Οι καταστροφικές, πολύνεκρες πυρκαγιές που εκδηλώνονται αυτές τις μέρες σε νότια και βόρεια Καλιφόρνια με πάνω από 60 νεκρούς, δεκάδες αγνοούμενους, κατεστραμμένα πάνω από 9.000 σπίτια και χιλιάδες στρέμματα καμένα, τείνουν να πάρουν τα χαρακτηριστικά μιας ευρύτερης μάστιγας που δεν συναντώνται με ανησυχητική συχνότητα μόνον σε μία από τις πλουσιότερες πολιτείες των ΗΠΑ, αλλά και σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Μόνον το τελευταίο καλοκαίρι, γίναμε μάρτυρες των πολύνεκρων πυρκαγιών στο Μάτι της Αττικής και καταστροφικών πύρινων μετώπων σε δάση και ημι-αστικές περιοχές της Ιταλίας, της Πορτογαλίας, της Κροατίας, της Γαλλίας. Είδαμε φωτιές ακόμη και σε δασώδεις αχανείς εκτάσεις της Σουηδίας και της Αρκτικής. Οι πυρκαγιές αυτές δεν φαίνεται να προκαλούνται μόνον από την κλιματική αλλαγή, τη βολική δικαιολογία που επικαλούνται όλες οι αστικές κυβερνήσεις, αλλά είναι αποτέλεσμα του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης, της πολιτική γης που εξυπηρετεί τη δράση των επιχειρηματικών ομίλων.

Εδώ και δεκαετίες, τεράστια δάση και οικοσυστήματα μεγάλης ομορφιάς π.χ. σε Ινδονησία και Παπούα Γουινέα αποψιλώνονται και γίνονται βορά για τις πολυεθνικές της υλοτομίας, των βιοκαυσίμων, των καλλυντικών και των τροφίμων. Μεγάλες δασικές εκτάσεις σε Βραζιλία και Αργεντινή μετατρέπονται σε χωράφια ή βιομηχανικά «πάρκα». Στην ίδια «λογική» αύξησης του κέρδους, αγροτικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις στην Καλιφόρνια οικοπεδοποιούνται και μετατρέπονται σε αστικές ή ημιαστικές περιοχές πλάι σε δάση που σε περίπτωση πυρκαγιάς μπορούν να μετατραπούν σε «κόλαση».

Η σύγχρονη τεχνολογία και οι επιστημονικές εξελίξεις των τελευταίων ετών προσφέρουν ικανοποιητικά αντιπυρικά μέσα αλλά και δυνατότητες σημαντικής αντιπυρικής πρόληψης με την κατάλληλη αξιοποίηση και εκσυγχρονισμό των υποδομών. Ωστόσο, αυτά για τις αστικές κυβερνήσεις «κοστίζουν». Γι' αυτό και παίρνουν αποφάσεις που καθιστούν πρακτικά ανέφικτη ή αδύναμη την αξιοποίηση των περισσότερων μέσων και «εργαλείων» που προσφέρουν οι νέες δυνατότητες.

Σε συνθήκες καπιταλισμού, η αξιοποίηση τεχνολογικών μέσων και υποδομών για την προστασία του περιβάλλοντος ή για ποιοτική σύγχρονη στέγη, έρχεται σε δεύτερη ή τρίτη μοίρα, αφού το βασικό κριτήριο είναι αυτό της «οικονομικής αποδοτικότητας», το εάν δηλαδή θα υπάρχει επιχειρηματικό κέρδος από τη χρήση αυτής της υποδομής.

Σε αυτό το πλαίσιο της «ζυγαριάς κόστους - οφέλους» εντάσσεται και η περίπτωση των τωρινών, πολύνεκρων πυρκαγιών σε βόρεια και νότια Καλιφόρνια. Ειδικοί επιστήμονες (δασολόγοι, δασοπόνοι, περιβαλλοντολόγοι κ.λπ.) που καλούνται να εκτιμήσουν τα δεδομένα των καταστροφικών πυρκαγιών, μιλώντας σε διάφορα αμερικανικά ΜΜΕ επισημαίνουν, κατά καιρούς, μεταξύ άλλων διάφορες αιτίες, προκειμένου να εξηγήσουν γιατί τα τελευταία χρόνια συναντάμε ολοένα και πιο ανεξέλεγκτες, φονικές πυρκαγιές.

Σε αυτές τις αιτίες συμπεριλαμβάνεται η συνεχής αύξηση των ημι-αστικών περιοχών (γνωστές ως «Wildland Urban Interface», WUI) πλάι σε δασικές εκτάσεις ή λιβάδια με ιδιαίτερα ξηρό κλίμα, από την οποία κερδίζουν επιχειρηματικοί όμιλοι (αυτό βέβαια οι περισσότεροι επιστήμονες δεν το λένε). Οι αλλαγές στο κλίμα (αύξηση παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας, μείωση των βροχοπτώσεων, ισχυροί, θυελλώδεις άνεμοι σε τακτικές χρονικές περιόδους μειωμένης υγρασίας) δημιουργούν συνθήκες «πυριτιδαποθήκης». Εκθεση του 2015 από το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας διαπιστώνει ότι μεταξύ 2000 - 2010 αυξήθηκε κατά περίπου 44.000.000 άτομα ο αριθμός των ανθρώπων που μετακόμισε σε ημιαστικές περιοχές κυρίως της Καλιφόρνιας, της Φλόριντα και του Τέξας. Επισημαίνουν ακόμα πως η οικοπεδοποίηση των παραπάνω περιοχών πυροδοτεί την άνοδο στην αξία γης και ακινήτων στην πολιτεία της Καλιφόρνιας. Αυτό κάνει αφενός ολοένα και πιο δύσκολη την προσιτή στέγη σε λαϊκά στρώματα (με αποτέλεσμα τεράστιες παραγκουπόλεις αστέγων π.χ. στο Λος Αντζελες όπου πλέον παρατηρούνται φαινόμενα τύφου και χολέρας!). Από την άλλη, αυξάνει την αγορά που απευθύνεται σε υψηλά εισοδηματικά στρώματα, για οικισμούς κοντά στο φυσικό περιβάλλον μακριά από τα θορυβώδη και πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα. Μια μέση μονοκατοικία περίπου 150 τ.μ. στο Παραντάις της Β. Καλιφόρνιας, που καταστράφηκε αυτήν τη βδομάδα σχεδόν ολοσχερώς από τις καταστροφικές πυρκαγιές, κόστιζε πάνω από 540.000 δολάρια. Η αξία ακινήτων μέσα στον τελευταίο χρόνο ανέβηκε σε πολλές περιοχές της Καλιφόρνιας 6,5% και το 2019 προβλέπεται ότι θα ανέβει κατά 8,3% (στοιχεία από «Zillow Home Value Index»). Οι περσινές πυρκαγιές στις άλλοτε ειδυλλιακές περιοχές Σονόμα και Νάπα της Καλιφόρνιας «συμπτωματικά» εκδηλώθηκαν εκεί όπου η αξία ακίνητης περιουσίας ήταν η πιο γρήγορα αυξανόμενη σε όλες τις ΗΠΑ. Εκεί όπου είχαν (και έχουν) φτιαχτεί οι πιο πολυτελείς κατοικίες στη χώρα.

Οσο περνούν τα χρόνια, γίνεται ολοένα και πιο αισθητή η έλλειψη κεντρικού κρατικού σχεδιασμού και ικανοποιητικής προστασίας δασικών πόρων. Αυτήν την πραγματικότητα αξιοποίησε μέχρι και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, όχι γιατί θεωρεί το ζήτημα προτεραιότητα, αλλά στην αντιπαράθεσή του με τον «Δημοκρατικό» κυβερνήτη της πολιτείας, που επίσης κινείται στην ίδια λογική της εμπορευματοποίησης της γης. Η κριτική Τραμπ κάνει λόγο για «δισεκατομμύρια δολάρια που δεν αξιοποιούνται σωστά». Πάντως, όπως καταγράφουν στοιχεία το μεγαλύτερο μέρος των ομοσπονδιακών κονδυλίων δεν πάει στην προστασία των δασών αλλά κυρίως στα μονοπώλια που μαίνονται την αγορά ειδών και μέσων πυρόσβεσης. Η πολιτειακή κυβέρνηση ξόδεψε πέρσι περίπου 773 εκατ. δολάρια για την κατάσβεση πυρκαγιών, τριπλάσιο ποσό από αυτό που ξόδευε πριν από μία πενταετία. Φέτος δόθηκαν 256 εκατ. δολάρια για τη «μείωση του κινδύνου πυρκαγιών». Εννοείται ότι το μικρότερο κόστος έχει η πρόσληψη χιλιάδων εποχιακών πυροσβεστών, που μαζί με εκατοντάδες κατάδικους που τους βοηθούν με «μεροκάματο» δύο δολαρίων, παίζουν τη ζωή τους κορόνα - γράμματα σε εξαντλητικά ωράρια εργασίας.

Επιπροσθέτως, η ανεπαρκής συντήρηση των ηλεκτροφόρων καλωδίων με ευθύνη των εταιρειών Ηλεκτρισμού, συντείνουν στους παράγοντες εκδήλωσης επικίνδυνων πυρκαγιών, καθώς τα συγκεκριμένα μονοπώλια, σε συνθήκες άγριου μονοπωλιακού ανταγωνισμού προσπαθούν να κατεβάσουν (έστω και λίγο) το κόστος για τα νοικοκυριά (και) σε βάρος της συντήρησης των δικτύων διανομής ρεύματος. Καθυστερούν έτσι «μοιραία», λόγω κόστους, την υλοποίηση εναλλακτικών προτάσεων π.χ. για υπόγεια δίκτυα διανομής ρεύματος.

Οι περσινές πολύνεκρες πυρκαγιές στους αμπελώντες της Σονόμα στην Καλιφόρνια διαπιστώθηκε πως οφείλονταν σε σπίθες από καλώδια της εταιρείας «Pacific Gas & Electric». Εναντίον της εταιρείας, που απειλείται με χρεοκοπία, κινήθηκαν με αγωγές εκατοντάδες αμπελουργοί και νοικοκυριά, ζητώντας αποζημιώσεις ύψους περίπου 15 δισ. δολαρίων για τις καταστροφές που υπέστησαν.

Είναι γεγονός ότι το «μικροκλίμα» στην Καλιφόρνια έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Αυτό επαληθεύεται από το στοιχείο που δείχνει ότι οι πυρκαγιές το πρώτο εξάμηνο του 2018 ήταν 30% περισσότερες και πιο καταστροφικές από το μέσο όρο της περασμένης δεκαετίας.

Επίσης, η συγκεκριμένη πολιτεία έχει τεράστιες δασικές εκτάσεις με πεσμένα, «νεκρά» δέντρα και ξηρή χλωρίδα, που ευνοούν τις πυρκαγιές σε συνθήκες παρατεταμένης ξηρασίας. Εκτιμήσεις της δασικής υπηρεσίας της Καλιφόρνιας αναφέρουν πως υπάρχουν 129.000.000 «νεκρά» δέντρα σε έκταση 8,9 εκατομμυρίων στρεμμάτων. Ομως τα πεσμένα δέντρα σπάνια πιάνουν φωτιά από κεραυνούς... Πιο συχνά οι πυρκαγιές οφείλονται σε εκούσιες ή ακούσιες ανθρώπινες ενέργειες. Η αύξηση των παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας, που ευνοούνται από την εξάντληση των πηγών νερού λόγω εντατικής άρδευσης, σε συνδυασμό με τους θυελλώδεις ανέμους της Σάντα Ανα που πνέουν κάθε φθινόπωρο μεταφέροντας ξηρό αέρα προς τη Δυτική και Νότια Καλιφόρνια συχνά διογκώνουν τα πύρινα μέτωπα. Τον Οκτώβρη κατά μέσο όρο στη Β. Καλιφόρνια πέφτει βροχή ίση με δύο ίντσες. Φέτος σε ορισμένες περιοχές η βροχή που έπεσε ήταν λιγότερη από μία ίντσα κάτι που επιδείνωσε την κατάσταση.

Ολα αυτά τα υπαρκτά φαινόμενα, που άλλωστε παρακολουθούνται από τους επιστήμονες στις ΗΠΑ - με δεδομένο βεβαίως ότι αυτό που κυριαρχεί είναι το καπιταλιστικό συμφέρον και στην επιστήμη - αναδεικνύουν όπως και σε άλλες καπιταλιστικές χώρες ότι ο λόγος που δεν αντιμετωπίζεται το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών είναι γιατί δεν υπάρχουν σχεδιασμός και υποδομές για ολοκληρωμένη πρόληψη και προστασία των δασικών οικοσυστημάτων. Και αυτό συμβαίνει γιατί απλά δεν είναι στις προτεραιότητες του αστικού κράτους, όπως φάνηκε και με όσα αναφέραμε παραπάνω.