«Αλλού τα κακαρίσματα, αλλού γεννούν οι κότες», λέει ο θυμόσοφος λαός θέλοντας να περιγράψει τη διάσταση προβαλλομένων και πραγματικών, κατά περίπτωση. Το ρητό αυτό βρίσκει απόλυτη εφαρμογή στην ξαφνικά παρουσιαζόμενη «επαναστατικότητα» της κυβέρνησης, εδώ και καιρό, να ...βάλει τάξη στο ποδόσφαιρο. Γιατί «ένα ωραίο πρωί» θυμήθηκαν οι εξουσιαστές να ελέγξουν τους συνδαιτυμόνες τους; Πώς τους ήρθε, υποτίθεται, να σταματήσουν το καθεστώς «ξέφραγου αμπελιού» και εκμετάλλευσης, που είχαν καθιερώσει στο χώρο; Είναι οι ευαγγελιζόμενοι λόγοι (το «καλό του αθλήματος») οι αληθινοί ή μήπως κρύβεται κάτι πίσω από την κουρτίνα;

Το δεύτερο είναι η απάντηση. Το υφιστάμενο μοντέλο του εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου έχει φτάσει στα όριά του. Πλέον δεν εξυπηρετεί τους εμπνευστές του, αφού δεν είναι αποδοτικό. Αποφάσισαν λοιπόν ότι πρέπει ν' αλλάξει. Τι; Οχι βέβαια η φιλοσοφία. Αυτή ήταν και παραμένει η υποτέλεια του αθλήματος στο κέρδος. Οι μορφές και οι τρόποι θα διαφοροποιηθούν. Ολα αυτά βέβαια σε συνάρτηση με τις γενικότερες κοινωνικο-πολιτικο-οικονομικές συνθήκες, τις οποίες διαμορφώνει ο καπιταλισμός.

Από διάφορα χείλη, κυρίως κυβερνητικά, λοιπόν με ή χωρίς συγκεκριμένες αφορμές, άρχισε να επαναλαμβάνεται από ένα χρονικό σημείο και μετά η άποψη του «δεν πάει άλλο». Ετσι, αφ' ενός επιτυγχάνεται η εναρμόνιση με την κοινή λογική. Βέβαια, τα παρουσιαζόμενα αίτια οδηγούσαν σε βολικές για το σύστημα λύσεις. Αφ' ετέρου φαντάζουν σωτήρια τα (στην πραγματικότητα ακίνδυνα για την υπόσταση του μοντέλου) μέτρα που λαμβάνονται και ετοιμάζουν το έδαφος ώστε η κυβέρνηση (με τη συναίνεση της ΝΔ) να υλοποιήσει τα τελικά σχέδιά της - οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Φαινομενικά ίσως δείχνουν πως ξαφνικά οι υπεύθυνοι της κατάντιας του ποδοσφαίρου ξύπνησαν από το λήθαργο και αποφάσισαν να δράσουν για τη «σωτηρία» του. Στην ουσία όμως προλαμβάνουν την πλήρη κατάρρευση-απαξίωση του αποτυχημένου μοντέλου, το αναδιοργανώνουν και δρομολογούν τις νέες εξελίξεις, προς αγαλλίαση των μεγαλοπαραγόντων.

Για την «πολυπόθητη κάθαρση» μίλησε και πρόσφατα (12/6) ο υφυπουργός Αθλητισμού, Γ. Λιάνης, και πρόσθεσε σε μια έξαρση «επαναστατικότητας», αναφορικά με τις ΠΑΕ: «Δεν μπορούμε, όμως, να δώσουμε σωσίβιο σε καμία. Ο υπουργός ήταν σαφής. Ούτε και μπορούμε να δίνουμε κάθε λίγο και λιγάκι κάποια χρήματα, κάτι που γινόταν στο παρελθόν, και με αυτό τον τρόπο ψευτοσώζαμε τις ομάδες (παραδοχή του ποιος ευθύνεται σε καθοριστικό βαθμό για τα χάλια). Δεν τους κάναμε καλό. Δε χρειάζονται ούτε σκοινιά ούτε σωσίβια σωτηρίας. Πρέπει να φροντίσουν να κάνουν πιο αξιόπιστο τον προϋπολογισμό τους». Πρόκειται για ...μισή αλήθεια αφού οι ΠΑΕ και λεφτά παίρνουν και σωσίβια, κυρίως με άλλου είδους παροχές, όπως θα διαβάσετε παρακάτω. Ας δεχτούμε όμως ότι ισχύουν οι δηλώσεις του υφυπουργού. Γιατί λοιπόν ενδιαφέρθηκαν να βάλουν τάξη τώρα και όχι ...χτες ή προχτές;

Αναγκάστηκαν εκ των πραγμάτων, όπως αποδεικνύει η ΕΠΟ (Οκτώβρης 2002): «Από την ΟΥΕΦΑ έχουν συνταχθεί συγκεκριμένα κριτήρια αναβάθμισης και οικονομικής διαφάνειας του ποδοσφαίρου και τα οποία θα τεθούν σε πλήρη εφαρμογή από την περίοδο 2004-2005 για όλες τις ομάδες που συμμετέχουν στο εθνικό πρωτάθλημα. Ομάδες που δε θα πληρούν τα θεσμοθετημένα κριτήρια δε θα λαμβάνουν άδεια συμμετοχής στα εθνικά και κατά προέκταση στα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα»... Δηλαδή έτσι και αλλιώς θα περπατηθούν συγκεκριμένοι δρόμοι. Οι κατέχοντες ζουν, οι μη έχοντες εξαφανίζονται. Απλά η κυβέρνηση θέλησε να πιστωθεί τη λήψη υποτιθέμενων μέτρων σωτηρίας.

Πού πραγματικά όμως οδηγεί η πορεία που έχουν χαράξει οι κρατούντες, εντός και εκτός συνόρων; Σε εξωραϊσμό και διαφορετική διαχείριση του ίδιου μοντέλου, με βάση τα νέα δεδομένα. Η εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου θα είναι ακόμα πιο σκληρή και στυγνή, προς όφελος λίγων. Αποκαλυπτική για τη φιλοσοφία της κυβέρνησης είναι η τοποθέτηση του υπουργού Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλου, σε ημερίδα του Ιδρύματος Κόκκαλη, πέρσι το Σεπτέμβρη: «Ο αθλητισμός όπως και ο πολιτισμός ανήκουν σε ένα εξαιρετικά γόνιμο και κερδοφόρο πεδίο επιχειρηματικής και γενικότερα οικονομικής δραστηριότητας, που είναι αυτό που ονομάζουμε συνήθως η οικονομία του ελεύθερου χρόνου. Ο ελεύθερος χρόνος, ως αντικείμενο οικονομικής δραστηριότητας, έχει τεράστιο ενδιαφέρον. Ολο αυτό που λέγεται ελεύθερος χρόνος για ψυχαγωγία συγκροτεί μια τεράστια αγορά υπηρεσιών και αγαθών και διαμορφώνει πολύ σημαντικά οικονομικά μεγέθη». Επιβεβαίωση της κυβερνητικής πολιτικής και διά στόματος υπουργού Ανάπτυξης, Ακη Τσοχατζόπουλου: «Είναι ώριμες οι συνθήκες να δούμε σε οικονομική, επαγγελματική, αλλά και αναπτυξιακή βάση, τη λειτουργία, μέσω επιχειρήσεων, της παραγωγής αθλητικού προϊόντος, πάσης μορφής, σε όλα τα αθλήματα, αλλά και στη λεγόμενη δευτερεύουσα αθλητική αγορά (υποδομές, προϊόντα). Πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μας ενδιαφέρει και αυτό υποδηλώνει η σημερινή μου παρουσία».

Κορυφώνεται λοιπόν η εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου και αυξάνονται οι δυνατότητες που παρέχει απλόχερα η κυβέρνηση στο κεφάλαιο, να χρησιμοποιεί το άθλημα ως μέσο εξασφάλισης υπερκέρδους. Το χάρισμα των γηπέδων στους ιδιώτες είναι χαρακτηριστική περίπτωση. Ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων, το χρέος σε ιστορικές ομάδες, το καλό του αθλήματος κλπ. είναι επιφάσεις. Η «ταμπακέρα» αποκαλύπτεται στα λόγια του Ε. Βενιζέλου: «Ολα αυτά τα οποία συζητούμε σε σχέση με τις Ολυμπιακές υποδομές, τα Ολυμπιακά έργα και όλα αυτά που αρχίζουν τώρα να μπαίνουν στο λεξιλόγιο των Αθλητικών Σωματείων των μητρικών ανωνύμων αθλητικών εταιριών, που ψάχνουν να βρουν μόνιμη στέγη ιδίως στο ποδόσφαιρο, έχουν πολύ μεγάλη σημασία και είναι και ορθολογικά. Διότι η μεταολυμπιακή χρήση των υποδομών μας αυτών, όπως και η λύση στο πρόβλημα των υποδομών των αθλητικών ανώνυμων εταιριών στο ποδόσφαιρο και λιγότερο στο μπάσκετ, περνάει μέσα από δραστηριότητες απλές στη σύλληψή τους, όπως είναι ο σταθμός αυτοκινήτων, ή η διαφήμιση, ή οι χώροι εστίασης και παραμονής κοινού με την έννοια του εστιατορίου ή της καφετερίας. Εάν δούμε κάθε αθλητική επένδυση και κάθε αθλητική υποδομή ως μια σύνθετη επένδυση στο χώρο της ψυχαγωγικής βιομηχανίας, σε συνδυασμό και με κλασικές δραστηριότητες εμπορικές, όπως αυτές ενός εμπορικού κέντρου ή ενός χώρου στάθμευσης, τότε φυσικά αποκτούμε μια άλλη εικόνα για τη βιωσιμότητα των επενδύσεων αυτών και για τη δυνατότητα χρηματοδότησης. Αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πράγμα, με έναν τρόπο που είναι τελείως διαφορετικός από αυτόν τον οποίο έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια».

Η «νέα τάξη πραγμάτων» όμως απαιτεί και ένα ξεσκαρτάρισμα. Να απομακρυνθούν οι «φτωχοδιάβολοι» που εκμεταλλεύονταν έως τώρα το σύστημα, ώστε να μείνουν οι μεγαλοπαράγοντες-μεγαλοεπιχειρηματίες. Γιατί τα όσα διακυβεύονται, αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Να πώς ο υπουργός Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλος, στις 29 του Γενάρη είχε προϊδεάσει τους φιλάθλους-καταναλωτές: «Η κάθαρση αφορά πρόσωπα με βεβαρημένο μητρώο, πρόσωπα με κωλύματα, αφορά δήθεν επιχειρηματίες οι οποίοι λυμαίνονται τον χώρο και αυτοί όλοι θα αποβληθούν». Στην ημερίδα του Ιδρύματος Κόκκαλη βέβαια ήταν πιο συγκεκριμένος: «Παρακολουθούμε πάντοτε και τον πολιτισμό και τον αθλητισμό ως αντικείμενα οικονομικής δραστηριότητας και ως πεδία οικονομικής ανάπτυξης. Εχει πολύ μεγάλη σημασία ο αθλητισμός να είναι πεδίο ορθολογικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Είναι πρώτο μέλημα της πολιτείας, να διαφυλάξει την ορθή και υγιή επιχειρηματικότητα, να διαχωρίσει, όπως έχω πει κατ' επανάληψη, τα καλά από τα κακά στοιχεία, τα νόμιμα από τα παράνομα, την ήρα από το σιτάρι».

Με την αποχώρηση των «κακών» (στην πραγματικότητα «αποδιοπομπαίων τράγων») μάλιστα θα δικαιολογηθεί το ατιμώρητο και ανέξοδο, για τους παράγοντες, σβήσιμο των παλιών αμαρτιών και θα εμφανιστούν νέοι εκλεκτοί «σωτήρες». Γιατί με εξαιρέσεις, που δημιουργούν άλλοθι και επιβεβαιώνουν τον κανόνα, οι πραγματικά υπεύθυνοι ποτέ δεν πληρώνουν. «Οταν όμως υπάρχουν πλαστογραφίες, όταν υπάρχουν υπεξαιρέσεις ΦΠΑ, όταν υπάρχουν δηλαδή ποινικά αδικήματα, τότε υπάρχει ευθύνη προσώπων ή για να σας το πω πιο απλά: Στη διοίκηση και διαχείριση της ΠΑΕ, το οικονομικό αποτέλεσμα βαρύνει το νομικό πρόσωπο και τους μετόχους μέχρι του ποσού της συμμετοχής τους. Οι ποινικές ευθύνες βαρύνουν φυσικά πρόσωπα», έχει υποστηρίξει ο υπουργός Πολιτισμού. Πότε εφαρμόστηκαν αυτά «ξέχασε» να μας ενημερώσει...

Και τι θ' ακολουθήσει μετά το ξεσκαρτάρισμα; Επιστροφή στο παρελθόν με στόχο το ευοίωνο μέλλον των οφελών τους. «Αν χρειαστεί να ξαναγυρίσουμε στις ερασιτεχνικές βάσεις του ποδοσφαίρου θα ξαναγυρίσουμε για να ξεκινήσουμε εκ του μηδενός χωρίς όμως να υπάρχουν περιθώρια για σαλταδόρους, επιτήδειους και "νονούς"», έχει ανακοινώσει ο Ε. Βενιζέλος. Ο ερασιτεχνισμός αποτελεί άλλο ένα πυροτέχνημα-δόλωμα που εξυπηρετεί απόλυτα τα σχέδιά τους. Η μεν κυβέρνηση καρπώνεται «δραστική» πολιτική και την αγνότητα στην οποία συνειρμικά παραπέμπει η επίφαση του ερασιτεχνισμού. Ετσι καλύπτει τις πραγματικές επιδιώξεις της. Οι δε κεφαλαιοκράτες τη διαγραφή κάθε υποχρέωσης. Θα γίνουν δηλαδή ιδιοκτήτες μιας ποδοσφαιρικής επιχείρησης «καθαρής», χωρίς χρέη. Αρα μεγιστοποιούν και μ' αυτό τον τρόπο τα περιθώρια κέρδους...

Οι προϋποθέσεις διαμόρφωσης του ποδοσφαιρικού αύριο και στη χώρα μας λοιπόν έχουν ήδη δρομολογηθεί. Οταν φτάσουν στο βαθμό ολοκλήρωσης που οι εμπνευστές τους θέλουν, τότε θα δοθούν και οι υπόλοιπες παροχές στους παράγοντες-επιχειρηματίες. Οπως, π.χ., «υιοθέτηση ελαστικότερου φορολογικού καθεστώτος (μείωση ΦΠΑ, μείωση φόρου συμβολαίων κλπ.)». Τι σχέση έχουν όμως όλα τα παραπάνω με το καλό του αθλήματος; Προφανώς καμιά. Εξυπηρετούν μόνον τα πολύπλευρα συμφέροντα των «ταγών» του. Αλλωστε, στη διαστρέβλωση της φυσιογνωμίας του, στην απαξίωση και στο μαρασμό, το οδήγησαν οι πολιτικές και οι «σωτήρες» που σήμερα επεξεργάζονται το μέλλον του. Γιατί και πώς να το διαμορφώσουν διαφορετικά από το παρόν και το παρελθόν; Δεν τους ενδιαφέρει το ποδόσφαιρο ως άθλημα με αρχές και αξίες, ως αναφαίρετο δικαίωμα της νεολαίας με ενεργό συμμετοχή και όχι ως παθητικού θεατή-οπαδού. Το αντιμετωπίζουν ως προϊόν προς πώληση με σκοπό το κέρδος. Εκεί σκοπεύουν όλες οι κινήσεις τους. Σαν, π.χ., αυτή που ακούστηκε στην τελευταία σύσκεψη ποδοσφαιροπαραγόντων για (και τυπικά) «χρήση των γηπέδων αποκλειστικά από τις ΠΑΕ»...