Εντεκα μήνες μετά την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, οι εντάσεις και τα αλλεπάλληλα «σημεία τριβής» μεταξύ Λονδίνου, Βρυξελλών κ.ά. επιβεβαιώνουν ότι οι συμβιβασμοί που επήλθαν μεταξύ τους με τη συμφωνία για το Brexit είναι προσωρινοί, με την κάθε πλευρά να επιδιώκει να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση της και να διεκδικεί για τα μονοπώλιά της μεγαλύτερο μερίδιο από το ξαναμοίρασμα της «πίτας», στη βάση των νέων δεδομένων που αντικειμενικά έχει προκαλέσει στην πράξη η βρετανική αποχώρηση.

Στο επίκεντρο αυτού του ευρύτερου ανταγωνισμού βρέθηκαν το προηγούμενο διάστημα τα παζάρια και οι διαφωνίες γύρω από το Πρωτόκολλο για τη Βόρεια Ιρλανδία και τη Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας (TCA) - με τις δύο πλευρές να αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο αναστολής τους -, η διαμάχη Βρετανίας - Γαλλίας για τα δικαιώματα αλιείας στα χωρικά τους ύδατα αλλά και η συγκρότηση της AUKUS, της στρατηγικής συμμαχίας ΗΠΑ - Βρετανίας - Αυστραλίας για τον Ινδο-Ειρηνικό, με «αποκλεισμό» της ΕΕ και με παράλληλη ακύρωση ενός μεγάλου συμβολαίου για την αγορά γαλλικών υποβρυχίων από την Αυστραλία.

Η πιο πρόσφατη αντιπαράθεση Βρετανίας - Γαλλίας για την αλιεία είναι ενδεικτική του γενικότερου αναβρασμού που επέτεινε το Brexit.

Αφορμή έδωσε η μείωση από τη Βρετανία των αδειών αλιείας σε γαλλικά μικρά και μεσαία αλιευτικά που ήθελαν να ψαρέψουν στα δικά της χωρικά ύδατα, με την επίκληση ότι δεν μπορούσαν να αποδείξουν με δορυφορικά δεδομένα πως έκαναν το ίδιο πράγμα και πριν από το Brexit.

Η Γαλλία κλιμάκωσε την αντιπαράθεση, με τις αρχές της να προχωρούν σε προσωρινή κατάσχεση βρετανικού αλιευτικού στο λιμάνι της Χάβρης, αλλά και με τον Πρόεδρο, Εμ. Μακρόν, να απειλεί με επιβολή πολύ αυστηρών ελέγχων σε όλα τα εμπορικά πλοία και φορτηγά με εμπορεύματα που έχουν προορισμό τη Βρετανία (σε συνθήκες μάλιστα που η τελευταία αντιμετωπίζει οξυμένα προβλήματα συνολικότερα στην εφοδιαστική αλυσίδα), όπως και με μέτρα που θα οδηγούσαν σε μπλακάουτ τα δύο βρετανικά νησάκια Τζέρσεϊ και Γκέρνσεϊ της Θάλασσας της Μάγχης που βρίσκονται πολύ πιο κοντά στις γαλλικές ακτές.

Ο Μακρόν ανέστειλε την υλοποίηση των απειλών, που είχε αρχικά προσδιορίσει για την πρώτη βδομάδα του Νοέμβρη - χωρίς να τις αποσύρει - λέγοντας ότι δεν θα προχωρήσουν όσο διαρκούν οι νέες διαπραγματεύσεις για «επίλυση» του ζητήματος, ανάμεσα στον Βρετανό υπουργό για το Brexit, Ντ. Φροστ, και τον Γάλλο υφυπουργό Εξωτερικών, αρμόδιο για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, Κλ. Μπον.

Οι πραγματικές αιτίες της έντασης ωστόσο παραμένουν, ενώ ακόμα και αν επιτευχθεί κάποιος προσωρινός συμβιβασμός, ο κίνδυνος μεγαλύτερης όξυνσης εξακολουθεί να είναι παραπάνω από ορατός...

Την ίδια ώρα, χοντραίνει το παζάρι Βρετανίας - ΕΕ και στο «μέτωπο» της Βόρειας Ιρλανδίας, γύρω από τους όρους εφαρμογής του σχετικού Πρωτοκόλλου που ήταν τμήμα του συμβιβασμού για το Brexit και αφορούσε τη ρύθμιση του εμπορίου, των δασμών και άλλων ζητημάτων, μεταξύ της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας (μέλους της ΕΕ) και της Βόρειας Ιρλανδίας (το τμήμα του νησιού που παραμένει στο Ηνωμένο Βασίλειο).

Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπ. Τζόνσον, παζαρεύοντας έναν ευνοϊκότερο συμβιβασμό για τα βρετανικά μονοπώλια, απειλεί να ενεργοποιήσει το άρθρο 16 του Πρωτοκόλλου για τη Βόρεια Ιρλανδία, που δίνει σε κάθε πλευρά το δικαίωμα να αναστείλει μονομερώς ρυθμίσεις του Πρωτοκόλλου εάν επικαλεστεί «έκτακτες καταστάσεις» ή άλλα «σοβαρά προβλήματα» που προκύπτουν από την εφαρμογή του.

Ετσι, η βρετανική κυβέρνηση απειλεί να ενεργοποιήσει το εν λόγω άρθρο, επικαλούμενη πως το Πρωτόκολλο έχει προκαλέσει «σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές ή περιβαλλοντικές» δυσκολίες.

Ο Ντ. Φροστ, για παράδειγμα, έχει πει δεκάδες φορές τους τελευταίους μήνες ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις ενεργοποίησης του άρθρου 16, εξαιτίας μίας γενικότερης «αρρυθμίας» που προκαλεί στην κίνηση εμπορευμάτων και υπηρεσιών μέσα στο ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας. Υπενθυμίζεται ότι για την αποφυγή της επαναφοράς «σκληρών συνόρων» μεταξύ Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και Βόρειας Ιρλανδίας, το Πρωτόκολλο προβλέπει την εισαγωγή μιας σειράς τελωνειακών ελέγχων στην κίνηση εμπορευμάτων μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας.

Στο φόντο των ευρύτερων αναταράξεων στις διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες, οι σημερινές δυσκολίες στις ροές εμπορευμάτων μεταξύ των δύο πλευρών αποδυναμώνουν στην πράξη τη «δέσμευση» του Τζόνσον ότι παρά το Brexit θα διασφαλιζόταν το απρόσκοπτο εμπόριο του βόρειου τμήματος της Ιρλανδίας με τη Βρετανία.

Η ΕΕ, από την πλευρά της, «προσέφερε» στις 13 Οκτώβρη ένα πακέτο «εναλλακτικών» μέτρων - προτάσεων για την επίτευξη συμβιβασμού με το Λονδίνο, τονίζοντας πως είναι πρόθυμη να δείξει «ευέλικτη στάση» προκειμένου να ξεπεραστούν τα προβλήματα, αλλά δεν θα δεχθεί την ακύρωση του Πρωτοκόλλου και την επαναδιαπραγμάτευσή του από την αρχή.

Παρά την «ευελιξία» στα παζάρια, βέβαια, οι αντιθέσεις είναι τέτοιες που η περαιτέρω όξυνση και η υλοποίηση των εκατέρωθεν απειλών και «προειδοποιήσεων» είναι πάντα στο τραπέζι.

Χαρακτηριστικά, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Ιρλανδίας, Λίο Βαράντκαρ, πριν από λίγες μέρες δήλωσε ανοιχτά πως η χώρα του προετοιμάζεται για εναλλακτικά σχέδια μπροστά στο ενδεχόμενο ενός «εμπορικού πολέμου» Βρετανίας - ΕΕ.

Η ΕΕ, με τη σειρά της, σε περίπτωση που οι Βρετανοί ενεργοποιήσουν το άρθρο 16 του Πρωτοκόλλου, απειλεί να κλιμακώσει τα αντίποινα και να προχωρήσει ακόμη και στην αναστολή της Συμφωνίας Εμπορίου και Συνεργασίας ΕΕ - Βρετανίας, παρότι μία τέτοια κίνηση θα έχει συνέπειες και για ευρωενωσιακά μονοπώλια.

Από διάφορα αστικά επιτελεία εξάλλου - ιδιαίτερα από την πλευρά της Γαλλίας - επισημαίνεται ότι η «σκλήρυνση» της στάσης των Βρυξελλών απέναντι στη Βρετανία έχει σημασία και για την αντιμετώπιση άλλων φυγόκεντρων τάσεων στο εσωτερικό της ΕΕ και κρατών - μελών της, στο πλαίσιο των εντεινόμενων διεργασιών για αναδιάταξη συμμαχιών και αξόνων στους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς.

Από την πλευρά των ΗΠΑ, ο Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, συναντώντας στις 10 Νοέμβρη στον Λευκό Οίκο την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τάχθηκε υπέρ της διατήρησης και της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου για τη Βόρεια Ιρλανδία. Επισήμανε ότι σε αντίθετη περίπτωση θα διακυβευτεί και το μέλλον της «ειρηνευτικής συμφωνίας» της Μεγάλης Παρασκευής του 1998 για τη Βόρεια Ιρλανδία. Τέτοια «σημάδια» άλλωστε φαίνονται ξανά στο προσκήνιο, με τις εντεινόμενες αντιδράσεις των φιλοβρετανών Ενωτικών για το Πρωτόκολλο ΕΕ - Βρετανίας, αλλά και με τα δύο αστικά λεωφορεία που κάηκαν στο Μπέλφαστ μέσα σε διάστημα δύο βδομάδων...

Οι ΗΠΑ, που ρίχνουν βάρος στην «αναθέρμανση» της ευρωατλαντικής συμμαχίας προκειμένου να ισχυροποιηθούν στην αντιπαράθεσή τους με την Κίνα, φαίνεται να συνυπολογίζουν τις συνέπειες μιας όξυνσης των αντιθέσεων ΕΕ - Βρετανίας, στο φόντο και των αντιδράσεων που προκάλεσε η συγκρότηση της AUKUS και της «αναστάτωσης» που προκάλεσε ιδιαίτερα στις αμερικανο-γαλλικές σχέσεις.

Σε κάθε περίπτωση, όπως και να εξελιχθούν τα παζάρια μεταξύ ΕΕ και Βρετανίας, ανεξάρτητα από το αν θα επιτευχθούν νέοι προσωρινοί συμβιβασμοί, το βέβαιο είναι ότι οι κίνδυνοι μεγαλύτερης «ανάφλεξης» θα παραμένουν καθώς εντείνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις και ανταγωνισμοί.