Ο Ρ. Τ. Ερντογάν μετά τη νίκη του βγήκε στα μπαλκόνια στην Κωνσταντινούπολη και στην Αγκυρα (από όπου η φωτογραφία)

Την αποφασιστική προσπάθεια της τουρκικής αστικής τάξης να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της σε ένα περιβάλλον σφοδρών ανακατατάξεων ήρθαν να συμπληρώσουν τα αποτελέσματα των πρόωρων, διπλών εκλογών που έγιναν στην Τουρκία την Κυριακή, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα και τη συνθετότητα που χαρακτηρίζει τις ενδοαστικές διεργασίες, όπως εντείνονται όλα τα τελευταία χρόνια.

Στις μεν προεδρικές εκλογές επικράτησε εκ νέου ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (ηγέτης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, ΑΚΡ, που στήριζε επίσης και το εθνικιστικό ΜΗΡ) με 52,6%, ενώ στις βουλευτικές επικράτησε επίσης η «Λαϊκή Συμμαχία» (δηλαδή ο εκλογικός συνασπισμός που είχαν συγκροτήσει ΑΚΡ - ΜΗΡ) με 53,7%. Το γεγονός ότι ο Ερντογάν δεν οδηγήθηκε καν σε ένα β' γύρο, αλλά και ότι ο συνασπισμός του ΑΚΡ εξασφάλισε απόλυτη πλειοψηφία στη νέα Βουλή, δείχνει ότι διατηρεί ισχυρά ερείσματα στην ντόπια πλουτοκρατία και χειραγωγεί λαϊκές δυνάμεις.

Πάντως, μια σύγκριση με τα αποτελέσματα των προηγούμενων εκλογών καταγράφει την «πίεση» που ασκούν στο ΑΚΡ οι ενδοαστικές διεργασίες που βαθαίνουν όλα τα τελευταία χρόνια, με δεδομένες και υπαρκτές αντιθέσεις, μαζί με μια μεγάλη συζήτηση για τις προτεραιότητες του τουρκικού κεφαλαίου, καταρχήν στην εξωτερική πολιτική. Είναι ενδεικτικός ο «εκλογικός χάρτης», με το ΑΚΡ να κερδίζει στην ενδοχώρα, αλλά το κεμαλικό σοσιαλδημοκρατικό CHP να καταγράφει μεγάλα ποσοστά σε όλα σχεδόν τα δυτικά παράλια, και το φιλοκουρδικό σοσιαλδημοκρατικό HDP να «χτυπά» πολύ μεγάλα νούμερα σε όλες τις ανατολικές επαρχίες όπου πλειοψηφούν οι Κούρδοι.

Ενδεικτική είναι και η δυναμική που εμφάνισε ο Μουχαρέμ Ιντζέ (υποψήφιος πρόεδρος με τη στήριξη μόνο του κεμαλικού σοσιαλδημοκρατικού CHP), που πήρε 30,6% συσπειρώνοντας σημαντικό μέρος «αντι-Ερντογανικών» δυνάμεων και εκτός του κόμματός του, οι επιδόσεις του νεοσύστατου ΙΥΙ στις βουλευτικές εκλογές, αλλά και οι «αντοχές» του επίσης σοσιαλδημοκρατικού φιλοκουρδικού HDP, που κατάφερε να μπει στη Βουλή παρά τη μεγάλη προσπάθεια στοχοποίησής του ως «τρομοκρατικής οργάνωσης».

Επίσης, για πρώτη φορά θα εφαρμοστεί στην Τουρκία το νέο προεδρικό σύστημα, όπου στο πρόσωπο του Προέδρου συγκεντρώνονται όλες οι εξουσίες. Γίνεται λόγος για μείωση υπουργείων από 26 σε 16 με δημιουργία γραμματειών, ενώ ιδιαίτερα απασχολεί η πορεία της οικονομίας, με τις προβλέψεις να μιλάνε για χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από ό,τι τα 16 χρόνια που είναι στην εξουσία το κόμμα του Ερντογάν, ή και το ενδεχόμενο κρίσης.

Με βάση τα στοιχεία που είχαν δοθεί στη δημοσιότητα έως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές:

• Στις προεδρικές εκλογές, η συμμετοχή έφτασε το 86,3% (ψήφισαν 51.072.734), ενώ για τους βασικότερους υποψηφίους τα αποτελέσματα διαμορφώθηκαν ως εξής:

-- Ο Ρ. Τ. Ερντογάν έλαβε 52,6%, με τη στήριξη του ΑΚΡ αλλά και του ΜΗΡ (στις τελευταίες προεδρικές, τον Αύγουστο του 2014, είχε πάρει 51,79%, ως υποψήφιος μόνο του ΑΚΡ).

-- Ο Μ. Ιντζέ έλαβε 30,6% (ενώ το 2014 ο τότε υποψήφιος του CHP, Εκ. Ιχσάνογλου, είχε πάρει 38,44%, με τη στήριξη όμως και του ΜΗΡ).

-- Ο Σ. Ντεμιρτάς (με τη στήριξη του HDP, που παραμένει φυλακισμένος με κατηγορίες συμμετοχής σε «τρομοκρατική οργάνωση») πήρε 8,4% (από 9,76% το 2014).

-- Η Μ. Αξενέρ, του νεοσύστατου φιλελεύθερου ΙΥΙ, πήρε 7,3%.

• Στις βουλευτικές εκλογές, η συμμετοχή έφτασε επίσης το 86,3%.

-- Το ΑΚΡ πήρε 42,5% και εκλέγει 295 έδρες (από 49,5% και 317 έδρες το 2015), ενώ ο σύμμαχός του ΜΗΡ πήρε 11,1% και 48 έδρες (από 11,9% και 40 έδρες).

Ως «Λαϊκή Συμμαχία» ΑΚΡ - ΜΗΡ συγκεντρώνουν 53,7% και 343 έδρες. Επίσης:

-- Το CHP πήρε 22,6% και 147 έδρες (από 25,32% και 134 το 2015).

-- Το ΙΥΙ έλαβε 10% και 43 έδρες (συμμετείχε πρώτη φορά σε βουλευτικές εκλογές).

-- Το HDP 11,7% και 67 έδρες (από 10,76% και 59 έδρες).

Αθροιστικά, η «Εθνική Συμμαχία» (που συγκρότησαν CHP, IYI και άλλα μικρότερα κόμματα, χωρίς το HDP) έλαβε 34% και 190 έδρες.

Οσον αφορά την εκλογική διαδικασία, υπήρξαν πολλές καταγγελίες για διάφορες παρατυπίες, ενώ σε αρκετές περιοχές υπήρξαν μεγάλες εντάσεις. Αποκορύφωμα η διαφιλονικία ανάμεσα σε οπαδούς ΑΚΡ και ΙΥΙ στην επαρχία Ερζερούμ, όπου από πυροβολισμούς σκοτώθηκε τελικά το στέλεχος του ΙΥΙ Μεχμέτ Ντουρμάζ.

Αντιδρώντας σε ρυθμίσεις του νέου εκλογικού νόμου (π.χ. παρουσία δυνάμεων ασφαλείας κατά τις εκλογές), μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης (ανάμεσά τους CHP, IYI, HDP αλλά και συνδικάτα όπως το DISK) είχαν συγκροτήσει τη λεγόμενη «Δίκαιη Εκλογική Πλατφόρμα», για την επιτήρηση της διαδικασίας. Ακόμα, συνελήφθησαν σχεδόν 10 αλλοδαποί που δήλωσαν εκλογικοί παρατηρητές, αλλά σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους δεν διέθεταν σχετικές διαπιστεύσεις. Ανάμεσά τους και τρεις Γερμανοί που είχε προσκαλέσει το HDP.

Σε επιστολή τους, παρατηρητές του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) ανέφεραν ότι «παρόλο που δεν υπήρξαν ίσες ευκαιρίες, οι περισσότεροι από τους υποψηφίους μπόρεσαν να μεταδώσουν τα μηνύματά τους στο κοινό».

Μετά την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων, ο Ρ. Τ. Ερντογάν υποσχέθηκε ότι «θα ενισχύσουμε τη διεθνή φήμη της χώρας μας» και προμηνύοντας ειδικά ενίσχυση της «δράσης κατά της τρομοκρατίας», είπε ότι ο στρατός θα συνεχίσει «να απελευθερώνει εδάφη» στη Συρία, αναγγέλλοντας ουσιαστικά επέκταση των στρατιωτικών επεμβάσεων στην ευρύτερη περιφέρεια. «Δεν έχουμε ούτε λεπτό για χάσιμο... Η Τουρκία διάλεξε το δρόμο της ανάπτυξης, των επενδύσεων και αυτόν μιας αξιοσέβαστης χώρας με επιρροή, σε όλες τις πλευρές του κόσμου». Δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει «τη συμμαχία» (με το ΜΗΡ και άλλα μικρότερα κόμματα που το στήριξαν), χαρακτηρίζοντάς την μάλιστα «ευεργετική». Από τη μεριά του, ο Ντ. Μπαχτσελί μίλησε για «ιστορική μέρα» και υποστήριξε ότι τα αποτελέσματα άφησαν «ζαλισμένους» όσους περίμεναν μια «κρίση».

Την ίδια στιγμή, ο Μ. Ιντζέ χτες το πρωί αναγνώρισε σε συνέντευξη Τύπου τη νίκη Ερντογάν και μεταξύ άλλων είπε πως το «στρατόπεδο» Ερντογάν πρωτοστάτησε σε νοθείες, αλλά το προβάδισμά του «δεν μπορεί να αποδοθεί σε παρατυπίες». Ανάμεσα σε άλλα κάλεσε τον Ερντογάν να είναι «πρόεδρος όλων» και όχι μόνο ηγέτης του ΑΚΡ. Σχετικά με το κόμμα του, αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις για το μέλλον του, τονίζοντας ωστόσο ότι το ποσοστό που πήρε ο ίδιος δεν το είχε πετύχει το CHP από το 1977 και ανέφερε ότι «το CHP έχει επίσης κάνει λάθη για τα οποία δεν θα μιλήσω μπροστά στα ΜΜΕ».

Εκ μέρους του HDP, οι δύο συμπρόεδροι Περβίν Μπουλντάν και Σεζάι Τέμελι ερμήνευσαν το αποτέλεσμα ως απόδειξη ότι «ο λαός της Τουρκίας θεωρεί ότι δεν υπάρχει δημοκρατία (στη χώρα) χωρίς το HDP».

Από τους πρώτους ηγέτες που συνεχάρησαν τον Ερντογάν ήταν ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, που χαρακτήρισε τα αποτελέσματα απόδειξη «της μεγάλης πολιτικής εξουσιοδότησης και μαζικής στήριξης» που έχει η πορεία της χώρας υπό την ηγεσία Ερντογάν, με στόχο «την ενίσχυση της θέσης της χώρας στη διεθνή αρένα».

Ο Ιρανός Πρόεδρος Χ. Ροχανί συνεχάρη τον Ερντογάν, εκφράζοντας ελπίδες για περαιτέρω ενίσχυση των διμερών φιλικών σχέσεων, για την προώθηση της ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή.

Ακόμα, τον Ερντογάν συνεχάρησαν οι ηγέτες Αζερμπαϊτζάν, Βουλγαρίας, Ουγγαρίας, ενώ ξεχώρισε το μήνυμα του Σέρβου Προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, που του τηλεφώνησε κιόλας, για να τονίσει πόσο «μεγάλη σημασία» η Σερβία δίνει στην «αληθινή φιλία με την Τουρκία», αλλά και ότι θα παραμείνει «αξιόπιστος εταίρος της», για την «υπεράσπιση αξιών» σε «κρίσιμους καιρούς».

Στη Δύση, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, συνεχάρη τον Ερντογάν «για την επανεκλογή του. Συγχαίρω επίσης τον τουρκικό λαό για τη μεγάλη συμμετοχή στις εκλογές».

Ο Στέφεν Ζάιμπερτ, εκπρόσωπος της Γερμανίδας καγκελαρίου, δήλωσε ότι «η ομοσπονδιακή κυβέρνηση παρακολούθησε στενά τη διεξαγωγή των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών (στην Τουρκία) και έλαβε υπόψη της το αποτέλεσμά τους (...) Πιστεύουμε ότι η σχέση εργασίας μεταξύ των κυβερνήσεών μας θα είναι εποικοδομητική και αποδοτική».

Εκ μέρους της ΕΕ, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς εξέφρασε την ελπίδα ότι «υπό την ηγεσία του Ερντογάν η Τουρκία θα παραμείνει ένας προσηλωμένος εταίρος της ΕΕ σε σημαντικά ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως η μετανάστευση, η ασφάλεια, η περιφερειακή σταθερότητα και ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας». Πάντως, η αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φεντερίκα Μογκερίνι επέλεξε να μιλήσει για «περιοριστικό νομικό πλαίσιο» και «εξουσίες που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης», που «περιόρισαν τις ελευθερίες της συνάθροισης και της έκφρασης».

Ο υπουργός Ευρώπης της Βρετανίας, Αλαν Ντάνκαν, χαρακτήρισε «καθαρό» το εκλογικό αποτέλεσμα στην Τουρκία, επισημαίνοντας ότι «το Λονδίνο ανυπομονεί να συνεχίσει τη στενή συνεργασία με την Αγκυρα».

Η ΥΠΕΞ της Αυστρίας Κάριν Κνάισλ επανέλαβε μεν τη διαφωνία της Βιέννης για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, πρόσθεσε δε ότι η χώρα της συνεχίζει να επιδιώκει «μία στρατηγική εταιρική σχέση με την Τουρκία».

Από την πλευρά των ΗΠΑ, έως αργά χτες το βράδυ δεν είχε υπάρξει κάποια ανακοίνωση για τη νίκη Ερντογάν στις εκλογές.

Οσον αφορά την Ελλάδα, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας συνεχάρη τον Ερντογάν τηλεφωνικά, μεταξύ άλλων τονίζοντας την ανάγκη «για άμεση απελευθέρωση» των δύο Ελλήνων στρατιωτικών που κρατούνται στην Τουρκία και «υπογραμμίζοντας τη σημασία που έχει αυτό το ζήτημα για τις σχέσεις μας». Ακόμα, οι δύο άντρες «συζήτησαν ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Πέμπτης, για τη στενή συνεργασία των δύο χωρών στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης ΕΕ - Τουρκίας» και «συμφώνησαν να συναντηθούν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες».

Σχεδόν 300 Τούρκοι διπλωμάτες έχουν ζητήσει άσυλο στη Γερμανία μετά την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλη του 2016, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών που επικαλείται η κυριακάτικη «Die Welt». Συνολικά 1.177 Τούρκοι που είχαν τη διπλωματική ιδιότητα ή επίσημα διαπιστευτήρια ζήτησαν άσυλο. Στον αριθμό αυτό περιλαμβάνονται οι σύζυγοι και τα παιδιά τους.