Η κίνηση του μάγματος κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας προκάλεσε την έντονη σεισμική δραστηριότητα του 2025 στην περιοχή Σαντορίνης - Αμοργού.

Αυτό αποκαλύπτει μια διεθνής ομάδα ερευνητών, όπου συμμετέχουν και Ελληνες. Αναδεικνύει ταυτόχρονα τη σημασία που έχει η γεωφυσική παρακολούθηση υψηλής ανάλυσης, καθώς μπορεί η σεισμική κρίση του 2025 να μη συνοδεύτηκε από έκρηξη, υπογραμμίζει όμως τους πιθανούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι τοπικοί πληθυσμοί.

Συγκεκριμένα, η μελέτη τους, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Science», δείχνει ότι η δραστηριότητα προκλήθηκε από μια τεράστια μαγματική διείσδυση - ένα κατακόρυφο στρώμα μάγματος - που διαδόθηκε κατά κύματα σε απόσταση μεγαλύτερη από 20 χιλιόμετρα μέσα στον φλοιό της Γης, σε βάθος μεγαλύτερο από 10 χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Αυτό το μάγμα ήταν αρκετό για να γεμίσει σχεδόν 200.000 πισίνες Ολυμπιακών διαστάσεων, ή 200 φορές τη Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας, ή περίπου 200 φορές την Ακρόπολη.

Η δραστηριότητα στην περιοχή Σαντορίνης - Αμοργού ήταν μοναδική παγκοσμίως σε πλήθος σεισμών κατά τη διάρκεια ενός ιδιαίτερα περιορισμένου χρονικού διαστήματος. Εκείνη την εποχή υπήρχε έντονη αβεβαιότητα για το αν οι σεισμοί οφείλονταν σε ηφαιστειακή δραστηριότητα που σηματοδοτούσε μια πιθανή επερχόμενη έκρηξη, ή σε ολίσθηση τεκτονικών ρηγμάτων και ήταν πιθανώς το προοίμιο ενός μεγαλύτερου σεισμού.

Η ερευνητική ομάδα αποκάλυψε την αιτία της δραστηριότητας μέσω προηγμένων τεχνικών μηχανικής μάθησης, που προσδιόρισαν με ακρίβεια τη χωρική κατανομή άνω των 25.000 σεισμών στον φλοιό της Γης.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η λεπτομερής χωροχρονική απεικόνιση της σεισμικής δραστηριότητας του 2025 έδειξε ότι οι διεισδύσεις μάγματος δημιουργούν σεισμούς και μπορεί να οδηγήσουν σε επικίνδυνες ηφαιστειακές εκρήξεις, δεν περιλαμβάνουν μια απλή μονόδρομη διαδικασία μάγματος που κινείται οριζόντια ή κατακόρυφα.

Το πιο εντυπωσιακό ήταν ότι η διείσδυση δεν κινήθηκε ομαλά. Αντίθετα, εκδηλώθηκε κατά κύματα - ανοίγοντας νέες ρωγμές, κλείνοντας άλλες και προωθώντας μάγμα προς τα εμπρός σε παλμούς. Η κυματική διείσδυση του μάγματος και η επακόλουθη παλμική μεταβολή της πίεσης επέδρασε στο πεδίο τάσεων και οδήγησε στη γένεση τόσο μεγάλου πλήθους σεισμών, με «καταρρακτώδη» ρυθμό, δηλαδή ο ένας σεισμός μετά τον άλλο σε πολύ μικρό χωρικό και χρονικό διάστημα.

Τα ερευνητικά αποτελέσματα της ομάδας υποδηλώνουν ότι αυτή η κυματοειδής διαδικασία ανάδρασης της διείσδυσης μάγματος δεν είναι μοναδική στη Σαντορίνη. Αντίθετα, αυτός είναι πιθανώς ένας θεμελιώδης μηχανισμός με τον οποίο το μάγμα μεταφέρεται κάτω από τα ηφαίστεια παγκοσμίως.

Αναδεικνύεται ότι οι μέθοδοι που αναπτύχθηκαν θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να παρακολουθούν μελλοντικές κρίσεις σε σχεδόν άμεσο χρόνο, ειδικά σε περιοχές όπου η μεγαλύτερη δραστηριότητα εκδηλώνεται στην ανοιχτή θάλασσα ή βαθιά στο υπέδαφος, πέρα από την εμβέλεια των παραδοσιακών επίγειων μετρήσεων.

Σημειώνεται επίσης ότι η Σαντορίνη - μέρος του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου - έχει ιστορικό καταστροφικών εκρήξεων, και μπορεί η σεισμική κρίση του 2025 να μη συνοδεύτηκε με έκρηξη, υπογραμμίζει όμως τους πιθανούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι τοπικοί πληθυσμοί και τη σημασία της γεωφυσικής παρακολούθησης υψηλής ανάλυσης.

Σοβαρά προβλήματα και εκτεταμένες καταστροφές προκάλεσαν οι έντονες βροχοπτώσεις των τελευταίων 72 ωρών σε Ηπειρο και Κέρκυρα, με κατολισθήσεις, υπερχειλίσεις χειμάρρων, αποκοπές δρόμων, πολύωρες διακοπές ρεύματος και ζημιές σε καλλιέργειες και υποδομές. Για ακόμη μία φορά αποκαλύπτεται η τραγική έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων και σχεδιασμού προστασίας με ευθύνη των κυβερνήσεων και των τοπικών αρχών.

Στην Κόνιτσα, σημειώθηκαν κατολισθήσεις σε τμήματα του οδικού δικτύου και φερτά υλικά έκλεισαν δρόμους. Προβλήματα σημειώθηκαν και σε χωριά της ευρύτερης περιοχής, ενώ στα χωριά του Γράμμου καταγράφηκε εκτεταμένη διακοπή ρεύματος, που ξεπέρασε τις 35 ώρες, αφήνοντας κατοίκους για μεγάλο διάστημα χωρίς βασικές παροχές.

Αντίστοιχα στη Θεσπρωτία και ειδικά στην Ηγουμενίτσα οι ισχυρές βροχές προκάλεσαν υπερχείλιση χειμάρρων και πλημμύρες σε δρόμους και καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Ιδιαίτερα δύσκολη είναι η κατάσταση και στη Βόρεια Κέρκυρα. Στις Καρουσάδες σημειώθηκε κατολίσθηση που κατέστρεψε πλαγιά και διώροφο κτίριο, προκαλώντας αποκλεισμό της περιοχής. Η ηλεκτροδότηση διακόπηκε από τις Καρουσάδες έως τη Ρόδα και σχολικές μονάδες στις περιοχές αυτές παρέμειναν κλειστές την Παρασκευή λόγω επικινδυνότητας και αδυναμίας μετακίνησης.

Προβλήματα σημειώθηκαν και στη Φιλιππιάδα και την ευρύτερη περιοχή της Πρέβεζας, που πλήγηκαν τον περασμένο Αύγουστο από καταστροφικές πυρκαγιές.

Σε αυτό το φόντο, η Επιτροπή Περιοχής Ηπείρου - Κέρκυρας - Λευκάδας του ΚΚΕ επισημαίνει ότι η σημερινή κατάσταση δεν μπορεί να αποδοθεί απλώς στη «σφοδρότητα της κακοκαιρίας», αλλά είναι αποτέλεσμα μιας διαχρονικής πολιτικής. Παρά τις επιστημονικές και τεχνικές δυνατότητες, δεν έχει υπάρξει ουσιαστικός σχεδιασμός και υλοποίηση ολοκληρωμένων αντιπλημμυρικών έργων, ενώ η οριοθέτηση ρεμάτων, τα αποστραγγιστικά έργα και τα δίκτυα όμβριων υδάτων παραμένουν αποσπασματικά και υποχρηματοδοτούμενα.

Το ίδιο επισημαίνεται και από τους εκλεγμένους της «Λαϊκής Συσπείρωσης» στο Περιφερειακό Συμβούλιο Ηπείρου, που κατέθεσαν θέμα λογοδοσίας για τον σχεδιασμό και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης ολοκληρωμένων αντιπλημμυρικών έργων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν, η μελέτη για την αντιπλημμυρική προστασία του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, ύψους 152 εκατ. ευρώ, παραμένει χωρίς χρηματοδότηση, ενώ η αντίστοιχη μελέτη για την Αρτα και τον Αραχθο έχει πάρει νέα παράταση έως τον Μάιο του 2026 και απαιτεί επιπλέον 110 εκατ. ευρώ.

Παράλληλα, καταγγέλλεται ότι οι δαπάνες για τουριστική προβολή και «πράσινες» επενδύσεις υπερτερούν συντριπτικά των αντιπλημμυρικών έργων, ενώ ακόμη και βασικές παρεμβάσεις σε ρέματα εντός της Ηγουμενίτσας καθυστερούν λόγω της ιδιωτικοποίησης του λιμανιού.

«Η υπερχείλιση του Αλιάκμονα είναι αποτέλεσμα της διαχείρισης του ποταμού σε άναρχη βάση», τονίζει η Τομεακή Επιτροπή Καστοριάς - Βοΐου του ΚΚΕ σε ανακοίνωσή της και προσθέτει: «Η πραγματική αιτία που ο λαός μένει απροστάτευτος είναι η έλλειψη σχεδιασμού έργων αντιπλημμυρικής προστασίας. Τα όποια έργα έχουν πραγματοποιηθεί είναι αποσπασματικά και δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν τα καιρικά φαινόμενα.

Η έκθεση του λαού στον κίνδυνο είναι αποτέλεσμα της πολιτικής που υλοποιήθηκε από όλες τις κυβερνήσεις, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και τις περιφερειακές αρχές, σημερινή και παλιότερες. Υλοποιούν τις κατευθύνσεις της ΕΕ όπως την Οδηγία 2007/60/ΕΚ που καθορίζει την πολιτική διαχείρισης των πλημμυρικών κινδύνων και βάζει στο ζύγι του κόστους - οφέλους για το κεφάλαιο το αν θα προχωρήσει ένα αντιπλημμυρικό έργο ή με τι προδιαγραφές θα υλοποιηθεί».