Associated Press

Στις φυλακές του Γκουαντανάμο

Οσο για τη φρικώδη ιστορία, εντελώς ξαφνικά και την ίδια στιγμή που ο υπουργός Αμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ υπέγραφε το διάταγμα για τη μετακίνηση και άλλων μεραρχιών στην περιοχή του Κόλπου, ενόψει του πολέμου κατά του Ιράκ, η «Washington Post» ανακάλυψε τα πιο πολύτιμα λάφυρα του πολέμου που έχουν κηρύξει οι ΗΠΑ εναντίον της τρομοκρατίας: αιχμάλωτα μέλη της «Αλ Κάιντα» και διοικητές των Ταλιμπάν. Πού; Βαθιά μέσα στην απαγορευμένη ζώνη στο Αφγανιστάν, που τελεί υπό αμερικανική κατοχή, στην αεροπορική βάση Μπαγκράμ, βρίσκεται ένας σωρός από μεταλλικά κοντέινερ, τα οποία προστατεύονται από ένα τριπλό στρώμα συρμάτων.

Associated Press

Οσο για τους «συνεργάτες» ή «καταδότες» υπάρχουν αμοιβές. Μη φανταστεί κανείς τίποτα γενναιόδωρο. Απλώς η μέθοδος ανάκρισης αλλάζει «αμείβονται» λοιπόν, με υλικές ανέσεις, με ανακριτές των οποίων οι μέθοδοι περιλαμβάνουν προσποίηση φιλίας, σεβασμού, πολιτισμικής ευαισθησίας, και, μερικές φορές, δωροδοκία με χρήματα!

Σ' αυτόν τον πολύπλευρο παγκόσμιο πόλεμο που έχει εξαπολύσει η κυβέρνηση Μπους, προσχηματικά εναντίον της τρομοκρατίας, ένα από τα πιο θολά αλλά ζωτικής σημασίας μέτωπα, είναι η κράτηση και ανάκριση υπόπτων για τρομοκρατικές ενέργειες. Πάντως, Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν, τουλάχιστον δημοσίως, πει πολύ λίγα πράγματα για τα ονόματα των κρατουμένων ή τις τοποθεσίες όπου κρατούνται, και τίποτε απολύτως για τις ανακριτικές μεθόδους που χρησιμοποιούν και φυσικά όλοι υπεραμύνονται της χρήσης βίας εναντίον των κρατουμένων ως δίκαιης και αναγκαίας.

Και εάν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι προβάλλουν ως επιχείρημα ότι δε γίνεται σε αμερικανικό έδαφος ή ότι «αμερικανικές δυνάμεις δεν κάνουν τίποτα περισσότερο από τα να προωθούν καταζητούμενους σε άλλες χώρες», ουδείς μπορεί να ξεχάσει τις εικόνες που μεταδόθηκαν όταν άρχισαν οι μεταφορές κρατουμένων από το Αφγανιστάν στην αμερικανική βάση του Γκουαντανάμο, όπου οι φερόμενοι τρομοκράτες μεταφέρονταν με στρατιωτικά μέσα, δεμένοι πισθάγκωνα και, το κυριότερο, ουδέποτε τους αναγνωρίστηκε το καθεστώς του αιχμαλώτου πολέμου, ούτως ώστε να μη χαίρουν των δικαιωμάτων που ορίζει η Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών.

Από την άλλη πλευρά όμως ξεχάστηκε με περισσή ευκολία η έκθεση της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Βασανιστήρια, που συντάχθηκε στις 15 Μάη του περασμένου χρόνου και όπου εξέφραζε «τη βαθύτατη ανησυχία της για την αποτυχία των ΗΠΑ να εντάξουν τα βασανιστήρια αυτό έγκλημα κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ομοσπονδιακή τους νομοθεσία ως αδίκημα σύμφωνα με τους διεθνείς όρους που περιγράφονται στο 1ο άρθρο της Διεθνούς Διακήρυξης κατά των Βασανιστηρίων» και εκ παραλλήλου εξέφραζε τη βαθύτατη ανησυχία της για το συνεχώς αυξανόμενο αριθμό καταγγελιών και περιπτώσεων εκδήλωσης βίας εκ μέρους των αστυνομικών οργάνων κατά πολιτών, εντός των ΗΠΑ, τόσο κατά τη διάρκεια ανακρίσεων όσο και εντός των φυλακών. Μάλιστα, η Επιτροπή συνέστησε προς την αμερικανική κυβέρνηση να απαγορεύσει τη χρήση κλομπ που προκαλούν ηλεκτροσόκ, καθώς και τις ειδικές καρέκλες όπου δένονται οι ύποπτοι χειροπόδαρα ως μέθοδοι περιορισμού και ανάκρισης αυτών που κρατούνται. Τέλος, εξέφρασε και την ανησυχία της για το πολύ σκληρό καθεστώς που επικρατεί στις φυλακές υψίστης ασφαλείας που φέρουν το χαρακτηρισμό «supermaximum».

Η Ρωσία διασκεδάζει! Οι γιορτασμοί άρχισαν ακόμα από τον περασμένο χρόνο. Στην αρχή γιόρτασε τα Χριστούγεννα των καθολικών, μετά αποχαιρέτισε τον παλιό χρόνο, ακολούθησε το καλωσόρισμα του Νέου Χρόνου, ήρθαν μετά τα Χριστούγεννα της ορθοδοξίας (με το παλιό ημερολόγιο), μετά τη χριστουγεννιάτικη βδομάδα θα έρθει ο Νέος Χρόνος, με το παλιό ημερολόγιο. Η Ρωσία διασκεδάζει! Ο Τύπος βρίθει από συνταγές των πιο φανταστικών φαγητών, με τα οποία θα πρέπει να σερβιριστούν οι επισκέπτες. Στην τηλεοπτική οθόνη, σε κάθε λογής πρωτοχρονιάτικες εκπομπές και άλλα τηλεσόου, προβάλλουν ελκυστικά εδέσματα, οι μετέχοντες στις γιορτινές τηλεοπτικές εκπομπές με όρεξη τρώνε και πίνουν. Χαβιάρι, σολομός, σαμπάνια, ανανάς, καβούρια, αντζούγιες και άλλοι εκλεκτοί μεζέδες. Αυτά, όμως, είναι για τους εκλεκτούς. Τι έχουν, όμως, στο τραπέζι οι απλοί πολίτες αυτές τις γιορτινές μέρες; «Οι Ρώσοι τρέφονται με ψωμί και πατάτες και δυο φορές τη βδομάδα μπορούν να φάνε ένα αυγό. Αγοράζουν ένα παλτό στα 8 χρόνια και παπούτσια στα 3 χρόνια», υποστηρίζει η εφημερίδα με την ονομασία «Γκαζέτα». «Σε κάθε Ρώσο αναλογούν δυο γραμμάρια ρέγκα τη μέρα», σιγοντάρει η εφημερίδα «Τρουντ». Κάθε άλλο παρά πρόκειται για πρωτοχρονιάτικη «κλήρωση». Το ζήτημα είναι ότι η Κρατική Δούμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, σε μια από τις τελευταίες συνεδριάσεις της, παρέτεινε για ένα χρόνο ακόμα την ισχύ του νόμου για το «καταναλωτικό καλάθι», σημειώνοντας «νίκη» επί της κυβέρνησης Μιχαήλ Κασιάνοφ, η οποία σκόπευε να νομιμοποιήσει ένα δίχρονο χρονικό διάστημα. Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτό το «καλάθι» είχε εγκριθεί το 1999, μετά η προθεσμία ισχύος του παρατάθηκε έως το 2002. Και, να, τώρα νομιμοποιείται και για το 2003. «Πρόκειται για το καλάθι της φτώχειας», συνόψισε ο βουλευτής Μπορίς Ναντέζντιν. Και δεν υπερβάλλει. Σύμφωνα με την επίσημη στατιστική, στη Ρωσία σήμερα το 30% του πληθυσμού (περίπου 40.000.000) ζει κάτω από το όριο διαβίωσης, το οποίο έχει οριστεί στα 1.817 ρούβλια (περίπου 60 δολάρια). Σύμφωνα δε με τα στοιχεία της Κρατικής Επιτροπής Στατιστικής, για το σύνολο ελάχιστων τροφίμων χρειάζονται 966 ρούβλια το μήνα. Τα υπόλοιπα χρήματα πάνε για ρουχισμό, μέσα μεταφοράς, ενοίκιο, ξεκούραση κ.ά. Η σχολαστική Κρατική Επιτροπή Στατιστικής υπολόγισε ποια τρόφιμα και πόσα αποτελούν την ελάχιστη «συλλογή» τροφίμων για ένα χρόνο. Ετσι, λοιπόν: Ψωμί σίκαλης - 115 κιλά, σταρένιο ψωμί - 75 κιλά, αλεύρι - 20 κιλά, ρύζι - 5 κιλά, κεχρί - 6 κιλά, όσπρια - 7,3 κιλά, φιδές - 6 κιλά, πατάτες - 150 κιλά, λάχανο - 35 κιλά, καρότα - 35 κιλά, κρεμμύδια - 20 κιλά, αγγούρια - 1,8 κιλά, μήλα - 18,6 κιλά, ζάχαρη - 20 κιλά, καραμέλες - 0,7 κιλά, βοδινό κρέας - 15 κιλά, πρόβειο κρέας - 1,8 κιλά, χοιρινό κρέας - 4 κιλά, πουλερικά - 14 κιλά, καταψυγμένα ψάρια - 14 κιλά, σαρδέλες - 0,7 κιλά, γάλα - 110 λίτρα, ανθόγαλο - 1,8 κιλά, βούτυρο - 1,8 κιλά, μυζήθρα - 10 κιλά, τυρί - 2,5 κιλά, αυγά - 150 κομμάτια, μαργαρίνη - 6 κιλά, φυτικό λάδι - 7 λίτρα, αλάτι - 3,65 κιλά, τσάι - 0,5 κιλά, αρτύματα - 0,73 κιλά. Αυτοί οι μεγάλοι αριθμοί δεν πρέπει να εντυπωσιάσουν, διότι κάθε αριθμός θα πρέπει να διαιρεθεί στις 365 μέρες του χρόνου. Ετσι προκύπτει ότι, στατιστικά, κατά μέσο όρο, ο χαμηλόμισθος Ρώσος μπορεί να καταναλώσει τη μέρα 41 γραμμάρια βοδινό, 38 γραμμάρια κρέας κότας, μισό αυγό, 2 γραμμάρια ρέγκα κλπ. Φυσικά, στις πρωτοχρονιάτικες γιορτές, μπορεί να ξοδέψει και όλο το μηνιάτικο, μιας και οι παραδόσεις φιλοξενίας στη Ρωσία είναι ακατάλυτες, αλλά τότε τους υπόλοιπους μήνες θα ψωμοζεί και θα σφίγγει το ζωνάρι. Αυτό, όμως, δε φοβίζει κανέναν. Τώρα είναι γιορτή και η Ρωσία διασκεδάζει! Το ξεμεθύσι θα έρθει λίγο αργότερα. Και τότε μπροστά στα εκατομμύρια φτωχών Ρώσων θα τεθεί με όλη τη σκληρή αναπόδραστη πραγματικότητα το ερώτημα: Πώς να ζήσουν στη συνέχεια και τι να κάνουν; Ακόμα περισσότερο, που το περασμένο τρίμηνο οι τιμές των ειδών διατροφής αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 3%, των μη καταναλωτικών εμπορευμάτων κατά 2%, τα δημοτικά τέλη και υπηρεσίες κατά 7%. Και είναι απολύτως βέβαιοι ότι το κόστος ζωής στη Ρωσία θα ανέβει και στη χρονιά που μπήκε. Αυτά, όμως, θα έρθουν λίγο αργότερα. Για την ώρα, οι Ρώσοι διασκεδάζουν, συγχαίρουν ο ένας τον άλλο με την ευκαιρία του Νέου Ετους, εύχονται νέα ευτυχία, χωρίς, όμως, να συλλογίζονται τι ευτυχία θα είναι αυτή.

Η ένοπλη σύγκρουση στο Νεπάλ ανάμεσα στο μαοϊκό κομμουνιστικό κόμμα και στο στρατό αναζωπυρώθηκε και θέριεψε το 2002. Ο απολογισμός της σύρραξης, που διαρκεί από το 1996, έφθασε τα 8.000 θύματα, αφού το χρόνο που πέρασε 4.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους - εξ αυτών, τουλάχιστον οι μισοί ήταν άμαχοι.

Με πρόσχημα τον εμφύλιο, το παλάτι επέβαλε ανώμαλες εξελίξεις στη χώρα, όπου επρόκειτο να διεξαχθούν εκλογές το Νοέμβρη. Ο μονάρχης Γκιανέντρα απέπεμψε την κυβέρνηση του Ντέουμπα τον Οκτώβρη, με αφορμή στρατιωτικές ήττες, ανέβαλε τις εκλογές και διόρισε κυβέρνηση τεχνοκρατών με πρωθυπουργό τον ηγέτη ενός μικρού φιλομοναρχικού κόμματος, Λοκέντρα Μπαχαντούρ Τσαντ.

Παρά τη ρητορική της υπέρ της έναρξης διαλόγου με τους μαοϊκούς αντάρτες, η κυβέρνηση Τσαντ, στην οποία έχουν τοποθετηθεί εξέχουσες μορφές της εγχώριας άρχουσας τάξης, όπως, π.χ., ο πρόεδρος του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου του Νεπάλ, Ράβι Μπάκτα Σρέστα, που διορίστηκε υπουργός Πολιτισμού, Τουρισμού και Μεταφορών, στην πραγματικότητα απέρριψε δύο σχετικές προσφορές.

Ο ρόλος των ξένων δυνάμεων στον πόλεμο, αν κι ελάχιστα προβεβλημένος στο διεθνή Τύπο, είναι εξαιρετικά ενεργός. Οι ΗΠΑ, με επισκέψεις κορυφαίων διπλωματικών τους εκπροσώπων (πρώτος ο υπουργός Εξωτερικών, Πάουελ, τελευταία η υφυπουργός Ρόκα), φραστικά τάχθηκαν υπέρ της «εξεύρεσης ειρηνικής λύσης», ωστόσο παρείχαν τουλάχιστον 58 εκατ. δολάρια ως στρατιωτική βοήθεια στη μοναρχία για την «καταπολέμηση της τρομοκρατίας».

Ισως να μην είναι τόσο τυχαίο το ότι, με την παρουσία και Αμερικανών «τεχνικών συμβούλων», ο στρατός, που ενεπλάκη στις επιχειρήσεις, πέρσι, κατασφαγίασε, σύμφωνα με καταγγελίες ανθρωπιστικών οργανώσεων, 2.000 αμάχους, ως «συμπαθούντες» τους μαοϊκούς, που αξιώνουν κατάλυση της μοναρχίας και τερματισμό της κοινωνικής αδικίας.

Το Νεπάλ δεν αποτελεί μόνο δυνητικώς καλό πελάτη της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας - και της ευρωπαϊκής: Πρόσφατα η ΕΕ κάλεσε για «ειρηνική επίλυση» του πολέμου, πράγμα που συνοδεύτηκε ταυτοχρόνως από πωλήσεις ευρωπαϊκών όπλων στο Κατμαντού. Μεγαλύτερη σημασία έχει η γεωπολιτική επιρροή που αποκαθιστούν οι ΗΠΑ στη χώρα, που διαθέτει θέση-κλειδί.

Η άποψη που υποστηρίζει το αμερικανικό υπουργείο Αμυνας και αποτελεί θεωρία του τωρινού υπουργού, Ντόναλντ Ράμσφελντ, η οποία είχε διατυπωθεί πολλά χρόνια πριν, περί κτισίματος ενός «τείχους αποτροπής» γύρω από την Κίνα, ενδέχεται να αποτελεί βασικό κίνητρο των αμερικανικών ανοιχτών (και μη) παρεμβάσεων στις εξελίξεις στο φτωχό κράτος της ΝΑ Ασίας.

Ωστόσο, η όλο και πιο αντιδραστική πολιτική που ακολουθεί πλέον το παλάτι σε συνδυασμό με την άγρια καταπίεση της εργατικής τάξης και των αγροτών πυροδοτούν ένα όχι ευκαταφρόνητο κίνημα αντίστασης, τόσο από πλευράς των κοινοβουλευτικών κομμάτων όσο και από κοινωνικά κινήματα, κατά κύριο λόγο τους αγρότες δίχως γη.

Το ΚΚ Νεπάλ/Ενωμένο Μαρξιστικό Λενινιστικό, το ισχυρότερο κόμμα της αντιπολίτευσης, επιχειρεί σε συνεννόηση με άλλα πολιτικά κόμματα την ανατροπή της κατά τρόπο αντισυνταγματικό διορισμένης κυβέρνησης, τη διεξαγωγή των αναβληθεισών εκλογών, καλεί για διαπραγματεύσεις με τους μαοϊκούς (από τη δράση των οποίων έχει πληρώσει βαρύ φόρο αίματος) και ανοίγει θέμα πολιτεύματος.

Το Κόμμα του Κογκρέσου, από την πλευρά του, θέτει θέμα αστικοδημοκρατικών μεταρρυθμίσεων (π.χ. έλεγχος του στρατού από τη Βουλή), ενώ συμμερίζεται τις εκκλήσεις του ΚΚΝ/ΕΜΛ για καταφυγή στις κάλπες όσο και την έναρξη ειρηνευτικού διαλόγου με τους μαοϊκούς. Το παλάτι βρίσκεται, έτσι, υπό τα διασταυρούμενα πολιτικά πυρά όλης της αντιπολίτευσης.

Την ίδια ώρα, το πρόβλημα της διανομής της γης - το μεγαλύτερο μέρος της οποίας ανήκει σε μεγαλοϊδιοκτήτες - στους αγρότες χωρίς γη γίνεται όλο και πιεστικότερο. Παρ' όλ' αυτά, το υπουργείο Διαχείρισης και Μεταρρυθμίσεων Αγροτικών Γαιών ανακοίνωσε στα τέλη Δεκέμβρη ότι παύει την αναδιανομή της γης στους εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες δικαιούχους.

Ο εμφύλιος, η συνακόλουθη οικονομική κρίση λόγω της ραγδαίας πτώσης του τουρισμού, η ανικανότητα διαδοχικών κυβερνήσεων να εφαρμόσουν με συνέπεια αγροτική μεταρρύθμιση, η μετανάστευση του εκπαιδευμένου εργατικού προσωπικού και μεγάλου αριθμού ανειδίκευτων στο εξωτερικό, οι σχέσεις με τους δύο ισχυρούς γείτονες και οι δυτικές παρεμβάσεις αποτελούν βασικές διαστάσεις της κρίσης.

Μιας κρίσης που βρίσκεται σε όξυνση, σε στρατιωτικό, πολιτικό, οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο. Αφού προφανώς η πολιτική ρευστότητα στο Νεπάλ δεν έχει νόημα μόνο για το εσωτερικό της χώρας, αλλά και για τις συνολικότερες ισορροπίες της περιοχής, δεδομένου πως έχει μετατραπεί σε πεδίο συγκρούσεων αόρατων, όσο και αντίρροπων δυνάμεων.