Μεγάλο είναι, στο διάστημα 1990-1994, το άνοιγμα ανάμεσα στις τιμές που απολαμβάνουν οι παραγωγοί (γεωργοί και κτηνοτρόφοι) για τα προϊόντα τους και τις αυξήσεις που πληρώνουν για την αγορά εφοδίων και γενικότερα τους συντελεστές κόστους, που σχετίζονται με την παραγωγική διαδικασία στο γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ, σε τρέχουσες τιμές, από το 1990 μέχρι το 1994, ο γενικός δείκτης τιμών φυτικής και ζωικής παραγωγής αυξήθηκε κατά 54,01%, ενώ, αντίστοιχα, ο γενικός δείκτης των συντελεστών κόστους αυξήθηκε κατά 68,77%. Δηλαδή, έχουμε μια επιβάρυνση των συντελεστών κόστους, συγκριτικά, κατά 14,76 μονάδες. Κάτι, που δείχνει παραστατικά την κατάσταση που βιώνουν καθημερινά στο πετσί τους, τα τελευταία χρόνια, οι αγρότες της χώρας.

Η επιπλέον των τιμών παραγωγού αύξηση των συντελεστών κόστους αποτελεί άλλη μια αρνητική παράμετρο για την αγροτική μας οικονομία, που δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα στην αγροτική παραγωγή. Πρακτικά, καταφέρει διπλό πλήγμα στην ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία, γιατί, από τη μία, συμβάλλει καίρια στη συρρίκνωση του εισοδήματος των παραγωγών και φυσικά, των επενδύσεων, και, από την άλλη, κάνει δυσμενέστερους τους όρους εμπορίου, σε βάρος της ανταγωνιστικότητας της ντόπιας παραγωγής. Εδώ, είναι περισσότερο από εμφανής η ευθύνη των εκάστοτε κυβερνήσεων, που, όχι μόνο δεν έκαναν τίποτε να σταματήσουν τη φρενήρη ανοδική πορεία των συντελεστών του κόστους, αλλά αντίθετα, με τις πολιτικές επιλογές και τα μέτρα τους, τροφοδότησαν την ακρίβεια.

Τόσο η προηγούμενη κυβέρνηση της ΝΔ, όσο και η τωρινή του ΠΑΣΟΚ, έχουν "γαντζωθεί" στις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και θεωρούν ως πανάκεια τους νόμους της ελεύθερης - στην πραγματικότητα ασύδοτης - δράσης των εμποροβιομηχάνων στην αγορά, που προκαλεί όλη αυτή την οδυνηρή κατάσταση. Και αντί λοιπόν να προχωρήσουν στη λήψη μέτρων για τη συγκράτηση του κόστους παραγωγής στο γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα, ώστε να επιτευχθεί η ανάκαμψη και η ανάπτυξη, προτιμούν να ενισχύουν την κάθε λογής κερδοσκοπία σε βάρος των αγροτών και κτηνοτρόφων, αδιαφορώντας για τις έως τώρα συνέπειες και για ό,τι πρόκειται να ακολουθήσει. Γιατί, σε τελική ανάλυση, και οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ ακολουθούν τους νόμους της απελευθέρωσης της αγοράς, αλλά έχουν βρει τρόπους να καταπολεμήσουν την αύξηση του κόστους, όπως π.χ. με την επιδότηση των στοιχείων του κόστους. Στην Ελλάδα, αντίθετα, οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, αφού απελευθέρωσαν την αγορά, π.χ. λιπασμάτων, καυσίμων, ζωοτροφών, άφησαν εντελώς ασύδοτους τους εμπόρους να πουλάνε όσο θέλουν. Κατά τα άλλα, μοιράζουν αφειδώς υποσχέσεις για μείωση της τιμής των καυσίμων για αγροτική χρήση και για μέτρα ελέγχου των τιμών. Ο στόχος είναι να κάμψουν, έστω και προσωρινά, τις δικαιολογημένες αντιδράσεις, των παραγωγών...

Εξετάζοντας κανείς τα σχετικά στοιχεία της ΕΣΥΕ για τη χρονική περίοδο 1990-1994, διαπιστώνει ότι οι δείκτες τιμών των αναλώσιμων υλικών, που συμβάλλουν στο κόστος παραγωγής και ειδικά αυτών των υλικών που απελευθερώθηκε η αγορά τους, παρουσίασαν "ρεκόρ" αύξησης. Ο δείκτης τιμών στα αναλώσιμα μέσα αυξήθηκε, στη διάρκεια της προηγούμενης τετραετίας, κατά 71,02% και ο δείκτης του σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου κατά 61,22%. Ειδικότερα στα καύσιμα, λιπάσματα και ζωοτροφές, προϊόντα στα οποία η κυβέρνηση ΝΔ απελευθέρωσε τις τιμές, οι αυξήσεις που σημειώθηκαν είναι "αστρονομικές". Στο τέλος του 1994, τα καύσιμα σημείωσαν αύξηση της τιμής 113,04% έναντι του '90. Ειδικά, η αύξηση έφθασε στο πετρέλαιο 145,49%, τα λιπάσματα 92,55% και τις ζωοτροφές σε 54,87%. Από κει και πέρα, στο πολλαπλασιαστικό υλικό που χρησιμοποιούν στις καλλιέργειές τους οι αγρότες, η τιμή ανέβηκε 46,05% και στα γεωργικά φάρμακα 30,69%. Στο ηλεκτρικό ρεύμα, είχαμε άνοδο της τάξης του 22,81%. Σ' ό,τι αφορά το σχηματισμό του πάγιου κεφαλαίου, το κόστος μηχανημάτων και εξοπλισμού ανέβηκε 55,01% και των κτιριακών εγκαταστάσεων 61,22%. Αξίζει να τονιστεί πως το κόστος του χρήματος, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, μόνο στην τριετία 1990-1993 αυξήθηκε κατά 69,4%...

Από την άλλη, ο γενικός δείκτης τιμών των προϊόντων φυτικής παραγωγής που απολαμβάνουν οι αγρότες, αυξήθηκε στο διάστημα 1990-1994 κατά 54,28% και της ζωικής παραγωγής για τους κτηνοτρόφους κατά 53,35%. Στη φυτική παραγωγή, οι πιο πενιχρές αυξήσεις σημειώθηκαν στα δημητριακά 27,22%, τις βιομηχανικές καλλιέργειες 47,69% και τα εσπεριδοειδή 48,26%. Ειδικότερα, η τιμή του σκληρού σιταριού σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης τετραετίας σημειώθηκε αύξηση μόνο κατά 16,05% και στον καπνό 17,30%. Στη ζωική παραγωγή, οι πιο μικρές αυξήσεις σημειώθηκαν στα κοτόπουλα 33,04% και στα κρέατα 42,19%. Οσον αφορά τα κρέατα, την πιο ισχνή αύξηση είχε το βοδινό 29,73% και ακολουθεί το κατσίκι με 34,72%. Και οι αυξήσεις αυτές αναφέρονται σε τρέχουσες τιμές, που, αν αποπληθωριστούν, οδηγούν σε δραματική μείωση σε πραγματική αξία. Ολα αυτά φαίνονται παραστατικά στους πίνακες που παρατίθενται.

Κώστας ΔΕΤΣΙΚΑΣ

Τα δραματικά αδιέξοδα, που αντιμετωπίζουν οι αγρότες που κινητοποιούνται, ασφαλώς, δεν είναι στη φαντασία των εκπροσώπων τους, όπως, περίπου, προσπάθησε να "περάσει" ο υπουργός Γεωργίας Γ. Μωραφιτης, λέγοντας μετά την πρόσφατη συνάντησή τους ότι τα αιτήματα των εκπροσώπων των Θεσσαλών αγροτών είναι γενικά και δεν μπορούν να απαντηθούν με ένα ναι ή ένα όχι και.. δεν τίθεται θέμα δέσμευσης, επομένως! Αυτά είπε για να καταλήξει πως και τα αιτήματα που αφορούν την ΚΑΠ, την ΓΚΑΤΤ και τους κανονισμούς της ΕΕ είναι θέματα που μπορούν να περιμένουν να εξεταστούν, στα πλαίσια βεβαίως των ορίων που επιτρέπει η Κοινότητα...

Ο τρόπος αυτός αντιμετώπισης από την κυβέρνηση των δίκαιων αιτημάτων των αγροτών δείχνει τις αρνητικές προθέσεις της σχετικά, αλλά και τα όρια της υποταγής της κυβέρνησης στις επιλογές του Διευθυντηρίου της ΕΕ. Ομως, ακόμα χειρότερα, δείχνει και τον εμπαιγμό που κάνει σε βάρος των αγροτών, λέγοντας πως, τάχα, δεν υπάρχουν αιτήματα συγκεκριμένα που να μπορούν να λυθούν, άμεσα!. Αλλά τα μεγάλα οξυμένα προβλήματα που έχουν οδηγήσει τους αγρότες στις δυναμικές κινητοποιήσεις είναι φανερά και σε πλήρη γνώση του αρμόδιου υπουργού Γεωργίας που προσποιείται άγνοια...

Με τη νέα ΚΑΠ που ψήφισε η κυβέρνηση της ΝΔ και εφαρμόζει, τώρα, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, είναι γνωστό ότι επιβλήθηκε μεγάλη μείωση στις τιμές των αγροτικών προϊόντων μέχρι 35% ονομαστικά στα σιτηρά κλπ. Καταργείται ή υποβαθμίζεται στην προοπτική κατάργησης ο θεσμός της παρέμβασης (π.χ. καπνά). Περιορίστηκε δραστικά η αγροτική παραγωγή και οι καλλιέργειες. Κι έτσι οι αγρότες έχουν βρεθεί στο αδιέξοδο: Να μην μπορούν να καλλιεργήσουν όσο θέλουν, είτε να αλλάξουν καλλιέργεια, γιατί σ' όλες τις καλλιέργειες έχει μπει όριο, πάνω από το οποίο δεν επιτρέπεται η παραγωγή, όπως π.χ. στη βιομηχανική ντομάτα, τα τεύτλα, το βαμβάκι, τη σταφίδα κλπ.

Χαρακτηριστική περίπτωση

Χαρακτηριστική περίπτωση του καθεστώτος που επιβλήθηκε με την αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής το 1992 - που αποτελεί και το πρότυπο για τη νέα αναθεώρηση στα πλαίσια της νέας Συμφωνίας της ΓΚΑΤΤ... - είναι εκείνη του καπνού. Μειώθηκε η παραγωγή από 180.000 τόνους πριν, στους 126.000 τόνους τώρα... Καταργήθηκε η τιμή και ο θεσμός της παρέμβασης και οι εξαγωγικές επιδοτήσεις στο προϊόν. Το αποτέλεσμα ήταν να μην μπορούν να καλλιεργήσουν επαρκείς ποσότητες καπνού, για να "τα βγάλουν πέρα" οι αγρότες. Επιπρόσθετα, με την κατάργηση της παρέμβασης και με τα συμβόλαια καλλιέργειας, που πρέπει να υπογράφουν οι καπνοπαραγωγοί, έμειναν ουσιαστικά στο έλεος των εμπόρων...

Τώρα, οδηγούμαστε σε οριακή κατάσταση, αφού με τα μέτρα που πάρθηκαν - συμφωνήθηκαν και από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ - στα πλαίσια της ΓΚΑΤΤ, μειώνονται πάρα πέρα οι αγροτικές δαπάνες (μείωση εξαγωγικών επιδοτήσεων, τιμών κλπ.) και η αγροτική παραγωγή, μειώνονται οι εξαγωγές 20% κατ' όγκο, και αυξάνουν οι εισαγωγές "διά νόμου"... στο 5% της κοινοτικής κατανάλωσης... Κι αυτό είναι μαθηματικά βέβαιο πως θα καταστρέψει ό,τι ακόμα έχει απομείνει σαν δυνατότητα για την ντόπια παραγωγή. Κάτι που, στο βαθμό που γίνεται κατανοητό από τους αγρότες, προκαλεί έντονες ανησυχίες, τις οποίες μάλιστα έθεσαν και στον υπουργό Γεωργίας.

Προσποιείται...

Κι όμως, αυτή την κατάσταση προσποιείται πως δεν τη γνωρίζει ο Γ. Μωραφιτης και προσπάθησε να ξεφύγει από τα συγκεκριμένα ζητήματα που του έθεσαν οι εκπρόσωποι των αγροτών της Θεσσαλίας. Αρκέστηκε στη δημαγωγία για τα φορολογικά, αντί να απαντήσει στα συγκεκριμένα. Αρνήθηκε να δεσμευτεί πως άμεσα θα πάρει μέτρα να ξεπεραστεί αυτή η κατάσταση. Ακόμα, ενόψει των νέων μέτρων που προωθεί το Διευθυντήριο των Βρυξελλών, να δεσμευτεί πως, επιτέλους, θα πει ΟΧΙ στα ακόμα χειρότερα μέτρα που πάνε να περάσουν τώρα, για τα οπωροκηπευτικά, το βαμβάκι και τα αμπελουργικά. Προϊόντα και καλλιέργειες από τις βασικότερες στη χώρα μας. Και, γι' αυτό, αν περάσουν τα νέα σχέδια της ΕΕ, τότε η χώρα μας δε θα έχει πλέον καμιά διέξοδο και οι μικρομεσαίοι αγρότες κανένα μέλλον... Γι' αυτά τα τόσο σοβαρά, όσο και απλά πράγματα, αρνείται να δεσμευτεί η κυβέρνηση, καθώς έχει υποταχθεί πλήρως στις επιταγές του Μάαστριχτ, που ψήφισαν και συμφωνούν μαζί με ΝΔ, Πολιτική Ανοιξη και "ΣΥΝ" και στην ανοχή των οποίων βασίζεται και κοροϊδεύει τους αγρότες η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.

Είναι χαρακτηριστικό, σχετικά με την κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι αγρότες και η αγροτική οικονομία, πως το αγροτικό εισόδημα επί 10 και πλέον χρόνια παραμένει στάσιμο συνολικά σε σταθερές τιμές, ενώ, ταυτόχρονα, το κόστος παραγωγής αυξάνεται δραματικά για πολλούς λόγους: Πρώτον, γιατί η διάρθρωση των αγροτικών εκμεταλλεύσεων δε διευκολύνει την αξιοποίηση της υψηλής τεχνολογίας. Δεύτερον, οι επενδύσεις στο γεωργικό τομέα είναι πολύ μειωμένες και, ουσιαστικά, τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει η χώρα αποεπένδυση και έχουμε αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της αγροτικής οικονομίας. Κάτι που έχει να κάνει με το κλείσιμο και τη χρεοκοπία μεταποιητικών ιδιωτικών και συνεταιριστικών μονάδων, με τα ξεριζώματα καλλιεργειών. Και, κυρίως, έχει να κάνει με την έλλειψη σοβαρών επενδύσεων στον αγροτικό τομέα για έγγειες βελτιώσεις, αρδευτικά έργα κλπ. άλλα έργα υποδομής, που θα βελτιώνουν την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της γεωργίας. Το αποτέλεσμα είναι να μην μπορεί η χώρα μας ούτε να παράγει ούτε να διαθέσει τα αγροτικά προϊόντα στις ξένες αγορές, την ώρα που η ανταγωνιστικότητα των δικών μας προϊόντων υποσκάπτεται, καταργούνται οι εξαγωγικές επιδοτήσεις και, ταυτόχρονα, ανοίγει η κοινοτική και εσωτερική αγορά στις αθρόες εισαγωγές ομοειδών αγροτικών προϊόντων από τις τρίτες χώρες και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ.

Γιάννης ΖΑΓΓΑΝΑΣ

Την ώρα που οι αγρότες αντιμετωπίζουν τα δραματικά αδιέξοδα με τις καλλιέργειες και τη διάθεση της παραγωγής τους, ταυτόχρονα, βιώνουν την πραγματικότητα της ανεξέλεγκτης αύξησης του κόστους παραγωγής. Ηδη στα χρόνια που μεσολάβησαν από την απελευθέρωση της αγοράς των καυσίμων, των λιπασμάτων, των ζωοτροφών κλπ, οι τιμές σ' αυτά τα προϊόντα έχουν πολλαπλασιαστεί επιβαρύνοντας το κόστος. Ταυτόχρονα ανεξέλεγκτα κινούνται και οι τιμές στους σπόρους, τα φυτοφάρμακα, τα άλλα καλλιεργητικά μέσα και εφόδια.

Παρ' όλα αυτά, όταν προχτές οι εκπρόσωποι της Πανθεσσαλικής Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα έθεσαν στον υπουργό το ζήτημα του κόστους, ο Γ. Μωραφιτης δε βρήκε κάτι... συγκεκριμένο για να δεσμευτεί να το ικανοποιήσει! Δεν μπορούσε "με ένα ναι ή ένα όχι", όπως είπε χαρακτηριστικά, να δεσμευτεί πχ, για μείωση της τιμής των καυσίμων που υπόσχεται η κυβέρνησή του εδώ και δύο χρόνια.. Δεν μπορούσε, τάχα, να δεσμευτεί για τη μείωση του ΦΠΑ στα καλλιεργητικά μέσα και εφόδια που επιβαρύνει δυσανάλογα το κόστος παραγωγής. Δεν μπορούσε να δεσμευτεί για φθηνότερο ηλεκτρικό και αύξηση των επενδύσεων. Για την αγορά των αγροτικών μηχανημάτων χωρίς (εισπρακτικές) επιβαρύνσεις στους αγρότες κλπ κλπ...

Αλλά, πέραν των μεγάλων αυξήσεων που αντιμετωπίζουν στα γεωργικά εφόδια οι αγρότες, έχουν να αντιπαλέψουν και τα πανάκριβα δάνεια της Αγροτικής και των άλλων τραπεζών. Δάνεια που επιβαρύνονται με δυσβάστακτα επιτόκια και άλλες επιβαρύνσεις. Ετσι, με την καθυστέρηση της εξόφλησης, που είναι σύνηθες φαινόμενο, λόγω της οικονομικής δυσπραγίας και στον αγροτικό χώρο, οι μικρομεσαίοι αγρότες πληρώνουν πολλαπλάσια το αρχικό δάνειο...

Πέραν αυτών οι χρηματοδοτήσεις τα τελευταία χρόνια λιγοστεύουν σημαντικά σε πραγματική αξία - ακόμα και σε ονομαστική αξία... Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Γεωργίας τα συνολικά δάνεια της ΑΤΕ (εκταμιεύσεις) από 600 δισ. δραχμές το 1990, το 1993 περιορίστηκαν στα 575 δισ. Αλλά και από τα παραπάνω ποσά τα τελευταία χρόνια, με αυξανόμενο ρυθμό, δεκάδες δισεκατομμύρια πάνε στον εξωγεωργικό τομέα - το 1993 διατέθηκαν 80 δισεκατομμύρια, από 6 μόλις το 1991! Χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός πως από τα δάνεια της ΑΤΕ μεσομακροπρόθεσμα - επενδυτικά είναι μόνον μικρά ποσά που μειώνονται κάθε χρόνο. Στα 1993 τα μεσοπρόθεσμα δάνεια έπεσαν στα 46 δισεκατομμύρια από 70 δισεκατομμύρια στα 1990... Κι όμως, ο Γ. Μωραφιτης αρνήθηκε να δεσμευτεί για φθηνά δάνεια στη γεωργία, για επιδότηση στα επιτόκια των αγροτικών δανείων όπως ζητούσαν οι αγρότες και δήλωνε πως τα αιτήματα των αγροτών είναι, τάχα, γενικόλογα.

Στην πραγματικότητα ο υπουργός Γεωργίας, για λογαριασμό της κυβέρνησης, με τις αρνητικές απαντήσεις που έδωσε έδειξε, για μια ακόμα φορά, την πλήρη αδιαφορία της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ αλλά και την επικίνδυνη ανευθυνότητα μπροστά στην εκρηκτική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί για τη συντριπτική πλειοψηφία των μικρομεσαίων αγροτών και για την αγροτική παραγωγή της χώρας που περιθωριοποιείται... Γι' αυτό και ο αγώνας των εξεγερμένων σ' όλη τη χώρα αγροτών, των βαμβακοπαραγωγών, καπνοπαραγωγών, αμπελοκαλλιεργητών κλπ. αποκτά ζωτική σημασία σήμερα, όχι μόνο για να περισωθεί ό,τι μπορεί, αλλά και για να βγει η χώρα μας από την επικίνδυνη τροχιά του μαρασμού που την έχει οδηγήσει η αποδοχή και εφαρμογή από τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, με τη συμφωνία των άλλων εταίρων του Μάαστριχτ ΠΟΛ.ΑΝ και "ΣΥΝ", της αντιαγροτικής, αντιλαϊκής, αντιαναπτυξιακής πολιτικής των Βρυξελλών.Γι' αυτό και ο αγώνας των αγροτών αφορά όλους μας, εργαζόμενους, επαγγελματίες, όλα τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα και πρέπει να στηριχτεί στην αλληλεγγύη ευρύτερων στρωμάτων...

Γ. Ζ.

Ο υπουργός Γεωργίας Γ. Μωραφιτης δεν είδε τίποτε συγκεκριμένο στα αιτήματα των αγροτών...