιφυλακτικός, αντέδρασε θετικά, με χαρακτηριστικότερο, ίσως, το παράδειγμα της Δαμασκού, που μίλησε για «πολύ ρεαλιστική αντιμετώπιση». Ακόμη και η Τεχεράνη δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο συνεργασίας «αν υπάρξει όντως αλλαγή πολιτικής». Ο Αραβικός Σύνδεσμος, βέβαια, θέτει το ζήτημα σε ορθότερες διαστάσεις: «Η έκθεση αγνοεί παντελώς τον ιρακινό λαό και ενδιαφέρεται για την αμερικανική εικόνα.... Οι ΗΠΑ κατέστρεψαν ολοκληρωτικά μια ισχυρή αραβική χώρα και απλώς πληρώνουν μεγαλύτερο τίμημα από ό,τι περίμεναν... Και οι Αραβες ασχολούνται με την έκθεση αποδεικνύοντας ότι είναι ανίκανοι να λύσουν ενωμένοι τα προβλήματά τους...».

Οπως αναμενόταν, η ισραηλινή ηγεσία δυσαρεστήθηκε τα μέγιστα με την έκθεση. Φυσικά, δεν είδε με καλό μάτι μια ενδεχόμενη σύνδεση του συνόλου των εξελίξεων με τις δικές της ενέργειες και επιδιώξεις στην περιοχή, ούτε μπορεί να αποδεχτεί άνευ αντιρρήσεων την αποκαθήλωσή της από τη θέση του μοναδικού κράτους - χωροφύλακα στην περιοχή.

Χωρίς φυσικά κανείς να έχει την αυταπάτη ότι οι προτάσεις της έκθεσης Χάμιλτον - Μπέικερ αποτελούν αλλαγή στρατηγικής για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό στην περιοχή (ξεκαθαρίζεται άλλωστε ότι στόχος είναι η καλύτερη δυνατή διαφύλαξη των αμερικανικών συμφερόντων), μένει να αποδειχτεί τι ακριβώς μέλλει γενέσθαι. Γιατί εκτός από τις αντιπαραθέσεις εντός ΗΠΑ, μετά τα αποτελέσματα των εκλογών του Νοέμβρη (ουδείς μπορεί με βεβαιότητα να προβλέψει τι στάση θα τηρήσει το Δημοκρατικό, πλέον, Κογκρέσο), η τακτική του «σοκ και δέους» που ακολούθησε, μέχρι σήμερα, η Ουάσιγκτον έχει απελευθερώσει στο Ιράκ και σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο δυνάμεις που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι μπορούν να χαλιναγωγηθούν ακόμη και αν όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές (περιφερειακές και ιμπεριαλιστικές άλλες δυνάμεις με επιρροή στην περιοχή) επιδείξουν το δέοντα «ζήλο».