ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Παραγωγικότητα υπερεκμετάλλευσης και απολύσεων

Παπαγεωργίου Βασίλης

Η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής στις ΗΠΑ και των κερδών του κεφαλαίου χαιρετίζονται από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης ως ενδείξεις μιας ισχυρής ανάπτυξης και εξόδου από την ύφεση. Από κοντά τα χρηματιστήρια, έρχονται να επιβραβεύσουν τις επιδόσεις των βιομηχανιών, δημιουργώντας κλίμα ευφορίας στις «αγορές». Την ίδια στιγμή αναπέμπονται ύμνοι για το νέο «θαύμα» της αμερικανικής παραγωγικότητας. Φυσικά, κανείς από αυτούς που πανηγυρίζουν για τη σωτηρία της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου δεν έχει σκοπό να αναφέρει ότι όλες οι παραπάνω εξελίξεις θεμελιώθηκαν πάνω σε μια τεράστια καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, σε δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις που έκλεισαν, σε εκατομμύρια απολυμένους εργάτες, σε μια άνευ προηγουμένου έξαρση της φτώχειας, μέσα στην ίδια την καρδιά του καπιταλιστικού συστήματος.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, η παραγωγικότητα (δηλαδή η ανά ώρα παραγωγή των Αμερικανών εργαζομένων) παρουσίασε το τρίτο τρίμηνο του 2003 θεαματική άνοδο κατά 9,4%. Το ίδιο διάστημα, τα κέρδη των αμερικανικών βιομηχανιών αυξήθηκαν κατά 30% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Σημειώνεται, ακόμη, ότι η αύξηση αυτή είναι η μεγαλύτερη τα τελευταία 19 χρόνια, ενώ υπολογίζεται ότι τα ετήσια κέρδη ξεπερνούν το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια!

Τα στοιχεία αυτά τροφοδότησαν και το χρηματιστήριο της Wall Street, όπου ο δείκτης Stantard & Poor' s 500 που περιλαμβάνει τις μετοχές των πεντακοσίων επιχειρήσεων με τη μεγαλύτερη κεφαλαιοποίηση και ο δείκτης Dow Jones των πιο ισχυρών μετοχών έκλεισαν στα υψηλότερα επίπεδα από τον Ιούνιο του 2002.

Το στοιχείο, όμως, που αρχίζει να φωτίζει αυτές τις εξελίξεις είναι το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, το οποίο μειώθηκε το τρίτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς κατά 5,8%. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι αυτή η μείωση ακολουθεί τη μείωση του κόστους εργασίας κατά 2,1% του δεύτερου τριμήνου.

Πώς εξηγείται, λοιπόν, σε μια περίοδο που έχουμε ρεκόρ απολύσεων στις αμερικανικές βιομηχανίες (76.506 απολύσεις έγιναν μόνο το Σεπτέμβριο και 171.874 απολύσεις ανακοινώθηκαν τον Οκτώβριο) να έχουμε τέτοια αύξηση της παραγωγής και των κερδών; Την απάντηση τη δίνει ο Ρέι Μπίγχαμ, διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας κατασκευής ημιαγωγών Cadence DesigSystems, ο οποίος δήλωσε: «Η ανάπτυξη που διακρίνουμε στις επιχειρήσεις είναι περισσότερο αύξηση της παραγωγικότητας ως αποτέλεσμα μείωσης του κόστους παρά αξιόλογη αύξηση των εσόδων».

Δηλαδή, με άλλα λόγια, όλο αυτό το πανηγύρι των ποσοστών και των δεικτών στηρίζεται στην υπερεκμετάλλευση των εργαζομένων με την εντατικοποίηση της εργασίας σε συνδυασμό με την εφαρμογή των νέων «ευέλικτων» μορφών εργασίας. Και όλα αυτά σε συνδυασμό με την αξιοποίηση εκ μέρους των εργοδοτών της νομοθεσίας για τα ιδιωτικά ασφαλιστικά ταμεία, εξαιτίας των οποίων δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι δεν έχασαν μόνο τις δουλιές τους, αλλά και τα συνταξιουχικά τους δικαιώματα.

Συγχωνεύσεις

Βασικά συστατικά στοιχεία των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων των τελευταίων χρόνων είναι οι ιδιωτικοποιήσεις των δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών, σε συνδυασμό με την απελευθέρωση των αγορών, αλλά και η ενθάρρυνση των συγχωνεύσεων επιχειρήσεων ή των εξαγορών των μικρότερων από τις μεγαλύτερες. Ειδικά οι συγχωνεύσεις, που ενισχύονται με κάθε τρόπο από τις κυβερνήσεις, θεωρούνται ως ένα από τα σημαντικότερα μέτρα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών. Για το σκοπό αυτό οι κυβερνήσεις, όπως και η ελληνική, προσφέρουν αφειδώς κίνητρα, όπως τις γενναίες φορολογικές ελαφρύνσεις, στις επιχειρήσεις που συγχωνεύονται.

Φυσικά, όπως συμβαίνει και με τις υπόλοιπες αναδιαρθρώσεις, έτσι και σ' αυτή την περίπτωση τη νύφη την πληρώνουν οι εργαζόμενοι.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μέσα σε ένα τετράμηνο (Ιούλιος - Οκτώβρης του 2003) υποβλήθηκαν 166 αιτήσεις συγχωνεύσεων επιχειρήσεων. Ολες οι συγχωνεύσεις συνοδεύονταν από μείωση, μικρή ή μεγάλη, του προσωπικού. Υπολογίζεται ότι μόνον αυτές οι συγχωνεύσεις ευθύνονται για την απώλεια 66.151 θέσεων εργασίας.

Οι εξελίξεις αυτές σε συνδυασμό με τις προβλέψεις ότι, λόγω της δυσμενούς οικονομικής κατάστασης στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία, τους επόμενους μήνες οι συγχωνεύσεις θα πολλαπλασιαστούν, οδηγεί τους ιθύνοντες στην εκτίμηση για νέα αύξηση της ανεργίας και επομένως απομάκρυνση από τους «στόχους της Λισαβόνας» για αύξηση της απασχόλησης.

Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το μόνο που προτείνει στις επιχειρήσεις που προχωρούν σε συγχωνεύσεις, είναι να ειδοποιούν τους εργαζόμενους ένα «εύλογο» χρονικό διάστημα πριν τη συγχώνευση για την επικείμενη απόλυσή τους...

ΕΠΙΤΟΚΙΑ Δεν αλλάζει προς το παρόν η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Κατά τη συνεδρίαση της περασμένης Πέμπτης, το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποφάσισε ότι το ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για τις πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραμείνουν αμετάβλητα στο 2,00%, 3,00% και 1,00% αντιστοίχως.

ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΕΙΣ Τη μεταφορά περίπου 2.350 θέσεων εργασίας, ήτοι το 7% του προσωπικού της, από τις βρετανικές της μονάδες στην Ινδία ανακοίνωσε η «Aviva Plc.», με στόχο την περικοπή κόστους εργασίας. Σε ανακοίνωσή της η δεύτερη μεγαλύτερη ασφαλιστική εταιρία στη Βρετανία βάσει ασφαλίστρων, σχεδιάζεται η δημιουργία 2.500 θέσεων εργασίας στην Ινδία, με απώτερο στόχο τη στήριξη των δραστηριοτήτων της στον Καναδά και στις HΠA. Σε παγκόσμια κλίμακα, η «Aviva» διαθέτει 59.000 υπαλλήλους, από τους οποίους οι 33.000 εργάζονται στη Βρετανία.

ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ Σε 365.000 ανήλθαν την εβδομάδα που ολοκληρώθηκε στις 29 Νοέμβρη οι νέες αιτήσεις επιδόματος ανεργίας στις ΗΠΑ έναντι 354.000 - βάσει των αναθεωρημένων στοιχείων - το αμέσως προηγούμενο εφταήμερο. Η αύξηση αυτή ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που ανέμεναν οι αναλυτές.

ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ H γαλλική επιχείρηση κατασκευής τηλεπικοινωνιακών εξοπλισμών «Alcatel» ανακοίνωσε χτες ότι θα περιορίσει τον αριθμό των εργαζομένων της κατά 470 άτομα στην κυριότερη θυγατρική της στη Γαλλία, την «Alcatel CIT». H απόφασή της θα υλοποιηθεί εντός του 2004.