Δέκα χρόνια συμπληρώνονται απ' την 1/12/2009, οπότε και τέθηκε σε ισχύ το βασικό «αγκωνάρι» της ΕΕ, η Νέα Μεταρρυθμιστική Συνθήκη ή Συνθήκη της Λισαβόνας.

Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας - που αποτέλεσε προϊόν κάθε λογής «συμβιβασμών» ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη και τα ιδιαίτερα συμφέροντα των αστικών τους τάξεων, και μετεξέλιξη του Ευρωσυντάγματος που στη δεκαετία του 2000 προσέκρουσε σε λαϊκές αντιδράσεις και αντιθέσεις στο εσωτερικό της ιμπεριαλιστικής ένωσης - διαμορφώθηκε το νέο πλαίσιο λειτουργίας της διακρατικής ένωσης του κεφαλαίου, της ΕΕ.

Στόχος της ήταν η ενίσχυση των ταξικών, αντιλαϊκών δομών της, η πολύπλευρη θωράκιση και ισχυροποίηση της εξουσίας των μονοπωλίων σε κάθε χώρα και της καπιταλιστικής κερδοφορίας και ανταγωνιστικότητας σε βάρος των εργατικών, λαϊκών δικαιωμάτων, στο φόντο της επερχόμενης τότε καπιταλιστικής κρίσης, η ένταση της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας για τη διασφάλιση των συμφερόντων των ευρωενωσιακών μονοπωλίων σε διεθνές επίπεδο απέναντι στα υπόλοιπα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Μια αναδρομή στο περιεχόμενό της επιβεβαιώνει ότι η επίθεση στα δικαιώματα των λαών της Ευρώπης προχώρησε ενιαία σε όλα τα κράτη - μέλη της καθ' υπαγόρευση των συμφερόντων των επιχειρηματικών ομίλων, μια επίθεση που σχεδιάστηκε και άρχισε να ξεδιπλώνεται πολύ πριν από την εκδήλωση της καπιταλιστικής κρίσης και εφαρμόστηκε ενιαία απ' όλες τις αστικές κυβερνήσεις, σοσιαλδημοκρατικές και «νεοφιλελεύθερες», με μνημόνια ή χωρίς, τα επόμενα χρόνια. Επιβεβαιώθηκε για ακόμα μια φορά έτσι ότι η διακρατική ένωση του κεφαλαίου αλλάζει αλλά μόνο προς το χειρότερο για τους λαούς, αφού αυτό επιβάλλουν τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Ταυτόχρονα, τα όσα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια, η όξυνση των ανταγωνισμών στο εσωτερικό της ΕΕ, το δυνάμωμα των «φυγόκεντρων τάσεων» και του αστικού ρεύματος του «ευρωσκεπτικισμού» κατά τη διάρκεια της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, επιβεβαίωσαν ότι οι συμβιβασμοί ανάμεσα στους καπιταλιστές - απέναντι στους λαούς και τους ανταγωνιστές τους - είναι μόνο προσωρινοί, ενώ οι αντιθέσεις τους είναι μόνιμες και αγιάτρευτες, βρίσκονται στο DNA του καπιταλιστικού συστήματος.

Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας η ΕΕ διαδέχτηκε και αντικατέστησε την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, αποκτώντας πλέον και τυπικά νομική προσωπικότητα. Η νομική προσωπικότητα της ΕΕ σηματοδότησε την ενιαία, αυτοτελή έκφραση της εκπροσώπησής της από τον ύπατο εκπρόσωπο και τον πρόεδρο του Συμβουλίου στις σχέσεις της με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς και μάλιστα σε όλους τους τομείς: Εξωτερική πολιτική, πολιτική ασφάλειας - «αντιτρομοκρατική» πολιτική, συμφωνίες αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας (π.χ. συμφωνία έκδοσης ΕΕ - ΗΠΑ), χωρίς να χρειάζεται η έγκριση των εθνικών Κοινοβουλίων, με επιπλέον παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών - μελών. Εκφραση αυτής της νέας οντότητας της ΕΕ αποτελεί και η διάταξη της Συνθήκης της Λισαβόνας, σύμφωνα με την οποία τα κράτη - μέλη που συμμετέχουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν εκφράζουν τη γνώμη τους, αλλά είναι υποχρεωμένα να καλούν τον ύπατο εκπρόσωπο για να παρουσιάσει την κοινή θέση της ΕΕ (άρθρο 34 παρ. 2 της Ενοποιημένης Απόδοσης της Συνθήκης για την ΕΕ της Συνθήκης της Λισαβόνας).

Βασικό στοιχείο - και «βήμα μπρος» σε σχέση με την προηγούμενη πορεία της ιμπεριαλιστικής ένωσης - ήταν ότι η Συνθήκη της Λισαβόνας, παίρνοντας υπόψη τις σφοδρές αντιθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ δημιούργησε το πλαίσιο που επιτρέπει την ένταση της στρατιωτικοποίησης της ΕΕ και των ιμπεριαλιστικών της επεμβάσεων σε όλο τον κόσμο, χωρίς την ανάγκη κοινής συμφωνίας όλων των αστικών κυβερνήσεων των κρατών - μελών της.

Με τη Συνθήκη η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ συνδέθηκε στενότερα με το NATO, η ΕΕ υιοθέτησε για τον εαυτό της το δόγμα των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ περί «προληπτικού πολέμου», ενώ καθιερώθηκε και θεσμικά η «ρήτρα αλληλεγγύης», που κατοχύρωσε το δικαίωμα της ΕΕ να παρεμβαίνει στρατιωτικά και πολιτικά στις εσωτερικές εξελίξεις ακόμη και των κρατών - μελών της, με πρόσχημα την «καταπολέμηση της τρομοκρατίας», έννοια - λάστιχο ώστε να περιλαμβάνει και την εργατική - λαϊκή πάλη.

Συγκροτήθηκε επιπλέον η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) ως αυτόνομη πολιτικοστρατιωτική υπηρεσία της ΕΕ και μηχανισμός επιβολής διπλωματικών πιέσεων και εκβιασμών, στρατιωτικών απειλών και επεμβάσεων της ΕΕ σε βάρος των λαών, σε ολόκληρο τον κόσμο, με βάση τις κατευθύνσεις της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και της Πολιτικής Ασφάλειας και Αμυνας.

Προβλέφθηκε ακόμη η δημιουργία Ταμείου Εκκίνησης, για να χρηματοδοτεί άμεσα τις επεμβάσεις, αναβαθμίστηκε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Αμυνας, για το συντονισμό της έρευνας στις αμυντικές τεχνολογίες και την ενίσχυση της πολεμικής βιομηχανίας στην ΕΕ, ενώ θεσμοθετήθηκε ο «μηχανισμός της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας», με τον οποίο μερικά κράτη - μέλη μπορούν να συνιστούν μόνιμη ομάδα στρατιωτικών δυνάμεων ταχείας αντίδρασης, έτοιμη να επέμβει στρατιωτικά παντού, όποτε κρίνει ότι εξυπηρετεί τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και συμφέροντα των χωρών που τη συγκροτούν.

Με βάση αυτά, τα τελευταία 8 χρόνια πραγματοποιήθηκαν 24 στρατιωτικές επεμβάσεις της ΕΕ σε 3 ηπείρους, στις οποίες συμμετείχαν 80.000 άτομα, ενώ αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη 17 αποστολές της ΕΕ σ' ολόκληρο τον κόσμο.

Ενώ τον Ιούνη του 2016, η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, Φ. Μογκερίνι, παρουσίασε την «Παγκόσμια Στρατηγική» της ΕΕ, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων της ΕΕ σε όλο τον κόσμο. Βασικό στοιχείο της αποτελεί η λεγόμενη «ολοκληρωμένη προσέγγιση των συγκρούσεων και των κρίσεων», ώστε για τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις της ΕΕ να αξιοποιούνται όλα τα μέσα, εκτός από στρατιωτικά και αστυνομικά, δικαστικά, εμπορικά, η «αναπτυξιακή βοήθεια», τα «ανθρώπινα δικαιώματα» κ.λπ.

Παράλληλα, ως πλευρά της αντιλαϊκής επίθεσης και για τη θωράκιση της καπιταλιστικής εξουσίας, αλλά και ως στοιχείο των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που εκδηλώνονται σε όλα τα επίπεδα, με τη Συνθήκη της Λισαβόνας γιγαντώθηκε ένας πολυπλόκαμος μηχανισμός καταστολής, φακελώματος και παρακολούθησης, περιστολής λαϊκών ελευθεριών και δικαιωμάτων. Ενδεικτικά, καταργήθηκε, προς όφελος των ισχυρών χωρών, το δικαίωμα του βέτο στον τομέα της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας στις ποινικές υποθέσεις, ο οποίος έχασε το χαρακτήρα του ως διακυβερνητικής συμφωνίας, δυνάμωσαν οι κατασταλτικοί μηχανισμοί, όπως η Eυρωαστυνομία και η Eurojust (υπηρεσία συντονισμού δικαστικών ερευνών), ο οργανισμός φύλαξης εξωτερικών συνόρων (FRONTEX) και δημιουργήθηκαν νέοι, όπως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία κ.ά.

Παράλληλα, η Συνθήκη της Λισαβόνας - για τη «θωράκιση» της κερδοφορίας του κεφαλαίου σε συνθήκες μάλιστα που η καπιταλιστική κρίση ήταν σε εξέλιξη και ενόψει μεγαλύτερης όξυνσης των ανταγωνισμών με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα - κατάφερε καίριο πλήγμα στις εργασιακές σχέσεις, ενσωματώνοντας προηγούμενα αντεργατικά μέτρα, την αρχή της flexicurity - ευελφάλειας, την οδηγία Μπολκεστάιν, που μετονομάστηκε σε οδηγία των υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά και άλλες ανάλογες, προκαλώντας αποφασιστικό χτύπημα σε Ασφαλιστικό και Συλλογικές Συμβάσεις, σηματοδοτώντας την ένταση της επίθεσης ενάντια στα δικαιώματα των εργαζομένων.

Με γνώμονα την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας του ευρωενωσιακού κεφαλαίου προώθησε μέτρα, όπως η κατάργηση του σταθερού ημερήσιου εργάσιμου χρόνου και οι «ελαστικές» μορφές εργασίας, η παράδοση των συστημάτων Κοινωνικής Ασφάλισης στο κεφάλαιο, η εμπορευματοποίηση των τομέων Υγείας, Παιδείας, Πρόνοιας, ιδιωτικοποιήσεις επιχειρήσεων κρατικής ιδιοκτησίας, ιδιαίτερα αυτών που έχουν στρατηγική σημασία, όπως π.χ. τηλεπικοινωνίες, Ενέργεια κ.λπ. Συνέχεια αυτής της στρατηγικής είναι η αντεργατική στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την απασχόληση και την ανάπτυξη.

Απ' τη Συνθήκη της Λισαβόνας και το στόχο «να γίνει η οικονομία της ΕΕ ανταγωνιστικότερη των ΗΠΑ» πηγάζουν αποφάσεις για: Σκληρή και παρατεταμένη λιτότητα. Επέκταση της απασχολησιμότητας. Δηλαδή, σκληρό χτύπημα της σταθερής εργασίας και υποκατάστασή της από μορφές «ελαστικής» υποαπασχόλησης. Μεγαλύτερη προτεραιότητα στη λεγόμενη «διά βίου μάθηση». Μέτρα διασφάλισης της βιωσιμότητας των ασφαλιστικών συστημάτων, όπου «βιωσιμότητα» ο Δούρειος Ιππος για τις ανατροπές δικαιωμάτων με αυξήσεις ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, καθήλωση συντάξεων, αύξηση των εισφορών των εργαζομένων, μείωση των εργοδοτικών εισφορών και της κρατικής χρηματοδότησης, ιδιωτικοποίηση της Κοινωνικής Ασφάλισης, τη διαπλοκή της με τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες και το Χρηματιστήριο.

Απότοκα της Συνθήκης της Λισαβόνας ήταν τα «Εθνικά Μεταρρυθμιστικά Προγράμματα» που εξειδίκευσαν σε κάθε κράτος - μέλος τις επιταγές της για ένταση της εκμετάλλευσης, για ξεθεμέλιωμα και των πλέον στοιχειωδών δικαιωμάτων της εργατικής τάξης, όπως βέβαια και τα μετέπειτα Ευρωπαϊκά Εξάμηνα, τα «μνημόνια διαρκείας» της ΕΕ.

Παράλληλα, η επίτευξη των «στόχων της Λισαβόνας» αποτέλεσε το μοχλό για την ακόμα στενότερη προσαρμογή του αστικού κράτους στα σύγχρονα «θέλω» των επιχειρηματικών ομίλων: Από τις αντιδραστικές αλλαγές στην Τοπική Διοίκηση με τον «Καλλικράτη», τον «Κλεισθένη» κ.ο.κ., έως τις συμπράξεις Δημόσιου - Ιδιωτικού Τομέα και τις αλλαγές στον χωροταξικό σχεδιασμό, και από την «αναμόρφωση» του πλαισίου λειτουργίας των ΔΕΚΟ μέχρι τις προσαρμογές της αστικής Δικαιοσύνης, ένα κύμα αντιδραστικών αλλαγών έχουν τις «ρίζες» τους στην αντιδραστική Συνθήκη.

Ηταν τέτοια η σημασία της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης για το ευρωενωσιακό κεφάλαιο και τις στοχεύσεις του, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες, και τέτοια η περιβόητη «δημοκρατική ευαισθησία» τους, που αγνόησαν επιδεικτικά τα δημοψηφίσματα που έγιναν και ήταν απορριπτικά για τη Συνθήκη, όπως π.χ. αυτό της Ιρλανδίας, ενώ το ίδιο είχε γίνει και με το «προκάτοχο» Ευρωσύνταγμα που απέρριψαν σε δημοψηφίσματα οι Γάλλοι και οι Ολλανδοί.

ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ψήφισαν στη Βουλή τη Συνθήκη της Λισαβόνας με τη γνωστή προπαγάνδα για τα «οφέλη» που τάχα θα απολάμβανε ο λαός από τη μεγαλύτερη «σύγκλιση» και από την «ολοκλήρωση» της ιμπεριαλιστικής ένωσης, ενώ ο τότε ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ - που μετέπειτα ως κυβέρνηση εφάρμοσε «μέχρι κεραίας» όλες τις αντιλαϊκές ανατροπές που προβλέπει η Συνθήκη - επιχειρούσε να καλλιεργήσει στο λαό αυταπάτες περί της δυνατότητας «φιλολαϊκής Συνθήκης», στο πλαίσιο της ιμπεριαλιστικής ένωσης.

Το ΚΚΕ έγκαιρα ενημέρωσε το λαό για το τι περιλάμβανε η Συνθήκη, μπήκε μπροστά για να οργανωθεί η πάλη του εργατικού - λαϊκού κινήματος απέναντι στην επερχόμενη επίθεση, αποκάλυψε τον πραγματικό χαρακτήρα αυτής της διαδικασίας από το Μάαστριχτ έως τη Λισαβόνα, φωτίζοντας το χαρακτήρα της ΕΕ ως ιμπεριαλιστικής διακρατικής ένωσης του κεφαλαίου και γι' αυτό από χέρι εχθρικής στο λαό, φώτισε και φωτίζει το δρόμο για την απαλλαγή των εργαζομένων από τα δεσμά της ιμπεριαλιστικής ένωσης της ΕΕ, το δρόμο της ανατροπής της εξουσίας και της οικονομίας του κεφαλαίου.