Την ώρα που η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης έχει μετατραπεί σε οικονομικό βραχνά για τα λαϊκά νοικοκυριά και οι οδηγοί αντιμετωπίζουν την ακρίβεια της βενζίνης, γεμίζοντας λιγότερο από πριν τα ντεπόζιτα των αυτοκινήτων τους, η κυβέρνηση οραματίζεται την Ελλάδα - «ενεργειακό κόμβο». Τους τελευταίους μήνες, παρατηρούνται έντονες διεργασίες στο χώρο της ενέργειας στην Ελλάδα, με την κυβέρνηση να προσπαθεί φιλότιμα να υλοποιήσει την πολιτική της για την ολοκλήρωση της «απελευθέρωσης» της αγοράς. Η προώθηση της Ενιαίας Αγοράς Ενέργειας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με σημαντικές συνομιλίες στην Αθήνα και η τριμερής συμφωνία για τη δημιουργία του πετρελαϊκού αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη είναι δύο από αυτές, ενώ στο «εσωτερικό» το υπουργείο Ανάπτυξης προχώρησε σε νέες χρηματοδοτήσεις προς ιδιώτες για έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).

Παράλληλα: Ετοιμάζεται η προκήρυξη του πρώτου διαγωνισμού για προαγορά Συμβάσεων Διαθεσιμότητας Ισχύος 900 MW, που θα «τακτοποιήσει» και το μερίδιο των ιδιωτών στην παραγωγή. Ετοιμάζεται η θέσπιση του νέου Κώδικα Διαχείρισης του Συστήματος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ουσιαστικά για την ολοκλήρωση της «απελευθέρωσης»). Προωθείται, και σύντομα θα είναι έτοιμο, το νέο θεσμικό πλαίσιο για ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ. Μελετάται, επίσης, η ολοκλήρωση της «απελευθέρωσης» στην αγορά φυσικού αερίου, όπου προς το παρόν το κράτος χειρίζεται ένα σημαντικό κομμάτι και το ανάλογο κόστος, ενώ οι ιδιώτες κρατούν σημαντικό μερίδιο από τη διάθεσή του στους καταναλωτές μέσα από τις Επιχειρήσεις Παροχής Αερίου (ΕΠΑ). Σε εκκρεμότητα βρίσκεται η πώληση του ενός τρίτου της ΔΕΠΑ στην «Γκαζ Νατουράλ», που ίσως και να μην ευοδωθεί όσον αφορά τουλάχιστον τη συγκεκριμένη εταιρία. Στο συγκεκριμένο θέμα, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι οι όποιες διαπραγματεύσεις θα επαναληφθούν, αφού καθοριστεί το θεσμικό πλαίσιο για το φυσικό αέριο.

Ολα τα παραπάνω, είτε πρόκειται για συμφωνίες, είτε για μελέτες, σχέδια, πορίσματα και νομοθετήματα, έχουν έναν κοινό παρονομαστή: Τους ιδιώτες. Η ενεργειακή πολιτική της χώρας υλοποιείται και σχεδιάζεται με μοναδικό γνώμονα τη διευκόλυνση της βαθύτερης εμπλοκής του ιδιωτικού κεφαλαίου και μάλιστα με όρους ανώτατης κερδοφορίας, που φτάνει μέχρι το μηδενισμό του επενδυτικού κόστους! Εξάλλου, σε αυτή την κατεύθυνση κινείται και το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, παρ' όλο που «φορείς της αγοράς» μιλούν για καθυστερήσεις και πιέζουν ακόμη περισσότερο για την προώθηση της «απελευθέρωσης».

Η κυβέρνηση «πόνταρε» πολύ στο ζήτημα του πετρελαϊκού αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, ένα έργο που συζητείται πάνω από 10 χρόνια. Στις αρχές του Νοέμβρη έγινε στην Αθήνα συνάντηση των εκπροσώπων Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρωσίας, οι οποίοι κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού. Η κυβέρνηση πρόβαλε το κατόρθωμά της, αλλά δεν υπήρξε καμία αναφορά στις δυσκολίες του εγχειρήματος. Μία από αυτές είναι η εξασφάλιση του πετρελαίου που θα μεταφέρεται την ίδια στιγμή που εκτιμάται διεθνώς ότι μειώνονται τα κοιτάσματα πετρελαίου και ειδικά στην περιοχή της Κασπίας υπάρχει επιπλέον δυσκολία άντλησής τους. Ο ίδιος ο υπουργός Ανάπτυξης Δ. Σιούφας δήλωσε ότι η λειτουργία του αγωγού δε θα ακυρώσει τη σημερινή θαλάσσια διαδρομή. Πολλά ακούστηκαν για τα θετικά που θα προκύψουν από το έργο αυτό για τους λαούς της περιοχής. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, η προώθηση του ζητήματος του αγωγού έγινε κατορθωτή μετά την εκδήλωση ενδιαφέροντος για τη νέα αυτή διαδρομή από διεθνή πετρελαϊκό κολοσσό. Εξάλλου, λέγεται ότι ένας ακόμη λόγος που προωθείται από ορισμένους ο συγκεκριμένος αγωγός είναι και η μη ...«απελευθέρωση» της διόδου του Ιράν την οποία οι εταιρίες έβρισκαν μέχρι πρότινος πιο συμφέρουσα οικονομικά!

Σε κάθε περίπτωση, ο Δ. Σιούφας δήλωνε στις 4 του Νοέμβρη ότι η ελληνική κυβέρνηση θα παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια «επιλύοντας φορολογικές και τελωνειακές εκκρεμότητες, αλλά και όλες τις δυνατές διευκολύνσεις, ώστε να καταστεί ακόμα περισσότερο ελκυστικό και προσοδοφόρο το επενδυτικό σχέδιο της κατασκευής και λειτουργίας του αγωγού». Το πότε θα ολοκληρωθεί αυτό το έργο που ο αρχικός προϋπολογισμός του κόστους του φτάνει τα 800 εκατ. δολάρια δεν μπορεί να προεξοφληθεί. Το ποιος θα ωφεληθεί είναι δεδομένο. Ηδη έχει συσταθεί από την ελληνική πλευρά η επιχειρηματική κοινοπραξία «ΔΕΠ - ΘΡΑΚΗ ΑΕ» (σημαντική η συμμετοχή του Κοπελούζου). Για το θέμα έγιναν τριμερείς συνομιλίες αυτή τη βδομάδα στη Μόσχα μετά από πρόσκληση της Ρωσίας, ύστερα από ένα διάστημα αδράνειας και με την επίσημη συμφωνία να μην έχει υπογραφεί ακόμη.

Το Νοέμβρη, επίσης, πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα πολυεθνική διάσκεψη, με τη συμμετοχή των χωρών της νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπου συμμετείχαν και χώρες μη μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οπως επισήμανε ο Δ. Σιούφας σε μια ομιλία του «κεντρικός στόχος μας είναι η δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη, που αποτελεί σημαντικό στόχο κοινοτικής και εθνικής προτεραιότητας». Η ΕΕ επιθυμεί αυτή την ένωση, για να συνδεθεί με τη δική της αγορά ενέργειας και να διευρύνει το πεδίο δράσης του μεγάλου κεφαλαίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ενιαία αγορά πρέπει να γίνει σε καθεστώς «απελευθέρωσης» της εσωτερικής αγοράς κάθε χώρας που συμμετέχει σε αυτήν. Με απλά λόγια, ιδιωτικοποίηση των δημόσιων φορέων ενέργειας όπου αυτό δεν έχει γίνει ακόμη. Το Δεκέμβρη πραγματοποιήθηκε διυπουργική διάσκεψη για το θέμα, όπου συμμετείχαν 16 χώρες, οι 5 από την ΕΕ. Σ' αυτήν έγινε αποδοχή της γενικής συμφωνίας του Σχεδίου της Συνθήκης για την Ενεργειακή Κοινότητα, ενώ αποφασίστηκε να διερευνηθεί το ενδεχόμενο της πετρελαϊκής διάστασής της. Μια ακόμη ευρεία διάσκεψη αναμένεται να γίνει την Ανοιξη αυτού του χρόνου στην Αθήνα. Από αυτήν την εξέλιξη η Ελλάδα προσδοκά, σύμφωνα με τον υπουργό Ανάπτυξης τη μετατροπή της «σε ένα ισχυρό κέντρο στο πλαίσιο του υπό επαναδιαμόρφωση παγκόσμιου επενδυτικού χάρτη με πολιτικά, οικονομικά και γεωστρατηγικά οφέλη».

Η κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη σημασία σε αυτές τις εξελίξεις, θεωρώντας ότι το μέγεθος της ελληνικής αγοράς ενέργειας δεν μπορεί να προσελκύσει εύκολα ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας. Μια ενιαία αγορά με την Ελλάδα «ενεργειακό κόμβο» διευκολύνει σημαντικά την υπόθεση της «απελευθέρωσης», προσφέροντας περισσότερες προοπτικές επιχειρηματικής δράσης. Και παρά τα λόγια για την ωφέλεια των «λαών» μερικές φορές διατυπώνεται με σαφήνεια αυτή η επιδίωξη. «Στόχος δεν είναι μόνον η μερική και σταδιακή απεξάρτηση από το πετρέλαιο, αλλά και η μείωση του ενεργειακού κόστους, ώστε να βελτιωθεί η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα», δήλωνε πρόσφατα ο Δ. Σιούφας και πρόσθετε ότι με την «απελευθέρωση» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη «μεταξύ 1995 και 2003 οι πραγματικές τιμές ηλεκτρισμού για βιομηχανικούς χρήστες μειώθηκαν 15% στην ΕΕ».

Φαίνεται καθαρά ότι από αυτή τη διαδικασία δεν έχουν ωφεληθεί οι εργαζόμενοι της ΕΕ με φθηνότερη ενέργεια. Αντιθέτως, ακόμη πιο άσχημα προβλέπονται τα πράγματα για την Ελλάδα, που πληρώνει ήδη τις πρώτες συνέπειες της «απελευθέρωσης», εξαιτίας της λειτουργίας της ΔΕΗ ως πολυμετοχικής ανώνυμης εταιρίας. Η ΔΕΗ δηλώνει με κάθε ευκαιρία ότι τα οικιακά τιμολόγιά της είναι τα χαμηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και διάφορα στελέχη της εκτιμούν ότι με τέτοιες τιμές δεν μπορεί να ολοκληρωθεί η «απελευθέρωση». Χαρακτηριστική ήταν και η δήλωση του διευθύνοντα συμβούλου της Σ. Νέζη στις 26 Αυγούστου: «Πιστεύουμε ότι ο στρατηγικός στόχος που είναι η μεγιστοποίηση αξίας προς τους μετόχους και τους έχοντες νόμιμο συμφέρον επιτυγχάνεται μέσω της σταθερής βελτίωσης των αποτελεσμάτων».

Στον τομέα του φυσικού αερίου, οι ιδιώτες έχουν ήδη στα χέρια τους μεγάλο τμήμα της διάθεσης, ενώ στα σχέδια είναι η πώληση του ενός τρίτου της ΔΕΠΑ και η κατασκευή των αγωγών φυσικού αερίου Τουρκίας - Ελλάδας, Ελλάδας - Ιταλίας και Ελλάδας - Σλοβενίας για την προώθησή του προς την κεντρική Ευρώπη.