Με φόντο τον εντεινόμενο ανταγωνισμό για την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, η διήμερη Σύνοδος Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Organization Cooperation - SCO), στις 31 Αυγούστου και την 1η Σεπτέμβρη στην κινεζική μεγαλούπολη Τιαντζίν, αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα για τη διαμόρφωση στενότερου συντονισμού και συνεργασίας στο πλαίσιο του υπό διαμόρφωση ευρασιατικού άξονα, όπου κυριαρχούν η Κίνα και η Ρωσία.

Ο Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ υποδέχτηκε τον Ρώσο ομόλογό του, Βλ. Πούτιν, τον Ινδό πρωθυπουργό Ν. Μόντι, τον Ιρανό Πρόεδρο Μ. Πεζεσκιάν και μια σειρά άλλους ξένους ηγέτες, μεταξύ τους τον Ρ. Τ. Ερντογάν, Πρόεδρο της Τουρκίας, η οποία, αν και μέλος του ΝΑΤΟ, είναι ταυτόχρονα χώρα - «εταίρος σε διάλογο» του SCO.

Οι αυξημένες παρουσίες στη Σύνοδο αλλά και τα δεκάδες κείμενα που εγκρίθηκαν σε αυτήν αντανακλούν την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των 10 κρατών - μελών του SCO σε όλα σχεδόν τα πεδία (όχι μόνο στην ασφάλεια, όπως διακηρυσσόταν αρχικά τον Ιούνη του 2001 κατά την ίδρυσή του), καθώς και τη ενίσχυση του ρόλου και του κύρους του SCO στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα.

Αμέσως μετά τη Σύνοδο της Τιαντζίν η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ηγετών μεταφέρθηκε στο Πεκίνο, στη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση που οργάνωσε η κινεζική κυβέρνηση για τα 50 χρόνια από τη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια παρέλαση - επίδειξη πυγμής στον διεθνή ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό, με «διαφήμιση» υπερσύγχρονων κινεζικών οπλικών συστημάτων και παρουσία ηγετών πολλών κρατών, μεταξύ των οποίων ήταν μάλιστα και ο Ρ. Φίτσο, πρωθυπουργός της Σλοβακίας, η οποία είναι μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Η γεμάτη συμβολισμούς κοινή εμφάνιση την ηγετών της Κίνας, της Ρωσίας και της Ινδίας αποτέλεσε το πιο χαρακτηριστικό «στιγμιότυπο» της Συνόδου Κορυφής της SCO (με φόντο μάλιστα τις πιέσεις που εντείνουν οι ΗΠΑ στην Ινδία για τις αυξημένες ενεργειακές και στρατιωτικές μπίζνες της με τη Ρωσία), όπως αντίστοιχα χαρακτηριστική εικόνα ήταν η κεντρική θέση που είχε στην παρέλαση στο Πεκίνο μαζί με τους Σι και Πούτιν ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας, Κιμ Γιονγκ Ουν, στην πρώτη του συμμετοχή σε διεθνή εκδήλωση στο εξωτερικό μετά από χρόνια.

Καθόλου τυχαία, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντ. Τραμπ σχολίασε δύο φορές τις επαφές Σι - Πούτιν - Μόντι με αφορμή τη Σύνοδο του SCO: Ανάρτησε φωτογραφία των τριών ηγετών με το σχόλιο «φαίνεται ότι έχουμε χάσει την Ινδία και τη Ρωσία από την πιο βαθιά, σκοτεινότερη Κίνα. Είθε να έχουν ένα μακρύ και ευημερούν μέλλον μαζί!», ενώ νωρίτερα, σε άλλη ανάρτησή του, είχε αναφέρει ότι οι τρεις ηγέτες «συνωμοτούν εναντίον των ΗΠΑ».

Η δε Κάγια Κάλας, επικεφαλής της ευρωενωσιακής διπλωματίας, σχολιάζοντας τη συνάντηση του Σι στη στρατιωτική παρέλαση με τους ηγέτες της Ρωσίας, της Βόρειας Κορέας και άλλων αντιπάλων της «Δύσης», όπως είναι το Ιράν, μίλησε για «άμεση πρόκληση για τη διεθνή τάξη» και «μια αυταρχική συμμαχία» που «αναζητεί ταχεία διαδικασία προς μια νέα τάξη πραγμάτων».

Επιπλέον η Ιαπωνία πριν μερικές βδομάδες είχε παρέμβει προς μια σειρά χώρες μέσω επιστολών των διπλωματικών αντιπροσωπειών της στο εξωτερικό, ζητώντας «να εξεταστεί προσεκτικά η συμμετοχή» στην παρέλαση στο Πεκίνο, για την οποία ανέφερε ότι έχει έντονο «αντι-ιαπωνικό χρώμα».

Καθώς η Κίνα διεκδικεί ανοιχτά πλέον από τις ΗΠΑ την πρωτοκαθεδρία στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα και μια σειρά μέλη του SCO συντάσσονται πολύπλευρα μαζί της, η Διακήρυξη της Τιαντζίν αποτυπώνει τη φάση καμπής στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων και στον ανταγωνισμό των ιμπεριαλιστών - με τις γνωστές «γαρνιτούρες» περί «δικαιότερης πολυπολικότητας» κ.ο.κ.

«Το παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό σκηνικό, όπως και άλλα πεδία των διεθνών σχέσεων, διέρχεται βαθιές ιστορικές αλλαγές», αναφέρει. «Το διεθνές σύστημα εξελίσσεται προς μια δικαιότερη, πιο ισότιμη και αντιπροσωπευτική πολυπολικότητα, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την ανάπτυξη των ίδιων των χωρών και την αμοιβαία ευεργετική συνεργασία. Την ίδια στιγμή οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις εντείνονται, θέτοντας νέες απειλές και προκλήσεις για την ασφάλεια και τη σταθερότητα του κόσμου και της περιοχής του SCO. Η διεθνής οικονομία, ειδικά το διεθνές εμπόριο και οι χρηματοπιστωτικές αγορές, υποφέρει από σοβαρά σοκ».

Με τα παραπάνω δεδομένα, τα μέλη του SCO χαράσσουν διακριτούς άξονες για την επέκταση της οικονομικής τους συνεργασίας, μέσα από «την πρωτοβουλία για την ανάπτυξη του "Χάρτη Ποικιλίας και Πολυπολικότητας της Ευρασίας του 21ου αιώνα", που σκοπεύει να σταθεροποιήσει την αναπτυξιακή διαδικασία στην Ευρασία», ως «πυξίδα» νέων επενδυτικών σχεδιασμών.

Η Διακήρυξη τονίζει φυσικά ότι «η Κεντρική Ασία αποτελεί κεντρική περιοχή του SCO», ξεχωρίζοντας μια ζώνη του πλανήτη όπου τα τελευταία χρόνια εντοπίζονται μια σειρά νέα σημαντικά αποθέματα υδρογονανθράκων και άλλων κρίσιμων ορυκτών και πρώτων υλών, ενώ τη διασχίζουν αναπτυσσόμενοι ενεργειακοί και εμπορικοί διάδρομοι που ενώνουν Ανατολή και Δύση, αλλά και βόρειο και νότιο ημισφαίριο.

Χαρακτηριστικά του ρόλου που αποκτά η Κεντρική Ασία είναι οι διεργασίες που «τρέχουν» γύρω από την ανασυγκρότηση του Αφγανιστάν (του οποίου η σκοταδιστική ηγεσία των Ταλιμπάν αναγορεύεται πλέον σε εταίρο όλο και περισσότερων δυνάμεων - η Μόσχα τούς έβγαλε από τη λίστα με τις «τρομοκρατικές οργανώσεις» και πλέον φιλοξενεί και κανονική τους πρεσβεία), επιχειρηματικοί «διάδρομοι» όπως ο RCEP, που ως μέρος των κινεζικών «Δρόμων του Μεταξιού» προτάσσει την κατοχύρωση του πακιστανικού λιμανιού Γκουαντάρ στον Ινδικό ως «πύλη» σύνδεσης με τη «Δύση», και από την άλλη πλευρά σχήματα συνεργασίας που οι ΗΠΑ θέλουν να σταθεροποιήσουν, όπως το C5+1 (ΗΠΑ και Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν).

Ενδεικτική είναι και η αναφορά της Διακήρυξης σε «πρωτοβουλία για να καθιερωθεί μια "Μεγαλύτερη Ευρασιατική Εταιρική Σχέση"» με «προώθηση διαλόγου ανάμεσα στον SCO, στην Ευρασιατική Οικονομική Ενωση, στην Ενωση για τη Συνεργασία των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας και σε άλλες σχετικές χώρες και πολυμερείς μηχανισμούς».

Η Σύνοδος υιοθέτησε εξάλλου και «Δήλωση των αρχηγών κρατών - μελών του SCO προς στήριξη του πολυμερούς εμπορικού συστήματος», για την οποία το κινεζικό ΥΠΕΞ σχολίασε ότι «εκδόθηκε την κατάλληλη στιγμή».

Η Δήλωση αναφέρει ότι «τα κράτη - μέλη εναντιώνονται σε μονομερή επιθετικά μέτρα», «φωτογραφίζοντας» τους δασμούς και τις κυρώσεις που επιβάλλουν οι ΗΠΑ, «μεταξύ τους οικονομικά μέτρα που παραβιάζουν τον Χάρτη του ΟΗΕ (...) και τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (...) βλάπτουν διεθνή συμφέροντα στην ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένων της διατροφικής ασφάλειας και της ενεργειακής ασφάλειας (...) υπονομεύουν τον δίκαιο ανταγωνισμό».

Η Διακήρυξη ξεχώρισε επίσης «την πρωτοβουλία να αναπτυχθεί συμφωνία για τη διευκόλυνση του εμπορίου εντός του πλαισίου του SCO» (περιγράφοντας, θα συμπέραινε κανείς, παζάρια για την προώθηση ενιαίων τελωνειακών και φορολογικών μέτρων).

Οι ηγέτες συμφώνησαν εξάλλου ότι «είναι σημαντική η περαιτέρω συνεργασία εντός του πλαισίου της "Συμμαχίας Επενδυτών του SCO"», που τον Μάρτη πραγματοποίησε την πρώτη της συνάντηση στην Αστάνα, και μεταξύ άλλων ιεραρχεί «τη συνεχή επέκταση της βάσης δεδομένων με τις οικονομικές προτιμησιακές πολιτικές των κρατών - μελών του SCO και την εμβάθυνση της επενδυτικής και οικονομικής συνεργασίας».

Ενώ προηγούμενες Σύνοδοι δεν επεξεργάζονταν τόσο την οικονομική διάσταση των σχέσεων των μελών του SCO, στην Τιαντζίν εγκρίθηκε και «Αναπτυξιακή Στρατηγική για την επόμενη δεκαετία (2026 - 2035)». Επίσης ξεχωριστή Δήλωση για την «περαιτέρω εμβάθυνση της διεθνούς συνεργασίας στο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης» και άλλη για την «Επιστημονική - Τεχνική Συνεργασία και τη συνεργασία στην Καινοτομία», συνολικά 20 διακριτά ντοκουμέντα.

Στα «deals» που σίγουρα ξεχώρισαν (παρότι δεν περιλαμβάνεται στις συμφωνίες του SCO, αλλά στις συνεργασίες που «έκλεισαν» Ρωσία - Κίνα σε διμερές επίπεδο) είναι αυτό για την κατασκευή του νέου αγωγού «Power of Siberia 2», για τη μεταφορά ρωσικού αερίου στην Κίνα μέσω Μογγολίας.

Αν και είναι πολλές οι «λεπτομέρειες» που μένει να διασαφηνιστούν - όπως η τελική τιμή πώλησης - η απόφαση των δύο πλευρών να ολοκληρώσουν στην παρούσα φάση πολύχρονες διαπραγματεύσεις που «κόλλαγαν» είναι ενδεικτική.

Οταν ολοκληρωθεί ο «Power of Siberia 2», εκτιμάται ότι θα αυξήσει κατά 50 δισ. κυβικά μέτρα το ρωσικό αέριο από το πεδίο «Γιαμάλ» στην Αρκτική που μέσω Μογγολίας θα φτάνει στην Κίνα, «παρέχοντας στον μεγαλύτερο καταναλωτή Ενέργειας περισσότερες επιλογές για να αντισταθμίσει τη μελλοντική εξάρτηση από το υγροποιημένο φυσικό αέριο των ΗΠΑ», όπως υποστήριξε το «Reuters» λίγο μετά την υπογραφή της συμφωνίας...

Ο δε Αλ. Λίκατσεφ, επικεφαλής του ρωσικού κολοσσού «Rosatom», δήλωσε ότι η Μόσχα θα βοηθήσει την Κίνα στα «φιλόδοξα σχέδια για την ανάπτυξη της ατομικής ενέργειας», επισημαίνοντας ότι από το Πεκίνο «έχει τεθεί στόχος να προλάβει και να ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε εγκατεστημένη ισχύ, που σημαίνει να φτάσει σε ισχύ πάνω από 100 GW».