Στην έναρξη του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ

Ο άνθρωπος που «χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία», με τη ζωή και το έργο του, την παλικαρίσια στάση του απέναντι στην ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε τα τελευταία χρόνια, μας έμαθε πολλά... Με κυριότερο: «Μη σταματήσεις να ονειρεύεσαι, να σπρώχνεις τα όριά σου, να κατακτήσεις το αδύνατο».

«Ποιος άγνωστος με πίστεψε πως θα 'ναι επιτυχία / χωρίς εμένα αν παιχτεί το έργο στη σκηνή»... Με αυτό το τραγούδι, τον «Αμλετ της Βροχής», μας είχε υποδεχτεί στην τελευταία συναυλία του στο Ηρώδειο το περασμένο καλοκαίρι. Ολοι γνωρίζαμε το σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε, δεν το έκρυψε ποτέ άλλωστε... Και το χειροκρότημα τότε ήταν τόσο θερμό, για να του στείλει δύναμη.

Η αγάπη του κόσμου ήταν αυτή που του έδινε τόση δύναμη αυτά τα δύσκολα χρόνια, με την περιπέτεια της υγείας του. Η αγάπη του κόσμου και η αγάπη των πέντε δικών του ανθρώπων, της αγαπημένης του Μαρίας και των τεσσάρων παιδιών του.

Στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ, το Σεπτέμβρη του 2019, πραγματοποίησε την τελευταία του συναυλία. Μπορεί να μην είχε πια τις αντοχές να παίζει συνέχεια στο πιάνο, αλλά για σχεδόν δύο ώρες μας έκανε την τιμή και με τον δικό του, μοναδικό τρόπο, την απίστευτη θεατρικότητα και ζωντάνια του διηύθυνε, συμμετείχε στη συναυλία.

«Τα πράγματα, είναι νόμος, αλλάζουν. Το θέμα είναι να τα αλλάξουμε στη σωστή κατεύθυνση, όχι στο χάος. Εγώ το μόνο, το λίγο που μπορώ να σας υποσχεθώ, είναι: Μέχρι τέλους θα είμαι εδώ»!

Στη συναυλία στο πλαίσιο του Επιστημονικού Συνεδρίου της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Χικμέτ

«Πολιτικά Τραγούδια», «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη», «Τροπάρια για φονιάδες», «Τα τραγούδια της λευτεριάς», «O Σταυρός του Νότου», «Εμπάργκο», «Ο γέρος της Αλεξάνδρειας», «Η αγάπη είναι ζάλη», «Ολα από χέρι καμένα», «Γραμμές των οριζόντων», «Στου αιώνα την παράγκα», «Ποίηση με μουσική», «Θάλασσα στη σκάλα», «Ο Αμλετ της Σελήνης», «Ο Σχοινοβάτης» και πολλοί ακόμα, είναι δίσκοι που περιλαμβάνουν κομμάτια μελοποιημένης ποίησης.

Μέσα από τα τραγούδια του κατάφερε και έβαλε στο στόμα των ανθρώπων λόγια των Ναζίμ Χικμέτ, Γιάννη Ρίτσου, Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι, Μάνου Ελευθερίου, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Αλκη Αλκαίου, Μανόλη Αναγνωστάκη, Φώντα Λάδη, Νίκου Καββαδία, Μιχάλη Γκανά, Κώστα Παπαγεωργίου, Κώστα Τριπολίτη, Λίνας Νικολακοπούλου, Κώστα Λαχά, Γιώργου Κακουλίδη, Χριστόφορου Λιοντάκη, Οδυσσέα Ιωάννου και πολλών ακόμα. Πολλοί είναι και οι ξένοι ποιητές που είχε μελοποιήσει. Αλλωστε, η μελοποίηση του Θ. Μικρούτσικου είναι αυτή που επέτρεψε να κατανοηθούν τα «κρυμμένα» της ποίησης του Καββαδία, που μέχρι τότε θεωρούνταν «ελάσσων» ποιητής.

Απογείωσε την πολιτικοποιημένη τέχνη, την εκτόξευσε σε πλατιούς ορίζοντες από απέραντη αγάπη στον αλύγιστο άνθρωπο που παλεύει για την κοινωνική πρόοδο και την απελευθέρωση της κοινωνίας από τα δεσμά της μισθωτής σκλαβιάς. Ολο το έργο του διαπνέεται από το πάθος για την αλήθεια και για το ωραίο μέσα στην τέχνη και τη ζωή.

Στο πλαίσιο του 43ου Φεστιβάλ, συναυλία στον Πειραιά

Ο Θάνος Μικρούτσικος έχει συνεργαστεί με όλους σχεδόν τους σημαντικούς Ελληνες ερμηνευτές και μουσικούς και με πολλούς διεθνείς καλλιτέχνες. Το ταλέντο του, η σκληρή και συνεχής δουλειά, η συνεχής διεύρυνση των γνώσεών του τον κατέστησαν και τον καθιστούν έναν από τους μεγαλύτερους συνθέτες που πέρασαν από τον τόπο μας.

Η αναγνώριση και η αγάπη από τέσσερις κοντά γενιές θα κρατούν το έργο του ζωντανό.

Η σχέση του Θ. Μικρούτσικου με το ΚΚΕ κρατά από τα νεανικά του χρόνια, όταν έγινε μέλος του. Στην πορεία οι δρόμοι τους μπορεί να χώρισαν, αλλά δεν έπαψαν να υπάρχουν περίοδοι που ο Θ. Μικρούτσικος συνέβαλλε ουσιαστικά σε εκδηλώσεις του Κόμματος, συμμετείχε ενεργά σε μεγάλες κινητοποιήσεις του κινήματος, ενώ διαχρονική ήταν και η συμβολή του στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ. Οπως άλλωστε ο ίδιος δήλωνε, «τον κόσμο του ΚΚΕ τον σεβόμουν και όταν δεν ήμουν κοντά στο ΚΚΕ. 100 χρόνια Ιστορία. Ενα κόμμα θυσιών, ένα κόμμα έπους».

Το 2018, στη συναυλία στο Γαλάτσι, ο Δ. Κουτσούμπας τιμά τον συνθέτη προσφέροντάς του από το Αρχείο του ΚΚΕ ένα πρωτότυπο χαρακτικό του Γιώργου Φαρσακίδη, φτιαγμένο στη Μακρόνησο

Πριν από ενάμιση χρόνο κυκλοφόρησε ένα μοναδικό βιβλίο - cd, αφιερωμένο στα 100 χρόνια του ΚΚΕ: «Θάνος Μικρούτσικος. Καντάτα για τη Μακρόνησο - Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη». Ο Θάνος Μικρούτσικος τιμήθηκε από το ΚΚΕ με την ένταξή του στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας, στη 12η, τιμητική θέση, στις βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιούλη 2019.

Ο ίδιος δεν είναι πια εδώ. Ομως, εμείς, οι δικοί του άνθρωποι, όπως ο ίδιος μας έχει αποκαλέσει, του δίνουμε μία μόνο υπόσχεση. Μαζί με τα τραγούδια του και μέσα από τα τραγούδια του «θα κρατήσουμε ανοιχτό το παράθυρο στο όνειρο, όσο κι αν απέξω υπάρχει σκοτάδι. Γιατί αγωνιζόμενοι μέχρι τέλους θα καταφέρουμε να φτιάξουμε μια κοινωνία ικανή να μας οδηγήσει στην αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου.

Δηλαδή, όπως είπε ο πιο μεγάλος διανοητής που πέρασε απ' αυτόν τον κόσμο, ο Κάρολος Μαρξ, "σε κείνη την κοινωνία που ο ψαράς θα γράφει ποιήματα και ο ποιητής θα ψαρεύει"», όπως συνήθιζε να μας θυμίζει ο ίδιος.

Το 2018 στο Φεστιβάλ 100 χρόνια ΚΚΕ - 50 χρόνια ΚΝΕ

Στην τελευταία του συναυλία, στο 45ο Φεστιβάλ

Πρόβες από την πρώτη ηχογράφηση της «Καντάτας για την Μακρόνησο». Καλοκαίρι 1976

INTIME NEWS

Για τον θάνατο του Θάνου Μικρούτσικου το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ εξέδωσε την παρακάτω ανακοίνωση:

«Με άφατη θλίψη και βαθιά συγκίνηση αποχαιρετούμε έναν σπουδαίο άνθρωπο, τον ακριβό μας Θάνο Μικρούτσικο. Φαίνεται αβάστακτο να μάθουμε να ζούμε χωρίς εκείνον στη σκηνή. Γιατί ο Θάνος Μικρούτσικος δεν υπήρξε μόνο ανεπανάληπτος δημιουργός και συγκλονιστικός ερμηνευτής του έργου του. Πάνω απ' όλα ήταν ένα ιδιοφυές πνεύμα, σπινθηροβόλο, κοφτερό και ανήσυχο, ένας βαθιά και πλατιά καλλιεργημένος διανοητής. "Οι δημιουργοί δεν γεννιούνται, δημιουργούνται", καθώς ο ίδιος έλεγε.

Εχθρός της συνήθειας, της επανάπαυσης και της παραίτησης, αυτός ο γενναίος μαχητής της ζωής μάς καλούσε και με το παράδειγμά του να διεκδικούμε το ακατόρθωτο, να μη φοβόμαστε τον χορό "στο φτερό του καρχαρία", αν θέλουμε να νικήσουμε κάθε καταναγκασμό, κοινωνικό ή φυσικό, ακόμη και τον θάνατο.

Στη φροντίδα για να διαμορφωθούν άνθρωποι ικανοί να κατανικήσουν τη βαρβαρότητα, να κατανοήσουν και να αλλάξουν, να εξανθρωπίσουν τη "γη των Βησιγότθων" είναι αφιερωμένο το έργο του. Πρωτοπόρο σε μορφή και περιεχόμενο, ένα τέλειο συνταίριασμα της μουσικής με την ποίηση, αλλάζει τη φυσιογνωμία του ελληνικού τραγουδιού, ανατρέπει τις φθαρμένες αστικές αξίες, ιδεολογικές και αισθητικές, ξαφνιάζει, ταράζει και ξεβολεύει, μας υποχρεώνει να κινητοποιήσουμε τη σκέψη, για να φτάσουμε στην ολοκληρωμένη συγκίνηση, στην αλήθεια.

Αν και βαθύ, προωθημένο και απαιτητικό, κάποτε παράξενο και πρωτόγνωρο, είναι έργο γνήσια λαϊκό. Οχι μόνο γιατί το περιεχόμενό του ανταποκρίνεται στα λαϊκά συμφέροντα, αλλά και γιατί σέβεται και εξυψώνει τους ανθρώπους του λαού, αντί να τους κρίνει "αφ' υψηλού" ως ανίκανους τάχα να συλλάβουν το νόημα της μεγάλης τέχνης. Εντυπωσιακή ήταν η απόλυτη ταύτιση καλλιτέχνη και κοινού στις συναυλίες του, ακόμη και με έργα πρωτοποριακά, όπως το "Μουσική πράξη στον Μπρεχτ", αλλά και οι τρεις μεγάλες συναυλίες με τα έργα "Καντάτα για τη Μακρόνησο" και "Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι", που τις αφιέρωσε στα 100 χρόνια του ΚΚΕ, δηλώνοντας στη συνέχεια πως αυτές ήταν οι πιο συγκινητικές στιγμές της ζωής του.

Ετσι, δεν πρέπει να απορεί κανείς που ένα μεγάλο λαϊκό πλήθος αγκαλιάζει χρόνια το έργο του, το έχει στα χείλη του στις απεργίες, στις πορείες, στις συγκεντρώσεις, αλλά και στα γλέντια και τις χαρές ή στις μοναχικές στιγμές της περισυλλογής και των μύχιων αγωνιών του. Αυτό το λαϊκό πλήθος δεν τον άφησε στιγμή μονάχο στη σκληρή, ηρωική μάχη του για τη ζωή, στέλνοντάς του καθημερινά κύματα αγάπης, θαυμασμού και ευγνωμοσύνης, όπως θα έκανε για τον πιο πολύτιμο άνθρωπό του.

Και πώς ο Θάνος Μικρούτσικος να μην εμπνέει δυνατά αισθήματα "στον δικό του κόσμο, στους δικούς του ανθρώπους", στα μέλη και τους φίλους του ΚΚΕ, όταν, κόντρα στο ρεύμα του συμβιβασμού με το μικρό και "εφικτό", καλούσε μαζί με το ΚΚΕ σε πάλη για αυτό που στους πολλούς φαντάζει "ανέφικτο", όταν σε καιρούς αντεπανάστασης σάλπιζε στο πλευρό του ΚΚΕ την αναγκαιότητα της επανάστασης, όταν πρώτος αυτός ανάμεσα στους πρώτους έδωσε το σύνθημα για να βαδίσουν και άλλοι καλλιτέχνες - δημιουργοί στον ίδιο δρόμο. Και πώς να μην κερδίζει τον απεριόριστο θαυμασμό μας, όταν στα Επιστημονικά Συνέδρια της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Μπρεχτ, τον Χικμέτ και στο τελευταίο, για τη νέα ελληνική λογοτεχνία, μιλώντας για τον Καββαδία, θάμπωνε με την πλατιά, επιστημονική, μαρξιστική γνώση και τη διαλεκτική σκέψη του, όταν την πρώτη εμφάνισή του μετά την επιδείνωση της υγείας του την χάρισε στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ, εκεί όπου δυο χρόνια αργότερα με αφάνταστη δύναμη, σε πείσμα της αρρώστιας του, έκλεισε για τελευταία φορά την αυλαία των συναυλιών του, ευτυχισμένος μέσα στη λατρεία του κοινού και των εκλεκτών συνεργατών του, ήσυχος "όπως εκείνοι που έχουν κάνει το καθήκον τους".

Αγαπημένε μας Θάνο, πολύ πιο βαριά και πικρή είναι η απώλειά σου για την οικογένειά σου, την άξια σύντροφό σου Μαρία Παπαγιάννη, τα παιδιά και τα εγγόνια σου. Χάνουμε μπροστά τους τα λόγια της παρηγοριάς. Κι όμως, η αλήθεια είναι πως τον νίκησες τον θάνατο, τους "ξεγέλασες τους ουρανούς". Το έργο σου είναι βέλος πύρινο, που σκίζει τον χρόνο. Θα συνεχίζει τη διαδρομή του κι όταν θα χτίζουμε "τις αυριανές μας φάμπρικες, τα λαϊκά μέγαρα, τα κόκκινα στάδια", όταν θα δικαιωθεί ο σκοπός που αφιέρωσες το ταλέντο, το μυαλό, την καρδιά σου "στην κοινωνία που ο ψαράς θα γράφει ποιήματα και ο ποιητής θα ψαρεύει". Το έργο σου εκφράζει την ουσία, όχι μόνο μιας περιόδου, αλλά μιας ολόκληρης ιστορικής εποχής. Αχρονο, άτοπο, ανεξάντλητο, αθάνατο, όπως αθάνατος Θάνο είσαι κι εσύ».

«Το Κεντρικό Συμβούλιο της ΚΝΕ εκφράζει τη βαθύτατη θλίψη του για τον θάνατο του σπουδαίου Ελληνα συνθέτη, Θάνου Μικρούτσικου.

Το έργο του θα διεγείρει πάντα την καρδιά και το μυαλό όλων των μελών και φίλων της ΚΝΕ, των νέων που "ό,τι και να λένε τ' άστρα, αυτοί τη γλώσσα τους, τους βγάζουν". Θα μας εμψυχώνει και θα μας εμπνέει πάντα να "χορεύουμε πάνω στο φτερό του καρχαρία", για να αλλάξουμε αυτόν τον κόσμο.

Ο Θάνος Μικρούτσικος συνέβαλε σημαντικά στη διεύρυνση της πολιτιστικής φυσιογνωμίας της ΚΝΕ, αφήνοντας ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στον μεγάλο πολιτικό - πολιτιστικό θεσμό, το Φεστιβάλ ΚΝΕ - "Οδηγητή", τον οποίο στήριζε αποφασιστικά.

Από το 1977, που πρώτη φορά συμμετείχε στο Φεστιβάλ ΚΝΕ - "Οδηγητή", ως μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του, μέχρι τις πρόσφατες συγκλονιστικές συμμετοχές του στο Φεστιβάλ, που όλοι περιμέναμε με μεγάλη προσμονή, κάθε του συναυλία αποτελούσε πραγματικά μια ζωντανή κατάθεση ψυχής, ενίσχυε το κύρος και την απήχηση του Φεστιβάλ. Μας χάρισε μοναδικές στιγμές με τα "δικά του" και "δικά μας" πολιτικά τραγούδια, με επαναστατικά τραγούδια όλου του κόσμου, που όσοι τις έζησαν, δεν θα τις ξεχάσουν ποτέ.

Ως ανήσυχο πνεύμα που ήταν, φρόντιζε πάντα να μας τροφοδοτεί με τις πολύτιμες - πρωτοποριακές του ιδέες, ώστε το Φεστιβάλ να εμπλουτίζεται διαρκώς, να ανανεώνει μορφές και τρόπους επικοινωνίας, να εντάσσει πρωτότυπους τρόπους ανάδειξης του καλλιτεχνικού έργου, ώστε, παρά την ιστορία του, να διατηρεί πάντα την καλλιτεχνική του φρεσκάδα. Ακουγε πάντα τη γνώμη μας και κάθε φορά παρουσίαζε με μεγάλη χαρά κάτι διαφορετικό και ξεχωριστό.

Μέσα από τις μελοποιήσεις των πιο σπουδαίων ποιητών, που μας χάρισε, ανάμεσά τους των Μπ. Μπρεχτ, Βλ. Μαγιακόφσκι, Γ. Ρίτσου κ.ά., πολλές γενιές μελών και φίλων της ΚΝΕ ήρθαμε σε επαφή και γνωρίσαμε τους πιο πρωτοπόρους και επαναστατικούς στίχους. Πήραμε δύναμη και κουράγιο στους αγώνες που δίνουμε στη δουλειά, στις σπουδές, στο σχολείο. Τα τραγούδια του μας συντροφεύουν στις συγκεντρώσεις, στις πορείες, στα Φεστιβάλ, στις διαδηλώσεις. Συνέβαλαν και συμβάλλουν σε μια μαχητική στάση ζωής και διαπαιδαγωγούν γενιές και γενιές, που τα γνώρισαν, τα γνωρίζουν, τα τραγουδούν, μεγάλωσαν και μεγαλώνουν μαζί τους.

Με μεγάλη αγάπη και συγκίνηση θα θυμόμαστε πάντα τα λόγια του, που μας παρότρυνε να συνεχίσουμε την προσπάθεια για την τέχνη που "έχουν ανάγκη οι καιροί μας". Υποσχόμαστε ότι θα το κάνουμε με όπλο τις μουσικές και το έργο που μας αφήνει παρακαταθήκη. Η γενιά μας, που σ' εμάς έβλεπε την κοινωνία που κι αυτός ονειρευόταν, θα "ξελασπώσει το μέλλον". Γιατί ξέρουμε, όπως κι εκείνος, ότι το "μέλλον δεν θα 'ρθει από μονάχο του, αν δεν πάρουμε μέτρα κι εμείς"! Και "αν και η ανηφόρα είναι μεγάλη", όπως μας έλεγε, "...μόνο μέσα από τέτοια ανηφόρα θα μπορέσουμε να βρούμε το ξέφωτο"!».

Αναφορές γίνονται στη συμβολή του στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ και στα Επιστημονικά Συνέδρια της ΚΕ του ΚΚΕ, σε μεγάλες συναυλίες του και φυσικά στη συναυλία του Μάρτη του 2018, την οποία αφιέρωσε στα 100 χρόνια του Κόμματος, με την «Καντάτα για τη Μακρόνησο», τη «Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη» και άλλα επιλεγμένα πολιτικά τραγούδια από όλη του τη μουσική διαδρομή.

Σε εκείνη τη συναυλία ο Θάνος είχε δηλώσει ότι ήταν η καλύτερη στιγμή της ζωής του...