Eurokinissi

Ανεξάρτητα των βημάτων διαλόγου και των κοινωνικών συναναστροφών, τα τουρκικά μαχητικά με κάποιες διακυμάνσεις, όλα αυτά τα χρόνια υπενθυμίζουν εμπράκτως τις θέσεις της Αγκυρας για το εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου. Το ίδιο πράττουν, με μαθηματική συχνότητα και τα τουρκικά πολεμικά σκάφη στο θαλάσσιο χώρο των Ιμίων

Αν και το τελευταίο διάστημα από τη Λευκωσία διαχέονται «πληροφορίες» για το ενδεχόμενο η κυπριακή κυβέρνηση να ασκήσει βέτο και να εμποδίσει την έναρξη διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την ΕΕ, κανείς δε φαίνεται να λαμβάνει υπόψη στα σοβαρά μια τέτοια απειλή. Αλλωστε, ο πρόεδρος της Κύπρου Τάσσος Παπαδόπουλος, πολύ πρόσφατα, είχε ξεκαθαρίσει πως το βέτο στην ΕΕ είναι για τους μεγάλους παίκτες. Η κυβέρνηση στην Αθήνα γνωρίζει πολύ καλά επίσης ότι δεν είναι μεγάλος παίκτης στη διεθνή σκακιέρα και έχει σπεύσει πολύ νωρίς να δώσει διαβεβαιώσεις στην Αγκυρα ότι δε θα είναι αυτή που θα εμποδίσει την προσέγγιση της Τουρκίας στην ΕΕ. Παρά αυτήν την αδυναμία όμως, η ελληνική κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη, κυρίως για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, να προσποιείται ότι παίζει σε αυτό το παιχνίδι, καθώς δεν μπορεί να απουσιάζει από μια διαδικασία η οποία, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο αφορά σε ζωτικά εθνικά συμφέροντα.

Αυτό που αποφάσισε να πράξει η ελληνική κυβέρνηση, ενόψει της Συνόδου Κορυφής του προσεχούς Δεκεμβρίου όπου κατά πάσα πιθανότητα οι Ευρωπαίοι θα ορίσουν την ημερομηνία εκκίνησης των διαπραγματεύσεων ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, είναι να υπενθυμίσει την κατάσταση η οποία έχει δημιουργηθεί στο Αιγαίο, εξαιτίας των τουρκικών αμφισβητήσεων. Η κατάσταση αυτή παραμένει ίδια και αναλλοίωτη όλα αυτά τα χρόνια, από τη νύχτα των Ιμίων και έπειτα: Ανεξάρτητα των βημάτων διαλόγου, φιλικών κοινωνικών συναναστραφών και διαδικασιών για την προσέγγιση, τα τουρκικά μαχητικά με κάποιες σχετικές διακυμάνσεις, όλα αυτά τα χρόνια υπενθυμίζουν εμπράκτως τις θέσεις της Αγκυρας για το εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου. Το ίδιο πράττουν, με μια μαθηματική συχνότητα και τα τουρκικά πολεμικά σκάφη στο θαλάσσιο χώρο των Ιμίων. Οπως βεβαιώνουν διπλωματικοί κύκλοι, όλα αυτά τα χρόνια, τα τουρκικά πλοία με μια περιοδικότητα ενός μηνός, προσέγγιζαν τον χώρο, προκειμένου να υπενθυμίζουν τη θέση της Αγκυρας περί ύπαρξης νησίδων αδιευκρίνιστης από τις διεθνείς συνθήκες κυριαρχίας. Στο σημείο αυτό αξίζει τον κόπο να υπογραμμιστεί ότι τη λογική της Αγκυρας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στο εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου, έχουν αποδεχτεί οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, γεγονός που αναμένεται να επιβεβαιωθεί για μια ακόμη φορά τις προσεχείς ημέρες, όταν στο πλαίσιο της ΝΑΤΟικής άσκησης Ντέστινγκ Γκλόρι, τα αεροσκάφη της συμμαχίας, (αμερικανικά και τουρκικά) θα εισέρχονται εντός των 10 μιλίων ελληνικού εναέριου χώρου χωρίς να υποβάλλουν σχέδια πτήσης. Αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα στο Αιγαίο η οποία συντηρείται από την πρακτική των τελευταίων ετών, αλλά και από την ελληνική παραδοχή ότι η Τουρκία έχει ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο, όπως προσυπέγραψε στη Μαδρίτη το καλοκαίρι του 1997 ο προηγούμενος πρωθυπουργός της χώρας Κ. Σημίτης.

Αυτή η πραγματικότητα κρυβόταν πίσω και από τα ζεϊμπέκικα του Γιώργου Παπανδρέου που σαν υπουργός Εξωτερικών προώθησε τη διαδικασία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης και πίσω από την κουμπαριά των σημερινών πρωθυπουργών των δύο χωρών. Τα βήματα της εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων ακροβατούν όλα αυτά τα χρόνια πάνω στο λεπτό σκοινί της έντασης των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου και θαλάσσιου χώρου.

Καθώς γίνεται σαφές ότι η Τουρκία στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής της 17ης Δεκεμβρίου θα λάβει μια ημερομηνία, πιθανότατα την Ανοιξη του 2005, για την έναρξη των διαπραγματεύσεων ένταξής της στην ΕΕ, η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να αγνοήσει την ασταθή και επικίνδυνη πραγματικότητα που έχει παγιωθεί στο Αιγαίο. Αν και έχει δώσει διαβεβαιώσεις στους Αμερικανούς αλλά και στην Αγκυρα ότι δε θα εμποδίσει την ευρωτουρκική προσέγγιση, δεν είναι δυνατόν να μην υποσημειώσει την τουρκική τακτική των αμφισβητήσεων στο Αιγαίο, οι οποίες μάλιστα διατυπώνονται εμπράκτως, με πτήσεις και πλόες μαχητικών σκαφών, καθημερινά.

Αυτός είναι, όπως σημειώνουν διπλωματικοί κύκλοι, ο λόγος για τον οποίο οι αρμόδιες πηγές των υπουργείων Εξωτερικών και Αμυνας, άρχισαν το τελευταίο διάστημα να δημοσιοποιούν, να υπογραμμίζουν και να χρωματίζουν αυτή τη γνωστή πραγματικότητα των παραβιάσεων.

Οι «φωνές» που βάζει σήμερα η ελληνική κυβέρνηση για τις τουρκικές παραβιάσεις οι οποίες ουδέποτε σταμάτησαν, ούτε στην εποχή των ζεϊμπέκικων ούτε την εποχή της κουμπαριάς, ακούγονται σαν μισόλογα δικαιολογιών προς την εγχώρια αγορά. Η Αθήνα, μετά την οδυνηρή υπόθεση των Ιμίων, όπου η Τουρκία κατέγραψε τις υποθήκες της για μια επανεξέταση του καθεστώτος του Αιγαίου, γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι υποχρεωμένη να συζητήσει τις τουρκικές απαιτήσεις για μια επανεξέταση των Διεθνών Συνθηκών, οι οποίες κατά τη λογική που προβάλλει η Αγκυρα δεν καθορίζουν επ' ακριβώς σε ποιον ανήκει τι στο Αιγαίο.

Η ελληνική κυβέρνηση, καθώς έχει υποχρεωθεί να μην εμποδίσει την πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ και καθώς έχει επιλέξει ότι δεν είναι έτοιμη να συνομιλήσει ακόμη διμερώς για τα ζητήματα που εγείρει η Αγκυρα στο Αιγαίο, είναι υποχρεωμένη να βρει έναν τρόπο για να υπενθυμίσει την ύπαρξη αυτών των διαφορών. Αποκαλύπτει, λοιπόν, σήμερα τον αριθμό των τουρκικών παραβιάσεων, υπογραμμίζοντας ότι τα ζητήματα αυτά υπάρχουν και θα πρέπει να συζητηθούν κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ.

Από την πλευρά της η Αγκυρα, έχοντας λάβει το ελληνικό «ναι» για την έναρξη διαπραγματεύσεων ένταξης στην ΕΕ, εντείνει την παρουσία της στις αμφισβητούμενες περιοχές στο Αιγαίο, δηλώνοντας με σαφήνεια ότι οι διεκδικήσεις της δεν περιορίζονται από τις ευρωπαϊκές της επιδιώξεις, ότι οι θέσεις της δεν αλλάζουν και ότι η ΕΕ δεν έχει καμία δουλιά να ανακατευτεί στα διμερή ελληνοτουρκικά προβλήματα.

Οι χώρες της ΕΕ τέλος, δε φαίνονται να απασχολούνται με όσα συμβαίνουν στο Αιγαίο. Αλλωστε από τη Σύνοδο Κορυφής του Ελσίνκι στα 1999, η ΕΕ αναγνώρισε την ύπαρξη συνοριακών διαφορών Ελλάδας - Τουρκίας στο Αιγαίο κάνοντας την «ευχή» οποιεσδήποτε και αν είναι αυτές να διευθετηθούν ανάμεσα στις δύο χώρες. Ετσι αφήνουν σε Αθήνα και Αγκυρα το περιθώριο να ρυθμίσουν με το πέρασμα του χρόνου τις διαφορές τους και στις ΗΠΑ το κατοχυρωμένο από το βράδυ της κρίσης των Ιμίων επιδιαιτητικό δικαίωμα στα ελληνοτουρκικά.

Αλλωστε οι διαφορές και οι εντάσεις έχουν σχέση με τη γεωστρατηγική θέση των δύο χωρών και τον ιδιαίτερο ρόλο που διεκδικεί κάθε μία στα πλαίσια της ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων στο πλευρό των ισχυρών συμμάχων τους, αλλά και του ανταγωνισμού ανάμεσα στις κυρίαρχες τάξεις τους για ζωτικό οικονομικό χώρο στην ευρύτερη περιοχή.