«Με το ΚΚΕ για τον σοσιαλισμό, για να "γενούνε τα σκοτάδια λάμψη" (Ν. Χικμέτ)».
Αυτό είναι το σύνθημα του 49ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή», εμπνευσμένο από το ποίημα «Οπως ο Κερέμ» του μεγάλου Τούρκου κομμουνιστή ποιητή Ναζίμ Χικμέτ, που φέτος συμπληρώνονται 60 χρόνια από τον θάνατό του: «Αν δεν καώ εγώ, αν δεν καείς εσύ, αν δεν καούμε εμείς, πώς θα γενούνε τα σκοτάδια λάμψη;».
Με αυτό το σύνθημα, το 49ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» ξεκινάει το ταξίδι του σε όλη τη χώρα για να κορυφωθεί στις 21 - 22 - 23 Σεπτέμβρη στην Αθήνα, στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντ. Τρίτσης», στο Ιλιον.
Το Σάββατο 23 Σεπτέμβρη θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, και θα απευθύνει χαιρετισμό ο Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ, Θοδωρής Κωτσαντής.
Οι κεντρικές εκδηλώσεις του Φεστιβάλ θα απλωθούν και φέτος στο πάρκο «Αντ. Τρίτσης» και θα περιλαμβάνουν ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα συζητήσεων, εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων σε όλους τους χώρους και τα Στέκια, καθώς και πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα και αφιερώματα στις Σκηνές.
Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει να ρίχνει «ματιές» στα αφιερώματα στις Σκηνές των κεντρικών εκδηλώσεων στην Αθήνα, ενώ δημοσιεύουμε σήμερα τις ημερομηνίες των εκδηλώσεων του 49ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» σε μεγάλες πόλεις και νησιά.
Επιδίωξη της ΚΝΕ είναι το 49ο Φεστιβάλ να αποτελέσει κορυφαίο σταθμό σε μια πλατιά, πολύμορφη, πολιτική - πολιτιστική παρέμβαση της ΚΝΕ, που θα σηματοδοτήσει και την έναρξη του εορτασμού των 50 χρόνων του Φεστιβάλ το 2024.
Αφιέρωμα στον Ν. Ξυλούρη το Σάββατο 23 Σεπτέμβρη στη Λαϊκή Σκηνή
Το αφιέρωμα επιμελείται ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης. Τραγουδούν οι Γιώργος Νικηφόρου Ζερβάκης, Βασίλης Λέκκας και Πάνος Μπούσαλης.
Τι κι αν έχουν περάσει, κιόλας, 43 χρόνια από τον πρόωρο χαμό του Νίκου Ξυλούρη; Τα τραγούδια του δεν έχουν πάψει στιγμή να ακούγονται, να περνάνε από γενιά σε γενιά, να μας συντροφεύουν στις αναζητήσεις και τους αγώνες μας... Ο «Αρχάγγελος της Κρήτης» εξακολουθεί να φουντώνει και να θεριεύει στην καρδιά και τη συνείδηση του λαού μας. Με τη βαθιά και απέριττη ερμηνεία του σφράγισε κάποιες από τις πιο δυνατές στιγμές του ελληνικού τραγουδιού. Ευτύχησε να συνεργαστεί με σπουδαίους συνθέτες, όπως τον Γ. Μαρκόπουλο, τον Στ. Ξαρχάκο, τον Χρ. Λεοντή, τον Χρ. Χάλαρη, τον Η. Ανδριόπουλο, τον Λ. Κόκοτο. Ενώ στον ίδιο αναλογεί και ένα μεγάλο μερίδιο της ανάδειξης της κρητικής παραδοσιακής μουσικής.
Γεννήθηκε το 1936, στα Ανώγεια, από οικογένεια με βαθιά μουσική παράδοση και πολλούς λυράρηδες. Ηταν παιδάκι όταν οι Γερμανοί κατακτητές έκαψαν το χωριό και μεταφέρθηκε μαζί με τους υπόλοιπους κατοίκους σε χωριό της επαρχίας Μυλοποτάμου, όπου παρέμειναν μέχρι και την απελευθέρωση της Κρήτης.
Εφηβος ακόμα, έπεισε τον πατέρα του να του αγοράσει την πρώτη του λύρα και γρήγορα άρχισε να παίζει σε γάμους και πανηγύρια. «Ηταν πολύ ωραία εκείνα τα χρόνια. Αισθανόμουν ελεύθερος...», είχε αναφέρει, προσθέτοντας ότι μπορεί να τραγουδούσε και για 10 μερόνυχτα, όσο δηλαδή κρατούσαν οι εορτασμοί ενός γάμου.
Στη συνέχεια, στον δρόμο του συναντά τον Γ. Μαρκόπουλο. Τότε, ο Μαρκόπουλος εργαζόταν πάνω στο «Χρονικό», επιλέγοντας δύο τραγουδιστικούς άξονες που θα συνέθεταν τη δομή του δίσκου. «Ο ένας με τη μορφή της νεο-μπαλάντας που θα αντιπροσώπευε το μουσικό ήθος των μεγαλουπόλεων και θα ερμήνευε η Μαρία Δημητριάδη, και ο άλλος - που αναζητούσε τραγουδιστή - με την πολυμορφία που είχαν τροφοδοτήσει στο μυαλό και στην ψυχή μου τα βιώματα από τον "τρόπο ζωής" της περιφέρειας. Ενορχηστρωτικά, ο συνδυασμός των οργάνων της συμφωνικής ορχήστρας μ' εκείνα της ελληνικής απέδωσε τα ηχοχρώματα που αναζητούσα (...)». Την αντρική φωνή που θα αντιπροσώπευε τη ζωή της περιφέρειας τη βρήκε στον Νίκο Ξυλούρη.
Η συνεργασία τους συνεχίζεται με τα «Ριζίτικα», την «Ιθαγένεια», τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» κ.ά. Καρπός της συνεργασίας τους είναι μερικά μόνο από τα πιο σπουδαία της ελληνικής δισκογραφίας όπως, «1944», «Γεννήθηκα», «Χίλια μύρια κύματα», «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί», «Κόσμε χρυσέ», «Αγρίμια κι αγριμάκια μου» κ.ά.
Η φωνή του Ξυλούρη συνδέθηκε, όσο λίγες, και με την αντίσταση του λαού μας ενάντια στη χούντα.
Το «Μεγάλο μας Τσίρκο» εξελίσσεται σε κορυφαίο καλλιτεχνικό γεγονός αντιδικτατορικής πάλης, ενώ ο Ξυλούρης στις μέρες του Πολυτεχνείου συμπαραστέκεται στους φοιτητές τραγουδώντας και μένοντας κοντά τους. Το «Πότε θα κάνει ξαστεριά» με το εύγλωττο μήνυμά του γίνεται σύνθημα του αγώνα τους. Οι συναυλίες, οι δίσκοι του, οι ραδιοφωνικές και οι τηλεοπτικές εκπομπές του απαγορεύονται...
Και τα επόμενα χρόνια συνεχίζει να δημιουργεί χαρίζοντας τη φωνή του σε σπουδαία τραγούδια. Το 1974 κυκλοφορεί η «Συλλογή», με παλαιότερα και καινούρια τραγούδια του Ξαρχάκου, στον οποίο περιλαμβάνονται «Πώς να σωπάσω», «Αυτόν τον κόσμο τον καλό», «Γεια σου χαρά σου Βενετιά», «Παλικάρι στα Σφακιά», «Ητανε μια φορά» (στίχοι K. Φέρρη).
Το 1975 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Καπνισμένο Τσουκάλι» σε μουσική Χρήστου Λεοντή και ποίηση Γιάννη Ρίτσου. «Αυτά τα κόκκινα σημάδια», «Και να αδερφέ μου», «Τούτες τις μέρες» είναι μερικά μόνο από τα τραγούδια που περιλαμβάνονται στον δίσκο. Χαρακτηριστικά είναι όσα θυμάται και έχει καταγράψει ο Χρ. Λεοντής στο βιβλίο «Νίκος Ξυλούρης, "...τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο"», (εκδ. «Μετρονόμος», 2010). «Παίζαμε μαζί με τον Ξυλούρη στο Σπόρτινγκ και ο κόσμος ήταν πολύς. Οι εκδηλώσεις όταν ακουγόταν το "Καπνισμένο τσουκάλι" απερίγραπτες. Ειδικά όταν ακούστηκαν οι στίχοι από το "Αυτοί που περιμένουν": "Είναι οι φτωχοί, οι δικοί μας δυνατοί / είναι οι ξωμάχοι κι οι προλετάριοι" οι φωνές σκέπασαν τα ηχητικά εφέ. Ο Ξυλούρης στο διάλειμμα ήρθε και με βρήκε και μου είπε: "Μα ήντα θα πει μωρέ «προλετάριοι»;" Εγώ του εξήγησα σύντομα. Και τότε μου απάντησε: "Εδά θα δεις, στο δεύτερο μέρος". Πράγματι βγήκε στον κόσμο και καθώς τραγουδούσε κάποια στιγμή γονάτισε. Φυσικά όλος ο κόσμος ξεσηκώθηκε».
Μετά τον θάνατό του κυκλοφόρησε το «Σάλπισμα» του Λ. Θάνου, όπου ο Ξυλούρης ερμηνεύει Βάρναλη, Καρυωτάκη, κ.ά. Η «Μπαλάντα του κυρ Μέντιου» θα ξεχωρίσει με το δυνατό και προφητικό της μήνυμα.