Με αφορμή την επέτειο της συμπλήρωσης 50 χρόνων από τον θάνατο του σπουδαίου Σοβιετικού συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς, η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης (ΚΟΘ) παρουσιάζει 2 έργα του συνθέτη, το «Κοντσέρτο για βιολί αρ.1 σε λα ελάσσονα, έργο 77» και τη σουίτα από την όπερα «Η Λαίδη Μάκβεθ της επαρχίας Μτσενσκ», τα οποία, όπως μας πληροφορεί το ενημερωτικό σημείωμά της, «αποτελούν παράλληλα μνημεία αντίστασης κατά του φορμαλισμού του Σταλινικού καθεστώτος».

Το Τμήμα Πολιτισμού της ΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ χαρακτηρίζει επιεικώς απαράδεκτο και ανεπίτρεπτο ένας κρατικός οργανισμός να αναμασά τα ανιστόρητα μυθεύματα περί αντιπαράθεσης του Σοστακόβιτς με τη σοβιετική εξουσία την περίοδο που Γραμματέας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ενωσης ήταν ο Στάλιν. Οπως σημειώνει:

Δεν χρειάζονται πολλά λόγια για να αποκαλυφθούν τα ξεδιάντροπα ψεύδη που μετέρχεται η αντισοβιετική - αντικομμουνιστική προπαγάνδα της κυβέρνησης, όπως και προηγούμενων κυβερνήσεων, μέσω κρατικών οργανισμών όπως η ΚΟΘ, το Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ κ.α. Αρκούν τα στοιχεία και ειδικά η σωρεία των κρατικών διακρίσεων και αξιωμάτων που έλαβε ο μεγάλος συνθέτης εκείνα τα χρόνια. Πιο συγκεκριμένα: Το 1940 του απονεμήθηκε το παράσημο της Κόκκινης Σημαίας εργασίας, το 1946 τιμήθηκε με βραβείο Στάλιν και στη συνέχεια βραβείο Λένιν από το Ωδείο της Μόσχας με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από την ίδρυσή του, το 1948 του απονεμήθηκε ο τίτλος του καλλιτέχνη του λαού της Ρωσικής Ομοσπονδίας και το 1952 κατέκτησε το κρατικό βραβείο. Παράλληλα, την ίδια περίοδο αποτελούσε μέλος ανώτατου οργάνου της σοβιετικής εξουσίας, του Ανώτατου Σοβιέτ της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ως αντιπρόσωπος του Λένινγκραντ το 1947 και στη συνέχεια το 1951, ενώ πολύ νωρίτερα, το 1933 είχε εκλεγεί στο Σοβιέτ της περιοχής του Λένινγκραντ. Ακόμη ο Σοστακόβιτς αποτελούσε εκείνα τα χρόνια ένα από τα πιο ενεργά μέλη του παγκόσμιου κινήματος Ειρήνης. Ενδειξη της εμπιστοσύνης του σοβιετικού κράτους στο πρόσωπό του ήταν η αποστολή του το 1949 ως μέλους της Σοβιετικής αντιπροσωπείας στις ΗΠΑ, όπου παραβρέθηκε στην αμερικανική Συνδιάσκεψη Επιστημόνων και Διανοουμένων για την παγκόσμια ειρήνη, που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη. Επίσης ο Σοστακόβιτς από το 1947 υπήρξε πρόεδρος του συνδικάτου συνθετών του Λένινγκραντ.

Ο ίδιος τόνιζε πως το έργο του και τα γραπτά του είναι η απόδειξη για τη βαθιά αφοσίωσή του στα σοσιαλιστικά ιδανικά. Η πιο χαρακτηριστική - και επίκαιρη ενόψει του γιορτασμού των 80 χρόνων από την Αντιφασιστική Νίκη - έκφραση αυτής του της στάσης είναι η γεμάτη πάθος και μεγαλείο 7η Συμφωνία για την πολιορκία του Λένινγκραντ από τις ναζιστικές ορδές, που όταν παρουσιάστηκε στην ασφυκτικά περικυκλωμένη πόλη έκανε τους Γερμανούς, που την άκουγαν από τα στραμμένα πάνω τους μεγάφωνα, να αισθανθούν πως αυτόν τον πόλεμο τον έχουν χαμένο.

«Η λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ» - που αναφέρεται από τη διεύθυνση της ΚΟΘ ως παράδειγμα αμφισβήτησης της σοβιετικής εξουσίας από την πλευρά του Σοστακόβιτς - σημειώνουμε ότι παιζόταν επί δύο χρόνια στο Λένινγκραντ, συμπληρώνοντας τον χωρίς προηγούμενο αριθμό των 83 παραστάσεων. Οι μεγάλες αντιδράσεις στο έργο προβλήθηκαν κύρια από τον ξένο Τύπο και δη τον αμερικανικό, εξαιτίας του σοσιαλιστικού περιεχομένου της, με το οποίο στηλιτεύεται η σκληρή καταπίεση και βαθιά απαξίωση της γυναίκας στη Ρωσία των προεπαναστατικών χρόνων, ως συμβολή στην πάλη για τη γυναικεία χειραφέτηση από τη νέα εργατική εξουσία. Δεδομένου μάλιστα ότι την περίοδο εκείνη προχωρούσε η κολεκτιβοποίηση της γης, που ήταν ιδιοκτησία των καπιταλιστών κουλάκων, οι οποίοι με δολιοφθορές, αρνήσεις συγκομιδής, δολοφονίες και ένοπλες επιθέσεις επιδίωκαν να συνεχίσουν να εκμεταλλεύονται τους φτωχούς αγρότες, ο Σοστακόβιτς έρχεται στα πρόσωπα του πεθερού και της συζύγου της Κατερίνα Ισμαΐλοβα (Λαίδης Μάκβεθ) να καταδικάσει τους κουλάκους συνδράμοντας την πάλη της εργατικής εξουσίας ενάντιά τους.

Ευτυχώς για το κοντσέρτο για βιολί αρ.1, που η διοίκηση της ΚΟΘ συγκαταλέγει στα «αντιστασιακά» έργα του Σοστακόβιτς, υπάρχει τοποθέτηση του ίδιου του συνθέτη, ως απάντηση σε δημοσίευμα των «Νιου Γιορκ Τάιμς» στις 9 Γενάρη του 1956, όπου ο αρθρογράφος του μουσικοκριτικός Χάουρντ Τάουμπμαν ισχυρίζεται ότι «ο Σοστακόβιτς απόκτησε το δικαίωμα να είναι λιγάκι ελεύθερος», εννοώντας φυσικά την αντικατάσταση της ηγεσίας του Στάλιν από εκείνη του Χρουστσόφ που συνοδεύτηκε έναν μήνα μετά από τις αποφάσεις του 20ού Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ενωσης. Ενα συνέδριο που σημάδεψε και την εισαγωγή στοιχείων της καπιταλιστικής αγοράς στην οικονομία της ΕΣΣΔ. Αυτά τα πανάρχαια και σκουριασμένα αφηγήματα φαίνεται πως επιστρατεύει και πάλι η διοίκηση της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης στο περίγραμμα μιας συντονισμένης προσπάθειας με αφορμή τα 50 χρόνια από τον θάνατο του Σοστακόβιτς να συκοφαντηθεί η σοσιαλιστική κοινωνία και η απελευθερωτική της δύναμη στην ανάπτυξη της τέχνης, όπως και όλων των τομέων της κοινωνικής ζωής.

Γράφει ο Σοστακόβιτς: «Εμείς στη Σοβιετική Ενωση είμαστε μαθημένοι στην πλήρη ελευθερία, είμαστε ελεύθεροι από την υποταγή στους εκατομμυριούχους, ελεύθεροι από δωροδοκίες, ελεύθεροι από αστούς εκδότες. (...) Στον κ. Τάουμπμαν δεν αρέσουν οι συμβουλές που σε όλη τη διάρκεια της δημιουργικής μου καριέρας μου δίνουν το κόμμα και η κοινότητα των μουσικών. Προσπαθεί να αποδείξει ότι αυτές οι συμβουλές στάθηκαν εμπόδιο στο έργο μου. Αυτό δεν είναι παρά μια "εικασία". Στην πραγματικότητα, πάντα άκουγα με προσοχή τις συμβουλές που μου έδιναν οι εκπρόσωποι της κοινής γνώμης και αυτό με βοήθησε στο έργο μου».

Με άλλα λόγια, ο Σοστακόβιτς, παρά τις άδικες κρίσεις που διατυπώθηκαν δύο φορές για κάποια έργα του, επιδίωκε πάντα την κριτική, επιλέγοντας όσα στοιχεία της θεωρούσε κρίσιμα για την εξέλιξη της τέχνης του, προπαντός εκείνα που την έκαναν πιο διεισδυτική σε πλατύ κοινό, χωρίς ποτέ να υποχρεωθεί σε εκπτώσεις. Αλλωστε αρκετές φορές διατύπωσε ανοιχτά μα πάντα προσεκτικά - για να μην παρερμηνευτεί από τους εντός και εκτός αντιπάλους της σοβιετικής εξουσίας - τις απόψεις του για το αληθινό περιεχόμενο που έχει η έννοια της σοσιαλιστικής ρεαλιστικής τέχνης, στο πλαίσιο του διαλόγου και της διαπάλης που αναπτυσσόταν στη Σοβιετική Ενωση σε θέματα μαρξιστικής αισθητικής.

Και καταλήγει ο Σοστακόβιτς: «Ναι είναι πια καιρός να δεχτεί η Δύση τα έργα των Σοβιετικών συνθετών χωρίς πολιτικές προκαταλήψεις, χωρίς να τα ζυγίζει με το ζύγι του αντισοβιετισμού. Είναι πια καιρός να σταματήσει η κριτική της μουσικής να γίνεται με χρησιμοποίηση αμφίβολων πολιτικών αντιλήψεων και "εικασιών"».

Με τα λόγια του Σοστακόβιτς καλούμε τη διοίκηση της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης να σεβαστεί την προσωπικότητα και το έργο του, αλλά και το πολυπληθέστατο σε παγκόσμια κλίμακα κοινό του, αποσύροντας άμεσα από τη διαφημιστική της καμπάνια τις αυθαίρετες κρίσεις της ότι ο συνθέτης υπήρξε θύμα του «ολοκληρωτισμού» της Σοβιετικής Ενωσης, που μόνο ως συνειδητή προσπάθεια να αμαυρωθεί στη συνείδηση των εργαζομένων η μόνη ελπιδοφόρα σοσιαλιστική διέξοδος μπορεί να εκληφθεί. Ειδικά στη σημερινή συγκυρία, που η νέα καπιταλιστική κρίση ελλοχεύει και ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος σοβεί.

Η σύγχρονη όπερα «The Fall of the House of Commons» ανεβαίνει στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο ΚΠΙΣΝ.

Το έργο, σε μουσική Ορέστη Παπαϊωάννου, σύλληψη - δραματουργία Αλέκου Λούντζη και λιμπρέτο Αλ. Λούντζη και Ορφέα Απέργη, ζωντανεύει μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Αλέξανδρου Ευκλείδη έναν κόσμο φαντασίας, μια πραγματικότητα όχι μακρινή από τη δική μας, συνομιλώντας με το αρχετυπικό διήγημα του Εντγκαρ Αλαν Πόε «Η Πτώση του Οίκου των Ασερ». Το εξαμελές μουσικό σύνολο διευθύνει ο Μιχάλης Παπαπέτρου.

Την παράσταση του Σαββάτου παρακολούθησε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας, ο οποίος συνεχάρη θερμά τους συντελεστές. Μαζί του ήταν η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ, και ο Κώστας Γουλιάμος, τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών και πρώην πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.

Η μουσική σύνθεση του Ορ. Παπαϊωάννου αντλεί από ευρεία γκάμα ειδών, εστιάζοντας στις νέες υβριδικές κατευθύνσεις της φωνητικής μουσικής στον 21ο αιώνα, ενώ η ενορχήστρωση έχει σχεδιαστεί για μικρό σύνολο, που θυμίζει τζαζ μπάντα (τρομπέτα, σαξόφωνο, κλαρινέτο, τρομπόνι, κρουστά, συνθεσάιζερ, κοντραμπάσο), υπηρετώντας την αστική θεματική του έργου αλλά και τη χρήση τζαζ στοιχείων. Ο Ορ. Παπαϊωάννου επισημαίνει: «Το "The Fall of the House of Commons" υιοθετεί μια πλουραλιστική και εκλεκτική μουσική προσέγγιση, που αντικατοπτρίζει τις θεματικές αντιθέσεις του λιμπρέτου, όπως παρόν - παρελθόν, ανθρώπινο - τεχνητό, σύγχρονο - παραδοσιακό, τάξη - χάος. Μέσω αυτής της λογικής προκύπτουν τόσο διχοτομίες όσο και προσμείξεις φαινομενικά αντιθετικών στοιχείων, όπως για παράδειγμα η τονική και η ατονική γλώσσα, η ομιλία και το τραγούδι, δημιουργώντας μουσικά ή εκφραστικά υβρίδια. Ετσι, το έργο δεν ακολουθεί μία αέναη φόρμα αλλά είναι διαχωρισμένο σε μικρότερα μουσικά επεισόδια - "ταμπλό", που διακόπτουν εσκεμμένα τη ροή του».

Ο σκηνοθέτης, Αλ. Ευκλείδης, σημειώνει ότι «στο έργο μάς απασχολεί η σχέση μας με τη νέα εποχή, η καθημερινότητά μας σε έναν καινούργιο κόσμο, όπου άνθρωποι και μηχανές συμβιώνουν και αλληλεπιδρούν. Ο Οίκος των Ασερ στη δική μας εκδοχή γίνεται το κοινό σπίτι - το σπίτι των κοινών ανθρώπων, που ζουν σε πανομοιότυπα διαμερίσματα μια προδιαγεγραμμένη ζωή, μια ζωή εγκλεισμού και μοναξιάς».

Τους ρόλους ερμηνεύουν οι Χρύσα Μαλιαμάνη, Γεώργιος Ιατρού, Μιράντα Μακρυνιώτη και Αλέξιος Ζερβάνος.

Ο Μιχάλης Παπαπέτρου διευθύνει το εξαμελές μουσικό σύνολο, το οποίο αποτελούν οι: Κώστας Τζέκος (κλαρινέτο, σαξόφωνο), Σπύρος Αρκούδης (τρομπέτα), Γιώργος Κρίμπερης (τρομπόνι), Χάρης Παζαρούλας (κοντραμπάσο), Καζούγιο Τσουνεχίρο (κρουστά) και Φρίξος Μόρτζος (πλήκτρα).

Για τρεις ακόμα παραστάσεις, στις 8, 10 και 11 Μάη.