Τύχη αγαθή ήθελε να μεγαλώσω ανάμεσα σε ανθρώπους που υπηρετούσαν το λόγο. Νόμιζα ότι τα είχα δει όλα. Ωσπου, πριν από λίγα χρόνια έμεινα έκπληκτος μπροστά σ' έναν άνθρωπο που ήταν όλος μια φωνή. Το βασίλειο του Θανάση Παπαρήγα είναι η φωνή. Αν δεις μια τηλεοπτική του εκπομπή, το καταλαβαίνεις αμέσως. Το σώμα του, όταν εκείνος μιλά, έχει μια ελαφριά κλίση προς τα πίσω, που βοηθά όλα τα όργανά του να δουλεύουν για τη φωνή· αντίθετα με όλους τους διανοούμενους της εποχής, που η φωνή τους λειτουργεί σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να αναδείξει το σώμα και το πρόσωπο. Ο ήχος της φωνής του έχει να κάνει με την εποχή των παιδιών. Το σήμα από την εποχή αυτή μπορεί να το στείλει μόνο όποιος έχει μεγάλη θητεία στην ταραχή και αυτή δεν τον έχει καταβάλει. Οσοι θέλετε να πιάσετε επαφή μαζί της ακούστε την εποχή αυτή από τον Θανάση Παπαρήγα.
Δύο ερωτήματα αμείλικτα κάνουν ευθύς την εμφάνισή τους. Πρώτον, είμαστε άξιοι να μεταλάβουμε αυτή τη διαύγεια από τα χέρια του; Δεύτερον, ποια αμφίβολη εικόνα του κόσμου μ' έχει τρομάξει τόσο πολύ ώστε να παραμερίζω τη διαύγεια και να σκέφτομαι μόνο το τομάρι μου;
Ο Θανάσης Παπαρήγας είναι ιστορικά με την πλευρά του Δον Κιχώτη, όταν ομολογεί, κι αυτός με παιδικό τρόπο, τη διαβόητη και προφανή αλήθεια του απατηλού κόσμου. Διαλέγω έναν ιππότη απέναντι σ' ένα ποιητή της Ιστορίας όπως ο Παπαρήγας, για τους εξής λόγους: Ο Δον Κιχώτης ανακατεύεται με τον κόσμο, δεν τον απαρνείται και καταδέχεται να χτυπηθεί μαζί του σαν μια παρωδία. Ετσι κι ο Παπαρήγας: ελευθερώνει τον ποιητή μέσα του, του δίνει μορφές που ο κόσμος καταλαβαίνει, τον κάνει δημοσιογράφο, τον κάνει ιστορικό και τον στέλνει να ζήσει για πάντα στη μεγάλη λεωφόρο του κόσμου και να χτυπηθεί για τις ιδέες του. Δεν είναι τυχαίο ότι ο θάνατος διάλεξε μια λεωφόρο για να τον συναντήσει.
Ο νέος χρόνος που διανύουμε αυτές τις μέρες δίχως τον Παπαρήγα μας αποκαλύπτει ένα παρόν με διπλή ευθύνη: μες στη σκέψη μου είμαι όχι μόνον εγώ αλλά κι εκείνος.
Αξιώθηκα, έστω και αργά, να συναντήσω κάποιον που πίστευα πως κυκλοφορεί σαν ήρωας στις σελίδες ενός μυθιστορήματος. Ηταν ένας από εμάς κι έτσι θα μείνει.
Παρθενώνας. Η νότια κιονοστοιχία με όψη προς τα δυτικά |
Η έκθεση αποκαλύπτει, με τρόπο μοναδικό, το έργο που γίνεται στα μνημεία της Ακρόπολης και τη θεαματική εξέλιξη των μέσων, τόσο στον ευαίσθητο τομέα της αποκατάστασης των καταλοίπων του παρελθόντος, όσο και στη σχετικά όψιμη τέχνη της φωτογραφίας.
Οι φωτογραφίες εικονογραφούν τέσσερις βασικές ενότητες: Τα αίτια που επέβαλαν την επέμβαση, δηλαδή τις βλάβες και φθορές που προκάλεσαν στα μνημεία της Ακρόπολης η φύση και οι άνθρωποι στους 25 αιώνες της ιστορίας τους. Την απαραίτητη προετοιμασία, δηλαδή τις κατασκευές και την υποδομή που προηγήθηκε των έργων. Τις εργασίες που διενεργεί, με σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους και με τον απαιτούμενο σεβασμό, το εξειδικευμένο επιτελείο της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης. Τέλος, τα ίδια τα μνημεία και την υψηλή αισθητική τους ποιότητα.
Ερέχθειον. Λεπτομέρεια της ανατολικής προστάσεως μετά την αποκατάσταση |
«Ο διαχωρισμός των φωτογραφιών του παρελθόντος σε φωτογραφίες εικαστικές και φωτογραφίες καταγραφής έκανε τους φωτογράφους να αντιμετωπίζουν το θέμα είτε στη μια είτε στην άλλη διάστασή του. Το αποτέλεσμα ήταν να παρουσιάζονται φωτογραφίες με εικαστικό ενδιαφέρον, που παρείχαν ελάχιστες έως καθόλου πληροφορίες ή φωτογραφίες πλούσιες σε πληροφορίες, αλλά αδιάφορες εικαστικά. Το κοινό έτσι διαχωρίστηκε στους φιλότεχνους, που αδιαφορούσαν για οποιαδήποτε περιγραφική ή τεχνική έκθεση, και σε έναν μικρό κύκλο επιστημόνων και ειδικών, που τελικά είχαν παραιτηθεί από την προσδοκία κάθε εικαστικού ενδιαφέροντος. Αυτό δημιούργησε έναν φαύλο κύκλο ζήτησης και προσφοράς, που έμοιαζε φυσιολογικός, φθάνοντας πολλές φορές στα άκρα σε βαθμό παρεξήγησης. Μέσα στους στόχους αυτής της έκθεσης είναι να περιοριστεί αυτή η παρεξήγηση και να συνδυαστούν, όσο είναι δυνατόν, οι δύο αυτές διαστάσεις της φωτογραφίας, που έτσι κι αλλιώς πάντα θα υπάρχουν».
Τη διαμόρφωση του χώρου και τη σύνθεση της έκθεσης μελέτησε ο ίδιος ο Σ. Μαυρομμάτης, με τη συνεργασία του αρχιτέκτονα Ν. Αλιφέρη. Η έκθεση συμπληρώνεται με βιντεοταινία, την οποία επιμελήθηκε ο Σ. Μαυρομμάτης, με διευθυντή φωτογραφίας τον Στέλιο Ευσταθόπουλο. Στην ταινία μιλούν ο καθηγητής Χαράλαμπος Μπούρας, πρόεδρος της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης, και η Μαρία Ιωαννίδου, διευθύντρια της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης. Η έκθεση διοργανώνεται στο πλαίσιο της 5ης Διεθνούς Συνάντησης για την Αποκατάσταση των Μνημείων Ακρόπολης, με θέμα: «Αναστηλωτικά έργα, έργα συντήρησης και αρχαιολογικές έρευνες στην αθηναϊκή Ακρόπολη».