Γλύπτης και ζωγράφος, χαράκτης και κεραμίστας, σκηνογράφος, ο Κώστας Περάκης, δίκαια, θεωρείται σαν μία από τις πιο γνήσιες και πολύπλευρες «φωνές» της εικαστικής μας δραστηριότητας. Αγωνιστής και μαχητής για μια καλύτερη Ελλάδα, σπουδαίος γλύπτης και άνθρωπος, «έφυγε» από κοντά μας τον περασμένο μήνα, σε ηλικία 76 χρόνων, μετά από πολύμηνη ταλαιπωρία, χτυπημένος από τον καρκίνο.

Ο Κώστας Περάκης προέρχεται από την παλιά οικογένεια μαρμαρογλυπτών της Τήνου, που οι ρίζες της χάνονται στο 18ο αιώνα. Γεννήθηκε το 1928 στην Αθήνα και μεγάλωσε τριγυρίζοντας στη γειτονιά του Α` Νεκροταφείου, στην οδό Λεμπέση, που την έκοβε κάθετα ο Ιλισός ποταμός, ένα ρέμα με λυγαριές και λεβάντες, όπως ήταν στη δεκαετία του '30. Παιδί ακόμα, περνούσε το χρόνο του στο μαρμαρογλυφείο του πατέρα του, που βρισκόταν απέναντι από την Πύλη του Αδριανού. Το εργαστήρι αυτό είχε μετατραπεί την εποχή εκείνη σε στέκι. Εκεί, σύχναζαν γλύπτες, ζωγράφοι, καλλιτέχνες του θεάτρου, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών (Θωμόπουλος, Ρούμπος, Βρεττός, Γεραλής, Αστεριάδης, Γιολδάσης, Παπαλουκάς κ.ά.).

Ο πόλεμος του 1940 βρήκε τον Κ. Περάκη μαθητή, να τριγυρίζει στα εργαστήρια των γνωστών καλλιτεχνών. Τρία χρόνια αργότερα, μόλις δεκαπέντε χρόνων, μπήκε στις τάξεις του ΕΑΜ, όπου βρέθηκε επικεφαλής μιας δεκαρχίας ΕΠΟΝιτών και κατόπιν τοποθετήθηκε στον εφεδρικό ΕΛΑΣ Αθήνας, ως σύνδεσμος του λόχου με το σύνταγμα, όπου παρέμεινε μέχρι την απελευθέρωση. Στις αρχές του 1945, ολοκλήρωσε τη φοίτησή του στο Γυμνάσιο, ενώ η στροφή του προς την τέχνη οφείλεται σε μία σύμπτωση. Μία μέρα, φθινόπωρο του 1948, ο πατέρας του τον έστειλε στον ζωγράφο Βάσο Γερμενή για να πάρει κάποια επιστολή. Ο καλλιτέχνης, του πρότεινε να αρχίσει κοντά του μαθήματα ζωγραφικής. Ο εικοσάχρονος τότε Περάκης δεν άργησε να το αποφασίσει. Λίγες μέρες αργότερα, έπιασε για πρώτη φορά στα χέρια του το κάρβουνο, εκπλήσσοντας το δάσκαλό του για τη συγκρότηση του σχεδίου του.

Το Σεπτέμβρη του 1949, πέτυχε στις εξετάσεις της ΑΣΚΤ στο Τμήμα Ζωγραφικής. Φοίτησε ένα χρόνο στο εργαστήρι του Γιάννη Μόραλη και τον επόμενο στα εργαστήρια γλυπτικής, απ' όπου αποφοίτησε το 1955 με καθηγητή τον Μιχάλη Τόμπρο. Παράλληλα με τη σχολή, συνέχισε τις ελεύθερες σπουδές κοντά στον Β. Γερμενή και αργότερα σκηνογραφία με τον Γιάννη Τσαρούχη. Η φιλοτέχνηση σε γύψινη πλάκα του σχεδίου ενός τμήματος αναγλύφου από μια μετόπη της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα, ήταν η αρχή για την καλλιτεχνική πορεία του ως συντηρητή στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, θέση που εγκατέλειψε το 1967, αφού προηγουμένως είχε εργαστεί στο Μουσείο των Δελφών, στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, στους Ωρεούς της Εύβοιας, στη Βραυρώνα Αττικής και στο Μουσείο Πειραιά. Στα χρόνια αυτά, καταπιάστηκε και με την κεραμική, στα μυστικά της οποίας μυήθηκε στη διάρκεια του ταξιδιού του στη Σουηδία (1956). Από την περίοδο των σπουδών του, χρονολογούνται και οι πρώτες του αναζητήσεις στη χαρακτική, που έχουν σαν θέματα τους ανθρακωρύχους, τις διαδηλώσεις, τους αγρότες και τους εργάτες κ.ά.

Το χουντικό πραξικόπημα και η δικτατορία βρήκε τον Κ. Περάκη στο εργαστήρι του κοντά στο Α` Νεκροταφείο, αφού είχε προσχωρήσει σε μία συνεταιριστική συνεργασία παραγωγής κεραμικών. Η συνεργασία αυτή κατέληξε το 1970 σε αποτυχία και ο καλλιτέχνης έχασε την καλλιτεχνική του παραγωγή σε κεραμικά και γλυπτά. Από την περίοδο αυτή, σώθηκε μόνον η πληθώρα των σχεδίων του. Λίγο αργότερα, και ενώ βρισκόταν υπό παρακολούθηση για την αριστερή ιδεολογία του που ποτέ δεν έκρυψε, άνοιξε καινούριο εργαστήριο στην οδό Αλκαμένους. Στη ζωγραφική ασχολήθηκε με τη νωπογραφία πάνω σε λαϊκά θέματα. Στη γλυπτική μετέφερε για πρώτη φορά την έννοια του ανθρώπινου πλήθους, θέμα που τον είχε απασχολήσει το 1955 στη χαρακτική. Μετά από την καταστροφή του εργαστηρίου του και των έργων που δούλευε, από «άγνωστους», ο Κ. Περάκης ξανάστησε το 1972 το εργαστήρι του στους Αγίους Αναργύρους, το οποίο καταστράφηκε, επίσης, από «αγνώστους». Η ιδεολογία του δεν τον άφηνε να συνθηκολογήσει, αντίθετα τροφοδοτούσε το πείσμα του. Η αποκατάσταση της δημοκρατίας, τον βρήκε να δουλεύει κοντά στον Αγιο Παντελεήμονα Αχαρνών.

Η γλυπτική του είναι ανθρωποκεντρική με ολόγλυφα και ανάγλυφα έργα μνημειακής κλίμακας, αλλά και με μικρογλυπτά. Επηρεάζεται από την κλασική και την ελληνιστική γλυπτική, αλλά και από τη λαϊκή τέχνη. Σε μερικά γλυπτά του διακρίνονται μανιεριστικές σχηματοποιήσεις και εξπρεσιονιστικές επιδράσεις. Από τις ενότητες γλυπτικής που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης ανάμεσα στα χρόνια 1955 - 1990, εκτός των έργων που καταστράφηκαν στη χούντα, αναφέρουμε: «Ανάγλυφα», «Τα Αντιπολεμικά», «Κεφάλια Β`», «Μικρογλυπτική σε ξύλο», «Θέματα από την αρχαιότητα», «Μνημειακές συνθέσεις», «Τα Ειρηνικά», «Πέτρινες μορφές» και «Τα πρόσφατα γλυπτά», τα οποία αποτελούν την τελευταία γλυπτική δουλιά του καλλιτέχνη.

Η ζωγραφική είναι το δεύτερο, μετά τη γλυπτική, εικαστικό πεδίο, όπου ο Κ. Περάκης είχε δημιουργήσει ένα εκτεταμένο έργο. Δύο ενότητες χρονολογούνται από την εποχή των σπουδών του. Είναι σχέδια και πίνακες μικρών διαστάσεων, που περιλαμβάνουν θέματα από την Κατοχή, την Αντίσταση και τον Εμφύλιο πόλεμο και θέματα από τις εξεγέρσεις των λαών της Αφρικής εναντίον της αποικιοκρατίας. Ακολουθούν τα «Σουηδικά τοπία», η «Κατοχή», «Αγρότες και εργάτες», «Γραμμικά σχέδια», «Τα διαστημικά», «Πίσω από τα συρματοπλέγματα», «Οι γυναίκες του Ηλιου», «Πολυτεχνείο», «Καισαριανή»...

Η ενασχόλησή του με την κεραμική τέχνη χωρίζεται σε δύο περιόδους: Η πρώτη, που ήταν και η πιο γόνιμη, περιλαμβάνει τα χρόνια 1959 - 1965 και η δεύτερη από το 1967 έως το 1970, τα έργα της οποίας έχουν απολεσθεί. Στα διακοσμητικά κεραμικά του, ο Κ. Περάκης χρησιμοποιεί μοτίβα εμπνευσμένα από την ελληνική παράδοση, ενώ στα κεραμικά γλυπτά χρησιμοποιεί είτε αφηρημένες γλυπτικές φόρμες, είτε κεραμικές ανθρωπομορφικές. Τέλος, τα ζωγραφικά κεραμικά του είναι αφηρημένες συνθέσεις σε κεραμικές πλάκες, όπως στα έργα «Γένεση», «Πρωτόζωα» κ.ά.

Οπως σημείωνε ο Ν. Αλεξίου το 1979: «Μορφοπλαστικά τα έργα του Κ. Περάκη είναι συνήθως πολυπρόσωπες συνθέσεις, που "οι ανθρώπινες μορφές βλασταίνουν απ' ένα κοινό κορμό, τη συμπαγή μάζα". Μ' αυτόν τον εικαστικό ευρηματισμό θέλει ασφαλώς ο καλλιτέχνης να μας υπενθυμίσει την ομαδικότητα των γεγονότων. Να μας τονίσει πως οι μεγάλοι δρόμοι για ανατάσεις, θυσίες και λευτεριά, δεν ανήκουν σε συγκεκριμένα, σε επώνυμα πρόσωπα. Προέρχονται απ' την ομαδική ψυχή καθολικών κοινωνικών συνθηκών, που απ' τη φύση τους παίρνουν απρόσωπο χαρακτήρα, ανήκουν στον καθένα χωριστά και σ' όλους μαζί. Δηλαδή, είναι πράξεις υπερατομικού ενδιαφέροντος».

«Μ' αυτές τις προθέσεις ο Περάκης προσπαθεί να ανθολογήσει τα εκφραστικά του μέσα μέσα από ένα εκτεταμένο ιστορικό χώρο. Πανάρχαιες πλαστικές μορφές, που ξεκινούν από τα βάθη της προϊστορικής πλαστικής ομιλίας, περνούν τα ανακυκλώματα του γλυπτικού ήθους του ελληνισμού, στην περιεκτικότητα της λαϊκής έκφρασης, αναπλασμένες με τις πιο σύγχρονες αισθητικές παραδοχές».