Τα χαρακτηριστικά του «πρωταγωνιστικού ρόλου» που έχει αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση για την περίφημη «ευρωατλαντική ολοκλήρωση» των Δυτικών Βαλκανίων είχε η «μίνι» περιοδεία του ΥΠΕΞ, Ν. Κοτζιά, μεσοβδόμαδα, σε Σερβία, ΠΓΔΜ και Κόσσοβο.

Στις δηλώσεις του, άλλωστε, από τη σερβική πρωτεύουσα, μετά τη συνάντησή του, την Τετάρτη, με τον Σέρβο ομόλογό του, Ιβ. Ντάσιτς, ξεκαθάρισε ευθύς εξαρχής, με βάση τα προτάγματα των ΝΑΤΟ και ΕΕ για τάξη και ασφάλεια, ώστε να «τρέξουν» ανεμπόδιστα σχέδια των επιχειρηματικών τους ομίλων, κόντρα στα μονοπώλια άλλων ιμπεριαλιστικών κέντρων, ότι «η χώρα μου, η Ελλάδα, συναισθάνεται την ευθύνη που έχει για τη σταθερότητα και ασφάλεια της περιοχής και συνεργάζεται με τη Σερβία προς μία τέτοια κατεύθυνση».

Στο ίδιο πνεύμα και προς παραπέρα σύσφιξη των σχέσεων της Σερβίας με τον ευρωατλαντικό άξονα, είπε ότι με τον Ντάσιτς εξέτασαν την «εμβάθυνση της συνεργασίας των δύο υπουργείων μας, την κοινή μας δράση και συνεργασία στην ΕΕ και όπου μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον με την εμπειρία του και την εμπειρογνωμοσύνη του».

Κάλεσε, εξάλλου, τον Σέρβο ομόλογό του να έρθει στη συνάντηση των βαλκανικών κρατών - μελών της ΕΕ με τις λεγόμενες χώρες του Βίσεγκραντ (Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, επίσης μέλη της ΕΕ) και τις πέντε υποψήφιες χώρες της ΕΕ (Αλβανία, Μαυροβούνιο, ΠΓΔΜ, Σερβία, Τουρκία), που διοργανώνει η ελληνική κυβέρνηση το Μάη, άλλη μια «πρωτοβουλία» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που διεκδικεί πρωταγωνιστικούς ρόλους στην προώθηση των ευρωατλαντικών σχεδίων στην περιοχή για λογαριασμό της αστικής τάξης. «Πιστεύουμε», πρόσθεσε ο Ελληνας ΥΠΕΞ, «ότι η Σερβία ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Είναι μία ανεπτυγμένη κοινωνία με γνώση και τεχνολογία και πρέπει σήμερα όχι μόνο να συζητάει τα κεφάλαια για την ένταξή της στην ΕΕ, αλλά πώς βλέπει και εκείνη το κοινό μας μέλλον της ΕΕ».

Ο Ν. Κοτζιάς συναντήθηκε και με τον Πρόεδρο της Σερβίας, Αλ. Βούτσιτς. Με ανακοινωθέν της για τη συνάντηση, η σερβική προεδρία σημείωσε ότι «για τη Σερβία έχει μεγάλη σημασία η βοήθεια που παρέχει η Ελλάδα στη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης της χώρας του» καθώς επίσης και ότι «ο Πρόεδρος σχετικά με το ζήτημα του Κοσσόβου τόνισε ότι το Βελιγράδι εκτιμά ιδιαίτερα τη συνεχή υποστήριξη της Ελλάδας στην κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας».

Σε κάθε περίπτωση, τα βασικά ζητήματα που συζητήθηκαν, όπως και η μετέπειτα επίσκεψη του Ν. Κοτζιά στο Κόσσοβο, προδίδουν ευρωατλαντική «αποστολή», δεδομένου ότι η μη επίλυση των ανοιχτών ζητημάτων των δυο μερών αποτελεί «αγκάθι» στις σχέσεις ΕΕ - Σερβίας, ενώ ταυτόχρονα ενσωματώνει και άλλες αντιθέσεις, με δεδομένες τις «ιδιαίτερες» σχέσεις του προτεκτοράτου με την Αλβανία, όπως βέβαια και την παρέμβαση της Τουρκίας. Πολύ περισσότερο, το «άρωμα» ευρωατλαντικής αποστολής που έχει αναλάβει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ γίνεται ακόμη πιο έντονο αν συνδυαστεί και με το γεγονός ότι η Σερβία αποτελεί βασικό «κρίκο» στην εδραίωση του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια, προοπτική στην οποία αντιδρά έντονα η Ρωσία, με την οποία η Σερβία διατηρεί ισχυρές οικονομικές και στρατιωτικές σχέσεις.

Ανάλογο χαρακτήρα, επιτάχυνσης ευρωατλαντικών σχεδιασμών, είχε η συνάντηση του Ελληνα ΥΠΕΞ με τον Σκοπιανό ομόλογό του την Πέμπτη στην Οχρίδα, σε μια προσπάθεια να ανεβάσει ταχύτητες στο παζάρι για την επίτευξη μιας συμφωνίας στο ονοματολογικό των Σκοπίων, με νέες συναντήσεις εντός Μάη, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, στη Σύνοδο Κορυφής της λυκοσυμμαχίας τον Ιούλη.

Ο ίδιος ο Ν. Κοτζιάς προανήγγειλε, στις κοινές δηλώσεις τους κατόπιν, ότι επίκεινται και νέες μεταξύ τους συναντήσεις (μετά και από αυτές που είχαν πρόσφατα σε Σκόπια και Βιέννη): «Θα συναντηθούμε το επόμενο χρονικό διάστημα. Το σίγουρο είναι ότι θα βρεθούμε στη Θεσσαλονίκη στην τετραμερή Διασυνοριακή Συνάντηση (σ.σ. Ελλάδα, Βουλγαρία, ΠΓΔΜ, Αλβανία) στις 3 - 4 Μαΐου και επίσης ότι θα βρεθούμε στις 11 και 12 Μαΐου στο Σούνιο της Αττικής, όπου επιτέλους θα συζητήσουμε κάτι άλλο, το μέλλον της Ευρώπης (σ.σ. η προαναφερόμενη συνάντηση)».

Ο Ν. Κοτζιάς πρόσθεσε ότι οι διπλωμάτες και «ειδικοί» των δύο χωρών που επεξεργάζονται το θέμα «έχουν κάνει σοβαρές προόδους. Ιδιαίτερα σε όλο αυτό το πλαίσιο της κοινής δράσης και κοινής ανάπτυξης εργασιών, αλλά και στο πολύ σοβαρό, για εμάς, ζήτημα του αλυτρωτισμού». Πρόσθεσε, βέβαια, ότι «όσο πιο κοντά ερχόμαστε και λύνουμε όλα τα ζητήματά μας, απομένουν όλο και λιγότερα θέματα για συζήτηση. Αλλά, είναι και τα πιο δύσκολα. Κάναμε τα θετικά βήματα που μπορέσαμε να κάνουμε σήμερα και πάντα ελπίζουμε - και οι δύο μας - να καταφέρουμε να κάνουμε και τα μεγάλα. Τα πιο δύσκολα να τα κάνουμε εύκολα».

Σημειωτέον, με την εκτίμηση Κοτζιά ότι στο τραπέζι έχουν απομείνει τα δύσκολα θέματα, συμφώνησε και ο Σκοπιανός ομόλογός του, Ν. Ντιμιτρόφ, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι «συζητήσαμε για όλα τα ζητήματα τα οποία αφορούν το θέμα της ονομασίας. Για κάποια ζητήματα υπάρχει πρόοδος, για κάποια άλλα υπάρχουν ακόμα διαφορές. Συζητήσαμε για το χρονικό πλαίσιο για πρώτη φορά και για τα επόμενα βήματα που απομένουν να γίνουν εφόσον προκύψει συμφωνία», συμπλήρωσε καθώς όλα κατατείνουν ότι επείγονται για δρομολόγηση μιας λύσης μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, αρχές του Ιούλη στις Βρυξέλλες, προκειμένου τα Σκόπια να λάβουν πρόσκληση ένταξης στη λυκοσυμμαχία. Σε ένα τέτοιο κλίμα, ο Σκοπιανός ΥΠΕΞ, Ντιμιτρόφ, έλεγε την Πέμπτη ότι «η διαδικασία της διαπραγμάτευσης συνεχίζεται» και «θα είμαστε σε επαφή».

Προηγούμενα, εξάλλου, την Τρίτη, μιλώντας στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της ΠΓΔΜ, «ΜΙΑ», ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Ζ. Ζάεφ, έκανε σαφές ότι όλα «τρέχουν» προκειμένου να διασφαλιστεί η ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ, αποκλείοντας ταυτόχρονα το ενδεχόμενο ένταξης χωρίς να έχει επιλυθεί προηγουμένως το ζήτημα της ονομασίας.

«Αυτό που λένε ορισμένοι ότι μπορούμε να μπούμε στο ΝΑΤΟ ως FYROM, ανεξάρτητα από την επίλυση του θέματος της ονομασίας, νομίζω ότι δεν είναι δυνατόν. Γιατί; Οταν ήρθε εδώ (σ.σ. στα Σκόπια) ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, είπε ότι αυτό δεν γίνεται. Και αυτό ήταν μία έντιμη στάση. Για να γνωρίζουμε, και εγώ και οι πολίτες της "Μακεδονίας", ότι αν δεν βρούμε λύση στο πρόβλημα που έχει η Ελλάδα με το συνταγματικό μας όνομα, πρόσκληση ένταξης στο ΝΑΤΟ δεν θα λάβουμε», σημείωσε.

Σε περίπτωση που δεν επιλυθεί το θέμα του ονόματος τους επόμενους μήνες, ο Ζάεφ ανέφερε ως πιθανό το ενδεχόμενο στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, τον Ιούλη στις Βρυξέλλες, να λάβει η ΠΓΔΜ καθεστώς συνδεδεμένου μέλους στο ΝΑΤΟ, κατά το πρότυπο της Σουηδίας, ωστόσο σημείωσε ότι πρόθεσή του είναι η πλήρης ένταξη της χώρας στη λυκοσυμμαχία.

Εξάλλου, δείχνοντας ότι μπροστά στον κύριο στόχο, την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, στο τραπέζι βρίσκονται κάθε είδους σενάρια για παράκαμψη και παραπομπή στις ελληνικές καλένδες των αλλαγών στο Σύνταγμα της γείτονος, ο Ζάεφ συμπλήρωσε πως «ενδεχομένως την περίοδο που θα κυρώνεται η συμφωνία προσχώρησης (σ.σ. των Σκοπίων από τα Κοινοβούλια των 29 κρατών - μελών του ΝΑΤΟ) θα πρέπει να πάμε σε δημοψήφισμα (σ.σ. για την αλλαγή ή όχι της συνταγματικής ονομασίας της ΠΓΔΜ). Στην περίπτωση του Μαυροβουνίου, η κύρωση της συμφωνίας προσχώρησης κράτησε ενάμιση χρόνο. Εχουμε αρκετό καιρό. Ομως η πρόσκληση ένταξης στο ΝΑΤΟ σημαίνει ένταξη στο ΝΑΤΟ, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα κράτη - μέλη θα την κυρώσουν».

Στο ίδιο φόντο, σύμφωνα με όσα γράφονται, στο τραπέζι υπάρχει και ανάλογο σενάριο των ΗΠΑ, η ελληνική κυβέρνηση να επιτρέψει στην ΠΓΔΜ να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ με τη νέα της ονομασία, ακόμα και αν δεν έχει αλλάξει στο μεταξύ το Σύνταγμά της, η δε πρόσκληση για τη λυκοσυμμαχία να περιλαμβάνει έναν «όρο ανάκλησης», σε περίπτωση που η συνταγματική μεταρρύθμιση στο σκοπιανό Κοινοβούλιο δεν λάβει χώρα εντός ενός έτους.

Τέλος, στον τρίτο και τελευταίο σταθμό της περιοδείας Κοτζιά, ο ΥΠΕΞ μετέβη στο ΝΑΤΟικό προτεκτοράτο του Κοσσόβου, όπου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο Χ. Θάτσι και τον ΥΠΕΞ, Μπ. Πάκολι.

Αρμόδιες πηγές ανέφεραν ότι το ταξίδι είχε ως βάση τις προσπάθειες εξομάλυνσης των σχέσεων του Κοσσόβου με τη Σερβία, ώστε να ανοίξει ο δρόμος και για τις δύο μεριές για την ενσωμάτωση στους ευρωατλαντικούς «θεσμούς». Η επίσκεψη έγινε, επίσης, ενόψει της Συνόδου ΕΕ - Δυτικών Βαλκανίων το Μάη και εν μέσω τριβών που εκδηλώνονται για πρόσκληση ή μη του Κοσσόβου, αφού Ισπανία, Ρουμανία και Κύπρος φέρεται να αντιδρούν στην πρόσκλησή του. Οι ίδιες πηγές συνέδεαν την επίσκεψη Κοτζιά και με το γεγονός της πρόσφατης σύλληψης «γκιουλενιστών» στο προτεκτοράτο από Τούρκους πράκτορες, που προκάλεσε αναταράξεις και στο κυβερνητικό στρατόπεδο στο Κόσσοβο αλλά και στις - στενές - σχέσεις με την Τουρκία.

Προηγουμένως, πάντως, ο ΥΠΕΞ είχε παράσχει διαβεβαιώσεις στο Βελιγράδι ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν πρόκειται να αναγνωρίσει διπλωματικά το Κόσσοβο και δεν θα εγκατασταθεί διπλωματική αντιπροσωπεία του Κοσσόβου στην Αθήνα. Προσανατόλιζε, πάντως, για άνοιγμα ενός Εμπορικού Γραφείου του Κοσσόβου στην Αθήνα, με βάση και πρότερες συμφωνίες του 2010 - '11 και του 2014, από τις τότε κυβερνήσεις, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.