Το "κομφούζιο" που προκαλούν τα διαπλεκόμενα οικονομικά συμφέροντα στο χώρο παραγωγής, εμπορίας και διακίνησης φαρμάκου στη χώρα μας, καταγράφει παραστατικά η 80σέλιδη έκθεση της Επιτροπής Φαρμάκων που ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες από το υπουργείο Εμπορίου, εν αναμονή νέων "πυροσβεστικών" ρυθμίσεων. Ο "Ρ" θα επιχειρήσει σήμερα, επικαλούμενος τα στοιχεία της έκθεσης, να δώσει μία παραστατική εικόνα της κατάστασης που επικρατεί ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία στην αγορά φαρμάκου, εξαιτίας της τιμολογιακής πολιτικής που άσκησαν οι εκάστοτε "γαλαζοπράσινες" κυβερνήσεις και η οποία οδήγησε σε υπέρμετρες αυξήσεις των τιμών, σε σημαντική επιβάρυνση των ασφαλιστικών οργανισμών και κατά συνέπεια σε εκτίναξη των κερδών των φαρμακοβιομηχάνων και εισαγωγέων.

Οι σημαντικότερες διαπιστώσεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση, συνοψίζονται στις εξής:

• Η μέση σταθμική αύξηση της λιανικής τιμής όλων των κυκλοφορούντων στην ελληνική αγορά φαρμάκων αυξήθηκε στο διάστημα 1983 - 1994 κατά 200,3%! Οι ανατιμήσεις αυτές, όπως και μια σειρά άλλων παραγόντων (υπερκατανάλωση φαρμάκων, συνταγογράφηση ακριβών φαρμάκων κλπ.), οδήγησε σε σημαντική επιβάρυνση τα ασφαλιστικά ταμεία. Η συνολική φαρμακευτική δαπάνη σε χονδρικές τιμές των ασφαλιστικών ταμείων αυξήθηκε από 46 δισ. δρχ. το 1985 σε 255 δισ. δρχ. το 1993, δηλαδή κατά 454,3%! Την ίδια στιγμή, όπως διαπιστώθηκε από σχετική έρευνα, ενώ η χώρα μας είναι η πιο φτωχή στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η συνολική δαπάνη για φάρμακα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι υψηλότερη όλων των άλλων χωρών της ΕΕ (1,70% του ΑΕΠ)!

• Παρατηρήθηκε συνεχής αντικατάσταση παραγόμενων φαρμάκων από εισαγόμενα ακριβά, καθώς και παλιών δοκιμασμένων και φθηνών φαρμάκων από άλλα ακριβότερα, χωρίς να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα στη θεραπεία των ασθενών.Ειδικότερα, παρατηρείται αύξηση (κατά 28%) του αριθμού των εισαγόμενων φαρμάκων από 1.198 το έτος 1991 σε 1.533 το 1994 και της συμμετοχής τους στη συνολική αξία πωλήσεων από 24,84% το 1991 σε 36,45% το 1994. Εξάλλου, η καταστροφική για την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία πολιτική που άσκησαν οι εκάστοτε κυβερνήσεις φαίνεται και από το εξής στοιχείο: Στην τελευταία τριετία το ποσοστό συμμετοχής των φαρμάκων που παρασκευάζονται στη χώρα μας, στο συνολικό τζίρο μειώθηκε από 67,7% σε 55,3%,ενώ το ποσοστό των παρασκευαζόμενων φαρμάκων έμεινε περίπου στα ίδια επίπεδα. Παράλληλα σε ό,τι αφορά το ίδιο διάστημα, παρατηρείται αύξηση κατά 71% του αριθμού των φαρμάκων με χονδρική τιμή άνω των 3.000 δραχμών από 637 το 1991 σε 1.088 το 1994 και της συμμετοχής τους στη συνολική αξία πωλήσεων από 18,52% το 1991 σε 33,08% το 1994!

Ο μύθος των "νέων" φαρμάκων

• Οι φαρμακοβιομηχανίες ζητούσαν και έπαιρναν συνεχώς εγκρίσεις αδειών κυκλοφορίας φαρμάκων - των λεγόμενων "νέων" - από τον ΕΟΦ. Στην ουσία όμως δεν ήταν πάντα νέα φάρμακα, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις εμφάνιζαν αλλαγή περιεκτικότητας ή συσκευασίας, με σκοπό την επίτευξη υψηλότερης τιμής! Ανάμεσα στα ατελείωτα τερτίπια που μηχανεύονται οι κάθε είδους φαρμακοβιομήχανοι με σκοπό την αύξηση των υπερκερδών τους, παρατηρήθηκαν και τα εξής: περιπτώσεις τροποποίησης αδειών που δε δικαιολογείται από την ανάγκη θεραπευτικής αγωγής, ωστόσο μέσω αυτών επιδιώκεται από τις εταιρίες ο καθορισμός νέας αυξημένης τιμής! Οπως επισημαίνεται στην έκθεση, το τελευταίο διάστημα τα πραγματικά "νέα" φάρμακα είναι σε περιορισμένο αριθμό, αναφέρεται μάλιστα ότι με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός τους θα μειώνεται περισσότερο.
• Φάρμακα με την ίδια δραστική ουσία βρέθηκαν να έχουν διαφορετικές τιμές και μεγάλη απόκλιση μεταξύ τους,π. χ. φαρμακευτικό ιδιοσκεύασμα SYROP με δραστική AMBROXOL με τιμές 1.163, 1.356, 1.545 δραχμές. Επίσης αντίγραφα φάρμακα να έχουν διαφορετικές τιμές και τιμές υψηλότερες των πρωτοτύπων (ενώ κανονικά η τιμή τους θα έπρεπε να φτάνει μέχρι το 86% των πρωτοτύπων).
• Αξίζει εδώ να γίνει μία σύντομη αναφορά στις διαπιστώσεις για τα λεγόμενα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ) για τα οποία πριν λίγους μήνες οι εισαγωγείς είχαν προτείνει ελεύθερη διαμόρφωση τιμών. Διαπιστώθηκε ότι σε όσες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης οι τιμές τους διαμορφώνονται ελεύθερα, η δαπάνη τους δεν καλύπτεται από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Επιπλέον στις χώρες που απελευθερώθηκαν οι τιμές, υπήρξαν σημαντικές αυξήσεις, για παράδειγμα το 1992 στο Βέλγιο οι τιμές των ΜΗΣΥΦΑ διπλασιάστηκαν!
• Κατά την υποβολή των αιτήσεων καθορισμού τιμής αντιγράφων, προσκομίζονται από ορισμένες φαρμακοβιομηχανίες στοιχεία με αμφισβητούμενη εγκυρότητα, καθώς και προτιμολόγια ή τιμολόγια για την ίδια δραστική σε διαφορετικές τιμές (πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές).

Στη "μαύρη τρύπα" του προϋπολογισμού το ΕΟΦόσημο

• Οι νομοθετημένες επιβαρύνσεις και ιδιαίτερα αυτή υπέρ του ΕΟΦ, ανέρχονται σε υψηλό ποσοστό,χωρίς να αξιοποιείται η εισφορά αυτή για το σκοπό για τον οποίο καθιερώθηκε, δηλαδή την ενίσχυση της έρευνας και την επιδότηση της εθνικής φαρμακοβιομηχανίας. Οπως αναφέρεται, σήμερα μόνο το 1% της εν λόγω υπέρ ΕΟΦ εισφοράς αποδίδεται στον ΕΟΦ, ενώ το υπόλοιπο αυτής αποτελεί έσοδο του κράτους για τη δαπάνη υγείας. Οι επιβαρύνσεις αυτές επηρεάζουν αυξητικά τις τιμές των φαρμάκων.
• Το κέρδος φαρμακείου θεωρείται υψηλό, αν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι στη χώρα μας το κέρδος φαρμακείου υπολογίζεται επί των παρά νομοθετημένων επιβαρύνσεων. Επιπλέον επηρεάζει αυξητικά, ιδιαίτερα τις τιμές των ακριβών φαρμάκων, αφού πρόκειται για ενιαίο (και όχι κλιμακωτό) ποσοστό άσχετα με την τιμή των φαρμάκων.

Οι σημαντικές διαπιστώσεις για το "αλαλούμ" που επικρατεί στην αγορά φαρμάκου, στις οποίες κατέληξε η σχετική Επιτροπή, επιτάσσουν αν μη τι άλλο την άμεση αναθεώρηση του ισχύοντος συστήματος κοστολόγησης που είναι "κομμένο και ραμμένο" στα μέτρα των φαρμακοβιομηχάνων. Ακριβώς αυτό, ο καθορισμός νέου συστήματος κοστολόγησης, αποτελεί και το επίμαχο σημείο των έντονων διαφωνιών που διατυπώνονται μεταξύ των μελών της Επιτροπής. Οι δε προθέσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εμπορίου, τουλάχιστον όπως προκύπτουν από τις δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού Κ. Σημίτη, ο οποίος απέφυγε να κάνει οποιαδήποτε αναφορά στις σημαντικές ανατιμήσεις που σημειώθηκαν την τελευταία 10ετία και στα κέρδη που καρπώνονται οι φαρμακοβιομήχανοι απ' αυτές, είναι ευνόητες...

Πάντως η Επιτροπή, αν και δεν κατέληξε - όπως ήταν αναμενόμενο - σε κοινές θέσεις, κυρίως σχετικά με τον τρόπο τιμολόγησης των φαρμάκων, ωστόσο κατέληξε σε ορισμένες κοινές προτάσεις, στις οποίες αναμένεται να κινηθεί η ηγεσία του υπουργείου Εμπορίου και οι οποίες συνοψίζονται στις εξής:

• Οι υπέρ τρίτων επιβαρύνσεις (ΤΣΑΥ 5,9%, ΤΕΑΥΦΕ 1,8%, ΕΟΦ 11,1% της τελικής χονδρικής τιμής), αλλά και ο ΦΠΑ πρέπει τουλάχιστον σταδιακά να περιοριστούν έως μηδενιστούν.Το ΕΟΦόσημο πρέπει να περιοριστεί σε ύψος που να καλύπτει τις ανάγκες και τους στόχους του. Αλλαγές ενδέχεται να γίνουν και στα ποσοστά κέρδους φαρμακεμπόρων και φαρμακοποιών.
• Οι αναπροσαρμογές των τιμών δεν πρέπει να γίνονται ενιαία και αδιάκριτα για όλα τα φάρμακα.
• Πρέπει να ολοκληρωθεί η αναθεώρηση του Εθνικού Συνταγολογίου καθώς και να συνταχθούν άμεσα συνταγολόγια κατά νοσοκομείο με την ειδική (νοσοκομειακή) τιμή για όλα. Οι ασφαλιστικοί οργανισμοί πρέπει να διαθέτουν ενιαίο κατάλογο (λίστα) συνταγογραφούμενων φαρμάκων, τη δαπάνη των οποίων καλύπτουν με ή χωρίς συμμετοχή του ασφαλισμένου.Ο κατάλογος πρέπει να περιέχει φάρμακα για την πλήρη κάλυψη της φαρμακευτικής περίθαλψης.
• Πρέπει να γίνει επανακαθορισμός όλων των τιμών των φαρμάκων με ένα νέο τρόπο τιμολόγησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο συγκεκριμένο σημείο - που είναι και η "αιχμή του δόρατος" για τα κέρδη φαρμακοβιομηχάνων - εκφράζονται σοβαρές διαφωνίες μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων της αρμόδιας επιτροπής. Ας σημειωθεί ότι σε ό,τι αφορά τα εισαγόμενα φάρμακα, δεν αποκλείεται να υιοθετηθεί από την ηγεσία του υπουργείου Εμπορίου η πρόταση να παίρνουν την τιμή που ισχύει στη φθηνότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης (αντί του μέσου όρου των τριών φθηνότερων χωρών που ισχύει σήμερα).
• Να επιτραπεί η χορήγηση εκπτώσεων προς τους ασφαλιστικούς οργανισμούς.

Απ' άκρη σ' άκρη απλώνεται σε όλη τη χώρα το ξέσπασμα των επαγγελματοβιοτεχνών και εμπόρων ενάντια στην πολιτική αφανισμού των ΜΜΕ, που εφαρμόζουν τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, πιστοί εντολοδόχοι των επιταγών του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών και του μεγάλου κεφαλαίου. Οι ΕΒΕ αγωνίζονται ενωμένοι και αταλάντευτοι για τη δικαίωση των αιτημάτων τους. Αιτήματα, που δεν περιορίζονται μόνο στην κατάργηση των "αντικειμενικών" κριτηρίων - όπως υποστηρίζει προβοκατόρικα η κυβέρνηση και μερίδα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης - αλλά αφορούν πολλές πλευρές της αντιλαϊκής μααστριχτικής πολιτικής, που πλήττει και τους ΕΒΕ.

Τα "αντικειμενικά κριτήρια" είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της αγανάκτησης των επαγγελματοβιοτεχνών και εμπόρων, όπως επισήμανε προχτές - για άλλη μια φορά - και η Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΣΕΑ - ΜΜΕ). Τα "αντικειμενικά κριτήρια" απλά κάνουν την απειλή του αφανισμού τους ολοένα και πιο αισθητή, καθώς έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά συσσωρευμένα προβλήματα που δημιούργησαν οι "γαλαζοπράσινες πολιτικές", όπως: η απελευθέρωση της επαγγελματικής στέγης, η ανεξέλεγκτη εξάπλωση των πολυκαταστημάτων, η ανύπαρκτη χρηματοδότηση των ΜΜΕ, η έλλειψη στοιχειώδους αναπτυξιακής υποδομής για τη ΜΜΕ, η φορολόγηση των προσωπικών εταιριών και συνεταιρισμών με 35% κλπ.

Οι ΕΒΕ βρίσκονται στους δρόμους, σε όλη την Ελλάδα, διεκδικώντας την ίδια τους την επιβίωση. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση δείχνει μία στάση εχθρική απέναντι στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις - που κάποτε η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ τις χαρακτήριζε "ραχοκοκαλιά της οικονομίας" - και ζητά στήριξη για την εφαρμογή της πολιτικής της στους λεγόμενους "κοινωνικούς εταίρους". Και πράγματι, βρήκε ανταπόκριση, αλλά μόνο από συνδικαλιστικές οργανώσεις που ελέγχονται από την ΠΑΣΚΕ (ΓΣΕΕ, κλπ.), αλλά και από οργανώσεις μεγαλοεπιχειρηματιών. Για παράδειγμα, μετά από τους εξαγωγείς και τους μεγαλοξενοδόχους, που καλούν την κυβέρνηση να πατάξει τις κινητοποιήσεις, και ο ΣΕΒ με περισσό θράσος, που του δίνει η ίδια η κυβέρνηση, δηλώνει ότι "η οικονομία βρίσκεται σήμερα σε καθεστώς ομηρίας από ορισμένες ομάδες"!

Οι ΕΒΕ απαντούν με δυνάμωμα των αγώνων τους. Μέχρι σήμερα από τις 7 του Μάρτη έχουν μπει στον αγώνα δεκάδες πόλεις και χωριά όλης της χώρας με το σύνθημα: "Κλείνουμε σήμερα για να μη μας κλείσουν όλους μαζί αργότερα": Κέρκυρα, Λάρισα, Ηράκλειο, Καβάλα, Βόλος, Φλώρινα, Εβρος, Αγρίνιο, Μεσολόγγι, Πάτρα, Αίγιο, Σπάρτη, Πτολεμαφιδα, Κάσος, Χίος, Εύβοια, Λευκάδα, Ζάκυνθος, Σέρρες. Και συνεχίζεται στις 27 Μάρτη με κλείσιμο των καταστημάτων στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη.

Ενώ η μια μετά την άλλη οι τοπικές ΣΕΑ των ΕΒΕ παίρνουν αποφάσεις για συμμετοχή στο προειδοποιητικό πανελλαδικό κλείσιμο της 29ης Μάρτη.Η ΣΕΑ - ΜΜΕ έχει εξουσιοδοτηθεί να αποφασίσει σαρανταοχτάωρο κλείσιμο, και δηλώνει αποφασισμένη για συνέχιση μέχρι τελικής δικαίωσης. "Οι νόμοι δε φτιάχνονται μόνο για να εφαρμόζονται, αλλά και για να αλλάζουν, τόνισε την περασμένη Πέμπτη ο πρόεδρος της ΣΕΑ - ΜΜΕ, Δ. Κορφιάτης,κι εμείς με τον αγώνα μας θα αλλάξουμε αυτό το νόμο και θα αναγκάσουμε την κυβέρνηση να παραδεχτεί δημόσια την αδικία που εφαρμόζει". Επισήμανε, όμως, ότι μόνο η άρση των "αντικειμενικών κριτηρίων" χωρίς έναρξη ουσιαστικού διαλόγου για όλα τα προβλήματα των ΕΒΕ δε θα σταματήσει τον αγώνα.

Μελίνα ΖΙΑΓΚΟΥ