Η πάλη για το πρόβλημα του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων του λιανικού εμπορίου ανέδειξε ορισμένες πλευρές, που σχετίζονται με τις κοινωνικές συμμαχίες.

Στην εισήγηση για το 17ο Συνέδριο αναφέρεται: «Αν θέλουμε να πάρει σάρκα και οστά αυτό το πολιτικό καθήκον, πρέπει να επιταχύνουμε τις προσπάθειές μας. Να δοθεί ιδιαίτερο βάρος, να έχουμε προσήλωση στη δράση στην εργατική τάξη και το συνδικαλιστικό κίνημα, στα σωματεία και τις άλλες μαζικές οργανώσεις των εργαζομένων. Δηλαδή, να γίνουν πράξη οι αποφάσεις του Πανελλαδικού Σώματος που έγινε μετά το 16ο Συνέδριο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η δουλιά για την ενότητα δράσης της εργατικής τάξης και τις συμμαχίες της με τα άλλα λαϊκά στρώματα. Η κοινωνική συμμαχία της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων δεν είναι υπόθεση απλής αλληλεγγύης. Πρέπει να γίνει συνείδηση ότι έχουν κοινό συμφέρον να αντιπαλέψουν την πολιτική του μονοπωλιακού κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστικών ενώσεων. Αν δε συνειδητοποιηθεί σε βάθος το ζήτημα, δε θα μπορεί να πειστούν ευρύτερα οι εργαζόμενοι να δράσουν σε τέτοια κατεύθυνση». Η πείρα μας στην ΚΟΑ επιβεβαιώνει αυτήν την ανάγκη, που τονίζεται στο 17ο Συνέδριο.

Η «ήπια προσαρμογή» της κυβέρνησης της ΝΔ αποδείχνεται προπέτασμα καπνού, που στόχο είχε να συγκαλύψει την αντιλαϊκή έφοδο και επέλαση συνολικά στη ζωή των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. Μεταξύ των αντιλαϊκών μέτρων που προωθεί η κυβέρνηση, ενισχύοντας τα μονοπώλια και τις πολυεθνικές, είναι η επιχειρούμενη διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων. Ο νόμος που ισχύει σήμερα για το ωράριο με την κοινή υπουργική απόφαση δίνει τη δυνατότητα για λειτουργία των καταστημάτων έως τις 9 το βράδυ το καλοκαίρι και έως τις 8 το χειμώνα, το Σάββατο έως τις 6 μ.μ. χωρίς να προβλέπει ωράριο ανοίγματος των καταστημάτων. Ο νέος νόμος που επιχειρεί να ψηφίσει η κυβέρνηση προβλέπει ωράριο χειμώνα - καλοκαίρι έως τις 9 το βράδυ, το Σάββατο έως τις 8 μ.μ., χωρίς να προβλέπει άνοιγμα. Στις ονομαζόμενες τουριστικές περιοχές, για ακόμη περισσότερο. Δίνει, ακόμη, τη δυνατότητα στις Νομαρχίες να επιμηκύνουν πέραν του νόμου το ωράριο. Οι αλλαγές στο ωράριο έχουν στόχο:

• Να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για τη μεγαλύτερη επέκταση του ωρομισθίου και της μερικής απασχόλησης, τη συνολική αναδιάταξη του χρόνου εργασίας που αφορά όλη την εργατική τάξη. Με τις δηλώσεις του, ο γραμματέας της ΝΔ ανοίγει το δρόμο για την επέκταση του ωραρίου και την κατάργηση της Κυριακής αργίας και στο Δημόσιο. Επιχειρούν να καταργήσουν ακόμη και την αργία της Κυριακής, παρά τις περί του αντιθέτου διακηρύξεις.
• Να επιταχύνουν τη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του λιανικού εμπορίου σε όφελος των μονοπωλίων, δίνοντας ένα ακόμα χτύπημα στους μικρούς ΕΒΕ, οι οποίοι, ήδη, συνθλίβονται από αυτήν τη διαδικασία. Η συγκεντροποίηση στο χώρο του λιανικού εμπορίου έχει κάνει άλματα με εξαγορές και συγχωνεύσεις που ήδη έχουν γίνει. Μικρές αλυσίδες σούπερ μάρκετ εξαγοράστηκαν από μονοπώλια (π.χ. «Καρφούρ»). Οκτώ μονοπώλια ετοιμάζουν τεράστια πολυκαταστήματα χιλιάδων τετραγωνικών, στην Αθήνα, στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», στην Πυλαία Θεσσαλονίκης και στην επαρχία, (όμιλος Λάτση στο Ολυμπιακό Στάδιο, Αττικά Πολυκαταστήματα, το πρώην «Μινιόν» κλπ.).

Στο εμπόριο σήμερα απασχολούνται, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ, 175.700 εργαζόμενοι και 58.000 αυτοαπασχολούμενοι και μικρέμποροι. Αν και στα στοιχεία υπολογίζονται από κοινού οι εργαζόμενοι στο εμπόριο μαζί με τους εργαζόμενους στις επισκευές, ο κλάδος των εμποροϋπαλλήλων συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό εργαζομένων. Παίρνοντας υπόψη μας ότι η επιχειρούμενη διεύρυνση του ωραρίου χτυπάει όχι μόνο τους εμποροϋπάλληλους, αλλά και άλλους κλάδους που συνδέονται με το λιανικό εμπόριο, όπως λογιστές, ιδιωτικούς υπαλλήλους, τράπεζες, ένα τμήμα της βιοτεχνίας, όπως καθαριστήρια, κλπ., η πάλη ενάντια στην αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησης για το ωράριο πρέπει να γίνει υπόθεση όλης της εργατικής τάξης.

Οι δυσμενείς συνέπειες στη ζωή των εργαζομένων και των μικρεμπόρων αφορούν όλες τις πλευρές της ζωής τους: Το εισόδημα, τις συνθήκες δουλιάς, τα δημοκρατικά δικαιώματα, τον ελεύθερο χρόνο, τα ασφαλιστικά δικαιώματα. Η κατάσταση αυτή επίσης θα έχει δυσμενή επίδραση στα λαϊκά στρώματα, γιατί θα μεγαλώσει η ακρίβεια και θα χειροτερεύει η διατροφή του λαού, όταν τα μονοπώλια και οι πολυεθνικές συγκεντρώσουν στα χέρια τους το δίκτυο του λιανικού εμπορίου.

Απέναντι στα μέτρα της κυβέρνησης, τοποθετήθηκαν τα κόμματα, οι συνδικαλιστικοί φορείς των εργαζομένων και οι οργανώσεις των μικρομεσαίων.

Η συμβιβασμένη πλειοψηφία στην Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων (ΟΙΥΕ) συμφωνεί με το σημερινό ωράριο, τα αποτελέσματα του οποίου βιώνουν οδυνηρά οι εργαζόμενοι (μερική απασχόληση, απλήρωτη δουλιά, προσπάθεια κατάργησης του πενθήμερου). Συμμαχεί με ένα μέρος της ολιγαρχίας (ΣΕΣΜΕ), που προς το παρόν δε θέλει την επέκταση του ωραρίου. Η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ επίσης συμφωνεί με το υπάρχον ωράριο. Αλλωστε, η κοινή υπουργική απόφαση του 1997 έχει την υπογραφή τους (ΓΣΕΕ - ΟΙΥΕ).

Η πλειοψηφία της ΓΣΕΒΕΕ (ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ) συμφωνεί με το σημερινό απελευθερωμένο ωράριο. Στην πράξη, ταυτίζεται με την πολιτική της κυβέρνησης και τα μονοπώλια, αφού ζητά τα καταστήματα να ανοίγουν από τις έξι το πρωί.

Οι νόμοι που αφορούν το σημερινό, ήδη απελευθερωμένο, ωράριο έχουν την υπογραφή της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Οι σημερινές θέσεις του ΠΑΣΟΚ είναι ότι πρέπει να λειτουργεί η αγορά, η ανταγωνιστικότητα, αλλά με κανόνες, που, όπως λέει, θα συμβάλουν όχι μόνο στον ανταγωνισμό, αλλά και στην αντιμετώπιση της ακρίβειας, της ποιότητας και της απασχόλησης. Είναι, όπως λέει, υπέρ της επιχειρηματικότητας και του υγιούς ανταγωνισμού. Ελεύθερη αγορά και υγιής ανταγωνισμός σημαίνει απελευθερωμένο ωράριο, μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης, μερική απασχόληση και ωρομίσθιο, απλήρωτη δουλιά, λιτότητα, ακρίβεια, κλείσιμο και αφανισμό αυτοαπασχολούμενων και μικρεμπόρων.

Ο ΣΥΝ τάσσεται με το σημερινό, απελευθερωμένο ωράριο, παρά τις επώδυνες επιπτώσεις που έχει για τους εργαζόμενους και μικρεμπόρους. Ταυτίζεται με τις θέσεις της ΟΙΥΕ, όπως δήλωσε ο Αλαβάνος, η οποία καλεί τους εργαζόμενους να αγωνιστούν για τη διατήρηση του σημερινού ωραρίου. Δε βάζει ζήτημα κατάργησης της μερικής απασχόλησης, αλλά κατώτερου ποσοστού ύπαρξής της.

Αριστερίστικες ομάδες στο χώρο των εργαζομένων στο εμπόριο τάσσονται κατά της διεύρυνσης του ωραρίου, ενώ κατηγορούν ανυπόστατα το ΠΑΜΕ ότι χάριν της συμμαχίας με τους ΕΒΕ εγκαταλείπει το 35ωρο, 7ωρο, 5ήμερο. Οι ίδιοι κινούνται στην ίδια λογική με τη συμβιβασμένη πλειοψηφία της ΟΙΥΕ, σ' ό,τι αφορά τη διατήρηση του σημερινού απάνθρωπου ωραρίου λειτουργίας.

Για να αντιμετωπιστούν τα κυβερνητικά μέτρα, πρέπει να δώσουμε βάρος στην ενημέρωση και την κινητοποίηση ευρύτερων δυνάμεων με το πολιτικό και διεκδικητικό πλαίσιο που κατέθεσε το ΚΚΕ με άμεσα αιτήματα:

Την πλήρη και σταθερή δουλιά, 7ωρο - 35ωρο - 5ήμερο, με πλήρη ασφαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα και αύξηση μισθών. Ωράριο υποχρεωτικό για όλα τα καταστήματα. Την Κυριακή αργία. Τρία απογεύματα κλειστά. Συνεχές ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων, που δε θα υπερβαίνει τις 48 ώρες τη βδομάδα.

Το πλαίσιο αυτό απαντά στα κυβερνητικά μέτρα από τη σκοπιά των συμφερόντων των εργατοϋπαλλήλων και των μικρεμπόρων και μπορεί να αποτελέσει βάση κοινής πάλης. Δίνει τη δυνατότητα παρέμβασης για να κατανοείται μέσα από την πορεία του αγώνα ότι για να δοθεί οριστική λύση στα προβλήματα που βασανίζουν τις λαϊκές δυνάμεις και στο χώρο του εμπορίου χρειάζεται σύγκρουση με τα μονοπώλια και δημιουργία των κοινωνικοταξικών προϋποθέσεων για βαθιές αλλαγές στο επίπεδο της εξουσίας, ώστε να καταργηθούν τα καπιταλιστικά μονοπώλια γενικά, με το πέρασμά τους στην κοινωνική ιδιοκτησία, ειδικά στον τομέα του λιανικού εμπορίου.

Θα χρειαστεί πολλή δουλιά, για να γίνεται κατανοητό ότι ο κοινός αντίπαλος εργαζομένων και μικρεμπόρων είναι τα μονοπώλια. Υπάρχουν δυσκολίες, γιατί ο ένας είναι εργοδότης και ο άλλος εργαζόμενος. Να συνειδητοποιείται ότι ο ΕΒΕ και να εκμεταλλευτεί τον εργαζόμενο δε γλιτώνει από τα μονοπώλια.

Στους αγώνες για το ωράριο εμφανίστηκαν ορισμένες δυσκολίες, που πρέπει να ξεπεραστούν με μια ανώτερου επιπέδου πολιτικο-ιδεολογική παρέμβαση. Ενα ζήτημα είναι ότι δυσκολεύεται ο αυτοαπασχολούμενος με προσωπικό να κατανοήσει τα αιτήματα που αφορούν στο 35ωρο και τα 1.200 ευρώ βασικό μισθό. Χρειάζεται να εκλαϊκεύσουμε καλύτερα την πρότασή μας για τους μισθούς, το Ασφαλιστικό για τους εργαζόμενους και τους ΕΒΕ, για τη φορολογία.

• Η κυβέρνηση της ΝΔ χρησιμοποιεί σαν επιχείρημα για να περάσει την αντιλαϊκή πολιτική της την αύξηση των θέσεων εργασίας.
• Προβάλλει, επίσης, το ζήτημα της εξυπηρέτησης των εργαζομένων καταναλωτών.
• Κοροϊδεύει τους εργαζόμενους η κυβέρνηση της ΝΔ, όταν μιλάει για εξυπηρέτηση των εργαζομένων καταναλωτών. Η πολιτική της ΝΔ, όπως και της προηγούμενης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, είναι πολιτική λιτότητας, ακρίβειας, ανατιμήσεων, με αποτέλεσμα τη συνεχή μείωση του λαϊκού εισοδήματος. Επομένως, δεν υπάρχει θέμα χρόνου, αλλά οικονομικής δυνατότητας των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. Από τη μέχρι σήμερα πείρα του υπάρχοντος ωραρίου στη χώρα μας και στην ΕΕ (π.χ. στη Γερμανία), αυξήθηκαν όχι οι θέσεις εργασίας, αλλά η μερική απασχόληση και το ωρομίσθιο, το κλείσιμο μικρών ΕΒΕ και μεγάλωσε η ανεργία.

Με τις κοινές κινητοποιήσεις, αύριο 18 Απρίλη, εργαζομένων, αυτοαπασχολούμενων και μικρεμπόρων σε όλη την Ελλάδα να γίνει ένα αποφασιστικό βήμα στη μαζική απάντηση στην αντιλαϊκή πολιτική κυβέρνησης - κεφαλαίου - ΕΕ. Είναι μια καλή ευκαιρία να δοκιμαστούμε και να βγάλουμε συμπεράσματα από αυτήν την κοινή δράση και συμμαχία.

Να επιδιώξουμε να δημιουργηθούν κοινές επιτροπές αγώνα εργαζομένων και ΕΒΕ, που θα δουλεύουν με το κοινό πλαίσιο και θα ασκούν κριτική στις άλλες δυνάμεις. Μέσα από αυτήν τη μάχη, να δυναμώνουν η συσπείρωση, η μαζικοποίηση των σωματείων, η ενίσχυση και διεύρυνση του ΠΑΜΕ, να συγκροτούνται αγωνιστικές συσπειρώσεις και στο χώρο των ΕΒΕ, για να χτίζεται ο αγωνιστικός πόλος.