ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ

ΑΥΘΟΡΜΗΤΟ - ΣΥΝΕΙΔΗΤΟ

Η σχέση τους στα πλαίσια της ταξικής πάλης

Οι μεγάλες διαστάσεις της οργανωμένης συνδικαλιστικής πάλης της εργατικής τάξης στο μέτωπο της Kοινωνικής Aσφάλισης συγκριτικά με άλλες κινητοποιήσεις που προηγήθηκαν σε άλλα μέτωπα πάλης, έχουν ήδη επιδράσει στις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Η μάχη που δίνει το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα έχει ήδη δημιουργήσει σημαντικές δυσκολίες στην εφαρμογή της πολιτικής της άρχουσας τάξης στο συγκεκριμένο μέτωπο. Το ζήτημα της συνειδητοποίησης αυτής της εξέλιξης γίνεται προσπάθεια, από την αστική προπαγάνδα, να περιοριστεί σε πλαίσια που δε θα υπερβαίνουν τα όρια της γενικευμένης αμφισβήτησης της πολιτικής του κεφαλαίου.

Να μη συνειδητοποιείται, λοιπόν, η δύναμη της ταξικής πάλης, από ευρύτερα τμήματα της εργατικής τάξης, να μη διευρύνονται οι εργατικές μάζες που παίρνουν μέρος στον οργανωμένο αγώνα, ακόμη και αν αυτός είναι συνδικαλιστικός, να μην ανοίγεται η προοπτική της κοινής δράσης της εργατικής τάξης με τ' άλλα μικροαστικά στρώματα της πόλης και του χωριού. Να παρεμποδιστεί η ανάπτυξη της πολιτικής συνείδησης των εργατών, στη βάση των πραγματικών ταξικών τους συμφερόντων, γι' αυτό χαρακτηρίστηκε από μερίδα αναλυτών, δημοσιογράφων και άλλων, ως «αυθόρμητη» κάθοδος στις κινητοποιήσεις. Και αυτό το ζήτημα του «αυθόρμητου», σε αντιπαράθεση με το «συνειδητό», επιδιώκει να συσκοτίσει τόσο τα πραγματικά ταξικά συμφέροντα της εργατικής τάξης, όσο και τη σχέση της συνδικαλιστικής πάλης με την ολοκληρωμένη ταξική πάλη, την πολιτική πάλη, που στο επίκεντρό της έχει την ανατροπή της πολιτικής και της εξουσίας της άρχουσας τάξης, προκειμένου να εγκαθιδρυθεί η λαϊκή εξουσία, ο σοσιαλισμός.

Τι είναι, όμως, τα ταξικά συμφέροντα και από τι καθορίζονται; Οι θεωρητικοί του καπιταλισμού υποστηρίζουν ότι τα ταξικά συμφέροντα καθορίζονται από το επίπεδο της συνείδησης της δοσμένης τάξης. Αυτή η άποψη είναι πέρα για πέρα λαθεμένη. Αλλο ζήτημα είναι τα ταξικά συμφέροντα, και διαφορετικό ζήτημα το επίπεδο συνειδητοποίησής τους. Για παράδειγμα, η εργατική τάξη μιας καπιταλιστικής χώρας μπορεί να μην έχει συνειδητοποιήσει τα γενικά, τα θεμελιακά της συμφέροντα, που συνίστανται, σε τελευταία ανάλυση, στην κατάργηση της αιτίας της εκμετάλλευσης, η οποία βρίσκεται στην ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής από τους καπιταλιστές. Ετσι, για μια περίοδο η πάλη της μπορεί να περιορίζεται σε ορισμένα άμεσα επιμέρους ζητήματα, όπως η βελτίωση των όρων πώλησης της εργατικής της δύναμης, η βελτίωση των όρων ζωής της, του βιοτικού επιπέδου. Αυτό δε σημαίνει ότι μόνον αυτά είναι τα ταξικά της συμφέροντα, επειδή μόνον αυτά συνειδητοποιούνται και διεκδικούνται αγωνιστικά. Τα θεμελιακά συμφέροντα της εργατικής τάξης υπάρχουν αντικειμενικά και οφείλονται στη θέση της στο δοσμένο ιστορικά σύστημα παραγωγής, ως τάξης που την εκμεταλλεύονται, γιατί στερείται ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Αντικειμενικά, λοιπόν, τα ταξικά της συμφέροντα συνίστανται στην κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και την εγκαθίδρυση κοινωνικής ιδιοκτησίας σ' αυτά, δηλαδή ιδιοκτησία ολόκληρης της κοινωνίας, αλλά οι καπιταλιστές ενδιαφέρονται για τη διαιώνισή της ιδιοκτησίας τους.

Στη βάση αυτής της αντίθεσης εκδηλώνονται και οι αντιθέσεις στα διάφορα μέτωπα πάλης, ανάμεσα στην αστική τάξη από τη μια μεριά και στην εργατική τάξη και τους συμμάχους της από την άλλη. Επομένως, η προβολή του «αυθόρμητου» ως εκτίμηση για την οργανωμένη συνδικαλιστική πάλη, γίνεται προκειμένου να στηριχτεί η άποψη ότι αυτή η πάλη πρέπει να παραμένει ως το σημείο της προβολής των διεκδικήσεών τους, αφού η κατάχτησή τους είναι υπόθεση της πολιτικής που την ασκεί η κυβέρνηση. Και έτσι να εμποδίζεται η προοπτική της συνειδητοποίησης των εργατών, μέσα από την οργανωμένη πάλη, της ανάγκης ανατροπής της συγκεκριμένης πολιτικής, της συμμετοχής της ίδιας της εργατικής τάξης στην πολιτική, της συνειδητοποίησης της ρίζας των προβλημάτων που είναι οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, αλλά και η πάλη για την ανατροπή τους. Να μη συνειδητοποιείται επίσης ότι και ο συνδικαλιστικός αγώνας έχει σχέση με την πολιτική και μάλιστα πολύπλευρα. Αφ' ενός γιατί με την πολιτική συντελείται η διαχείριση των υποθέσεων της κοινωνίας, (στην κυβερνητική πολιτική για την Κοινωνική Ασφάλιση εναντιώνεται τώρα το κίνημα), αλλά συμβάλλει και στη συνειδητοποίηση των πραγματικών διαχωριστικών πολιτικών γραμμών, στη βάση των υπαρκτών ταξικών διαχωριστικών γραμμών στην καπιταλιστική κοινωνία. Αυτό πρέπει να παρεμποδιστεί, γι' αυτό και προβάλλεται η εκτίμηση περί «αυθόρμητου», και όχι γιατί αυτοί που το προπαγανδίζουν ενδιαφέρονται για το «συνειδητό», με την έννοια της ολοκληρωμένης ταξικής πάλης, της πολιτικής πάλης με επίκεντρο την εξουσία.

Βεβαίως, η σχέση «αυθόρμητου - συνειδητού» συνυπάρχει σε κάθε φάση ανάπτυξης του εργατικού κινήματος, της πάλης του και των μορφών της, με την έννοια ότι η ταξική συνείδηση δεν είναι ενιαία. Για παράδειγμα, στο συνδικαλιστικό κίνημα συμμετέχουν εργάτες που δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι για την οριστική λύση π.χ. του προβλήματος της Κοινωνικής Ασφάλισης και συνολικά των προβλημάτων της εργατικής τάξης στη βάση των δικών τους ταξικών συμφερόντων, απαιτείται η ανατροπή του συστήματος. Υπάρχουν επίσης εργάτες που καταλαβαίνουν την αγωνιστική δράση μόνο ως μέσο πίεσης. Δρα όμως και η συνειδητή οργανωμένη πρωτοπορία της εργατικής τάξης, το Κόμμα της, που ταυτόχρονα με τη συνδικαλιστική πάλη, προβάλλει και την προοπτική οριστικής λύσης των προβλημάτων και το δρόμο αυτής της λύσης, (κοινωνικοπολιτικό μέτωπο πάλης για τη λαϊκή εξουσία), επιδιώκοντας τη συνειδητοποίησή τους από την εργατική τάξη. Ταυτόχρονα, στο κίνημα δρουν και διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις, που βεβαίως δεν εκφράζουν τα πραγματικά ταξικά συμφέροντα της εργατικής τάξης, επιδρούν όμως στη συνείδησή της. Επομένως, έχουν επίδραση και στη σχέση «αυθόρμητου - συνειδητού» και στην έκφρασή της, περιορίζοντας το «συνειδητό» στα όρια του «αυθόρμητου». Γιατί η συμμετοχή τμημάτων της εργατικής τάξης στον οργανωμένο συνδικαλιστικό αγώνα για την υπεράσπιση των συμφερόντων της τη διεύρυνση των δικαιωμάτων της είναι συνειδητή επιλογή και η συνδικαλιστική πάλη έτσι, συνειδητή πάλη, μπορεί δε να συμβάλει και στην άνοδο της πολιτικής συνείδησης.

Ο Λένιν στο άρθρο του «Για τις απεργίες» (Απαντα τ. 4), λέει: «Ετσι, λοιπόν, οι απεργίες μαθαίνουν τους εργάτες να συνενώνονται, οι απεργίες τούς δείχνουν ότι μόνο από κοινού μπορούν να παλεύουν ενάντια στους κεφαλαιοκράτες, οι απεργίες μαθαίνουν τους εργάτες να σκέφτονται για την πάλη όλης της εργατικής τάξης ενάντια σ' όλη την αστική τάξη των εργοστασιαρχών και ενάντια στην απολυταρχική, αστυνομική κυβέρνηση.

Γι' αυτό ακριβώς, οι σοσιαλιστές ονομάζουν τις απεργίες "σχολειό πολέμου", σχολειό, όπου οι εργάτες μαθαίνουν να πολεμούν ενάντια στους εχθρούς τους, για την απελευθέρωση όλου του λαού και όλων των εργαζομένων από το ζυγό των κρατικών λειτουργών και από το ζυγό του κεφαλαίου. Ομως το "σχολειό πολέμου" δεν είναι ο ίδιος ο πόλεμος».

Η συνδικαλιστική πάλη λοιπόν είναι συνειδητή. Αφ' ενός από τη σκοπιά της έκφρασης της αντιπαράθεσης με την αστική τάξη και την κυβέρνησή της, προκειμένου να διεκδικηθούν δικαιώματα. Για παράδειγμα, το μέτωπο της Κοινωνικής Ασφάλισης προκάλεσε τη μεγαλύτερη συσπείρωση στις κινητοποιήσεις, γιατί μεγάλα τμήματα της εργατικής τάξης συνειδητοποίησαν και από την ίδια τους την πείρα ότι δεν μπορούν άλλο να υποκλίνονται σ' αυτή την πολιτική που ανέτρεψε τις εργασιακές σχέσεις, ιδιωτικοποιεί την Υγεία, την Εκπαίδευση, την Πρόνοια. Εδρασε λοιπόν σαν καταλύτης το μέτωπο της Ασφάλισης στο να μετατραπεί συσσωρευμένη δυσαρέσκεια σε συνειδητή αντίσταση, με πολύ μεγαλύτερες απ' ό,τι πιο πριν διαστάσεις. Αφ' ετέρου γιατί βοηθά στη συνειδητοποίηση της ανάγκης ριζικών πολιτικών αλλαγών στην οικονομική και κοινωνική ζωή προς όφελος της εργατικής τάξης, με δεδομένη τη δράση του ΚΚΕ.

Σ.