Αν και η παραγωγή ελληνικών δίσκων «κλασικής» μουσικής ή ελληνικού ενδιαφέροντος, το έτος που φεύγει, το 2023, δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη, εμείς διαλέξαμε να σας παρουσιάσουμε τρεις. Αλλωστε, τα βιβλία και οι δίσκοι αποτελούν πάντοτε τα καλύτερα δώρα για μικρούς και μεγάλους και χαρίζουν έντονη, το δίχως άλλο, ψυχική και πνευματική ανάταση, αποκούμπι στις δυσκολίες της ζωής και βοηθάνε τον νου όχι μόνο να ονειρευτεί, αλλά και να αναλογισθεί και να σχεδιάσει τους μελλοντικούς αγώνες.

Από το εξώφυλλο ακόμη προϊδεάζεσαι για τη γνήσια ελληνικότητα του μοναδικού αυτού εγχειρήματος και την σπουδαιότητά του για την Νεοελληνική Εντεχνη Μουσική. Πρόκειται για τον πασίγνωστο πίνακα της ναΐφ ζωγράφου και πρώην πρωταγωνίστριας της Κρατικής Οπερας της Βιέννης Σοφίας Καλογεροπούλου, με τίτλο «Η Κυρά της Ρω», η οποία δεσπόζει αγέρωχη και λεβέντισσα ανεμίζοντας την ελληνική σημαία. Επάνω στον καμβά αυτόν υπάρχουν όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν μοναδικό το περιεχόμενο, όπως οι δύο ορχήστρες, ξένη και ημεδαπή, Κρατική Φιλαρμονική Ορχήστρα των Ουραλίων και Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, που μας δίνουν ισάξιες διαφορετικές ερμηνείες των «Χορών» με απόσταση 30 ετών και ο μαέστρος τους, ο κατ' εξοχήν στην εποχή μας μελετητής, ταυτόχρονα θεωρητικός και «εν μουσικοίς όπλοις», όπως θα έγραφε και ο συνθέτης - συγγραφέας και μουσικολόγος Τάκης Καλογερόπουλος, Βύρων Φιδετζής. Στο κάτω μέρος σημειώνεται πως πρόκειται για την ιστορική παγκόσμια πρώτη ολοκληρωμένη ηχογράφηση (1990) και την τελευταία «ζωντανή» εκτέλεση από το Ηρώδειο (2021).

Πρόκειται για μια συλλογή τριών CDs, όπου ο ακροατής έχει τη δυνατότητα να ακούσει δίπλα δίπλα και τις δύο εκτελέσεις, συγκρίνοντας εποχές, διαφορετικές ερμηνείες, άλλη αντιμετώπιση του ίδιου μεγαλειώδους έργου από τον ίδιο μαέστρο σε διάστημα 30 χρόνων, παρατηρούμε άλλες συνθετικές γραφές κάποιων ίδιων «Χορών», αλλά και ένα πεντασέλιδο εμπεριστατωμένο κείμενο χωρισμένο σε τέσσερεις διαφορετικές ενότητες του υπογράφοντος το παρόν άρθρο, μαέστρου και ερευνητή. Το ίδιο κείμενο υπάρχει και στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά, η ηχογράφηση βασίζεται σε κριτική έκδοση του Φιδετζή πάνω στα χειρόγραφα του συνθέτη και τη μουσικολογική εργασία του των τελευταίων 50 ετών περίπου, το ένθετο κοσμούν κάποιες ιστορικές πια φωτογραφίες, αλλά και ο «Χορός του Ζαλόγγου» του Σκαλκώτα, επίσης πίνακας της Καλογεροπούλου. Συγκινητική η αφιέρωση του μαέστρου στον πατέρα του, Αθανάσιο Φιδετζή, φλαουτίστα και πρόεδρο του Συλλόγου των Μουσικών της Θεσσαλονίκης επί πολλά έτη.

Πρόκειται για μια πολύ προσεγμένη έκδοση αναφοράς, παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, ενός έργου που κατά τον Φιδετζή δεν υπολείπεται των «Ουγγρικών Χορών» του Μπραμς ή των «Ρουμανικών» του Μπέλα Μπάρτοκ και των «Σλαβικών» του Ντβόρζακ.

Το Galan Trio είναι ένα παραδοσιακό «πιάνο τρίο» μόνον κατά την σύνθεση και όχι κατά το περιεχόμενο. Και εξηγούμαστε: Απαρτίζεται από πιάνο, βιολί και τσέλο, μα αρκετά χρόνια πια, έχει ξεφύγει από τη μανιέρα του κλασικού και ρομαντικού ρεπερτορίου των τριών τελευταίων αιώνων, σε σύμπνοια με τα αντίστοιχα έργα του 20ού και 21ου αι. Το εν λόγω σύνολο εμφανίζεται συνήθως σε μη συνηθισμένες συναυλίες, με έργα που γράφονται γι' αυτό και εγγράφει σε δίσκους ολόκληρη σχεδόν αυτήν τη δημιουργία, μεγαλώνοντας έτσι και το ρεπερτόριο και δίνοντας τη μάχη συνέχεια για προσεγγίσεις αναφοράς. Για τον λόγο αυτόν πιστεύουμε πως και οι «ζωντανές» τους εμφανίσεις, πια, σπανίζουν. Θα θέλαμε να τους συμβουλέψουμε πάντως πως το κοινό διψάει για το ρεπερτόριο των τελευταίων 300 ετών, να το ακούει από μόνιμα σύνολα μουσικής δωματίου, παρόλο που για τους συγκεκριμένους μουσικούς αυτό μπορεί να μην αποτελεί καν πρόκληση. Θα έπρεπε, όμως, μιας που η σταθερή, μεθοδική και δεμένη συνεργασία τους για πάνω από 10 χρόνια, τους επιτρέπει να δίνουν ακόμη και σε χιλιοπαιγμένα έργα πολύ καλές ερμηνείες και που μέσω αυτών των έργων όλα τα σύνολα προοδεύουν. Ας είναι! Το τρίο αποτελούν ο Πέτρος Μπούρας (πιάνο), ο Μπάμπης Καρασαββίδης (βιολί) και η Μαρίνα Κολοβού (τσέλο).

Τα τελευταία χρόνια το Galan Triο «τρέχει» μια πρωτότυπη παραγωγή με συνθέτες - καθηγητές πανεπιστημίων των ΗΠΑ, τους οποίους διαλέγουν ανάμεσα σε εκατοντάδες κάθε φορά, όπου μετά από εξονυχιστική έρευνα έρχονται σε επαφή μαζί τους και τους παραγγέλνουν νέα έργα με σκοπό να τα εμφανίσουν σε πρώτη εκτέλεση στα πανεπιστήμιά τους και κατόπιν να τα ηχογραφήσουν και να κυκλοφορήσουν σε CD.

Ενας διπλός τέτοιος δίσκος κυκλοφόρησε με τίτλο «Kinesis», όπου υποδηλώνει την κίνηση αυτή, το ρεύμα αυτό ή τη διακίνηση των μουσικών ιδεών, ερμηνειών και μουσικών. Το «Galan Trio» γνωρίζει επιτυχία στην Αμερική, έχοντας επισκεφθεί 20 περίπου πανεπιστήμια σε πάνω από 10 πολιτείες, δίνοντας δεκάδες συναυλίες και σεμινάρια, αλλά και τη δυνατότητα να ετοιμαστούν οι νέες περιοδείες του 2024 με περισσότερα καινούρια έργα προς εξερεύνηση. Ο συγκεκριμένος δίσκος, αρκετά απλός στη δημιουργία του, με σχέδιο εξώφυλλου, εσώφυλλου και οπισθόφυλλου σε στιλ «Fido Dido», με τους τρεις μουσικούς σχεδιασμένους ανάλογα, αρκετά αφηρημένα μα αναγνωρίσιμους από τις φιγούρες τους, να τρέχουν σε τρεις διαφορετικές μεριές και ένα αρκετά φτωχό, τολμώ να πω, 4σέλιδο στα αγγλικά δυστυχώς μόνον, με πάρα πολύ μικρή γραμματοσειρά και χωρίς ούτε μία φωτογραφία των μουσικών και των ανθολογούμενων μουσικών, περιέχει έργα 10 συνθετών, μεταξύ των οποίων και δύο Ελλήνων, των Νικήτα Δήμου και Γιώργου Βασιλαντωνάκη.

Το «τρίο» έχει εκδώσει κι άλλα CDs στη «Melism Rec.», στην NΑΧΟΣ, στη «Phasma Music» κ.α. Τιμήθηκε με το διπλό χρυσό βραβείο από τα Global Music Awards για το έργο «De Chirico» του Γιώργου Κοντογιώργου και είναι υποψήφιο για το Βραβείο σε Δισκογραφική Εργασία Ελληνικού Ενδιαφέροντος 2022/23 από την Ενωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών (ΕΕΘΜΚ). www.galantrio.com& www.facebook.com/galantrio

Ο συνθέτης της όπερας «Σαλαμίνα», δεινός μελετητής της αρχαίας ελληνικής τέχνης και καθηγητής του Ωδείου των Παρισίων (1909 - 1936), υπήρξε μαθητής των Ντελίμπ και Ντιμπουά μεταξύ άλλων. Η πρώτη φορά που έλαβε αναγνώριση ήταν στην υποστήριξη της διδακτορικής του διατριβής στη Σορβόννη (1896) με θέμα «Ο Αρχαίος Ελληνικός Χορός». Στη συνέχεια αναγνωρίστηκε σαφώς από τους κορυφαίους συνθέτες Πολ Ντικά, Φερούτσο Μπουζόνι, Ολιβιέ Μεσιάν και Ανρί Ντιτιγιέ.

Ο «Προμηθεύς Δεσμώτης» είναι μια τρίπρακτη όπερα βασισμένη στην αισχυλική τραγωδία και σε λιμπρέτο μεταφρασμένο από τον συνθέτη, ο οποίος δεν την άκουσε ποτέ ζωντανός. Το CD αυτό μας δίνει σε παγκόσμια πρώτη ηχογράφηση την παρουσίασή της στα 1959 στο Θέατρο των Ηλυσίων Πεδίων με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα και Χορωδία της Γαλλικής Ραδιοφωνίας υπό την μπαγκέτα του Ευγένιου Μπιγκό και με πρώτης γραμμής σολίστες. Στο ένθετο κυριαρχούν το ελληνικό μπλε, ιστορικές φωτογραφίες ακόμη και από τις Δεύτερες Δελφικές Γιορτές του Σικελιανού (1930) με Προμηθέα τον ηθοποιό Γεώργιο Μπούρλο ή την νεαρή τότε μέτζο - σοπράνο Ιρμα Κολάση σε άλλη περίσταση. Η εκπληκτική αυτή ηχογράφηση ανήκε στο Αρχείο της οικογένειας Εμανουέλ, ενώ το κείμενο είναι του Γάλλου μουσικολόγου Κριστόφ Κορμπιέ, το οποίο μεταφράστηκε στην αγγλική και τη γερμανική. Ο δίσκος κυκλοφόρησε χάρη στη βοήθεια «Των Φίλων του Μορίς Εμανουέλ».