Εφυγαν κυνηγημένοι από τον τόπο τους, την Ελλάδα. Αυτοί που, νέοι, έδωσαν αίμα και θυσίες για την απελευθέρωση της χώρας από τη φασιστική πανούκλα, και αργότερα, με το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, από στους Αγγλοαμερικάνους ιμπεριαλιστές, για ανεξάρτητη Ελλάδα, για κοινωνική προκοπή και λαϊκά δικαιώματα. Αυτοί οι αγωνιστές και τα παιδιά τους, βρέθηκαν στην αναγκαστική προσφυγιά, στις φιλόξενες σοσιαλιστικές χώρες για δεκαετίες, θύματα της μισαλλοδοξίας των μετεμφυλιοπολεμικών κυβερνήσεων. Εκεί, κράτησαν τη φλόγα της πατρίδας ζωντανή. Και όταν ήρθε ο καιρός, μετά τη μεταπολίτευση, σταδιακά πολλοί, επανήλθαν στην πατρίδα που αγάπησαν και για την οποία πολέμησαν. Ομως, μέχρι σήμερα, όσοι επέστρεψαν εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας με μειωμένα δικαιώματα. Ενώ, σε πολλούς, ακόμα, πολιτικούς πρόσφυγες, οι ελληνικές κυβερνήσεις στερούν και το δικαίωμα της επιστροφής! Κι αυτό, δέκα ολόκληρα χρόνια, αφ' ότου ψηφίστηκε από όλα τα κόμματα, το 1989, ο νόμος για την εξάλειψη των συνεπειών του εμφύλιου. Κι ενώ, οι συνεργάτες των Γερμανών και οι ταγματασφαλίτες εισπράττουν παχυλές συντάξεις και πλήρη δικαιώματα.

«Από την αρχή με την επιστροφή μας οι κυβερνήσεις μάς αντιμετωπίζουν με το χειρότερο τρόπο, αρνούμενοι να ικανοποιήσουν στοιχειώδη δικαιώματά μας», μας εξηγεί ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Επαναπατρισμένων Πολιτικών Προσφύγων-ΠΕΕΠΠ Φώτου Γρηγόρης σε μια συνέντευξή του με αφορμή τη χρονιάτικη συνέλευση της Ενωσης την άλλη Κυριακή. Και συνεχίζει: «Στην αρχή μεθόδευσαν την "κατ' επιλογή" επιστροφή μας, ζητώντας υπογραφές και εξευτελιστικές δηλώσεις και με βάση τα κατασκευασμένα εμφυλιοπολεμικά στοιχεία(κατηγορίες, δίκες ερήμην και καταδίκες). Από την άλλη, δεν υπήρχε ουσιαστικά καμιά μέριμνα για την επανεγκατάστασή μας. Μας έδιναν 1.000 δραχμές με την επιστροφή μας, πλήρωναν και τα μισά έξοδα για μεταφορά οικοσκευής και έπρεπε να ζήσουμε χωρίς καμιά δουλιά, χωρίς καμιά μέριμνα από το κράτος για στέγαση. Ο πόθος και ο πόνος μας για την Πατρίδα έγινε αντικείμενο στυγνής εκμετάλλευσης».

-Δεν ήταν χρήσιμες για την πατρίδα η μόρφωση και οι ικανότητες που είχατε αποκτήσει στις σοσιαλιστικές χώρες;

- Ενώ όλοι, σχεδόν, όσοι επιστρέφαμε είχαμε κατακτήσει μόρφωση, ειδίκευση, τέχνες και επιστήμες και ο καημός μας ήταν να αξιοποιήσουμε τις γνώσεις μας και να συμβάλουμε στην ανάπτυξη της χώρας μας, βρεθήκαμε ξεκρέμαστοι χωρίς δουλιά κι ο καθένας προσπαθούσε να επιβιώσει με όποια, άσχετη κατά κανόνα δουλιά έβρισκε, αν έβρισκε, γιατί δεν ήταν εύκολο. Επιστήμονες, κατέληγαν να σκουπίζουν δρόμους και να κάνουν άλλες άσχετες δουλιές στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.

- Πώς αντιδράσατε σ' αυτή την οδυνηρή κατάσταση;

- Από το 1976 δημιουργήσαμε την ΠΕΕΠΠ και ταυτόχρονα δημιουργήθηκε και η Επιτροπή Επαναπατρισμού από παράγοντες της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, με στόχο να εξαλειφθούν οι αδικίες και για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας, για επαναπατρισμό και εγκατάσταση και διαβίωση με αξιοπρεπείς όρους. Ο επαναπατρισμός επιτρεπόταν μόνο με όρους, αφού έπρεπε να αποδείξουμε ότι είμαστε Ελληνες στην ιθαγένεια που μας είχαν στερήσει με τον εμφύλιο! Αμεσα αποκλειόταν ένας αριθμός των σλαβόφωνων, λες και δεν πολέμησαν κατά του κατακτητή, για τα δικαιώματα της πατρίδας μας.

Πέρα από τον εμπαιγμό με την ιθαγένεια -τα προξενεία γνωρίζουν αλλά μας παραπέμπουν να βρούμε εμείς χαρτιά...- απάνθρωπη εντελώς είναι η συμπεριφορά τους και απέναντι σε χιλιάδες πρόσφυγες που έκαναν μεικτούς γάμους στις χώρες που ζούσαμε. Με την τακτική που ακολουθείται, για να επιστρέψει στην πατρίδα κάποιος απ' αυτούς, ουσιαστικά πρέπει να διαλύσει την οικογένειά του. Ενώ και τα παιδιά τους δεν μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα να ζήσουν, αφού, ουσιαστικά, δεν αναγνωρίζουν τα δικαιώματα και την ιθαγένειά τους! Αν αυτό δεν είναι απανθρωπιά τότε τι είναι;

- Κατά τα άλλα ποιες ήταν οι συνθήκες που βρεθήκατε με την επιστροφή και εγκατάστασή σας στην πατρίδα;

- Πολλοί από μας που επιστρέφαμε ή θέλαμε να επιστρέψουμε, ενώ στις χώρες που είμαστε είχαμε τις συντάξεις μας και τη σειρά μας, επιστρέφοντας εδώ δεν είχαμε τίποτα! Πώς να επιστρέψεις και πώς να ζήσεις; Τελικά στο 1985 -και με τη συμβολή του ΚΚΕ πρέπει να το υπογραμμίσουμε αυτό- η τότε υπουργός κυρία Κακλαμανάκη κατέληξε σε συμφωνία με τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες για τη μεταβίβαση των συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών μας δικαιωμάτων, ανάλογα με το τι πρόβλεπαν οι νόμοι εκεί. Ομως, από δω αρχίζει ένα τρίτο δράμα για όλους εμάς.

Γιατί ζήτησαν, η επιστροφή όλων των προσφύγων να ολοκληρωθεί σε 5 χρόνια! Λες και είμαστε μπαούλα που απλώς θα μεταφερόμαστε! Οι άνθρωποι είχαν υποχρεώσεις, παιδιά που σπούδαζαν, οικογένειες, άλλοι βρίσκονταν λίγο πριν συνταξιοδοτηθούν και δεν μπορούσαν να χάσουν έτσι ξαφνικά τα δικαιώματά τους και έπρεπε να καθυστερήσουν την επιστροφή τους. Μ' αυτό τον τρόπο έκλεισαν το δρόμο της επιστροφής σε χιλιάδες. Εκεί παίρναμε σύνταξη στα 60 και τα 55, οι άνδρες και οι γυναίκες, αντίστοιχα, κι εδώ έπρεπε να περιμένουμε 5 χρόνια ακόμα. Αλλά να ζούσαν εδώ αυτοί οι συνταξιούχοι; Ολα αυτά δεν πάρθηκαν υπόψη. Ετσι 15-18.000 δεν μπόρεσαν να 'ρθουν στην 5ετία. Τώρα τους λένε είστε εκπρόθεσμοι δεν μπορείτε να επιστρέψετε στην πατρίδα σας! Κι αυτό, όταν η χώρα μας έχει γεμίσει πρόσφυγες αλλοδαπούς...

- Πώς αντιμετωπίστηκαν τα προβλήματα όσων, τουλάχιστον, καταφέρατε να επιστρέψετε;

- Για όλους εμάς που επιστρέψαμε, οι περισσότεροι συνταξιούχοι ή σε μια ηλικία κοντά στη συνταξιοδότηση, αρχίζει μια καινούρια οδύσσεια με τις συντάξεις και άλλα συνταξιοδοτικά και εργασιακά δικαιώματά μας. Σ' όσους ήταν ήδη συνταξιούχοι δώσαν την κατώτερη σύνταξη του ΙΚΑ. Για τους υπόλοιπους που χρειαζόταν λίγα χρόνια ακόμη, έβαζαν όρους και προϋποθέσεις, για ένσημα κλπ., που ήταν αδύνατο να ικανοποιηθούν αφού, ούτε δουλιές μας εξασφάλιζαν και ούτε μεροκάματο μπορούσαμε να βρούμε και στην ηλικία που είμαστε, μάλιστα. Το θέμα με τις συντάξεις έκλεισε το δρόμο σε πολλούς πολιτικούς πρόσφυγες για την επιστροφή τους. Πολλοί, απ' όσους επιστρέψαμε, πεθαίνουν χωρίς καμιά σύνταξη, χωρίς να έχει ληφθεί καμιά μέριμνα, να μας αναγνωριστούν τα δικαιώματα που μας ανήκουν.

Σ' όλα αυτά τα θέματα υπάρχει πλήρης αδιαφορία της κυβέρνησης. Υπουργοί υπόσχονται χωρίς τίποτα να κάνουν. Αλλοι σηκώνουν τα χέρια ψηλά και μας παραπέμπουν στον πρωθυπουργό ο οποίος επί τρία χρόνια αρνείται και να μας δεχτεί να εκθέσουμε τα προβλήματά μας. Ενώ ο Γ. Παπαντωνίου μάς λέει πως... εξάντλησε όλες τις ευαισθησίες του! Τώρα θυμήθηκαν και μας λένε πως ήταν λίγα τα χρήματα που πήραν για τα συνταξιοδοτικά μας δικαιώματα από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, ενώ τότε δήλωναν πως τα χρήματα είναι αρκετά και επαρκούν για όλους, ακόμα και για τους πρόσφυγες από τη Ρουμανία, που καθυστερούσε η μεταβίβαση των ασφαλιστικών μας δικαιωμάτων. Προβάλλουν, λοιπόν, απαράδεκτες δικαιολογίες -λες και κάναμε εμείς τις διαπραγματεύσεις κι όχι οι ίδιοι- ενώ οι πρόσφυγες πεθαίνουν χωρίς δικαιώματα...

- Υπάρχουν άλλα προβλήματα, πέρα από τα συνταξιοδοτικά και τα εργασιακά σας;

- Πρέπει να τονίσουμε ακόμα πως, ενώ ψηφίστηκε η άρση των συνεπειών του Εμφυλίου το 1989, απ' όλα τα κόμματα, για μας δυστυχώς, ισχύει, ακόμα, το εμφυλιοπολεμικό καθεστώς! Εχουμε την απανθρωπιά με τους αναπήρους μας, της περιόδου εκείνης. Μας αντιμετωπίζουν σαν παρακατιανούς. Ζητάνε αυτόπτες μάρτυρες και βεβαιώσεις από γιατρούς εκείνης της περιόδου για αναγνώριση της αναπηρίας! Σ' όσους αναγνώρισαν αναπηρία συνεχώς μειώνουν τις συντάξεις πείνας, υποβαθμίζοντας και το βαθμό αναπηρίας. Αρνούνται την εξομοίωση με τους ανάπηρους του Αλβανικού Μετώπου, όπως ζητάμε. Ετσι, άνθρωποι με κομμένα πόδια, υποχρεώνονται να πληρώνουν ό,τι έχουν και δεν έχουν για να βάλουν ένα ξύλινο πόδι...

Ομως, κοροϊδία και εκμετάλλευση γίνεται και με τα προβλήματα και τις περιουσίες που αφήσαμε, με τις περιουσίες που έχουν δημευτεί, με τις περιουσίες που καταπατήθηκαν και πουλήθηκαν στη συνέχεια, στις δεκαετίες που βρισκόμασταν στην αναγκαστική προσφυγιά. Είπαν θα αποζημιώσουν όσα δημεύτηκαν, ακόμα πολλοί δεν έχουν πάρει χρήματα. Είπαν να δώσουν άλλη γη αλλά πρόσφεραν άγονη γη, αντί για τη γόνιμη καλλιεργήσιμη γη που δήμευσαν. Πέρα απ' αυτό, η ισχύς του μέτρου ήταν περιορισμένη για μια 5ετία, 1985-90, κι έτσι έμειναν απ' έξω πάρα πολλοί που, τώρα, τους αρνούνται και το δικαίωμα να διεκδικήσουν τις περιουσίες τους. Ομως, τίποτα δεν έγινε με τις περιουσίες που καταπατήθηκαν και πέρασαν σε τρίτους. Αντί να μας αποζημιώσουν σηκώνουν τα χέρια ψηλά!

- Τι κάνετε, λοιπόν, για να διεκδικήσετε τα δικαιώματά σας, τώρα, και τι συμπεράσματα βγάζουν οι επαναπατρισθέντες πολιτικοί πρόσφυγες, από τη στάση των κυβερνήσεων και των κομμάτων;

- Το συμπέρασμα είναι πως οι κυβερνήσεις ποτέ δεν ενδιαφέρθηκαν πραγματικά, αδιαφόρησαν για την επιστροφή και την εγκατάστασή μας στην πατρίδα. Αντίθετα, εκμεταλλεύτηκαν τον πόθο μας και τον πόνο μας για την πατρίδα και μας εμπαίζουν, ουσιαστικά. Πολλοί επαναπατρισθέντες φεύγουν από τη ζωή πικραμένοι και εγκαταλειμμένοι χωρίς ποτέ να τους αναγνωριστούν τα δικαιώματα τους. Ομως, πρέπει να ξεχωρίσουμε από όλες τις κυβερνήσεις και τα κόμματα, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, για το γνήσιο ενδιαφέρον του για μας και τα προβλήματά μας. Ο,τι κι αν καταφέραμε μέχρι σήμερα έγινε κάτω από την πίεση και με πρωτοβουλίες του ΚΚΕ. Και σήμερα, στις διεκδικήσεις μας είναι το μόνο κόμμα που στέκεται δίπλα μας, σταθερά και αταλάντευτα. Αυτό, οπωσδήποτε, δε θα το ξεχάσουμε και στις εκλογές...

Οσον αφορά, τα άλυτα προβλήματά μας, εμείς θα συνεχίσουμε μέχρι να αναγνωριστούν όλα τα δικαιώματά μας, σε σχέση με τις συντάξεις, τα συνταξιοδοτικά και εργασιακά δικαιώματα, για τις περιουσίες μας, για όλα όσα δικαιούμαστε. Θα συνεχίσουμε πιο έντονα τους αγώνες, τους οποίους, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, δε σταματήσαμε ποτέ.