ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Τα μυστικά της αστρόσκονης

Οι μικροσκοπικοί κόκκοι σκόνης που είναι διασκορπισμένοι στο διαστρικό χώρο φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη επίδραση απ' ό,τι πιστευόταν στην εξέλιξη των γαλαξιών και ενδεχομένως και στην εμφάνιση της ζωής

Στις αρχές του 20ού αιώνα οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι οι σκοτεινές λωρίδες στον ουρανό είναι τεράστια νέφη σκόνης που εμποδίζουν το πέρασμα του φωτός των αστεριών που βρίσκονται πίσω τους. Τα μεμονωμένα σωματίδια κοσμικής σκόνης είναι μικροσκοπικά: μικρότερα από το ένα εκατοστό των κόκκων σκόνης που μαζεύει κανείς με το ξεσκονόπανο. Ωστόσο, αυτοί οι μικροσκοπικοί κόκκοι έχουν επηρεάσει σημαντικά την εξέλιξη του Γαλαξία μας και το σχηματισμό των άστρων σε ολόκληρο το σύμπαν.

Ως τη δεκαετία του 1950, πολλοί αστρονόμοι θεωρούσαν την κοσμική σκόνη απλώς σαν ενόχληση, που δυσκόλευε την παρατήρηση των άστρων. Πρόσφατα διαφορετικές ομάδες ερευνητών επικέντρωσαν στο θέμα των κόκκων σκόνης, μετρώντας την κατανομή και τη χημική τους σύσταση, χρησιμοποιώντας τόσο επίγεια, όσο και διαστημικά τηλεσκόπια.

Επειδή οι κόκκοι της αστρικής σκόνης βρίσκονται συνήθως πολύ μακριά από τα αστέρια είναι πολύ κρύοι, μόλις 5 βαθμούς πάνω από το απόλυτο μηδέν. Στη δεκαετία του 1970 οι αστρονόμοι διαπίστωσαν με φασματοσκοπικές μεθόδους ότι η θεωρία που υπέθετε το σχηματισμό ενός μανδύα πάγου πάνω στους πυρήνες από οξείδιο του πυριτίου ήταν βάσιμη.

Η διαστρική σκόνη αποτελεί περίπου το ένα χιλιοστό της μάζας του Γαλαξία μας και τα σωματίδια που την απαρτίζουν βρίσκονται κατά μέσο όρο σε ίσες αποστάσεις μεταξύ τους: μόλις ένας κόκκος ανά εκατομμύριο κυβικά μέτρα διαστήματος. Παρ' όλ' αυτά, καθώς το φως ταξιδεύει μέσα από τέτοια νέφη σε αποστάσεις χιλιάδων ετών φωτός, η έντασή του εξασθενίζει σημαντικά.

Τμήμα του νεφελώματος της Κεφαλής Αλόγου στον αστερισμό του Ωρίωνα

Οι ερευνητές Αϊγκεν Λι και Μάγιο Γκρίνμπεργκ σχημάτισαν μια θεωρία για τους κόκκους σκόνης των νεφελωμάτων (βλέπε εικόνα), η οποία εξηγεί τις περισσότερες πτυχές των σχετικών παρατηρήσεων. Στο πλαίσιο πειραματικής επιβεβαίωσης αυτής τους της θεωρίας βομβάρδισαν με υπεριώδεις ακτίνες ένα μείγμα ανόργανων ουσιών σαν αυτό από το οποίο υποθέτουν ότι απαρτίζεται ο μανδύας πάγου των κόκκων σκόνης. Σχηματίστηκε ένα κίτρινο ίζημα που ονόμασαν πρωτότυπα...«κίτρινο υλικό» και αποτελούνταν από γλυκερίνη, γλυκεραμίδια, αρκετά αμινοξέα και διάφορα άλλα σύνθετα οργανικά μόρια. Οι γραμμές απορρόφησης του μείγματος έμοιαζαν αρκετά με αυτές που παρατηρούσαν οι αστρονόμοι στα νέφη, αλλά δεν ταίριαζαν.

Οι επιστήμονες σκέφτηκαν πως φταίει το γεγονός ότι δεν μπορούν στο εργαστήριο να αναπαράγουν με ακρίβεια τις διαστημικές συνθήκες. Γι' αυτό, έδωσαν ένα μέρος από το «κίτρινο υλικό», για να μεταφερθεί στο Διάστημα με πύραυλο της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας και να εκτεθεί στις υπεριώδεις ακτίνες του Ηλιου επί 4 μήνες. Οταν γύρισε το «κίτρινο υλικό», είχε γίνει καφέ, περιείχε οργανικές ουσίες δεύτερης γενιάς και οι γραμμές απορρόφησής του ταίριαζαν πια με εκείνες των αστρονομικών παρατηρήσεων.

Οι κομήτες πιστεύεται ότι είναι από τα αρχαιότερα ουράνια σώματα στο ηλιακό μας σύστημα. Η θεωρία για τους κόκκους σκόνης των νεφελωμάτων προβλέπει ότι οι πυρήνες των κομητών σχηματίζονται ακριβώς σαν συσσωματώματα τέτοιων κόκκων. Και επειδή ένα αξιόλογο μέρος από τις οργανικές ουσίες που οδήγησαν στη συνέχεια στην εμφάνιση της ζωής πάνω στη Γη φαίνεται να έχει προέλθει από πτώσεις κομητών η διαστρική σκόνη δείχνει να έχει συμβάλει καθοριστικά στην εμφάνιση της ζωής. «Είμαστε φτιαγμένοι από αστρόσκονη», όπως έλεγε συχνά ο αείμνηστος Καρλ Σαγκάν. Το 2004 το διαστημόπλοιο Αστρόσκονη της NASA αναμένεται να περάσει από την ουρά του κομήτη Wild-2 και να φέρει πίσω στη Γη τα αέρια και τη σκόνη που θα συλλέξει. Το δείγμα αυτό θα λύσει πολλές από τις απορίες μας για τους κομήτες και τη διαστρική σκόνη.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

«Νέα Οικονομία»

... ή «πόσοι απολύθηκαν σήμερα;»

Τον τελευταίο καιρό, στη λεγόμενη «νέα οικονομία», έχει ξεσπάσει ένας πρωτότυπος (;) «διαγωνισμός». Οι εταιρίες του χώρου διαγωνίζονται στο «άθλημα της απόλυσης». Κάποιοι χαριτολογώντας λένε ότι θ' αναγνωριστεί και σαν το ολυμπιακό άθλημα των πολυεθνικών (έτσι κι αλλιώς τα «ολύμπικ γκέιμς», δικό τους κατασκεύασμα είναι).

Ετσι, η INTEL ανακοίνωσε πρόσφατα την απόλυση 5.000 εργαζομένων, ενώ 3.000-5.000 εργαζόμενους ανακοίνωσε ότι θ' απολύσει και η CISCO. Στο «διαγωνισμό» συμμετέχουν εκατοντάδες άλλες εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο του «ηλεκτρονικού εμπορίου» (γνωστές και ως Dot-Com's), αλλά και γενικά στο χώρο της κατασκευής λογισμικού και υλικού ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Το ξεφούσκωμα των μετοχών των εταιριών υψηλής τεχνολογίας που είναι ενταγμένες στον χρηματιστηριακό δείκτη NASDAQ, μετά την ξέφρενη πορεία των τελευταίων χρόνων, καθώς και η μείωση των πωλήσεων και υπερκερδών, οδήγησαν σε προσπάθειες μείωσης των δαπανών. Αυτό μεταφράζεται συνήθως σε μαζικές απολύσεις και παράλληλα στην εγκατάλειψη διαφόρων προγραμμάτων έρευνας και υποστήριξης τεχνολογιών που είχαν ήδη ξεκινήσει. Οπως η Corel που εγκατέλειψε την υποστήριξη και ανάπτυξη του λειτουργικού συστήματος, Linux.

Μέσα από αυτή την κρίση βγαίνουν κερδισμένοι κάποιοι άλλοι. Οι ηλεκτρονικές επιχειρήσεις που προσφέρουν υπηρεσίες «εύρεσης εργασίας», κάνουν χρυσές δουλιές στις ΗΠΑ. Στον τομέα αυτό υπάρχει υπερδιπλασιασμός, τον τελευταίο χρόνο, της «επισκεψιμότητας» και των κερδών τους.

Για παράδειγμα, σε μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες ηλεκτρονικής «εύρεσης εργασίας», τη Monster.com (www.monster.com), οι εγγεγραμμένοι χρήστες από 5.143.275 που ήταν το Δεκέμβρη του 1999, το Δεκέμβρη του 2000 έγιναν 11.872.568, ενώ τα έσοδα ανέβηκαν από 62,6 εκατομμύρια δολάρια, σε 149,4 εκατομμύρια δολάρια. Αντίστοιχα, και το Techies.com (www.techies.com) καταγράφει 75% αύξηση εγγεγραμμένων χρηστών.

Οι αριθμοί αυτοί δείχνουν μια σοβαρή τάση ανόδου της ζήτησης των συγκεκριμένων υπηρεσιών η οποία οφείλεται στις πρόσφατες μαζικές απολύσεις χιλιάδων εργαζομένων, αλλά και στην απασχολησιμότητα που κυριαρχεί, κάνοντας τον κόσμο να βρίσκεται σε συνεχή αναζήτηση εργασίας.

Χαρακτηριστικά ο Διευθύνων σύμβουλος του Techies.com, Dan Frawley ισχυρίζεται στο www.wired.com, ότι «ο κόσμος απολύεται από κάποιες εταιρίες υψηλής τεχνολογίας μιας περιοχής, πολλές φορές και "βίαια", αλλά βρίσκει δουλιά σε άλλη περιοχή». Και... οικολογική η «νέα οικονομία», λοιπόν, αφού έχει πολύ καλές επιδόσεις στην ανακύκλωση (της ανεργίας). Σημειώνεται ότι εταιρίες αναζήτησης εργασίας στο διαδίκτυο έχουν κάνει την εμφάνισή τους και στην Ελλάδα, χωρίς προς το παρόν να παρουσιάζουν εξαιρετικά αποτελέσματα.

Ολα φαίνονται αγγελικά πλασμένα όσο υπάρχουν υπερκέρδη για τις εταιρίες, αλλά μόλις βρουν τα «σκούρα», αρχίζουν οι μαζικές απολύσεις και οι «ανακυκλώσεις». Τότε φαίνεται ακόμη πιο καθαρά το βάρβαρο πρόσωπο του καπιταλισμού.

Γιάννης ΚΥΡΑΝΗΣ