Εχουν περάσει ήδη δυο μήνες από την έναρξη της φετινής αντιπυρικής περιόδου και το μέτωπο των δασικών πυρκαγιών έχει ανοίξει. Ο κρατικός μηχανισμός θα αντιμετωπίσει φέτος τις... ετήσιες πυρκαγιές με την Πυροσβεστική, αφού ο Ν. 2612/98 προβλέπει τη μεταφορά αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών, από τη Δασική Υπηρεσία, στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Ο νόμος αυτός ψηφίστηκε, παρά τη ριζική αντίθεση όλων των συνδικαλιστικών και επιστημονικών φορέων, οι οποίοι ανέπτυξαν αγώνες και απεργιακές κινητοποιήσεις για να αποτρέψουν αυτό το ενδεχόμενο, αλλά και όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης μέχρι την ψήφισή του από την κυβερνητική πλειοψηφία, αναδείχτηκαν πλευρές και στοιχεία που αξίζει να σχολιαστούν και να βγουν συμπεράσματα.

Αντώνης ΡΑΛΛΑΤΟΣ

Δασολόγος

Πάνω από πέντε εκατομμύρια στρέμματα δάσους έγιναν στάχτη στη χώρα μας τα τελευταία 11 χρόνια. Αίτια της καταστροφής ήταν η αντιδασική νομοθεσία, το ανεπίλυτο ιδιοκτησιακό πρόβλημα, το ανύπαρκτο Δασικό Κτηματολόγιο, ο σχεδιασμός χρήσεων γης, η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των δημοσίων υπηρεσιών, καθώς και η δράση εμπρηστών και καταπατητών.

Στις αρχές του περασμένου μήνα, που είναι και αρχή της αντιπυρικής περιόδου, η κυβέρνηση ψήφισε στη Βουλή νόμο που αποσπά τη δασοπυρόσβεση από τη Δασική Υπηρεσία και την αναθέτει στο Πυροσβεστικό Σώμα. Αντί για την ίδρυση ενιαίου φορέα δασοπροστασίας, που είχε αποφασίσει ομόφωνα το 1993 Διακομματική Επιτροπή της Βουλής, μέσα στο καλοκαίρι αναθέτει στους πυροσβέστες τη σωτηρία του δασικού μας πλούτου.

Τι κι αν παγκοσμίως η δασοπυρόσβεση ανήκει στη Δασική Υπηρεσία; Τι κι αν οι δασικοί διαμαρτυρήθηκαν και απήργησαν, ζητώντας τη δημιουργία ενιαίου φορέα δασοπροστασίας στα πλαίσια του υπουργείου Γεωργίας, που θα επιλαμβάνεται όλων των κινδύνων (καταπατήσεις, εκχερσώσεις, ασθένειες, χειμαρικό πρόβλημα, λαθροϋλοτομία, λαθροθηρία), που απειλούν τα δάση κι όχι μόνο στις δασικές πυρκαγιές; Η κυβέρνηση πρωτοτύπησε. Ο λόγος; "Με τις παρούσες δημοσιονομικές συνθήκες και διαρκούσης της προσπάθειας σύγκλισης της ελληνικής οικονομίας με την ευρωπαϊκή, η ύπαρξη δυο φορέων καταστολής των δασικών πυρκαγιών δεν αποτελεί ορθολογική λύση... ", ανέφερε η εισηγητική έκθεση του νόμου.

Για να συμπληρωθούν οι ελλείψεις της Πυροσβεστικής (4.700 υπάλληλοι), που αποτελεί δημόσια υπηρεσία, η οργανική δύναμη της οποίας βρίσκεται στα επίπεδα της δεκαετίας του ...1940, αποφασίστηκε η πρόσληψη 1.300 πυροσβεστών, για να καλυφθούν τα οργανικά κενά. Ο διαγωνισμός θα ολοκληρωθεί στα τέλη του Ιούνη και η τετράμηνη εκπαίδευσή τους θα αρχίσει τον Ιούλη στις δυο σχολές, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Μετά το πρώτο δίμηνο θα χρησιμοποιηθούν για εκπαιδευτικούς σκοπούς, στην κατάσβεση πυρκαγιών, μόνο που η δράση τους θα περιοριστεί στους νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης, όπου είναι οι σχολές. Η αντιπυρική περίοδος τελειώνει τέλος Οκτώβρη...

Σε αυτούς θα προστεθούν 1.000 περίπου υπάλληλοι της Δασικής Υπηρεσίας που μετατάσσονται υποχρεωτικά στην Πυροσβεστική, παρά τις αντιδράσεις τους. Οι τελευταίοι είναι πολιτικοί υπάλληλοι, ενώ η Πυροσβεστική είναι στρατιωτική υπηρεσία. Και αυτών οι αναγκαστικές αποσπάσεις τους βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσης...

Ο νόμος προβλέπει, βέβαια, την πρόσληψη άλλων 2.500 υπαλλήλων τα... επόμενα δυο χρόνια, ενώ μέχρι το τέλος του Μάη δεν είχε αρχίσει η διαδικασία για την πρόσληψη 3.800 εποχικών υπαλλήλων, οι οποίοι, επιπλέον, πρέπει να εκπαιδευτούν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αρχηγός της Πυροσβεστικής, μιλώντας στην επιτροπή της Βουλής κατά τη συζήτηση του σχετικού νομοσχεδίου, είχε ζητήσει τέσσερις μήνες προπαρασκευή.

Οσον αφορά την υλικοτεχνική υποδομή, η οποία θα "μετατεθεί" από τη Δασική Υπηρεσία στην Πυροσβεστική, στα χαρτιά "φαίνονται" 415 πυροσβεστικά οχήματα, 200 αντλίες, 100 οχήματα - ημιφορτηγά, τύπου "ντακότα", 86 οχήματα 4χ4, 90 λεωφορεία και 680 ασύρματοι. Σε αυτά θα προστεθούν και τα υπάρχοντα αεροπλάνα, που ανήκουν στην Πολεμική Αεροπορία.Ομως, το μεγαλύτερο μέρος του υλικού της Δασικής Υπηρεσίας είναι εκτός επιχειρησιακής λειτουργίας, διότι δεν έχει συντηρηθεί κατάλληλα. Με την προοπτική της μεταβίβασης της δασοπυρόσβεσης στην Πυροσβεστική, το αντίστοιχο κονδύλι είχε περικοπεί και είχε μεταβιβαστεί στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης.Η παράδοση του υλικού άρχισε στις 23 Μάη και σύμφωνα με πληροφορίες του "Ρ" είχε μπλοκάρει η διαδικασία μεταβίβασης των οχημάτων 4χ4 και τύπου "ντακότα", διότι δόθηκαν εσφαλμένα στοιχεία σχετικά με το συνολικό αριθμό τους.

Με το νόμο που ψηφίστηκε γίνεται προσπάθεια να ξεχωρίσει η πρόληψη από την καταστολή, όσον αφορά τις πυρκαγιές. Σύμφωνα με τους δασικούς, όμως, αυτό δεν μπορεί να γίνει διότι ο δασικός χώρος είναι ενιαίος και αδιάσπαστος, διέπεται από ξεχωριστούς κανόνες λειτουργίας με αλληλεπιδράσεις πανίδας και χλωρίδας και γι' αυτό τον λόγο πρέπει να διαχειρίζεται ενιαία.

Στις συνεντεύξεις που έδωσαν πριν ψηφιστεί ο νόμος οι δασικοί υποστήριζαν ότι "η πυροπροστασία είναι μέρος της συνολικής διαχείρισης, προστασίας και ανάπτυξης των δασών. Οι δασολόγοι που θα συντάξουν το διαχειριστικό σχέδιο ενός δάσους, είναι δεδομένο ότι ανάλογα με το δασοπονικό είδος που επικρατεί, τις κλιματικές συνθήκες, το ανάγλυφο κλπ, και την ευφλεκτικότητά του θα σχεδιάσουν δεσμευτικά και τα μέτρα πυροπροστασίας που πρέπει να παρθούν, αφού έχουν την επιστημονική γνώση (έχουν διδαχτεί μετεωρολογία, κλιματολογία, δασική οικολογία, δασική οδοποιία, τη συμπεριφορά της φωτιάς σε ανοιχτούς χώρους και τη χρήση των αντιπυρικών συστημάτων). Συνεπώς, έχουν μοναδικότητα στη, σε επιστημονική βάση, εκπόνηση σχεδίων δράσης για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, σε προληπτικό και κατασταλτικό επίπεδο, εφαρμόζοντας ολοκληρωμένα συστήματα δασοπυρόσβεσης".

Σύμφωνα με τους δασικούς οι πυρκαγιές στα δάση και τις δασικές εκτάσεις εμφανίζονται με διαφορετικές μορφές (έρπουσες,επικόρυφες, μεικτές) και η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους κάθε φορά απαιτεί ειδικό σχεδιασμό, που μόνο το επιστημονικό προσωπικό των δασικών υπηρεσιών μπορεί να μελετήσει και να σχεδιάσει.

Ο ειδικός σχεδιασμός απαιτεί:

• Πλήρη γνώση της περιοχής εξέλιξης της πυρκαγιάς και των γύρω από αυτήν εδαφών από πλευράς τοπογραφίας, φυτοκάλυψης και υποδομής. Τη γνώση αυτή μόνο ο δασάρχης με το επιτελείο του διαθέτουν.
• Γνώση και αξιολόγηση των βασικών παραμέτρων εξέλιξης της φωτιάς, όπως είναι η θερμοκρασία, η υγρασία του αέρα, η εξασθένιση της έντασης και η αλλαγή διεύθυνσης του ανέμου, η συμπεριφορά της ανάλογα με το τοπογραφικό ανάγλυφο της περιοχής όπου εξελίσσεται.
• Πλήρη αξιολόγηση και αξιοποίηση των μετεωρολογικών δεδομένων της επόμενης μέρας, εφαρμόζοντας τα προβλεπόμενα διαχειριστικά μέτρα ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητας της πυρκαγιάς.

Αλλωστε, η πλήρης γνώση του δασικού χώρου κατά θέσεις, όπως αυτό το γνωρίζουν οι κάτοικοι και οι δασικοί υπάλληλοι, έχει άμεση σχέση με την αναγγελία των δασοπυρκαγιών. Από την ακριβή αναγγελία εξαρτάται και η άμεση επέμβαση και καταστολή μιας δασικής πυρκαγιάς.

Φαίνεται ότι η κυβέρνηση δεν αποσκοπεί στην προστασία των δασών, αφού αντιμετωπίζει το φαινόμενο των δασικών πυρκαγιών χωρίς να καταπολεμά τα αίτια που τις γεννούν. Η έλλειψη του Δασικού Κτηματολογίου είναι μία από αυτές. Η σύνταξή του προχωρά με ρυθμούς "χελώνας", ενώ κατάργησε το "τεκμήριο υπέρ του δημοσίου". Ετσι, όταν ένας ιδιώτης ισχυρίζεται ότι κάποια δασική έκταση του ανήκει, πρέπει το δημόσιο - εφόσον το αμφισβητεί - να αποδείξει αυτό πλέον ότι είναι δημόσια έκταση.

Επίσης, με νομοσχέδιο του υπουργείου Γεωργίας νομιμοποιούνται και παραχωρούνται όλες οι δασικές εκτάσεις που άλλαξαν χρήση μέχρι το 1975 στους φορείς που τις χρησιμοποιούν, έναντι κάποιου τιμήματος αν πρόκειται για δημόσιες (άρα καταπατημένες) εκτάσεις, ανέξοδα αν πρόκειται για ιδιωτικές.

Με πρόσφατο νόμο του υπουργείου Ανάπτυξης που ψηφίστηκε στη Βουλή, για τη δημιουργία βιομηχανικών περιοχών παραχωρούνται δασικές εκτάσεις, χωρίς καμιά χωροθέτηση των δραστηριοτήτων της βιομηχανίας και έναν ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό.

Ολα αυτά θα ενισχύσουν το "έργο" εμπρηστών - καταπατητών - εργολάβων. Είναι γνωστό ότι οι περισσότερες πυρκαγιές στην Ελλάδα οφείλονται σε εμπρησμούς. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Γεωργίας το 5% των πυρκαγιών στα δάση καταστρέφει το 76% των εκτάσεων.

Οπως προκύπτει από την επεξεργασία αυτών των στοιχείων από το 1986 μέχρι το 1996 είχαν σημειωθεί 12.486 πυρκαγιές από πρόθεση (διαπιστωμένοι εμπρησμοί) ή είχαν ξεσπάσει από αγνώστους λόγους (αποτελούν το 73,32% των πυρκαγιών). Οι φωτιές από άγνωστες αιτίες οφείλονται κύρια σε εμπρησμούς. Αυτό προκύπτει από τις αυτοψίες που γίνονται κατά την προανάκριση. Οταν διαπιστωθεί ότι από το σημείο που ξέσπασε η φωτιά το χρώμα της εστίας είναι γκρίζο, ενώ γύρω είναι μαύρο, σημαίνει ότι χρησιμοποιήθηκε εμπρηστικός μηχανισμός. Αν οι εστίες είναι περισσότερες, τότε οι αποδείξεις είναι μάλλον περιττές.

Το 1997 σε 3.117 δασικές πυρκαγιές κάηκαν 418.391 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων (μέσος όρος καμένης έκτασης ανά πυρκαγιά 134,2 στρέμματα).

Μετά από όλα όσα εκτέθηκαν παραπάνω, μπορούμε να ελπίζουμε ότι φέτος θα είναι λιγότερες οι καταστροφές;

Γιώργος ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ

Χιλιάδες στρέμματα δασών γίνονται στάχτη κάθε χρόνο. Οι κυβερνήσεις αδιαφορούν...

Στο σχεδιάγραμμα φαίνεται η καταστροφική πορεία των δασικών πυρκαγιών τα τελευταία χρόνια