Σε μεγαλύτερο κατακερματισμό, με τελικό αποτέλεσμα την αποδιάρθρωση των υπαρχόντων σήμερα δομών πρόνοιας, φαίνεται να οδηγεί το προσχέδιο που έχει ετοιμάσει και κυκλοφορεί εδώ και μέρες το υπουργείο Υγείας.

Βασικοί φορείς της Πρόνοιας, όπως ο ΠΙΚΠΑ, ο ΕΟΠ, το Εθνικό Ιδρυμα Αποκατάστασης Αναπήρων δεν αναφέρονται όχι μόνο στα άρθρα, αλλά ούτε σε κάποια θεσμικά όργανα, όπως είναι το λεγόμενο Εθνικό Συμβούλιο Κοινωνικής Πρόνοιας. Αντίθετα πλειοδοτούν, και μάλιστα οι ιδιωτικού δικαίου, "φορείς", "σωματεία", "ινστιτούτα", "δίκτυα", που η δράση τους δεν περιγράφεται ακριβώς, αλλά αφήνεται σε ένα πλήθος από υπουργικές αποφάσεις και Προεδρικά Διατάγματα, που πρέπει να εκδοθούν για αυτά.

Απ' αυτή την άποψη το προς νομοθέτηση προσχέδιο, πέρα απ' τα δαιδαλώδη άρθρα και - εν πολλοίς - αφανή προγράμματα, που μπορούν να εμφανιστούν στο όνομα της Πρόνοιας, έχει την ίδια αδυναμία που είχαν οι δυο νόμοι της προηγούμενης κυβέρνησης. Οτι, δηλαδή, οι συνεχείς εκδόσεις αποφάσεων και διαταγμάτων κάνουν το νόμο ανεφάρμοστο.

Το προσχέδιο νόμου έχει τον τίτλο "Για την ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Πρόνοιας" και αποτελείται από 52 άρθρα.

Η Κοινωνική Πρόνοια ορίζεται (άρθρο 1) ως θεσμός επικουρικής και εξατομικευμένης προστασίας, που παρέχεται από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς προς άτομα ή ομάδες. Ωστόσο, όμως, στο άρθρο 3 αναφέρεται ότι η προνοιακή παροχή "είναι προσωποπαγής, χορηγείται αυτεπάγγελτα μετά τη διαπίστωση της ανάγκης και διαρκεί όσο διατηρούνται οι προϋποθέσεις χορήγησης".

Προκύπτει δηλαδή ασάφεια για την έκταση και τον τρόπο παροχής υπηρεσιών που ενισχύεται και απ' την περιγραφή των μορφών κοινωνικής πρόνοιας. Στο άρθρο 4 αναφέρεται ότι οι μορφές κοινωνικής πρόνοιας είναι οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι παροχές σε είδος και οι παροχές σε χρήμα. Και όπως φαίνεται απ' την επόμενη παράγραφο οι κοινωνικές υπηρεσίες θα έχουν ρόλο "παροχής συμβουλών και ενημέρωσης για θέματα κοινωνικής προστασίας", καθώς και συμβουλές για κάθε είδους κοινωνικής ανάγκης.

Αυτές οι "αρμοδιότητες" των κοινωνικών υπηρεσιών είναι αποτέλεσμα του μονοδιάστατου προσανατολισμού των προνοιακών υπηρεσιών "στην ανάπτυξη των δομών και των μορφών ανοιχτής προστασίας" (άρθρο 2).

Με υπουργικές αποφάσεις καθορίζονται ποιοι βρίσκονται σε κατάσταση κοινωνικής ή οικονομικής ανάγκης για να τύχουν παροχών από δημόσιους φορείς "κατά τους όρους των επιμέρους κοινωνικών προγραμμάτων" (άρθρο 3), ενώ η κάλυψη των εκτάκτων αναγκών γίνεται με Προεδρικά Διατάγματα των υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Εργασίας και Υγείας - Πρόνοιας (άρθρο 5).

Υπηρεσίες Πρόνοιας, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, παρέχουν το κράτος, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, η εκκλησία, σύλλογοι και σωματεία, εθελοντικοί οργανισμοί και η ιδιωτική πρωτοβουλία. Ακόμα προβλέπει ότι και σωματεία που "έχουν άλλους μη κερδοσκοπικούς σκοπούς δεν αποκλείεται να ασκούν και κοινωνική πρόνοια". Εφεξής τα "φιλανθρωπικά σωματεία ονομάζονται "Σωματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης", ενώ τα θεραπευτήρια χρονίων παθήσεων μετονομάζονται σε κέντρα αποθεραπείας - αποκατάστασης".

Η οργάνωση των υπηρεσιών γίνεται σε κεντρικό, νομαρχιακό και κεντρικό επίπεδο (υπουργείο, νομαρχιακή αυτοδιοίκηση και με αποφάσεις του υπουργού Υγείας - Πρόνοιας μεταβιβάζονται αρμοδιότητες στη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση και τους ΟΤΑ). Σε κεντρικό επίπεδο συγκροτείται το Εθνικό Συμβούλιο Κοινωνικής Πρόνοιας (ΕΣΚΠ), το οποίο θα μελετά, θα εισηγείται μέτρα και θα παρέχει υποχρεωτικά γνώμη για κάθε θέμα που θα παραπέμπεται σ' αυτό απ' τον υπουργό Υγείας - Πρόνοιας. Το ΕΣΚΠ θα αποτελείται από έναν επιστήμονα "υψηλής εξειδίκευσης", διορισμένους εκπροσώπους των υπουργείων Υγείας, Εθνικής Οικονομίας και Παιδείας, καθώς και εκπροσώπους της εκκλησίας, της ΓΣΕΕ, του ΣΕΒ, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του Συλλόγου Κοινωνικών Λειτουργών, της Συνομοσπονδίας Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες.

Στο ΕΣΚΠ δεν προβλέπεται η εκπροσώπηση των βασικών φορέων Πρόνοιας, όπως το ΠΙΚΠΑ, ο ΕΟΠ ή το ίδρυμα "Μητέρα". Αντίθετα προβλέπεται εκπρόσωπος του Εθνικού Δικτύου Εθελοντικών και μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Το Δίκτυο προβλέπεται απ' το άρθρο 36 και πρέπει να εκδοθεί ΠΔ για τη λειτουργία του. Στην έδρα κάθε νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, πλην του Νομού Αττικής, συστήνεται με απόφαση του νομάρχη Νομαρχιακό Συμβούλιο Πρόνοιας.

Η σύσταση, η μετατροπή και η συγχώνευση φορέων πρόνοιας δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου γίνεται με ΠΔ. Δεν επιτρέπεται στους μη κρατικούς φορείς που παρέχουν πρόνοια, όπως την προβλέπει το προσχέδιο, να παρέχουν οργανωμένες κοινωνικές υπηρεσίες για παιδιά και άτομα με ειδικές ανάγκες.

Οι πόροι δημόσιων φορέων προέρχονται απ' την κρατική επιχορήγηση, κοινωνικούς πόρους, τη συμμετοχή των χρηστών, την εκμετάλλευση των δωρεών, κληροδοτημάτων και περιουσίας και διεθνή προγράμματα. Για την καθιέρωση των κοινωνικών πόρων, καθώς και τη συμμετοχή των χρηστών προβλέπεται η έκδοση ΠΔ.

Επίσης προβλέπεται η κατά ένα ποσοστό κρατική επιχορήγηση των φορέων ιδιωτικού δικαίου. Ακόμα προβλέπεται και άλλο ΠΔ για το "ενιαίο όπως ονομάζεται πρόγραμμα χρηματοδότησης των φορέων κοινωνικής πρόνοιας". Προβλέπει και "Λογαριασμό Ειδικού Κρατικού Λαχείου", οι πόροι του οποίου θα διατίθενται με αποφάσεις του υπουργού Υγείας - Πρόνοιας. Δημιουργείται και άλλος λογαριασμός για τη διαχείριση των κοινοτικών διαρθρωτικών ταμείων, καθώς και λογαριασμός για την ανάπτυξη της έρευνας στον τομέα της Πρόνοιας. Ιδρύεται ινστιτούτο, ιδιωτικού δικαίου και αυτό, με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, με σκοπό την έρευνα και την τεκμηρίωση του Ελληνικού Συστήματος Κοινωνικής Πρόνοιας. Προβλέπει ακόμα και την ίδρυση πρότυπων κέντρων κοινωνικής δράσης και στην έδρα κάθε νομαρχίας την ίδρυση "Κέντρων Στήριξης και Κατάρτισης Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες". Και στις δύο περιπτώσεις θα είναι ΝΠΙΔ.

Στους φορείς κοινωνικής πρόνοιας, όπως τους προσδιορίζει το προσχέδιο, εφαρμόζονται κατά περίπτωση οι διατάξεις του δημόσιου λογιστικού ή των λογιστικών των ΝΠΔΔ ανάλογα, εκτός απ' τις περιπτώσεις εκείνες που προβλέπονται ειδικές εξαιρέσεις απ' την εθνική και κοινοτική νομοθεσία.

Εδαφος για την ανάπτυξη των επιλεκτικών παροχών μέσω των διαφόρων προγραμμάτων αποτελεί η πρόβλεψη για τη λειτουργία των φιλανθρωπικών σωματείων, που τώρα μετονομάζονται αλληλεγγύης. Ετσι προβλέπεται η οικονομική τους ενίσχυση απ' το κράτος, τα ΝΠΔΔ και τα ΝΠΙΔ "τα οποία εφαρμόζουν κρατικά προγράμματα, εφόσον οι πόροι των σωματείων δεν επαρκούν για την κάλυψη του συνόλου των αναγκών τους".Η προστασία των σωματείων, όπως προβλέπει το προσχέδιο, παρέχεται στα άτομα που είναι οικονομικά αδύνατα. Ομως και "μη οικονομικά αδύνατα άτομα συμμετέχουν με χρηματική αντιπαροχή στις δαπάνες περίθαλψής τους, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζει με απόφασή του ο υπουργός Υγείας - Πρόνοιας". Μέλη των σωματείων μπορούν να γίνουν και άτομα που "προστατεύονται από αυτό ή γονείς κηδεμόνες ή επίτροποί τους".

Εξι άρθρα του προσχεδίου αναφέρονται στην παιδική προστασία. Στις υπηρεσίες της παιδικής προστασίας περιλαμβάνονται οι κρατικοί παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί, τα κέντρα παιδικής μέριμνας, οι κατασκηνώσεις, η ιδρυματική περίθαλψη, ο θεσμός των κοινωνικών βοηθών της υιοθεσίας, της αναδοχής, τα επιδόματα "και άλλες εναλλακτικές μορφές προστασίας του παιδιού".

Προβλέπει την αναδιοργάνωση των οργανώσεων των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε συλλόγους και ομοσπονδίες, με ανώτατο όργανο την Εθνική Συνομοσπονδία (ΕΣΑΕΑ).

Προβλέπεται η απογραφή της περιουσίας των φορέων της κοινωνικής πρόνοιας και η αξιοποίησή τους. "Το προϊόν της αξιοποίησης της περιουσίας θα διατίθεται υποχρεωτικά στην ανάπτυξη των προνοιακών προγραμμάτων ή την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών των φορέων, των οποίων η περιουσία θα αξιοποιηθεί".

Οι εργαζόμενοι στους φορείς της Πρόνοιας φαίνεται να μένουν ξεκρέμαστοι όσον αφορά τις εργασιακές τους σχέσεις, αλλά και τον τρόπο αμοιβής τους.

Ετσι στο άρθρο 10 προβλέπεται η έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων με τα οποία:

• Ρυθμίζονται όλα τα θέματα οργάνωσης, λειτουργίας, διάρθρωσης των υπηρεσιών και της σύνθεσης του προσωπικού.
• Αναδιαρθρώνονται, συνιστώνται ή καταργούνται κλάδοι και θέσεις κάθε κατηγορίας, βαθμού και ειδικότητας του μόνιμου ή με οποιαδήποτε σχέση εργασίας προσωπικού και καθορίζεται η σύνθεση και κατανομή σε οργανικές θέσεις σε κλάδο και ειδικότητα.
• Καθορίζονται τα ειδικά και τυπικά προσόντα κάθε κλάδου και ειδικότητας, καθώς και οι εισαγωγικοί βαθμοί κάθε κλάδου και τα αντίστοιχα προσόντα διορισμού στους βαθμούς αυτούς.
• Με τα ΠΔ ρυθμίζεται η τακτοποίηση και η ένταξη του υπηρετούντος προσωπικού σε μόνιμες ή προσωρινές θέσεις με την ιδιότητα του δημόσιου υπαλλήλου ή του υπαλλήλου ΝΠΔΔ ή έμμισθης εντολής, διατήρηση προσωπικού ως υπεράριθμου με την ίδια ιδιότητα ή σχέση στους ίδιους φορείς ή στη μετάταξη σε άλλα ΝΠΔΔ ή υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας ή άλλων υπουργείων.

Το προσωπικό των φορέων, όπως περιγράφεται στο προσχέδιο, εξακολουθεί να διατηρεί το συνταξιοδοτικό καθεστώς κύριας και επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας του νόμου 103/75, αλλά αυτό μέχρι την έκδοση ειδικού νόμου που θα ρυθμίζει τα ζητήματα που θα προκύψουν μετά τις συγχωνεύσεις και τις μετατροπές των φορέων πρόνοιας.

Ειδικά για τα ΝΠΙΔ προβλέπεται η πρόσληψη ειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού, το οποίο θα εξαιρείται και απ' τις διατάξεις του νόμου Πεπονή.

Δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα για την κοινωνική πρόνοια υποσχόταν προεκλογικά το ΠΑΣΟΚ

Ανησυχητικές είναι οι διατάξεις για τις εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων