Από τον "Πατάκη" κυκλοφόρησαν: Ενα όμορφο ιστορικό λεύκωμα με τίτλο "ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ Η φωτογραφία",σε κείμενα του Κριστόφ Λοβινί και φωτογραφίες του Αλμπέρτο Δίας Γκουτιέρες (Κόρδα) και άλλων φωτογράφων του Τσε. Το βιβλίο, σε μετάφραση Σοφίας Σκουλικάρη, παρακολουθεί τη ζωή του Τσε από τη γέννησή του έως το θάνατό του, ενώ περιέχει και αποσπάσματα από το ημερολόγιό του. Βίττω Αγγελοπούλου "Τα βιβλία των παιδιών μας" (μελέτη για τα αγαπημένα βιβλία για τα παιδιά - μικρά... και μεγάλα - μυθιστορήματα, παραμύθια, βιβλία τέχνης και γνώσεων από το 1973 μέχρι το 1996).

Γεώργιος Δ. Παπαντωνάκης "Η παιδική ηλικία του ήλιου" (μελέτη για την παρουσία του παιδιού στη νεοελληνικής ποίησης, που καταγράφει και τις σύγχρονες θεωρίες της λογοτεχνίας). Βούλα Μάστορη "Κάτω απ' την καρδιά της"(πολιτικό μυθιστόρημα για τα χρόνια της χούντας). "Η Λέσχη των εκπαιδευτικών" (20ό τεύχος της "Λέσχης των εκπαιδευτικών"), Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι "Λευκές νύχτες" (υπέροχη νουβέλα σε μετάφραση Βασίλη Ντινόπουλου). Αλεξάντρ Πούσκιν "Η Ντάμα Πίκα" (υπέροχο διήγημα σε μετάφραση Νίκου Δημητρίου στη σειρά "Τα μικρά κλασικά". Στίβεν Σνουρ "Τα παιδιά της σκιάς" (μετάφραση Παλμύρα Ισμυρίδου,για παιδιά από 11 ετών και πάνω).

- Από τον "Καστανιώτη" κυκλοφόρησαν: Η συλλογική μελέτη, στη σειρά "Παιδική Λογοτεχνία. Θεωρία - Μελέτη - Ερευνα" "Το Παιδικό Βιβλίο στην Ελλάδα του 19ου αιώνα",βασισμένη στη συλλογή του "Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου".Υπό τη διεύθυνση του Κυρ. Ντελόπουλου, γράφουν οι: Αλ. Αγγέλου, Δ. Δασκαλόπουλος, Αλ. Δημαράς, Μ. Καρπόζηλου, Μ. Γ. Μερακλής, Σ. Ντενίση, Κ. Ντελόπουλος, Β. Πάτσιου, Δ. Ι. Πολέμης. Θανάσης Παπαθανασόπουλος "Ο φοβερός τόπος" (μυθιστόρημα). Δημήτρης Σωτάκης" Το σπίτι" (μυθιστόρημα). Μαρία Δουρμούση "Μαντζάτο" (μυθιστόρημα) Στεφάν Μαλαρμέ "Ινδικά παραμύθια",στη σειρά "Διαγωνίως" (τον μεγάλο Γάλλο συγγραφέα μεταφράζει η Ερση Μπομπολέση). Χόρχε Σταμαδιάνος "Κουτάκια μπύρας στο Ρίο δε λα Πλάτα" (μετάφραση Κατερίνα Τζωρίδου,μυθιστόρημα). Αμος Οζ "Το Ισραήλ, η Παλαιστίνη και η Ειρήνη" (δοκίμια του σημαντικού Εβραίου συγγραφέα για το πρόβλημα της ειρήνης. Μετάφραση Τόνια Κοβαλένκο) και "Ο Μιχαέλ μου" (μετάφραση Χρυσούλα Παπαδοπούλου μυθιστόρημα). Τζον Μπέργκερ "Προς το γάμο" (μετάφραση Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος,μυθιστόρημα). Ούτε Ερχαρτ "Τα καλά κορίτσια πάνε στον παράδεισο, τα κακά πάνε παντού" (μετάφραση Μαρία Αγγελίδου,ένα βιβλίο για τις γυναίκες).- "Λούης Τίκας. Ο ήρωας της ξενιτιάς (ο ηγέτης τους Εργατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος της Αμερικής Ηλίας Σπαντιδάκης στη σύγκρουση Ελλήνων και ξένων μεταναστών με τις πανίσχυρες εταιρίες μεταλλείων)", Γιώργος Π. Σταυρουλάκης, Ομήρου 5.

- "Οδοιπορικό ενός αγωνιστή", τιτλοφορεί το βιβλίο του ο Παναγιώτης Μανίκης,αφιερωμένο στους γονείς, στα αδέλφια και ξαδέλφια του, μαχητές του ΕΛΑΣ που έπεσαν από αδελφοκτόνες σφαίρες. Το βιβλίο περιέχει και φωτογραφίες - ντοκουμέντα.

- Από τις εκδόσεις "Σαββάλα" κυκλοφόρησαν: Σβεν Ορτολί - Νίκολας Βιτκόβσκι "Η μπανιέρα του Αρχιμήδη" (μετάφραση Ανδρέα Ι. Κασσέτα,εκλαϊκευτική μελέτη για τους "μύθους" της επιστήμης). Ζωή Θ. Σπυροπούλου "Πέντε πράσινα παραμύθια (με οικολογικά μηνύματα)" (παραμύθια για παιδιά, με εικονογράφηση του Γρηγόρη Λ. Ντετζιόρτζιο).

- Κυριάκου Βαλαβάνη "Σύγχρονοι Λογοτέχνες Ιφιγένεια Χρυσοχόου (Η κραυγή της προσφυγιάς και της μνήμης. Η προσωπογράφος των αναμνήσεων των αδικαίωτων πατρίδων της Ιωνίας)". (Βιοεργογραφική μελέτη για τη διακεκριμένη συγγραφέα, εκδόσεις "Εκδοτική Εστία".Κυρ. Βαλαβάνης: Γαδίλων 4, Αθήνα.

- "Στάχυα Ισημερίας" το βιβλίο μικρών κειμένων του Βασίλη Ν. Τερτίπη(Καλαμάτα 1997).

- Νίκος Καβρουλάκης "Ιστορίες των ταπεινών" (διηγήματα, Αθήνα 1998).

- Ρόης Παπαγγέλου "Ζωντανά" (ποίηση, Ρ. Παπαγγέλου: Ριανκούρ 64.

- "Τάσεις" - "Ετήσια Οικονομική Επισκόπηση", είναι ο τίτλος και υπότιτλος του 15χρονου περιοδικού με θέμα "Ελληνική Οικονομία" (εκδόθηκε με τη συνεργασία του περιοδικού "Επιλογή").

- Δημήτρη Βλασίδη - Λευτέρη Ηλιάκη "Τα πρώτα βήματα του ΕΑΜ στην Κρήτη".

- Γιώργου Θεοχάρη "Αμειψισπορά" (ποιήματα, Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς).

- Γιάννη Ρουμελιώτη "Η Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία". (Εκδοση: Σπαρτιάτικα Νέα").

- Γιώργου Τσαπόγα "Περιπλανήσεις" (χρονογραφήματα).

- Επης Παπανικολάου"Αέλιου ανεμώνη, ταγκό και βελούδο".

- Λευτέρη Λεμπέση "Οδοιπορικό μνήμης".

- Περιοδικό"Εμβόλιμον" (τεύχος 33 - 34,Αφιέρωμα στον Γιάννη Πατίλη).

- "Διαβάζω" (περιοδικό του βιβλίου, τεύχος 382), το διήγημα του Τζακ Λόντον "Μια γυναίκα διασκεδάζει", άρθρο για τον Χανς Κρίστιαν Αντερσεν κ.ά.

- Νίκης Πολίτου"Οι καστρόπετρες" (ποιήματα) και "Ψυχής αποτυπώματα"

(ποίηση)Εκδόσεις "Ιωλκός".

- ΔΗΜΗΤΡΗ Ι. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ "Ο παραμερισμένος εθνεγέρτης Επίσκοπος: Σαλώνων Ησαϊας". (Β Εκδοση από το Σύλλογο των εν Αθήναις και Απανταχού Δελφινιωτών).

"Τα άλλα εμπόδια" του Αντώνη Θ. Παπαδόπουλου είναι η ένατη ποιητική συλλογή, μετά την "Προβολή στον ήλιο" (1966).

Ο ποιητής "άκουγε νέος για τα μάτια που κουράζονται / όσο τα χρόνια περνάνε". Τώρα διαπιστώνει "ότι δεν είναι τα χρόνια / που εμποδίζουν τα μάτια να βλέπουν". Αφού έτσι κι αλλιώς οι Λαιστρυγόνες και οι Κύκλωπες είναι που εμποδίζουν την όραση όχι των ματιών, αλλά της ψυχής. Είναι οι άπληστες και πωρωμένες συνειδήσεις, που μας εμποδίζουν να γευτούμε τα αγαθά της ύπαρξης, να βλέπουμε με τα μάτια της ψυχής, με το εσώτερο φως, που δεν αμβλύνεται απ' το χρόνο. Ετσι η περιπέτεια του ποιητή, όπως και ολόκληρου λαού, ταυτίζεται μ' αυτήν του Τάνταλου. Με την τραγική διαφορά να υποκαθιστά σήμερα το μύθο η πιο σκληρή πραγματικότητα:

"Το 'λεγε και το πίστευε: όλα / θα γίνουν με τον καιρό. / Το σπίτι πρώτα / Υστερα τ' αυτοκίνητο. / Μετά το εξοχικό και βλέπουμε. / Ομως δεν είδε, / αφού τελείωσαν όλα τόσο ξαφνικά. / Μια κι όλα γίνονται με τον καιρό / μα κι όλα χάνονται".

Χάνεται το σήμερα γιατί μας έχουν μάθει να περιμένουμε το αύριο:

"Τον έμαθαν να περιμένει / Μικρός περίμενε να γίνει μεγάλος / Μεγάλος περίμενε να βρει δουλιά. / Μετά να φτιάξει οικογένεια / κι αργότερα που πέσαν δυσκολίες / περίμενε να φτιάξουν τα πράγματα, / έτσι που οι στιγμές του χάθηκαν περιμένοντας / σα να μην υπήρξε ποτέ γι' αυτόν παρόν / κι όλα ρευστά να τρέχουν προς το μέλλον, / γιατί και τούτη η ζωή, έτσι κι αλλιώς / για κάποιους είναι μέλλουσα".

Ποίηση απλή, λιτή, αποκαλυπτική. Μήνυμα σαφές: Δεν υπάρχει μέλλον, αν δεν υπάρχει ένα παρόν για όλους. Αυτό που καρτερούμε μέσα απ' τους όποιους αγώνες μας ενάντια στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Ενα παρόν αέναο, μέσα στο οποίο ο θάνατος θα μας ξεκουράζει απ' το βάρος της ευτυχίας, αντί να μας λυτρώνει απ' τη δυστυχία (Εκδόσεις "Μοριάς").

Γιάννης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ

Φωνή διαμαρτυρίας για το σημερινό "γίγνεσθαι". Κραυγή απαισιοδοξίας για ό,τι οικοδομήσανε γύρω μας. Πόνος, πίκρα που φωνάζει: "Παλεύω / Χαλεύω / Θεριεύω / Μισώ / Καταπίνω / Δεν μπορώ / να χαϊδεύω / να χάνω / ν' αγαπώ / να φτύνω.

Ο ποιητής, όμως, με πάθος θα πει: "Μίλησα μαζί σου μέσα στις λάσπες / κι έφυγα τσαλαβουτώντας στα / βρωμόνερα καθαρός / (Δεν είναι τέχνασμα / Αλήθεια είναι) /. Αυτή η παρένθεσή του καταδεικνύει ότι η καθαρότητά του είναι και η αλήθεια του ή το αντίστροφο.

Η ποίηση δεν είναι μανιφέστο, είναι η ακριβής αλήθεια του ποιητή στις πιο λεπτές του φλέβες, που συχνά αιμορραγούν κι αλλοιώνουν τα όνειρα και τα οράματα.

Ο Δ. Λ. διαψεύστηκε κάποια στιγμή. Αυτή τη στιγμή τονίζει στους στίχους του και, παράλληλα, ορθώνει ένα τεράστιο "γιατί" και γίνεται προφήτης - αγωνιστής. Και τα μηνύματά του ανοίγουν δρόμους, δίνουν φως στα σκοτεινά μονοπάτια.

Ο Δ. Λ. μας αρνείται αυτές τις διόδους. Κι εμείς, ρωτάμε "Γιατί". Το ερώτημα τίθεται, γιατί έχουμε τη σιγουριά ότι μπορεί να απαντήσει, αφού έχει ταλέντο και έμπνευση (Εκδόσεις "Επαφή" 1997).

Φαίδρα ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ

Με τίτλο "Οπου γη, Ελλάδα" και υπότιτλο "Το Επος της Μετανάστευσης σε Εικόνες" κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις "Μνήμες" ένα λεύκωμα που "υλοποίησε" ο Φώντας Λάδης.

Το ντοκουμέντο αυτό ήρθε την πιο κατάλληλη στιγμή για να υπενθυμίσει σε όλους μας την ελληνική μετανάστευση στον αιώνα μας. Οι φωτογραφίες και οι λεζάντες μιλάνε από μόνες τους.

Υπήρξαμε κι εμείς ένας λαός μεταναστευτικός, που πέρασε μέσα από πολλές περιπέτειες που δεν ήταν πάντα οι πιο ευτυχείς, όπως πολλές φορές είχαμε την τάση να τις εξωραϊζουμε.

Σε μια εποχή που η έξαρση του ρατσισμού από "μαθήματα" του παρελθόντος) οδηγεί στο φασισμό και σε κρατικούς κατασταλτικούς μηχανισμούς, η διατήρηση της μνήμης για τη δική μας ιστορία, στη διαδρομή του 20ού αιώνα που λήγει, είναι μια προσφορά.

Οσο κι αν θέλουμε να απανθίσουμε τις καλές πλευρές του ελληνισμού στη διασπορά για να ενισχύουμε διαρκώς το ηθικό μας, η πραγματικότητα εμπεριέχει και τις άσχημες "πλευρές" της.

Η μετανάστευση, είτε γίνεται για πολιτικούς ή θρησκευτικούς λόγους είτε ακόμα και για μια οικονομικά καλύτερη ζωή, εμπεριέχει πάντα όλα τα χαρακτηριστικά του ξεριζώματος. Η προσαρμογή είναι μια αργή διαδικασία και ένα επικίνδυνο στοιχείο είναι η ισοπέδωση.

Ιωάννα ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ

Στην τελευταία δεκαετία του αιώνα μας υπάρχει πληθώρα συγγραφέων που, ομολογουμένως, η ποιότητά τους είναι αξιοπρόσεκτη. Η Ιωάννα Καρυστιάνη με τη "Μικρά Αγγλία" της υπήρξε για μας μια έκπληξη. Κάτι το ξεχωριστό. Μια πλούσια φλέβα, ανεξάντλητη, που το πολύτιμο μετάλλευμά της σαν χείμαρρος ξεχύνεται πλημμυρίζοντας τα αισθήματα, καθώς κεντρίζει τις πιο ευαίσθητες χορδές τους, παρασύροντάς μας ως το τέλος σε μια μαγευτική συμπόρευση με τα πρόσωπα του μύθου. Πρόσωπα ζωντανά, κοντινά, δικά μας, τέλεια περιγραμμένα σε μορφή και ψυχή και δράση.

Χώρος τους η "Μικρά Αγγλία", όπως ονόμαζαν, παλιότερα, τον καιρό των καραβοκυραίων, καπεταναίων, μικρών και μεγάλων εφοπλιστών, το μικρό νησί των Κυκλάδων, την Ανδρο, με χρονική διάρκεια από τη δεύτερη δεκαετία του αιώνα μας ως τα μισά του. Και πόσες γνώσεις στα ναυτιλιακά, είδη πλεούμενων, ειδικότητες ναυτιλομένων, τις ηπείρους που διέσχιζαν, στις χώρες που προσάραξαν κι εμπορεύονταν, τα στέκια, τα ντέρντια, τις συνήθειες, τα αισθήματα θαλασσινών και στεριανών και των οικογενειών τους, χαρές, λύπες, ξεφαντώματα και ξόδια, κατευόδια, επιστροφές και ναυάγια. Μια θάλασσα που ταξιδεύει κι όλο ονειρεύεται τη στεριά.

Πηγαία έμπνευση, εκφρασμένη μ' ένα απρόσκοπτο, καθαρό, διαυγέστατο γλωσσικό όργανο, μια φρέσκια ολομύριστη πνοή πελάγου, που, όμως, γνωρίζει και πατάει γερά στην κοινωνική πραγματικότητα. (Εκδόσεις "Καστανιώτης" 1977).

Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ