Ενας από τους προπαγανδιστικούς μύθους, που εξαπέλυσαν και συνεχίζουν ακόμη οι κρυφοί και φανεροί εραστές της χιλιάνικης δικτατορίας, είναι το υποτιθέμενο οικονομικό θαύμα της. Οι οπαδοί του νεοφιλελεύθερου μοντέλου υποστηρίζουν ότι μπορεί να υπήρχε πολιτική καταπίεση επί Πινοσέτ, η πολιτική αυτή σταθερότητα, όπως κομψά λένε, έφερε μια οικονομική απογείωση.

Η πραγματικότητα είναι, όμως, πικρή. Ο βασικός μισθός μπορεί να καλύψει μόνο το 50% των στοιχειωδών αναγκών, που ορίζει το επίσημο όριο φτώχειας. Ενάμισι εκατομμύριο εργαζόμενοι εργάζονται παράνομα, χωρίς συνταξιοδοτική, ασφαλιστική κάλυψη. Η παιδική εργασία οργιάζει. Οι ώρες εργασίας το χρόνο είναι για κάθε εργαζόμενο στη Χιλή κατά μέσο όρο 2.400, τη στιγμή που στη Δυτική Ευρώπη είναι 1.900. 650.000 εργαζόμενοι αμείβονται με το βασικό μισθό. Ενα εκατομμύριο έχει συμβάσεις ορισμένου χρόνου, το 20% των εργαζομένων δεν έχει καν σύμβαση και το 22% δεν έχει κοινωνική ασφάλιση. Αντίθετα, το 2% των χιλιάνικων επιχειρήσεων ελέγχει το 76% των πωλήσεων στη χώρα.

Ετσι, σύμφωνα με στοιχεία της Εκκλησίας της Χιλής, το 23,2% των Χιλιανών ζει κάτω από το όριο φτώχειας. Το 20% των ευπορότερων Χιλιανών κατέχει το 56,9% του πλούτου, τη στιγμή που τη δεκαετία του 1960 το 20% των ευπορότερων κατείχε μόνο το 36,6%. Στο 20% των χαμηλότερων εισοδημάτων Χιλιανών αντιστοιχεί το 4,6% του εθνικού πλούτου. Το 10% των πλουσιότερων κατέχει το 40,34% του πλούτου, ενώ το 10% των φτωχότερων κατέχει μόνο το 1,67%.

Η δημόσια εκπαίδευση όλων των βαθμίδων καταρρέει, εξαιτίας της μη παροχής πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Το ίδιο συμβαίνει και με το δημόσιο σύστημα υγείας ή, ακριβέστερα, για ό,τι έχει απομείνει από αυτό, αφού παιδεία και υγεία είναι προνομιακά πεδία ιδιωτικοποιήσεων και κερδοσκοπίας του μεγάλου κεφαλαίου. Το φυσικό περιβάλλον έχει πέσει και αυτό θύμα της βουλιμίας της ολιγαρχίας και των πολυεθνικών. Οι σχετικοί δείκτες είναι από τους χειρότερους της Λατινικής Αμερικής.

Η χιλιάνικη ολιγαρχία συνεχίζει τις προνομιακές της επαφές με τις ΗΠΑ. Δεν παραλείπει, όμως, να ανοίξει τις πόρτες της χώρας και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, με την οποία υπέγραψε πρόσφατα οικονομική συνεργασία. Παράλληλα, προωθείται, παρά τις εσωτερικές αντιθέσεις, η νοτιοαμερικάνικη κοινή αγορά (το Mercosur) ανάμεσα στις άρχουσες τάξεις της Χιλής, της Αργεντινής, της Βραζιλίας και της Ουρουγουάης.

Αλλά και ο λαός της Χιλής δε μένει αδρανής. Οργανώνεται και συνεχίζει τον αγώνα στις νέες συνθήκες. Συχνές είναι οι διαδηλώσεις εργατών, φοιτητών, οι απεργίες ενάντια στην προσπάθεια να κλείσουν κάποια ανθρακωρυχεία.

Το ΚΚ Χιλής, που συμμετέχει με άλλες αριστερές δυνάμεις στο "Σύμφωνο της Αριστεράς", πέτυχε στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές που έγιναν το Δεκέμβρη του 1997 ένα ποσοστό 7%. Αύξησε την επιρροή του κατά 2%, σε σχέση με τις εκλογές του 1993. Δεν έχει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, εξαιτίας του αντιδημοκρατικού εκλογικού συστήματος. Στην κυβέρνηση αναδείχτηκε και πάλι η συμμαχία χριστιανοδημοκρατών, σοσιαλιστών και ριζοσπαστών, που κυβερνά τη χώρα από το 1990.

Μεγάλη είναι η συνδικαλιστική επιρροή του ΚΚ Χιλής στους εργάτες. Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών συσπειρώνει σήμερα το 12% όλης της εργατικής τάξης της χώρας. Από τη 15μελή διοίκηση, οι 5 είναι κομμουνιστές συνδικαλιστές. Ταξική πλειοψηφία έχουν, επίσης, τα συνδικάτα των δασκάλων και καθηγητών, στα οποία ανήκει το 90% των εργαζομένων στο δυναμικό σε κινητοποιήσεις κλάδο. Στα πανεπιστήμια ακόμη ο πρόεδρος και η πλειοψηφία της διοίκησης της δυναμικής ομοσπονδίας φοιτητών πρόσκεινται φιλικά στο ΚΚ. Οι φοιτητικοί αγώνες, μάλιστα, κερδίζουν συχνά τη συμπάθεια της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινής γνώμης, όπως, τουλάχιστον, δείχνουν οι επίσημες δημοσκοπήσεις.

Το χτες και το σήμερα στη Χιλή, όπως και παντού αλλού, είναι αξεχώριστα. Η λαϊκή μνήμη πρέπει να μείνει ζωντανή για να θρέφει την αλληλεγγύη ανάμεσα στους λαούς, για να μελετά επιστημονικά την ιστορική εμπειρία, τα διδάγματα της ταξικής πάλης.

Η περίοδος Αλιέντε είναι βαθιά διδακτική για το σήμερα και το αύριο. Οσο και αν οι διαφόρων αποχρώσεων σοσιαλδημοκράτες επιχείρησαν να παραπλανήσουν το λαϊκό κίνημα, το αιματηρό πραξικόπημα του Πινοσέτ επιμένει να μας θυμίζει τους βασικούς νόμους κίνησης της ιστορίας, που αποκάλυψαν οι κλασικοί του μαρξισμού. Οι όποιες ιδιομορφίες, που προκύπτουν από την ιστορική παράδοση, το διεθνή και εσωτερικό συσχετισμό δυνάμεων ή από άλλους δευτερεύοντες παράγοντες, δεν μπορούν ποτέ να αναιρούν τις γενικές νομοτέλειες που διέπουν κάθε επαναστατική διαδικασία.

Η αλληλεγγύη ανάμεσα στους λαούς, η αντιιμπεριαλιστική αλληλεγγύη ανάμεσα στο χιλιάνικο και στον ελληνικό λαό είναι και σήμερα απαραίτητη, όσο τότε, στις δύσκολες ώρες της εγκληματικής φασιστικής εκτροπής. Τα χρόνια πέρασαν, οι μορφές επίσης άλλαξαν. Οι πόθοι των λαών παραμένουν, ωστόσο, αδικαίωτοι. 25 χρόνια μετά το πραξικόπημα Πινοσέτ, ο ιμπεριαλισμός παραμένει ο βασικός εχθρός της ανθρωπότητας.

Δημήτρης ΚΑΛΤΣΩΝΗΣ

Στις 11 Σεπτέμβρη 1973 εκδηλώθηκε το πραξικόπημα του Πινοσέτ. Καταλήφθηκε το βασικό λιμάνι της χώρας, βομβαρδίστηκαν ραδιοφωνικοί σταθμοί. Διεξήχθησαν μάχες ενάντια σε λίγους οπλισμένους εργάτες της Λαϊκής Ενότητας στο Προεδρικό Μέγαρο, σε εργοστάσια, στο πανεπιστήμιο, σε γραφεία εφημερίδων. Γύρω στις δύο το μεσημέρι. Ο Αλιέντε ήταν νεκρός.

Αρχισαν μαζικές συλλήψεις στελεχών και μελών της Λαϊκής Ενότητας, εκτελέσεις επί τόπου άοπλων αγωνιστών, άγριοι ξυλοδαρμοί. Στρατόπεδα συγκέντρωσης, κολαστήρια βασανιστηρίων και εκτελέσεων δημιουργήθηκαν απ' άκρη σε άκρη σε όλη τη χώρα. Οι φρικαλεότητες της πρώτης κιόλας μέρας του πραξικοπήματος καταγράφτηκαν χαρακτηριστικά στην ανταπόκριση των δύο Γερμανών πολιτών που ήταν ανταποκριτές της γερμανικής ραδιοφωνίας: "Μπροστά μας εκτέλεσαν 400 με 500. Ηταν η μεγαλύτερη ομάδα που εκτελέστηκε μέσα στο γήπεδο. Το άλλο που μπορούμε να πούμε είναι ότι ακούσαμε και είδαμε να σκοτώνουν τους ανθρώπους με το ξύλο. Δεν τους βασάνιζαν, τους χτυπούσαν μέχρι να πεθάνουν".

Η παγκόσμια δημοκρατική κοινή γνώμη έκανε λόγο για "νέα Τζακάρτα", αφού η αγριότητα και οι σφαγές στη Χιλή πήραν τέτοια έκταση που θύμισαν σε όλους τις σφαγές στην Ινδονησία το 1965. Πολλοί παρομοίασαν τότε, και όχι μόνο αριστερές πολιτικές δυνάμεις, τις μεθόδους του καθεστώτος Πινοσέτ με εκείνες του ναζισμού: Πνιγμοί κρατουμένων. που τους είχαν δέσει τα χέρια. στο νερό, ξερίζωμα των μελών με τανάλιες, επί τόπου τουφεκισμοί εργατών προς παραδειγματισμό. όταν σε κάποιο ορυχείο κατέβηκαν σε απεργία λίγους μήνες μετά το πραξικόπημα. Ακόμη και σήμερα, η Εισαγγελία της Ισπανίας, και όχι μόνο αυτή, κάνει λόγο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Οι νεκροί των πρώτων ημερών μετά το πραξικόπημα υπολογίστηκαν σε 30 χιλιάδες, ενώ οι κρατούμενοι σε φυλακές και στρατόπεδα στις 40 χιλιάδες.

Η Βουλή και τα κόμματα καταργήθηκαν στο όνομα της δημοκρατίας και του πατριωτισμού. Οι εθνικοποιημένες επιχειρήσεις αποδόθηκαν ξανά στις ξένες πολυεθνικές και τους ντόπιους επιχειρηματίες. Ο πληθωρισμός εξανέμισε το λαϊκό εισόδημα. Κάθε δημοκρατικό δικαίωμα καταργήθηκε. Οι εκτελέσεις γίνονταν είτε μετά από δίκη στο στρατοδικείο είτε χωρίς καμιά διαδικασία. Συλλήψεις στα σπίτια, έλεγχοι οπουδήποτε και οποτεδήποτε.

Η εγκύκλιος Νο 34/1973 της στρατιωτικής λογοκρισίας υπογράμμιζε ότι η λέξη εργάτης πρέπει να αντικατασταθεί σε όλες τις εφημερίδες και τα μέσα ενημέρωσης από τις λέξεις "χειρώναξ υπάλληλος", ενώ η λέξη σύντροφος πρέπει να διαγραφεί από το λεξιλόγιο.

Δεν μπορεί βέβαια να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το πραξικόπημα και όσα ακολούθησαν ήταν ένα καλοστημένο και επεξεργασμένο σχέδιο της CIA. Ηταν για την ακρίβεια η τελική πράξη ενός σχεδίου που είχε κατά βάση αρχίσει να υλοποιείται πριν την εκλογή του Αλιέντε.

Οι υπηρεσίες των ΗΠΑ μελετούσαν επισταμένα τη χιλιανή κοινωνία. Μέχρι και κοινωνιολογικές έρευνες γίνονταν από ειδικευμένους επιστήμονες, Αμερικανούς και Χιλιανούς, με υποτροφίες αμερικάνικων πολυεθνικών και κρατικών υπηρεσιών των ΗΠΑ. Τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 είναι γνωστές τέτοιες έρευνες που μελετούσαν τις τάσεις στη χιλιανή κοινωνία, σε κάθε κοινωνική τάξη, αλλά και σε επιμέρους κοινωνικά στρώματα. Επιπλέον, διευθυντικά στελέχη των αμερικάνικων πολυεθνικών, που εκμεταλλεύονταν τη Χιλή και τους Χιλιανούς, ήταν συνήθως και πράκτορες της CIA. Αυτοί ενορχήστρωσαν την κλιμάκωση της αντίδρασης ενάντια στη Λαϊκή Ενότητα μέχρι το πραξικόπημα. Τεράστια ποσά δαπανήθηκαν για την ενίσχυση των μέσων ενημέρωσης των αντιδραστικών δυνάμεων, για τη στρατολογία ανθρώπων, την εξαγορά άλλων, για τη συγκρότηση νόμιμων και παράνομων οργανώσεων, για τις πλουσιοπάροχες αμοιβές των στελεχών και μελών τους.

Επιπλέον, οι ΗΠΑ στηρίχτηκαν στη συμφωνία αμοιβαίας στρατιωτικής βοήθειας που υπήρχε ανάμεσα στις δύο χώρες πριν την εκλογή του Αλιέντε και την οποία η κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας δίστασε να καταγγείλει. Ετσι, γίνονταν κοινά γυμνάσια, στρατιωτικοί σύμβουλοι και πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ (CIA, κατασκοπεία του Στρατού Ξηράς, του Ναυτικού κλπ.) είχαν κάθε νόμιμη δυνατότητα να ασκήσουν κάθε μορφής επιρροή στο στράτευμα. Αξιωματικοί της Χιλής εκπαιδεύονταν από Αμερικανούς στις σχολές των ΗΠΑ και στις γνωστές σχολές δολοφόνων που είχαν οι ΗΠΑ στον Παναμά, στο Πουέρτο Ρίκο, στις ΗΠΑ και που ειδικεύονταν ακριβώς στα πραξικοπήματα, καθώς και στην αντιμετώπιση και καταστολή των λαϊκών κινημάτων. Οι ΗΠΑ είχαν κάθε δυνατότητα να ασκήσουν νόμιμα υλική και ιδεολογική επίδραση.

Σήμερα πια είναι γνωστό ότι υπήρχε κέντρο που συντόνιζε το στρατό, τα κόμματα της συντηρητικής αντιπολίτευσης, τις παράνομες ή ημιπαράνομες ακροδεξιές οργανώσεις, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Στη Χιλή δρούσαν φανερά, νόμιμα, εκτός από τη στρατιωτική αποστολή των ΗΠΑ, 89 υπάλληλοι του υπουργείου εξωτερικών των ΗΠΑ και σχεδόν 1.500 μυστικά εισαγμένοι πράκτορες.

Γιατί όμως όλη αυτή η προσπάθεια από πλευράς ΗΠΑ και ντόπιας ολιγαρχίας; Οπως προαναφέρθηκε ήδη, με την εκλογική νίκη του Αλιέντε οι δυνάμεις αυτές άρχισαν να μελετούν και να εφαρμόζουν ένα σχέδιο.

Το πρώτο συμπέρασμά τους από την τρίχρονη διακυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας ήταν ότι η τελευταία είχε όντως λάβει αποφάσεις που έθιγαν ζωτικά οικονομικά και πολιτικά τους συμφέροντα. Από την άλλη, οι ελπίδες ότι μέσω της τακτικής του συνδυασμού του μαστιγίου και του καρότου θα μπορέσουν συνολικά να εκτρέψουν την αντιιμπεριαλιστική, αντι-ολιγαρχική πολιτική της Λαϊκής Ενότητας σε ανώδυνες σοσιαλδημοκρατικές κατευθύνσεις δε φαινόταν να δίνει καρπούς. Η δυναμική του κινήματος ήταν τέτοια που κρατούσε γενικά την κυβέρνηση και τον Πρόεδρο έξω από την προοπτική της σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης. Αυτό μάλιστα συνέβαινε παρά τις όποιες υποχωρήσεις της κυβέρνησης ιδιαίτερα στα ζητήματα που σχετίζονταν με την ανάγκη μετασχηματισμού του κράτους.

Παράλληλα, η συνέχιση της φθοράς της κυβέρνησης με τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν την τριετία αυτή δε φαινόταν να αποδίδει οφέλη. Υπήρχε μια μικρή κάμψη της επιρροής της Αριστεράς σε σχέση με τις δημοτικές του 1971, αλλά εξακολουθούσε με 44% να βρίσκεται πάνω από το εναρκτήριο ποσοστό της, το 1970, γεγονός μάλλον πρωτοφανές, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη το μέγεθος της επιχείρησης φθοράς της. Εξάλλου, ακριβώς η αποτυχία των αντιδραστικών δυνάμεων στις βουλευτικές του 1973, αλλά και η αντιμετώπιση, σε τελική ανάλυση, των καθοδηγούμενων υπονομευτικών απεργιών, έδιναν βάσιμες ελπίδες ότι η επιρροή της Λαϊκής Ενότητας θα μπορούσε να αυξηθεί το επόμενο διάστημα, καθώς μάλιστα ξεκαθάριζε ολοένα και για πλατύτερες μάζες η ταξική ουσία της αντιπαράθεσης.

Κυρίως, όμως, ελλόχευε ο κίνδυνος να ξεφύγει η Λαϊκή Ενότητα από τις αυταπάτες για τα όρια της αστικής νομιμότητας και να θέσει πρωτοβουλιακά η ίδια ή, τουλάχιστον το πιο πρωτοπόρο κομμάτι της, το ζήτημα της εξουσίας. Ηδη, με κοινή απόφαση του ΚΚ και του ΣΚ, καθώς και με απόφαση της Συνομοσπονδίας Εργατών προωθούνταν, αν και με εξαιρετικά βραδείς ρυθμούς, η οργάνωση της εργατικής πολιτοφυλακής. Ανάλογες ενέργειες είχε προωθήσει πρωτύτερα το MIR. Δεν ήταν ακόμη μια ολοκληρωμένη πολιτική αντίληψη αντεπίθεσης του λαϊκού κινήματος και δημιουργίας της νέας πολιτικής εξουσίας, του "λαϊκού κράτους" όπως το ονόμαζε και το περιέγραφε στο πρόγραμμά της η Λαϊκή Ενότητα. Ομως η ίδια η εμπειρία της ταξικής πάλης σε συνδυασμό με τη δράση του πρωτοπόρου τμήματος του κινήματος ωθούσαν στην εξαγωγή τέτοιων συμπερασμάτων. Ετσι, λοιπόν, η ολιγαρχία της Χιλής και οι ΗΠΑ κινδύνευαν να χάσουν οριστικά το παιχνίδι αν καθυστερούσαν να δώσουν το τελειωτικό χτύπημα. Και σίγουρα δεν περιορίζονταν από αυταπάτες για την τήρηση της αστικής νομιμότητας, ώστε να περιμένουν τρία χρόνια μέχρι τις επόμενες προεδρικές εκλογές.

Εξάλλου, η αντίδραση δεν ήθελε απλά μια ήττα του Αλιέντε. Ηθελε να καταφέρει ένα συντριπτικό πλήγμα στο λαϊκό κίνημα στη Χιλή, να κερδίσει μια στρατηγική νίκη, έτσι ώστε να κάνει καιρό να σηκώσει το κεφάλι ο χιλιανός λαός και να κλείσει με έναν τρόπο και για κάποιο διάστημα το "μέτωπο" της Νότιας Αμερικής. Επρεπε για το λόγο αυτό να ακολουθήσει το αιματοβαμμένο μακελειό που γνωρίζουμε και το οποίο δεν ήταν απλώς αποτέλεσμα των ενεργειών κάποιων φανατικών. Ηταν σχεδιασμένο να εξοντωθεί το πρωτοπόρο, το μαχητικό κομμάτι του χιλιανού λαού.

Εκτός των άλλων, το Σεπτέμβρη του 1973 είχαν ολοκληρωθεί οι προετοιμασίες του στρατού για το πραξικόπημα και είχε ολοκληρωθεί ο συντονισμός των διαφορετικών αποχρώσεων συντηρητικών δυνάμεων. Η απόπειρα πραξικοπήματος, που έγινε δύο μήνες πριν, βοήθησε σημαντικά στην εξάσκηση των πραξικοπηματιών του Σεπτέμβρη, γιατί δεν ήταν ένα "εύκολο" πραξικόπημα όπως το ελληνικό του 1967. Από την άλλη, η εμπειρία της απόπειρας του Ιούλη βοήθησε στο ξεκαθάρισμα (με συλλήψεις, μεταθέσεις κλπ.) και στον εντοπισμό των προοδευτικών αξιωματικών και στρατιωτών, έτσι ώστε λίγο πριν την εκκίνηση στις 11 Σεπτέμβρη να συλληφθούν και να εκτελεστούν πολλοί από αυτούς. Διαφορετικά δεν ήταν δεδομένη η αντίδραση του στρατού, παρότι στη δομή, τη λογική και τη στελέχωσή του ήταν εκ των πραγμάτων αστικός και φιλοϊμπεριαλιστικός. Υπήρχε κίνδυνος να αποτύχει το πραξικόπημα. Ακόμη παραπέρα υπήρχε για την άρχουσα τάξη ο κίνδυνος να διασπαστεί ο στρατός, έτσι ώστε ένα τμήμα του να αποτελούσε, μαζί με την εργατική πολιτοφυλακή, που ήταν στα σπάργανα, τη βάση ενός νέου, λαϊκού στρατού.

Ο λαός της Χιλής γνώρισε το βαθύ σκοτάδι του φασισμού. Ηπιε το πικρό ποτήρι της βίας, της καταπίεσης, της φτώχειας, της δυστυχίας. Το λαϊκό κίνημα, παρά τα βαριά χτυπήματα της χούντας, γρήγορα άρχισε να ανασυντάσσεται. Το ΚΚ Χιλής ήταν το κόμμα εκείνο που πρωτοστάτησε για τη δημιουργία ενός πατριωτικού μετώπου ενάντια στη δικτατορία, την αμερικανοκρατία, για μια νέας ποιότητας δημοκρατία στη Χιλή και καθόρισε το στόχο της παλλαϊκής εξέγερσης ενάντια στη χούντα. Εμφανίστηκαν τα πρώτα παράνομα τρικ, ξέσπασαν οι πρώτες απεργίες, οι πρώτες διαδηλώσεις. Σταδιακά διαμορφώθηκε, με την πρωτοβουλία του ΚΚ, το Λαϊκό Δημοκρατικό Κίνημα, συμμαχία αριστερών κομμάτων, η οποία επιχειρούσε να έχει κάποια στοιχειώδη συνεργασία σε αντιδικτατορική βάση με το Σοσιαλιστικό Συνασπισμό και τη Δημοκρατική Συμμαχία, που συσπείρωναν αντίστοιχα τα κόμματα του κέντρου και της αντιδικτατορικής δεξιάς.

Δημιουργήθηκε, επίσης, με την καθοδήγηση του ΚΚ η στρατιωτικοπολιτική οργάνωση Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ) Μανουέλ Ροντρίγκες. Το ΠΑΜ άρχισε τις ένοπλες ενέργειες εφορμώντας μέσα από τις φτωχογειτονιές στο Σαντιάγο, κυριολεκτικά άφαντο για τις δυνάμεις καταστολής, αλλά αγαπημένο σημείο αναφοράς για το λαό. Η δράση του πήρε γρήγορα μαζική διάσταση και δημιούργησε αίσθηση ακόμη και στο εξωτερικό. Πολλοί ήταν εκείνοι, και αστοί αναλυτές, που προέβλεπαν το 1986 την πτώση του καθεστώτος Πινοσέτ από τις καθοδηγούμενες από το ΚΚ δυνάμεις του ΠΑΜ. Τα επόμενα χρόνια όμως το ΚΚ Χιλής προσανατολίστηκε στην εγκατάλειψη του ένοπλου αγώνα και επιδίωξε την πτώση της δικτατορίας μόνο μέσα από μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις.

Τελικά, το φασιστικό καθεστώς οργάνωσε, με την καθοδήγηση των ΗΠΑ, την πολιτική μετάβαση σε μια "περιορισμένη δημοκρατία". Η κλίκα Πινοσέτ και το αμερικανικό Πεντάγωνο εκμεταλλεύτηκαν επιδέξια όχι μόνο τις ταλαντεύσεις του λαϊκού αντιδικτατορικού κινήματος, αλλά και τον παγκόσμιο αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων που προέκυψε το 1989. Η ανοιχτή δικτατορία ήταν τώρα περιττή και ίσως επιζήμια, αφού διεθνώς διακηρύχτηκε η νίκη της δημοκρατίας και της ελεύθερης αγοράς επί του ολοκληρωτισμού!

Ετσι, η δικτατορική μορφή παραχώρησε τη θέση της, με βάση προδιαγεγραμμένα βήματα από την ίδια τη χούντα, σε μια "ελεγχόμενη" αστική δημοκρατία. Το σημερινό Σύνταγμα της χώρας, που ετοίμασαν οι ίδιοι οι πραξικοπηματίες, κατοχυρώνει μια ενισχυμένη προεδρική εξουσία, μειωμένες αρμοδιότητες στη Βουλή, η οποία επιπλέον περιορίζεται από τη συντηρητικότερη σύνθεση Γερουσίας. Για αποχουντοποίηση του κρατικού μηχανισμού δεν μπορεί καν να γίνει λόγος, πολύ περισσότερο για τιμωρία των εγκληματιών του φασιστικού καθεστώτος. Τα πολιτικά κόμματα έχουν περιορισμένο συνταγματικό ρόλο, ενώ οι λαϊκές ελευθερίες είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Δύο φορές μετά τη μετάβαση του 1990 ο στρατός απείλησε με πραξικόπημα.

Ο ίδιος ο Πινοσέτ, αφού κράτησε μέχρι πρόσφατα την ηγεσία του στρατού, ανακηρύχτηκε το 1998 ισόβιος γερουσιαστής, όπως πρόβλεπε το Σύνταγμα. Λεπτομέρεια: Στην ηγεσία του στρατού τον Πινοσέτ αντικατέστησε ο επί δικτατορίας πρέσβης της Χιλής στις ΗΠΑ! Οπως άλλωστε έχει πει ο ίδιος ο Πινοσέτ, "ο κομμουνισμός μπορεί να ηττήθηκε, αλλά δε σημαίνει ότι έχει πεθάνει".

Ενα τέταρτο του αιώνα συμπληρώνεται φέτος από την εκδήλωση του αιματηρού πραξικοπήματος του στρατηγού Αουγκούστο Πινοσέτ στη Χιλή, που οδήγησε στην ανατροπή της κυβέρνησης των δυνάμεων "Λαϊκής Ενότητας" και του Προέδρου Σαλβαντόρ Αλιέντε, που είχε αναλάβει τα προεδρικά του καθήκοντα στις αρχές Νοέμβρη του 1970. Την 11η Σεπτέμβρη του 1973 ο στρατός καταλάμβανε το Προεδρικό Μέγαρο και μόλις λίγες ώρες αργότερα ο Σαλβαντόρ Αλιέντε έπεφτε νεκρός.

Το πραξικόπημα του στρατηγού Πινοσέτ τερμάτισε βίαια μια προσπάθεια, που αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα στην ιστορία του λαϊκού κινήματος στη Λατινική Αμερική, στο πλευρό της κουβανικής επανάστασης, της επανάστασης των Σαντινίστας στη Νικαράγουα και του ένοπλου αγώνα του λαού του Σαλβαδόρ. Σήμερα, περίπου 30 χρόνια μετά την ανάδειξη στην εξουσία του Σαλβαντόρ Αλιέντε, οι εκατοντάδες αγνοούμενοι παραμένουν αγνοούμενοι, ο στρατηγός Πινοσέτ είναι ισόβιος γερουσιαστής και το πραξικόπημα της 11ης Σεπτέμβρη του 1973 έχει χαραχτεί στην ιστορία και στη μνήμη όλης της ανθρωπότητας ως ένα από τα πλέον αιματοβαμμένα πραξικοπήματα του αιώνα.

Η παγκόσμια δημοκρατική κοινή γνώμη έκανε λόγο για "νέα Τζακάρτα", αφού η αγριότητα και οι σφαγές στη Χιλή πήραν τέτοια έκταση που θύμισαν σε όλους τις σφαγές στην Ινδονησία το 1965. Πολλοί παρομοίασαν τότε, και όχι μόνο αριστερές πολιτικές δυνάμεις, τις μεθόδους του καθεστώτος Πινοσέτ με εκείνες του ναζισμού: Πνιγμοί κρατουμένων, που τους είχαν δέσει τα χέρια, στο νερό, ξερίζωμα των μελών με τανάλιες, επιτόπου τουφεκισμοί εργατών προς παραδειγματισμό

H βίαιη καταστολή κάθε είδους αντίδρασης στη χούντα ήταν το κύριο έργο της Αστυνομίας