Διανύοντας ουσιαστικά μόλις το πρώτο τρίμηνο της νέας αγωνιστικής σεζόν σε διεθνές επίπεδο, σε ...επιδημία δείχνει να εξελίσσεται το θέμα με τα πολλά περιστατικά τραυματισμών παικτών στα γήπεδα, πολλοί εκ των οποίων θεωρούνται σοβαροί. Ενδεικτικό είναι ότι μόλις την προηγούμενη βδομάδα στον χώρο του μπάσκετ υπήρξαν οι περιπτώσεις των τραυματισμών του Αμερικανού παίκτη του Ολυμπιακού Κίνι Εβανς, ο οποίος στον αγώνα με τη Ζαλγκίρις Κάουνας υπέστη για μία ακόμα φορά οξεία ρήξη αχίλλειου τένοντα, και του Σέιν Λάρκιν της Εφές, ο οποίος στον αγώνα με την Μπάγερν Μονάχου υπέστη κάκωση στον τένοντα της αριστερής βουβωνικής χώρας. Επίσης ήρθε και η περίπτωση του Γιάννη Αντετοκούνμπο των Μιλγουόκι Μπακς, με θλάση στον προσαγωγό μυ. Τα συγκεκριμένα περιστατικά αφορούν παίκτες που βρίσκονται στη λεγόμενη «ελίτ», καθώς αγωνίζονται στα δύο δημοφιλέστερα πρωταθλήματα του κόσμου, την ευρωπαϊκή Euroleague και το αμερικανικό NBA. Δύο διοργανώσεις όπου το προϊόν που λέγεται μπάσκετ είναι πανάκριβο, αποφέροντας αμύθητα κέρδη για μια χούφτα κοινωνικά παράσιτα, και μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι απαιτήσεις για τη μέγιστη δυνατή απόδοση και τα θετικά αποτελέσματα είναι υψηλότερα.

Τα γεγονότα αυτά επαναφέρουν για μια ακόμα φορά τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες γύρω από το σημερινό οικοδόμημα του εμπορευματοποιημένου αθλητισμού, και ειδικότερα κάτω από ποιες σωματικές και ψυχολογικές συνθήκες αγωνίζονται οι αθλητές. Τα τελευταία χρόνια οι περιπτώσεις αθλητών που τραυματίζονται σοβαρά έχουν πολλαπλασιαστεί, με το ζήτημα να αποτελεί πλέον ανοιχτά αντικείμενο όλο και περισσότερων μελετών και ερευνών. Μία από αυτές πραγματοποιήθηκε το 2024 από ομάδα ερευνητών, δημοσιεύτηκε στο «Sports Medicine - Open» και αναλύει τον κίνδυνο ρήξης του αχίλλειου τένοντα, ενώ και σε εγχώριο επίπεδο υπήρξε αντίστοιχη διπλωματική έρευνα από το Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Αθληση και Υγεία» του ΑΠΘ, για την πρόληψη και τους τρόπους αντιμετώπισης τραυματισμών στην καλαθοσφαίριση.

Τόσο στις δύο παραπάνω έρευνες όσο και στην γενικότερη βιβλιογραφία αναδείχθηκε ότι ειδικά στο μπάσκετ οι τραυματισμοί που εμφανίζονται κατανέμονται ως εξής: Γύρω στο 15% με 17% των τραυματισμών αφορούν την περιοχή της κεφαλής για άνδρες και γυναίκες. Στην περιοχή της άνω χείρας, και στα δύο φύλα το ποσοστό ανέρχεται κοντά στο 15%. Δεύτερο σε ποσοστό των συνολικών τραυματισμών είναι στην περιοχή του γόνατος. Στους άνδρες αφορά περίπου το 19%, ενώ στις γυναίκες σχεδόν το 28% των τραυματισμών. Τέλος, τα πρωτεία των τραυματισμών παίρνει η περιοχή της ποδοκνημικής άρθρωσης, που αφορά σχεδόν το 32% και στα δύο φύλα, μιλάμε δηλαδή για το 1/3 των τραυματισμών.

Σύμφωνα και με τα παραπάνω στοιχεία, η άρθρωση της ποδοκνημικής και ο αχίλλειος τένοντας αποτελούν από τους πιο ευάλωτους ιστούς γενικά, αλλά και ειδικά στους αθλητές υψηλού επιπέδου τα τελευταία χρόνια και δη στο άθλημα της καλαθοσφαίρισης. Γενικότερα η περιοχή της ποδοκνημικής άρθρωσης, η περιοχή δηλαδή κοντά και γύρω από τον αστράγαλο, είναι αρκετά σύνθετη και σημαντική όσον αφορά την ανατομία της και τις λειτουργίες της, αφενός διότι περιβάλλεται από τένοντες, συνδέσμους, μύες, οστά και πλήθος νεύρων και αγγείων, αφετέρου επειδή είναι υπεύθυνη για την κάμψη και έκταση του ποδιού και αντίστοιχα του πρηνισμού και του υπτιασμού (πλάγια κίνηση), δηλαδή είναι η βασική άρθρωση της βάδισης.

Επιστρέφοντας στην έρευνα για τον αχίλλειο τένοντα, αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και άλλα που χαρακτηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από τα στοιχεία της μέγιστης δυνατής ταχύτητας και ισχύος, της ευκινησίας και της έντονης και επαναλαμβανόμενης αλλαγής κατεύθυνσης του αθλητή, τα συνεχόμενα και επαναλαμβανόμενα άλματα, αυξάνουν τον κίνδυνο αστάθειας αλλά και τραυματισμών στην περιοχή, από διαστρέμματα στους συνδέσμους, κακώσεις ή και θλάσεις μέχρι ρήξεις σε μύες και τένοντες, όπως αχίλλειου στην περίπτωση του Εβανς ή θλάση στην περίπτωση του Αντετοκούνμπο.

Οι πιο βασικοί λόγοι μιας κάκωσης ή και μιας ρήξης ενός μαλακού μορίου (τένοντες, σύνδεσμοι, μύες κ.λπ.) είναι η τεράστια επιβάρυνση στους τένοντες και στις αρθρώσεις, ο προπονητικός ή αγωνιστικός όγκος που αυξάνεται συνεχώς και συνεπώς ο μικρότερος χρόνος ξεκούρασης και αποκατάστασης του οργανισμού. Τραυματισμούς δεν επιφέρουν τα περισσότερα παιχνίδια από μόνα τους, αλλά σε συνδυασμό με τους υψηλούς ρυθμούς των παιχνιδιών, όπου υπάρχει συσσωρευμένη φόρτιση στο μυοσκελετικό και στο νευρικό σύστημα.

Τις ανησυχίες τους γύρω από αυτήν την αλλαγή του αθλήματος, τόσο στον όγκο των αγώνων όσο και στους ρυθμούς, που περιγράψαμε κάπως επιγραμματικά παραπάνω, αλλά που η ουσία της κρύβεται στον ίδιο τον τρόπο οργάνωσης και δομής της οικονομίας, που καθρεφτίζεται σε κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής, και στο οικοδόμημα του αθλητισμού, έχουν εκφράσει κατά καιρούς κι άλλοι επαγγελματίες αθλητές, γιατροί και φυσικοθεραπευτές. Για παράδειγμα ο τεχνικός της Εθνικής Ελλάδας μπάσκετ ανδρών και της Μονακό, Βασίλης Σπανούλης, σχολιάζοντας το πρόγραμμα της Euroleague είχε δηλώσει μεταξύ άλλων: «Δεν καταλαβαίνω. Κάποιες ομάδες έχουν επτά σερί εκτός έδρας παιχνίδια και μετά πέντε σερί εντός. Δεν ξέρω αν έφτιαξε ΑΙ το πρόγραμμα ή κάποιος άλλος, αλλά δεν μπορώ να το καταλάβω. Δεν είναι φυσιολογικό να γίνεται αυτό».

Η κατασκευή προγραμμάτων με τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης λαμβάνει υπόψη της πολλά πράγματα, από το αγωνιστικό επίπεδο κάθε ομάδας, άρα αν κάποια ομάδα αυτήν τη στιγμή είναι φορμαρισμένη ή όχι και πότε μπορεί να είναι, και την απόδοση κάποιου αθλητή, μέχρι το στοιχείο της μετακίνησης για τις υποχρεώσεις μιας ομάδας και πόσο αυτό επηρεάζει την αγωνιστική και ψυχολογική κατάσταση των παικτών. Η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης αυτή καθαυτή δεν αποτελεί απαραίτητα αρνητικό παράγοντα, ίσα ίσα μπορεί να προλάβει τραυματισμούς, να βοηθήσει στη μεγιστοποίηση της απόδοσης με ασφαλή τρόπο, να γίνει σωστή και ασφαλής αποκατάσταση, να χρησιμοποιηθεί ως αρωγός για τους επαγγελματίες της άθλησης. Το βασικό ερώτημα λοιπόν είναι: Στα χέρια ποιου και με τι σκοπό αξιοποιείται αυτό το εργαλείο;

Σε αντίστοιχη τοποθέτηση για το βεβαρημένο πρόγραμμα, ο πολύπειρος Σέρβος τεχνικός της Παρτιζάν Βελιγραδίου Ζέλικο Ομπράντοβιτς είχε τονίσει: «Οι παίκτες είναι εξαντλημένοι. Από πολλές απόψεις η Euroleague είναι πιο δύσκολη από το NBA. Εχουν μόνο αυτή τη μία διοργάνωση, ενώ εμείς έχουμε αρκετές: Euroleague, Αδριατική Λίγκα, Κύπελλο, SuperLeague... Οι παίκτες δεν έχουν καν χρόνο να αναρρώσουν, κάτι που οδηγεί σε τραυματισμούς». Είναι ενδεικτικό ότι οι ρυθμοί των αγώνων είναι πολύ υψηλοί, ενώ παίζονται κάθε 2 - 3 μέρες αγώνες, άρα το εβδομαδιαίο πρόγραμμα επιβαρύνεται πολύ για τους αθλητές. Το κύριο μέρος της προπόνησης γίνεται ατομικά, στο γυμναστήριο, με υψηλής έντασης προπονήσεις, ενώ η βασική προπόνηση φυσικής κατάστασης αποτελείται από τα επίσημα παιχνίδια. Αντίστοιχα, για τα τεχνικο-τακτικά στοιχεία, ο χρόνος είναι περιορισμένος, και όσο για την ξεκούραση; Ας μη μιλήσουμε καλύτερα...

Ακριβώς λοιπόν λόγω αυτής της αλλαγής στην αύξηση της ταχύτητας και της εκρηκτικότητας που απαιτούν σήμερα τα αθλήματα, και των αλλαγών ρυθμού, κατεύθυνσης, επιτάχυνσης, που είναι πιο συχνές και γρήγορες, παρατηρούνται αυξημένα περιστατικά σοβαρών τραυματισμών. Σε αυτές τις συνθήκες - κινήσεις ο τένοντας υφίσταται μεγάλη έκκεντρη φόρτιση, δηλαδή σε γρήγορες ταχύτητες και απότομα φρεναρίσματα, και αντίστοιχα σε στροφικές κινήσεις του γόνατος ή του ποδιού, παραμορφώνεται. Κινήσεις και δυνάμεις λοιπόν που επενεργούν και υπερφορτώνουν τον τένοντα, άρα δεν μπορεί να τις απορροφήσει καλά, σε συνδυασμό με τους κραδασμούς που υφίσταται συνολικά η άρθρωση ενισχύουν την καταπόνηση στην περιοχή. Ολα αυτά προκαλούν μικροφθορές και μικροκακώσεις στον τένοντα και φτάνουν στο σημείο της ρήξης και του σοβαρού τραυματισμού.

Αναλύοντας και μελετώντας όλα αυτά, μια σημαντική επίπτωση που σε κάποιες περιπτώσεις καταλήγει εκεί είναι το να επέλθει σωματική και μετέπειτα ψυχολογική κόπωση. Ο συνδυασμός των δύο σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί σε επίπεδα εξάντλησης, και έτσι αυξάνει το ποσοστό τραυματισμών, και σοβαρών, αλλά και ψυχολογικών διαταραχών, φτάνοντας μέχρι και το επίπεδο της κατάθλιψης.

Είναι λογικό να αναρωτιόμαστε όλοι τι χρειάζεται να γίνει, τι πρέπει να αλλάξει. Πολλοί αναφέρουν την αλλαγή φιλοσοφίας γύρω από τον αθλητισμό και ειδικότερα γύρω από το άθλημα της καλαθοσφαίρισης, όπου πλέον δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην υψηλή ένταση, στη μέγιστη δυνατή απόδοση, στο γρήγορο παιχνίδι. Εξηγείται και με αυτόν τον τρόπο ότι απαιτείται η υπερβολική επιβάρυνση του αθλητή, η συστηματική καταπόνηση του οργανισμού του, προκειμένου να εξυπηρετηθεί το μέγιστο δυνατό κέρδος, από μια βιομηχανία θεάματος που αξιοποιεί τον αθλητή σαν πιόνι και τον πετάει σαν στυμμένη λεμονόκουπα. Πράγματι, το οικοδόμημα του εμπορευματοποιημένου αθλητισμού αλλάζει συνεχώς και γίνεται όλο και πιο γρήγορο, ακριβώς γιατί αποτελεί ένα ελκυστικό «προϊόν», όπου παίζονται δισεκατομμύρια σε νόμιμο και παράνομο τζόγο, μέσα από πλήθος χορηγών και διαφημίσεων, και όπου κάθε αγώνας εντάσσεται στη λογική «ο θάνατός σου η ζωή μου». Συνεπώς, μόνο όταν φύγει το κέρδος, δηλαδή η επιχειρηματική δράση, θα φύγει και η έκθεση των αθλητών στην υπερβολική επιβάρυνση και καταπόνηση του οργανισμού.

Δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε μακριά, αρκεί να καταλάβουμε πώς κινείται συνολικά η οικονομία στο καπιταλιστικό σύστημα, με γνώμονα το μέγιστο κυνήγι του κέρδους, όπου όλα, ακόμα και ο πολιτισμός και ο αθλητισμός, αποτελούν εμπορεύματα, που πουλιούνται και αγοράζονται.

Η μόνη ρεαλιστική λύση λοιπόν για να μην αποτελεί ο αθλητισμός εμπόρευμα, αλλά κοινωνικό αγαθό, είναι η διέξοδος που προτείνει το ΚΚΕ μέσα από την ανατρεπτική πολιτική του, που θέτει στο επίκεντρο την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, τις ιδιαιτερότητες και υποχρεώσεις των αθλητών.

Χρειάζεται δηλαδή να παλέψουμε για την ανατροπή του σάπιου αυτού εκμεταλλευτικού συστήματος, του καπιταλισμού, και για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, όπου μέσα από έναν ενιαίο, κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό, μέσα από την εργατική εξουσία, οι αθλητές θα απολαμβάνουν σύγχρονες υποδομές και εγκαταστάσεις, ενιαίο, κεντρικό σχέδιο πρόληψης και αποκατάστασης από τους τραυματισμούς, με εξειδίκευση στην κάθε περίπτωση αλλά και ένα κεντρικό σχέδιο, μέσα από εξειδικευμένες προπονήσεις, όπου δεν θα υπάρχει ή θα μειώνεται ραγδαία ο κίνδυνος σοβαρού τραυματισμού. Οπου ο αθλητισμός θα αποτελεί πραγματικά κοινωνικό αγαθό, δωρεάν για όλους.