Ακόμη βαθύτερα στη δίνη του εμφύλιου σπαραγμού βυθίστηκε το 1997 η Αλγερία. Οι πρώτες βουλευτικές εκλογές, μετά την έναρξη της εμφύλιας σύρραξης το 1992, που διεξήχθησαν στις 5 Ιούνη δεν έβγαλαν τη χώρα από το αδιέξοδο, όπως πολλάκις είχε υποσχεθεί ο στρατηγός και νυν νομότυπος Πρόεδρος Λιαμίν Ζερουάλ. Οι, προσκείμενες στον Ζερουάλ, πολιτικές δυνάμεις συγκέντρωσαν τη συντριπτική πλειοψηφία της εκλογικής προτίμησης, παρά τις καταγγελίες των κομμάτων της αντιπολίτευσης για σωρεία παρατυπιών και ενώ όλες οι ισλαμικές οργανώσεις αποκλείστηκαν από την εκλογική μάχη. Ανάλογο ήταν το σκηνικό και στις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές που διεξήχθησαν τον Οκτώβρη. Κάποιες προσπάθειες τόσο του ΓΓ του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, όσο και της Ευρωπαϊκής Ενωσης για ανάληψη μεσολαβητικής πρωτοβουλίας με στόχο την αποκλιμάκωση της κρίσης απορρίφθηκαν κατηγορηματικά από την αλγερινή κυβέρνηση.

Την ίδια στιγμή, όμως, οι βομβιστικές επιθέσεις και τα παγιδευμένα αυτοκίνητα συνέχισαν να σπέρνουν το θάνατο, ενώ εφιάλτης έγινε για τους αθώους χωρικούς και πολίτες το φαινόμενο των σφαγών, το οποίο έκανε την εμφάνισή του από την αρχή του προηγούμενου έτους. Μόνο κατά τη διάρκεια της μηνιαίας θρησκευτικής γιορτής του Ραμαζανιού, πέρυσι το Γενάρη, υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους σφαγιασμένοι από αγνώστους ενόπλους περισσότερα από 270 άτομα, ενώ σε δεκάδες εκατοντάδες καταμετριέται ο αριθμός των θυμάτων των επιδρομών αυτών τους επόμενους μήνες. Τα χωριά της Νότιας Αλγερίας πνίγηκαν στο αίμα και η αλγερινή αντιπολίτευση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου προειδοποιώντας ότι η βία θα ενταθεί στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Οι αλγερινές αρχές, αν και σπάνια σχολιάζουν επισήμως τις σφαγές και τις βομβιστικές επιθέσεις, ρίχνουν τις ευθύνες των αποτρόπαιων επιδρομών στους μαχητές της "Ενοπλης Ισλαμικής Ομάδας".

Παρ' όλα αυτά, πολλοί πολιτικοί αναλυτές, αλλά και στελέχη της αντιπολίτευσης υποστηρίζουν σαφώς ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις και άνδρες των μυστικών υπηρεσιών της χώρας έχουν εισχωρήσει στην "Ενοπλη Ισλαμική Ομάδα" και μέσα από τις σφαγές αυτές ή ακόμη και δρώντας μόνοι τους, επιτείνουν το φαύλο κύκλο της βίας προκειμένου να εξαλείψουν το λαϊκό έρεισμα των ισλαμιστών, αλλά και για να θεμελιώσουν την απόλυτη κυριαρχία της κυβέρνησης στον τρόμο των πολιτών. Πάντως ο επίσημος απολογισμός των θυμάτων του εμφύλιου σπαραγμού από το 1992 μέχρι και τις τελευταίες ημέρες του 1997 έφθασε τους 75.000 νεκρούς, που στην πλειοψηφία τους είναι αθώοι πολίτες, χωρικοί και γυναικόπαιδα.

Οι εξτρεμιστές ισλαμιστές έκαναν ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία τους, το 1997, και στην Αίγυπτο διαψεύδοντας τους ισχυρισμούς του Αιγύπτιου Προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ περί πλήρους πάταξης της δράσης τους. Η επίθεση ενόπλων κατά τουριστικού λεωφορείου στις 18 Σεπτέμβρη, έξω από το Αιγυπτιακό Μουσείο του Καϊρου που στοίχισε τη ζωή σε 9 Γερμανούς τουρίστες και τον οδηγό τους, όπως και η ανάλογη επίθεση ενόπλων εναντίον πλήθους τουριστών σε ναό 3.400 ετών στην πόλη Λουξόρ, στις 17 Νοέμβρη, που στοίχισε τη ζωή σε 68 ανθρώπους, από τους οποίους οι 58 ήταν τουρίστες, έπληξε ανεπανόρθωτα την τουριστική βιομηχανία της χώρας, αλλά και το προφίλ της αιγυπτιακής ηγεσίας. Η άμεση αποπομπή του υπουργού Εσωτερικών και αρμοδίου για θέματα τρομοκρατίας, Χασάν ελ Αλφι, αλλά και οι δεσμεύσεις του Χόσνι Μουμπάρακ δε φάνηκαν να έπεισαν τη διεθνή κοινή γνώμη, καθώς ακολούθησε πλήθος ακυρώσεων στα ταξιδιωτικά γραφεία οδηγώντας σε αδιέξοδο την αποδοτικότερη πηγή εσόδων της χώρας.

Οι καταδίκες σε θάνατο ορισμένων ισλαμιστών και η επιβολή σε ορισμένους άλλους εξοντωτικών ποινών, δε θα καταφέρει να λύσει το πρόβλημα, υποστηρίζουν πολλοί αναλυτές, τονίζοντας ότι οι αλλεπάλληλες διασπάσεις του ισλαμιστικού εξτρεμιστικού κινήματος εμποδίζουν ακόμη και τον πλήρη έλεγχο της δράσης του από τα ηγετικά στελέχη του, παρά την επανεμφάνιση στο προσκήνιο, με ανακοινώσεις, της παλαιάς γνώριμης "Τζαμάα αλ Ισλαμίγια".

Διόλου ήρεμη ήταν η χρονιά που πέρασε και για τις χώρες του Περσικού Κόλπου. Αντίθετα χαρακτηρίστηκε από πλήθος πολιτικών και διπλωματικών εξελίξεων και ανακατατάξεων.

Το Ιράν επανήλθε στο επίκεντρο της διεθνούς επικαιρότητας, όχι μόνο εξαιτίας των επικρίσεων για υπόθαλψη και υποκίνηση εξτρεμιστικών ισλαμικών οργανώσεων και υποστήριξη της δράσης τους, αλλά και εξαιτίας των αλλαγών στο πολιτικό σκηνικό. Στις αρχές Αυγούστου ορκίστηκε στη θέση του πρωθυπουργού ο Μοχάμαντ Χαταμί, που συγκέντρωσε εντυπωσιακά ποσοστά κατά την εκλογική αναμέτρηση. Ο Χαταμί, πρώην υπουργός Παιδείας, με σπουδές στη Γερμανία, θεωρείται μετριοπαθής και δεν ανήκει στην ανώτερη θρησκευτική τάξη των "αγιατολάχ". Η παρουσία του Χαταμί στην ηγεσία του Ιράν, παρά τις έντονες αντεγκλήσεις του με τους "σκληρούς" της ιρανικής πολιτικής σκηνής και τη συγκατοίκησή του με τον πνευματικό ηγέτη της χώρας αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ, προκάλεσε τις θετικές αντιδράσεις της Δύσης,με αποτέλεσμα να δοθεί τέλος και στην κρίση που είχε δημιουργηθεί στις σχέσεις του Ιράν με την ΕΕ και είχε οδηγήσει στην απομάκρυνση εκατέρωθεν των διπλωματικών αντιπροσωπειών τον Απρίλη.

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων του Ιράν μπορεί κανείς να αντιληφθεί και την επιτυχή πραγματοποίηση της 8ης Συνόδου του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης στην Τεχεράνη στις 9 Δεκέμβρη. Στη Σύνοδο συμμετείχαν περισσότεροι από 50 ηγέτες ισλαμικών χωρών - ήταν η μεγαλύτερη συγκέντρωση ξένων ηγετών στο Ιράν μετά την επικράτηση των αγιατολάχ - συμπεριλαμβανομένων και υψηλόβαθμων αντιπροσωπειών από χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ, η Αίγυπτος και η Ιορδανία, οι οποίες δεν είχαν διόλου καλές σχέσεις με την Τεχεράνη μετά την επανάσταση των αγιατολάχ το 1979. Για πολλούς πολιτικούς αναλυτές, την προσπάθεια συσπείρωσης του αραβικού κόσμου ευνόησε και η προκλητικά αρνητική στάση του Ισραήλ απέναντι στην ισραηλινο-παλαιστινιακή "ειρηνευτική διαδικασία", καθώς και η σκληρή πολιτική της Ουάσιγκτον απέναντι σε χώρες στις οποίες έχει επιβάλει κυρώσεις, π.χ. Λιβύη - Ιράκ, σε αντίθεση με την ανοχή που φαίνεται να δείχνει προς το Ισραήλ.

Το πολιτικό "άνοιγμα" του Μοχάμαντ Χαταμί προς τις ΗΠΑ, αν και προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας, έγινε αποδεκτό με συγκρατημένη ικανοποίηση από την Ουάσιγκτον, που, προς στιγμή, έθεσε στο περιθώριο την οργή της για τη σύναψη εμπορικής συμφωνίας, τον Οκτώβρη, ανάμεσα στον γαλλικό πετρελαϊκό κολοσσό της "Τοτάλ" με το Ιράν, ύψους 2 δισ. δολαρίων για την εξαγωγή φυσικού αερίου. Αν και η συμφωνία αυτή παραβιάζει το νόμο ντ' Αμάτο, δηλαδή τον αμερικανικό νόμο που απειλεί με κυρώσεις τις ξένες εταιρίες που συνάπτουν εμπορικές συμφωνίες με το Ιράν ή τη Λιβύη, η Ουάσιγκτον μετά τις αρχικές απειλές της και την αποστολή του αεροπλανοφόρου "Νίμιτς" στην περιοχή, επέλεξε να χαμηλώσει τους τόνους.

Εκτός, όμως, από τις πολιτικές εξελίξεις, η χρονιά που πέρασε σημαδεύτηκε, για το Ιράν, και από μία μεγάλη τραγωδία. Ο ισχυρότατος σεισμός της 10ης Μάη, μεγέθους 7,1 της κλίμακας Ρίχτερ, ισοπέδωσε περισσότερα από 200 ορεινά χωριά, στοίχισε τη ζωή σε 4.000 ανθρώπους, ενώ άλλοι 6.000 τραυματίστηκαν και περισσότεροι από 50.000 έμειναν άστεγοι.

Πόλεμο του Κόλπου και 1991 "μύρισε" έντονα η ειδησεογραφία τους τελευταίους μήνες του 1997, εξαιτίας της κρίσης στις σχέσεις του Ιράκ με τα Ηνωμένα Εθνη και κυρίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στις 30 Οκτώβρη, οι ιρακινές αρχές εμποδίζουν ομάδες επιθεωρητών, που συμπεριλαμβάνουν στη σύνθεσή τους και Αμερικανούς, να εισέλθουν σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις για να ελέγξουν το ιρακινό οπλοστάσιο. Η επανάληψη της απαγόρευσης αυτής και οι δηλώσεις της Βαγδάτης περί απομάκρυνσης των Αμερικανών λόγω μεροληψίας ανεβάζουν το... θερμόμετρο και οδηγούν στη λήψη νέας καταδικαστικής, για το Ιράκ, απόφασης από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Η Ουάσιγκτον εμφανίζεται αποφασισμένη να επιβάλει τη θέλησή της και απειλεί με χρήση ακόμη και στρατιωτικής βίας αποστέλλοντας στον Κόλπο ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις.

Εντούτοις, αντίθετα με το 1991, η αμερικανική διπλωματία συναντά έντονες αντιδράσεις στους κόλπους του Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς η Γαλλία και η Ρωσία τάσσονται κατά της όποιας στρατιωτικής δράσης, υπερασπιζόμενες τις πετρελαϊκές συμφωνίες που έχουν ήδη υπογράψει με τη Βαγδάτη και πρόκειται να τεθούν σε εφαρμογή μετά την άρση των κυρώσεων. Η κρίση κλιμακώνεται με την αποχώρηση από τη Βαγδάτη όλων των επιθεωρητών στις 13 Νοέμβρη. Οι αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις, όμως, του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Γεβγκένι Πριμακόφ, που φέρεται να υποσχέθηκε στην ιρακινή ηγεσία την προσπάθεια για επίσπευση άρσης του εμπάργκο, οδηγεί στην επιστροφή τους στην ιρακινή πρωτεύουσα στις 27 του ίδιου μήνα και στην επανέναρξη των επιθεωρήσεων.

Ο τελευταίος μήνας του 1997 βρίσκει τη Βαγδάτη και τον ΟΗΕ, κυρίως πάντα την Ουάσιγκτον, να διαξιφίζονται για το κατά πόσο οι επιθεωρητές θα ελέγξουν και τα δεκάδες προεδρικά παλάτια, που χαρακτηρίζονται από την ιρακινή ηγεσία ως σύμβολα εθνικής κυριαρχίας. Αλλεπάλληλες είναι και πάλι οι συσκέψεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς όλοι ανεξαιρέτως καλούν τη Βαγδάτη να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του ΟΗΕ, αλλά δε δείχνουν όλοι διατεθειμένοι να χρησιμοποιήσουν "σκληρή γλώσσα". Από την πλευρά του, ο Ιρακινός Πρόεδρος Σαντάμ Χουσεϊν, σε μια κίνηση που χαρακτηρίστηκε ως κίνηση εντυπωσιασμού, άνοιξε τις πύλες ορισμένων παλατιών στους δημοσιογράφους. Στο περιθώριο, βέβαια, όλης της διένεξης ισχύος και συμφερόντων τέθηκε για άλλη μια φορά το ζήτημα των συνθηκών διαβίωσης, των τεράστιων ελλείψεων σε φάρμακα και σε τρόφιμα, που σύμφωνα με εκθέσεις ανθρωπιστικών οργανώσεων έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερα από 1.000.000 παιδιά μικρότερα των 6 χρόνων, τα οποία πολλάκις χρησιμοποιήθηκαν εκατέρωθεν ως επιχείρημα, αλλά διόλου δε φαίνεται να απασχολούν πραγματικά τους συμμετέχοντες σε αυτό το παιχνίδι κυριαρχίας και συμφερόντων!

Αλλη μια χρονιά κύλησε παίρνοντας κίνηση από την ατέλειωτη πάλη ανάμεσα στον καινούριο κόσμο που έρχεται αργά, αλλά σίγουρα και σταθερά και τον παλιό, που με την καταπίεση των λαών και τη διαστρέβλωση της αλήθειας επιμένει να διατηρεί την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και να αγκιστρώνεται στο ψέμα πως πρόκειται για τη μοναδική αιώνια "πραγματικότητα". Τα μεμονωμένα καθημερινά περιστατικά δε δείχνουν ίσως από μόνα τους αυτή την αντικειμενική κατεύθυνση της μελλοντικής αλλαγής του κόσμου, ούτε καν ίσως είναι εύκολη η γενίκευση από τις διεθνείς εξελίξεις της μιας μόνο χρονιάς. Και όμως τα ίχνη της μελλοντικής ιστορίας σημαδεύονται καθημερινά από τον αγώνα των λαών όλου του κόσμου, από την πάλη τους ενάντια στις ιμπεριαλιστικές σκοπιμότητες που συχνά καλύπτονται πίσω από "ανθρωπιστικές" ή "ειρηνευτικές" εκστρατείες και άλλα άλλοθι. Επίσης τα επιφανειακά γεγονότα δεν μπορούν να κρύψουν τις εσωτερικές ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις και τον ακατάπαυστο αγώνα δρόμου για ξαναμοίρασμα των περιοχών του κόσμου. Η ανασκόπηση μιας χρονιάς διεθνών εξελίξεων ποτέ δεν μπορεί να είναι πλήρης. Επίσης μεγάλες αυτοτελείς ενότητες αφέθηκαν για να δημοσιευτούν ξεχωριστά σε μελλοντικά φύλλα της εφημερίδας μας.

Τα κείμενα έγραψαν:

Μ. ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ

Χ. ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

Δ. ΟΡΦΑΝΑΚΗ

Ε. ΜΑΥΡΟΥΛΗ

Β. ΖΟΥΝΗΣ

Β. ΜΑΣΙΝ

Ν. ΓΚΑΡΙΦΟΥΛΙΝΑ

Το αεροπλανοφόρο "Νίμιτς", σύμβολο της ιμπεριαλιστικής επιβολής στην περιοχή