"Το 1998 θα είναι χρονιά εντατικότερης προσπάθειας για αποφασιστικές μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα", είχε υποσχεθεί - ή προειδοποιήσει - ο Κ. Σημίτης στις αρχές του χρόνου. Πραγματικά, όσο και αν δεν προχώρησε όσο ήθελε τα πράγματα, όμως δεν πέρασε αναξιοποίητη η χρονιά για την κυβέρνηση στο χώρο του κρατικού μηχανισμού.

Οταν ο πρωθυπουργός έκανε την παραπάνω δήλωση, είχε κατά νου ένα γενικότερο σχεδιασμό για τις συγκεκριμένες "τομές" που πρέπει να επιφέρει στη δημόσια διοίκηση, με αμετακίνητο πάντα στόχο να γίνει "πιο ευέλικτη και αποτελεσματική", εννοείται προς όφελος της κυβέρνησης και των γενικότερων συμφερόντων του συστήματος. Ο σχεδιασμός αυτός βασιζόταν στην έκθεση που του είχε υποβάλει λίγους μήνες νωρίτερα ο εκλεκτός συνεργάτης του, καθηγητής Γ. Σπράος.

Αξίζει να φρεσκαριστούν ορισμένες αφετηριακές διαπιστώσεις της έκθεσης Σπράου για τη δημόσια διοίκηση, γιατί αυτές καθορίζουν και την κυβερνητική παρέμβαση στη συνέχεια, παρά τις "αποστάσεις" που τήρησε η κυβέρνηση από την έκθεση. Διαπίστωση πρώτη: "Οι αποφάσεις της κυβέρνησης δεν υποστηρίζονται και χωλαίνει η εφαρμογή τους". Διαπίστωση δεύτερη: "Οι επιχειρήσεις επιβαρύνονται από τους αργούς ρυθμούς των δημοσίων υπηρεσιών". Διαπίστωση τρίτη: "Τα πολιτικά δικαιώματα των δημοσίων υπαλλήλων και η μονιμότητα αποτελούν εμπόδιο στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης".

Στην εκπνοή του 1998, μπορεί άνετα να διακρίνει κανείς το συνολικότερο σχέδιο της κυβέρνησης για τον κρατικό μηχανισμό μέσα από τις αντιδραστικές και αντιλαϊκές παρεμβάσεις που έχει υλοποιήσει ή έχει θέσει τις βάσεις για εφαρμογή. Η κυβέρνηση προχωρά, ταυτόχρονα, σε τομές στη δομή και στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης όσο και στο επίπεδο του προσωπικού της. Παράλληλα, όμως, η κυβέρνηση προχωρά με σχετικά γρήγορα βήματα στον άλλο βασικό στόχο τη "μείωση του κράτους",η οποία περνά μέσα από την ιδιωτικοποίηση κρατικών Οργανισμών και Επιχειρήσεων (ΟΤΕ, ΔΕΗ, ΟΣΕ, ΕΥΔΑΠ, κ. ά.), όσο και από την κατάργηση, συγχώνευση και ιδιωτικοποίηση χιλιάδων προσώπων και υπηρεσιών, κοινωνικού χαρακτήρα κυρίως.Ηδη έχουν προωθηθεί ΠΔ για ΟΣΚ, ΟΔΔΥ, Κεντρική Αγορά Αθηνών, ενώ σειρά παίρνουν ΟΛΠ, ΟΛΘ, Ταμιευτήριο, ο κατάλογος είναι μακρύς.

Εύκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό ότι αν η κυβέρνηση - υποστηριζόμενη μετά πάθους και από την ηγεσία της ΝΔ, η οποία για παράδειγμα δεν της αρκούν τα υπό ιδιωτικοποίηση 2.000 νομικά πρόσωπα αλλά ζητά να γίνουν 4.000 (!) - αφεθεί να φτάσει στο τέλος του δρόμου, η έκταση και ο ρόλος του κράτος αναμφίβολα θα έχουν αλλάξει θεαματικά, με καταστροφικές επιπτώσεις στα λαϊκά συμφέροντα.

Η ανασυγκρότηση στη δομή της δημόσιας διοίκησης ξεκίνησε από τον "Καποδίστρια", μέσα από τον οποίο επιχειρείται να... εδραιωθεί το κράτος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και η τελευταία με τη σειρά της να εργάζεται πρώτα και κύρια για τα "κρατικά συμφέροντα". Ανάλογη είναι η αντιμετώπιση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Τον έλεγχο του πρώτου και δεύτερου βαθμού Αυτοδιοίκησης αναλαμβάνουν οι διορισμένοι περιφερειάρχες. Η κυβέρνηση, κινούμενη και στο πλαίσιο των κοινοτικών οδηγιών, μεταφέρει αρμοδιότητες στις κατώτερες βαθμίδες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με δύο βασικά στόχους: Πρώτον να ελευθερώσει την κεντρική διοίκηση (υπουργεία κλπ.) από ένα μεγάλο όγκο δουλιάς ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στον "πολιτικό" ρόλο τους, δηλαδή στην αποτελεσματικότερη υποστήριξη των κυβερνητικών επιλογών. Δεύτερο, να "λύνονται" τα προβλήματα στην "περιφέρεια" ώστε να διαχέονται οι πολιτικές ευθύνες και να μένει στο απυρόβλητο η αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησης.

Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση φροντίζει να μη συνοδεύει την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων με οικονομικούς πόρους, προτρέποντας και υποχρεώνοντας δήμους και νομαρχίες να χαρατσώνουν για δεύτερη και τρίτη φορά τους "ιθαγενείς".

Στην κεντρική διοίκηση,κυρίως στα υπουργεία, ανατίθεται ο ρόλος της χάραξης πολιτικών αλλά κυρίως ελέγχου της εφαρμογής τους. Για την επίτευξη αυτού του στόχου η κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει τους νέους οργανισμούς των υπουργείων, μέσω των οποίων θα καταργήσει διευθύνσεις, τμήματα, κλπ., αλλά κυρίως θα συγκροτήσει ειδικές ομάδες - κομάντος ("ομάδες διοίκησης έργου"), οι οποίες σε παράλληλη σχέση με την ιεραρχία, θα δρουν με οργανωτική αυτονομία για να επιβάλλουν τις κυβερνητικές επιλογές τις οποίες θα έχουν νωρίτερα επεξεργαστεί κατά τομείς. Οι ομάδες αυτές, που θα στελεχώνονται και από ιδιώτες και θα έχουν ξεχωριστό μισθολόγιο, θα αποτελέσουν το βαρύ πυροβολικό της κυβέρνησης για αποτελεσματικότερη διοίκηση.

Στο επίπεδο του "εκσυγχρονισμού της λειτουργίας" της δημόσιας διοίκησης, η κυβέρνηση επιστρατεύει το σώμα των ελεγκτών επιθεωρητών δημόσιας διοίκησης, καθώς και το σώμα Οικονομικών Επιθεωρητών. Η αποστολή που τους έχει ανατεθεί είναι σαφής: "οικονομικότερη και αποτελεσματικότερη" λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον πολίτη ή καλύτεραπελάτη, όπως τον θέλει η εκσυγχρονιστική αντίληψη.

Φυσικά η κυβέρνηση έχει σχέδια και για την "ανταγωνιστικότητα" και "παραγωγικότητα" των δημοσίων υπηρεσιών. Ηδη έχει μελετηθεί, με τη βοήθεια του ΟΟΣΑ, η διεθνής εμπειρία και καταστρώνουν σχέδια για το πώς θα τα περάσουν στην πράξη. Τον προσανατολισμό της κυβέρνησης τον προσδιόρισε με σαφή τρόπο ο ίδιος ο Κ. Σημίτης σε πρόσφατη ομιλία του, αναφερόμενος στη μέτρηση αποδοτικότητας στα νοσοκομεία! Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι δίχως άλλο μνημείο κοινωνικής αναλγησίας: "Πόσες μέρες κάθεται ο ασθενής στο ένα νοσοκομείο πόσες στο άλλο; Αυτός είναι ένας δείκτης αποδοτικότητας! Πόσες μέρες μεσολαβούν από τη διάγνωση μέχρι τη θεραπεία; Και αυτός είναι ένας δείκτης αποτελεσματικότητας. Πόσα φάρμακα χρησιμοποιούνται για τον κάθε ασθενή. Και αυτός είναι ένας δείκτης αποτελεσματικότητας" (!).

Η παραπάνω καλά μελετημένη και σχεδιασμένη ανασυγκρότηση του κρατικού μηχανισμού, θα έχει ως αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, την υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τις λαϊκές μάζες. Προκειμένου να αποκρύψει και να ξεγελάσει η κυβέρνηση τους πολίτες για το ποια αποτελέσματα θα έχει το νέο κράτος, προωθεί και προβάλλει τις υπηρεσίες, όπως η παροχή διαφόρων πιστοποιητικών μέσω τηλεφώνου (1502), οι οποίες όμως πληρώνονται. Στην αρχή "συμβολικά", αργότερα όμως;...

Παράλληλα, όμως, η κυβέρνηση ποτέ δεν εκχώρησε το "αναφαίρετο δικαίωμά" της να αντιμετωπίζει τον κρατικό μηχανισμό ως τη λεία του νικητή των εκλογών και άρα να τον χρησιμοποιεί για να εξυπηρετεί τις πελατειακές, ρουσφετολογικές ανάγκες της. Κανένας περιορισμός, όπως η αναλογία ένας μπαίνει πέντε φεύγουν, δε στέκεται εμπόδιο στους ρουσφετολογικούς διορισμούς, οι οποίοι όμως εκσυγχρονίζονται. Στο όνομα της στελέχωσης του δημοσίου τομέα με "ειδικευμένο προσωπικό", η κυβέρνηση Σημίτη έχει διορίσει δεκάδες χιλιάδες με το γνωστό σύστημα των "μορίων", που αποτελεί μνημείο αδιαφάνειας και ανεξέλεγκτων διορισμών με το άλλοθι του ΑΣΕΠ. Η επιχείρηση αυτή θα ενταθεί στο έπακρο το 1999, για ευνόητους λόγους (ευρωεκλογές, προετοιμασία για εθνικές εκλογές). Ηδη οι εγκρίσεις προσλήψεων που έχουν γίνει από την αρμόδια διυπουργική επιτροπή, προεξοφλούν ότι το 1999 θα είναι έτος εκσυγχρονισμένων ρουσφετολογικών οργίων.

Παναγιώτης ΚΑΚΑΛΗΣ

Ο δημοσιοϋπαλληλικός κώδικας, το εμφυλιοπολεμικό έκτρωμα αυτό που η κυβέρνηση Σημίτη επαναφέρει κάτω από εκσυγχρονιστικούς διθυράμβους το 2000, είναι το πλαίσιο - εργαλείο, με το οποίο θα δέσει χειροπόδαρα τους δημοσίους υπαλλήλους επιδιώκοντας να τους καταστήσει άβουλα όργανα της πολιτικής της. Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν αναδειχτεί οι τρομερές συνέπειες αυτού του τερατουργήματος στην καθημερινή ζωή, την κατάσταση και εξέλιξη του υπαλλήλου, χάρη στη συναίνεση που πρόσφερε η πλειοψηφία της ΑΔΕΔΥ, η οποία "καθησύχασε" τους εργαζόμενους, δεν αναιρούν στο ελάχιστο τις παραπάνω εκτιμήσεις.

Οταν αρχίσει η εφαρμογή των αυταρχικών και αντιυπαλληλικών διατάξεων του κώδικα θα αποδειχτεί ότι δεν είναι καθόλου τυχαίο το βάρος που αποδίδει η κυβέρνηση σε αυτόν.

Ο κώδικας, αφού με χίλια νήματα δένει την κατάσταση του υπάλληλου με την κυβέρνηση και τους διορισμένους από αυτήν προϊσταμένους του, προχωρά στη θεσμοθέτηση "ισχυρού" πειθαρχικού δικαίου, τις διατάξεις του οποίου επισείει διαρκώς πάνω από το κεφάλι του για να τον καθυποτάξει.

Ο υπάλληλος, "οφείλει να είναι εκτελεστής της θέλησης του κράτους", να περάσει από διετή δοκιμαστική υπηρεσία για να "εκπαιδευτεί", να υπακούει τυφλά στους προϊσταμένους τους, οφείλει εχεμύθεια, φακελώνεται για τη συμπεριφορά του εντός και εκτός υπηρεσίας, πρέπει να κρατείται "προσωπικό μητρώο", πρέπει να εργάζεται και όποτε "υπηρεσιακές ανάγκες" το επιβάλλουν, "απαγορεύεται η πολιτική έκφραση και δράση".

Κινητικότητα (τοποθετήσεις, μεταθέσεις, αποσπάσεις) χωρίς αντικειμενικά κριτήρια και πάντα υπό την έγκριση των διορισμένων υπηρεσιακών συμβουλίων, συνεχίζουν να αποτελούν τα όπλα της κυβέρνησης για ρουσφέτια ή διώξεις μη αρεστών.

Με το βαθμολόγιο αποκαθίσταται η κορυφή της ιεραρχίας με μόνιμες διευθυντικές θέσεις, ο υπάλληλος εξαρτάται από την αξιολόγηση του προϊστάμενου, συνδέεται ο βαθμός με το μισθό.

Τα πειθαρχικά παραπτώματα είναι τόσο αυθαίρετα - (πράξεις με τις οποίες εκδηλώνεται άρνηση αναγνώρισης Συντάγματος ή έλλειψης αφοσίωσης στην πατρίδα(!) ή η παράβαση της εχεμύθειας, η άσκηση κριτικής των πράξεων της προϊσταμένης αρχής, κλπ.) που μπορούν να οδηγήσουν, μέσα από συνοπτικές διαδικασίες, ακόμα και σε απόλυση. Η μονιμότητα σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Πολύ περισσότερο όταν καταργηθεί η θέση στην οποία υπηρετεί, πράγμα που ισχύει και "σε περίπτωση κατάργησης θέσεων μετά από συγχώνευση κλάδων ή υπηρεσιών".

Θα αποτελούσε σοβαρή παράλειψη αν δε σημειωνόταν ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση "τακτοποίησε" το ζήτημα των συλλογικών συμβάσεων στο δημόσιο τομέα. Απλά διατήρησε το κυριαρχικό της δικαίωμα να καθορίζει μονομερώς τα πάντα γύρω από αυτό το ζήτημα, όπως, δηλαδή, συνέβαινε και μέχρι τώρα.