Υπέρ το δέον ανησυχητικές είναι οι εξελίξεις που πραγματοποιούνται σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, εξελίξεις που οδηγούν σε μεγάλες ανατροπές των εργασιακών σχέσεων στις χώρες αυτές.

Σύμφωνα με τα διεθνή πρακτορεία, στη Γαλλία επήλθε συμφωνία μεταξύ της γερμανικής εταιρίας Bosch (διατηρεί εργοστασιακή μονάδα στη Λιόν) και των εργατικών συνδικάτων, για αύξηση των ωρών εργασίας σε 36 τη βδομάδα, χωρίς αύξηση των αποδοχών. Σε διαφορετική περίπτωση η εργοδοσία απειλούσε, ότι θα μετέφερε τις εγκαταστάσεις και θα συνέχιζε την παραγωγή στην Τσεχία. Στη Γερμανία η γνωστή εταιρία Siemens, απέσπασε τη σύμφωνη γνώμη των 2.000 εργαζομένων σε δύο εργοστασιακές της μονάδες, για αύξηση των ωρών εργασίας από 35 σε 40 τη βδομάδα, με την απειλή ότι σε διαφορετική περίπτωση, θα μετέφερε τις εγκαταστάσεις της στην Ουγγαρία... Τα κακά νέα συνεχίστηκαν, μετά την ανακοίνωση της αυτοκινητοβιομηχανίας κολοσσού Daimler - Chrysler, ότι συμφώνησε με το εργατικό συνδικάτο, να μη δοθούν αυξήσεις το 2004 και να αυξηθούν οι ώρες εργασίας, χωρίς αύξηση των αποδοχών... «Φοβούνται (τα εργατικά συνδικάτα) ότι μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα οι γενικότερες μισθολογικές συνθήκες θα τύχουν επαναδιαπραγμάτευσης σε όλες τις επιχειρήσεις», δήλωσε ο Φέρτνιναντ Νταντένχεφερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών στο Γκελζενκίρχεν (Ναυτεμπορική 27 Ιούλη). Υπάρχει διάχυτος ο φόβος ότι η εργοδοτική πλευρά δε θα περιοριστεί σ' αυτά, αλλά θα θέσει θέμα κατάργησης και άλλων δικαιωμάτων των εργαζομένων (π.χ. διακοπές, 14ος μισθός).

Πολλά μαύρα σύννεφα έχουν σηκωθεί στον ουρανό και απειλούν με στραγκαλισμό τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης. Η τελευταία δέχεται τον απροκάλυπτο εκβιασμό: είτε επαναδιαπραγματεύεστε τους όρους αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, σε πολύ δυσμενέστερη βάση, ή μένετε χωρίς δουλιά... Διαλέξτε και αποφασίστε, η Τσεχία και η Ουγγαρία μας περιμένουν με ανοιχτές αγκάλες. Μπορεί επομένως, μέσα από τη δρώσα πραγματικότητα, να καταλάβει ο αναγνώστης, γιατί το ευρωπαϊκό κεφάλαιο έβαλε τις 10 νέες χώρες στη στρούγκα της ΕΕ. Για τη διεύρυνση και το βάθεμα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης το έκανε και όχι για λόγους δημοκρατίας, όπως θα έλεγε και ο ΣΥΝ...

Πρόσφατα η Eurostat έδωσε στη δημοσιότητα τα επίπεδα των κατωτάτων μισθών 22 χωρών, 19 από την ΕΕ, δύο υπό ένταξη (Βουλγαρία, Ρουμανία), της Τουρκίας και των ΗΠΑ. Σε δύο στήλες εμφανίζονται τόσο οι κατώτατοι μισθοί σε απόλυτους αριθμούς (ευρώ), όσο και σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ). Οι ΜΑΔ προκύπτουν από τη σχέση μισθού προς επίπεδα τιμών. Ετσι ο κατώτατος μισθός στη Γαλλία το Γενάρη του 2004 εκφρασμένος σε ΜΑΔ, ανερχόταν σε 1.170 ευρώ, στην Ελλάδα 821 ευρώ, στις ΗΠΑ 797 ευρώ, στην Τσεχία 439 ευρώ, στη Ρουμανία 219 ευρώ, και στη Βουλγαρία 186 ευρώ. Πρόκειται για μισθούς πείνας που οδηγούν στην απόλυτη ή τη σχετική εξαθλίωση τους εργαζόμενους. Στην προκειμένη περίπτωση, δε θέλουμε να καταδείξουμε αυτό, αλλά το ενδιαφέρον του κεφαλαίου για επενδύσεις στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Ολοι αναγνωρίζουν ότι το μεγάλο κίνητρο για επενδύσεις στις χώρες αυτές, είναι το χαμηλό εργατικό κόστος. Το τι πρακτικά σημαίνει αυτό για το κεφάλαιο, φαίνεται και από τα ακόλουθα παραδείγματα, που εξετάζουν το ποσοστό υπεραξίας σε μια σειρά από χώρες. Για να καταδειχτεί αυτό, υποθέτουμε ότι η αναλογική σχέση των κατωτάτων μισθών των υπό εξέταση χωρών, αντιστοιχεί στις εθνικές διαφορές των μισθών εργασίας. Ετσι, οι μισθοί στη Γαλλία είναι 2,66 φορές μεγαλύτεροι από τους μισθούς της Τσεχίας, 5,54 φορές μεγαλύτεροι από τους μισθούς στη Ρουμανία και 6,29 φορές μεγαλύτεροι από τους μισθούς στη Βουλγαρία. Υποθέτουμε επίσης ότι το ποσοστό υπεραξίας, σε όλες τις περιπτώσεις, είναι 100%, ότι δηλαδή η παραγόμενη νέα αξία μοιράζεται ίσα ανάμεσα στον εργάτη και τον επιχειρηματία. Υποθέτουμε τέλος ότι στον ίδιο παραγωγικό χρόνο, σε όλες τις χώρες, παράγεται προϊόν ίσης αξίας.

Με τα δεδομένα αυτά στη Γαλλία σε βδομάδα 35 ωρών, ο μέσος εργάτης στη διάρκεια ενός μήνα, παράγει αξία ίση με 2.340 ευρώ. Εχοντας υποθέσει ποσοστό υπεραξίας (η σχέση της υπεραξίας προς το μισθό) ίση με το 100%, η νέα αυτή αξία μοιράζεται ισόποσα στον επιχειρηματία και τον εργάτη. Και οι δύο πλευρές κάθε μήνα εισπράττουν από 1.170 ευρώ. Τι σημαίνει τώρα μια αύξηση των ωρών εργασίας από 35 σε 40 τη βδομάδα (στη διάρκεια ενός μήνα αυξάνονται οι ώρες εργασίας από 140 σε 160), χωρίς αύξηση μισθών;

Απλά ο εργάτης θα παράγει τώρα μια νέα αξία ίση με 2.674,3 ευρώ, από την οποία ο ίδιος θα συνεχίσει να λαμβάνει υπό μορφή μισθού 1.170 ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα 1.504,3 θα καταλήξουν στον επιχειρηματία σαν υπεραξία. Με τα νέα δεδομένα το ποσοστό υπεραξίας από 100%, αυξήθηκε στο 128,5%. Από μια άλλη σκοπιά ιδωμένο, με μια εβδομαδιαία αύξηση των ωρών εργασίας κατά 5 ώρες, στη διάρκεια ενός χρόνου, ο κάθε εργάτης θα προσφέρει στον εργοδότη του, δύο μήνες απλήρωτης εργασίας.

Στην Τσεχία όμως, όπου ο μισθός είναι ίσος με 439 ευρώ, ακόμα και χωρίς αύξηση των ωρών εργασίας, όταν οι άλλοι παράγοντες παραμένουν σταθεροί (υποθέτουμε ότι η παραγόμενη αξία στη διάρκεια των 35 ωρών εργασίας τη βδομάδα και των 140 ωρών το μήνα, είναι και εδώ 2.340 ευρώ, όσο και στη Γαλλία) ο εργοδότης θα εισπράξει με τη μορφή υπεραξίας 1.901 ευρώ και ο εργαζόμενος 439 ευρώ και κατά συνέπεια το ποσοστό υπεραξίας θα εκτιναχτεί στο 333%. Στη δε Ρουμανία με μισθό 219 ευρώ, το ποσοστό της υπεραξίας αυξάνει στα 868,5% και στη Βουλγαρία με μισθό 186 ευρώ, το ποσοστό υπεραξίας υπερακοντίζεται στα 1.058%.

Αρα το δίλημμα για την εργατική τάξη του ανεπτυγμένου καπιταλισμού πιο είναι; Είτε προσαρμόζονται οι μισθοί εργασίας στα επίπεδα της Τσεχίας, της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας -γιατί όχι και της Κίνας - είτε ανεργία; Το δίλημμα δεν είναι σημερινό, καθώς υπάρχει και αναπαράγεται σε όλη την ιστορική περίοδο του καπιταλισμού. «Το βίαιο κατέβασμα του μισθού της εργασίας - σημειώνει ο Μαρξ στο Κεφάλαιο - κάτω από την αξία της εργατικής δύναμης, παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο στην πρακτική κίνηση. Ουσιαστικά μετατρέπει, μέσα σε ορισμένα όρια, το αναγκαίο καταναλωτικό κονδύλι του εργάτη, σε κονδύλι συσσώρευσης του κεφαλαίου». Και πάρα κάτω: «Οι μισθοί της εργασίας - λέει ο Τζ. Στ. Μιλ - δεν έχουν παραγωγική δύναμη, είναι η τιμή μιας παραγωγικής δύναμης. Αν ήταν δυνατό η εργασία να αποχτιέται χωρίς να αγοράζεται, τότε θα ήταν περιττοί οι μισθοί της εργασίας»! «Αν όμως οι εργάτες θα μπορούσαν να ζουν με αέρα - προσθέτει ο Μαρξ - δε θα ήταν δυνατό να αγοραστούν σε καμία τιμή. Επομένως, το μη - κόστος τους, αποτελεί όριο με τη μαθηματική έννοια της λέξης, δηλαδή όριο που ποτέ δεν μπορεί να φτάσει κανείς, μα που πάντα μπορεί να το πλησιάζει. Μόνιμη τάση του κεφαλαίου, είναι να υποβιβάσει τους εργάτες, ίσαμε αυτό το μηδενιστικό επίπεδο».

Για το πώς «έπαιζε» από παλιά το κεφάλαιο με τις εθνικές διαφορές των μισθών εργασίας, αποκαλύπτεται από το ακόλουθο απόσπασμα: «Αν η Κίνα - λέει ο βουλευτής Στάμπλτον στους εκλογείς του - αν η Κίνα γίνει μεγάλη βιομηχανική χώρα, δε βλέπω πώς ο εργατικός πληθυσμός της Ευρώπης θ' αντέξει στον αγώνα, χωρίς να κατέβει ίσαμε το επίπεδο των ανταγωνιστών του» (Times 3 του Σεπτέμβρη 1873). «Οχι πια ηπειρωτικά, αλλά κινεζικά μεροκάματα, αυτός είναι τώρα ο στόχος που επιδιώκει το αγγλικό κεφάλαιο» (Κεφάλαιο τόμος πρώτος σελ 621, 622).

Συνεχίζεται