Ενα ιδιαίτερα εκρηκτικό κοκτέιλ στην ευρύτερη περιοχή Συρίας - Ιράκ δημιουργεί η κλιμάκωση των επιχειρήσεων που πραγματοποιούν οι ευρωατλαντικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις με τους περιφερειακούς συμμάχους τους σε μέτωπα συγκρούσεων και στις δύο χώρες, με πιο ξεχωριστές, από γεωστρατηγική άποψη, δύο περιπτώσεις:

Πρώτον: Την επιχείρηση ανακατάληψης της Μοσούλης στο Βόρειο Ιράκ, που ξεκίνησαν την περασμένη Δευτέρα 17 Οκτώβρη ιρακινές δυνάμεις σε συνεργασία με τον «διεθνή συνασπισμό των ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους», με την Τουρκία να διεκδικεί πιο αναβαθμισμένο ρόλο και μαζική είσοδο τουρκικών στρατευμάτων στο όνομα της υπεράσπισης των «ζωτικών της συμφερόντων». Η επιχείρηση αυτή φαίνεται να προχωρά χωρίς τη σημαντική αντίσταση των τζιχαντιστών, όπως ανέμεναν οι ιμπεριαλιστές που τους άνδρωσαν (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ, Τουρκία, πετρελαιομοναρχίες του Κόλπου), που τώρα υποτίθεται τους πολεμούν.

Δεύτερον: Την ιδιαίτερα τεταμένη κατάσταση που διαμορφώνεται στο Α. Χαλέπι της Βόρειας Συρίας, το οποίο ελέγχεται από Σύρους αντικαθεστωτικούς και τζιχαντιστές μισθοφόρους της «Αλ Κάιντα» (του πρώην «Μετώπου Νούσρα»). Και στην περίπτωση του Χαλεπίου, αναμειγνύεται ο τουρκικός παράγοντας.

Δεν είναι τυχαίο ότι η σημαντική αύξηση της έντασης και σε Μοσούλη και σε Α. Χαλέπι σχετίζεται με τις αντιδράσεις και το ρόλο της Αγκυρας που δοκιμάζει σχεδόν τα πάντα, προκειμένου να πετύχει μερικούς βασικούς στόχους, μεταξύ των οποίων:

• Την αύξηση της τουρκικής επιρροής και την προώθηση συμφερόντων της τουρκικής αστικής τάξης στην τουρκο-συριακή μεθόριο μεταξύ άλλων και μέσω της γνωστής απαίτησης για τη δημιουργία μίας «ασφαλούς ζώνης» 5.000 τ.χλμ. τάχα για το καλό Σύρων προσφύγων, ώστε να αποτρέψει μελλοντικά τη δημιουργία αυτόνομου δυτικού Κουρδιστάν στα νότια σύνορά της. Ιδιαίτερα δε όσο αυξάνεται η συνεργασία ιμπεριαλιστών σε ΗΠΑ και ΕΕ με Κούρδους μαχητές της Συρίας με στόχο την προώθηση συμφερόντων των μονοπωλίων τους.
• Την πιθανή επαναχάραξη συνόρων σε Συρία και σε Ιράκ μέσω της αλλαγής γεωπολιτικών συσχετισμών σε περιοχή με πανσπερμία εθνοτήτων και θρησκειών τόσο στην μεθόριο της Τουρκίας με τη Βόρεια Συρία, όσο και στα τουρκικά σύνορα με το Βόρειο Ιράκ. Ιδιαίτερα στη Μοσούλη, όπου μέρος της τουρκικής αστικής τάξης υπογραμμίζει τους «ιστορικούς δεσμούς» με την Αγκυρα και το γεγονός ότι τον 11ο αιώνα μ.Χ. αποτελούσε την πρωτεύουσα του κράτους των Σελτζούκων.

Δεν είναι τυχαίο πως προ ημερών ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, προειδοποίησε ξανά για τον «κίνδυνο εθνοτικών και σεχταριστικών συγκρούσεων στο Β. Ιράκ», που χρησιμοποίησε ως επιχείρημα για να εξασφαλίσει τη συμμετοχή των τουρκικών στρατευμάτων στην επιχείρηση ανακατάληψη της Μοσούλης.

Τα σχέδια της Αγκυρας για ενίσχυση της γεωπολιτικής επιρροής της στην περιοχή προκαλούν τριβές και αντιδράσεις. Και με «αντιπάλους» και με «εταίρους».

Πρώτα από όλα αντιδρά η κυβέρνηση του (σιίτη) Ιρακινού πρωθυπουργού, Χάιντερ αλ Αμπάντι, που νιώθει πως υποσκάπτει τη θέση του εάν επιτρέψει αμαχητί, ή τουλάχιστον δίχως γερά ανταλλάγματα, το ρόλο του τουρκικού στρατού στην επιχείρηση. Ιδιαίτερα όταν ο Τούρκος ηγέτης συνεχίζει τους λεονταρισμούς και τις απαξιωτικές αναφορές σε βάρος της Βαγδάτης.

Πιθανή είναι επίσης η αντίδραση μέρους του πολιτικοστρατιωτικού κατεστημένου στις ΗΠΑ που έχει κουραστεί από τις συνεχείς απαιτήσεις, τα πισωγυρίσματα και τις αξιώσεις που εγείρει κάθε τόσο η κυβέρνηση Ερντογάν σε επεμβάσεις που πραγματοποιούνται χρόνια τώρα σε Συρία - Ιράκ. Ιδιαίτερα μετά την άρνηση της Αγκυρας να διευκολύνει την ιμπεριαλιστική επέμβαση του 2003 κατά της Βαγδάτης και πιο πρόσφατα να χρησιμοποιηθεί ελεύθερα (δίχως παζάρια και προσκόμματα...) η ΝΑΤΟική βάση στο Ιντσιρλίκ σε επιχειρήσεις, υποτίθεται, κατά των τζιχαντιστών. Αυτών που όλοι τους είχαν στήσει νωρίτερα για να προωθήσουν τα σχέδιά τους.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αστον Κάρτερ, αναγκάστηκε, λίγο - πολύ, να παίζει προχτές στην Αγκυρα, όσον αφορά στην τουρκο-ιρακινή διένεξη για τη Μοσούλη τον «Πόντιο Πιλάτο» και να κάνει τον «Κινέζο» στην περίπτωση του πολύνεκρου βομβαρδισμού θέσεων Κούρδων μαχητών των δυνάμεων YPG στην επαρχία Χαλέπι της Βόρειας Συρίας από τουρκικά βομβαρδιστικά στις 18 έως τις 20 Οκτώβρη.

Στην πρώτη περίπτωση υπογράμμισε ότι Ιράκ και Τουρκία «είναι στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ», πως «καμία στρατιωτική δύναμη δεν πρέπει να επιχειρεί στο ιρακινό έδαφος αν δεν έχει προσκληθεί από τη Βαγδάτη», πως ο «σεβασμός της ιρακινής κυριαρχίας είναι σημαντική αρχή που πρέπει να είναι σεβαστή από όλα τα μέλη του συνασπισμού».

Για τους βομβαρδισμούς κατά των Κούρδων της Συρίας από την Τουρκία, ο Κάρτερ έκανε τον ανήξερο, λέγοντας πως «δεν ήταν σαφή» ορισμένα στοιχεία όπως ο αριθμός των θυμάτων (που κατά τη Δαμασκό ήταν πάνω από 160 άμαχοι), και η ακριβής ταυτότητα των ένοπλων κουρδικών ομάδων, υποστηρίζοντας ότι δεν ήταν σίγουρος εάν ήταν αυτές που συνεργάζονται με τις ΗΠΑ. Απέφυγε, επίσης, να σχολιάσει την απόφαση της γενικής διοίκησης του συριακού στρατού να καταρρίπτει εφεξής όποιο τουρκικό στρατιωτικό αεροπλάνο παραβιάζει τον συριακό εναέριο χώρο, δίχως ενημέρωση της Δαμασκού.

Στο μεταξύ, η Αγκυρα έστειλε αντιπροσωπεία Τούρκων διπλωματών στη Βαγδάτη, επιδιώκοντας να πείσει, για τα αμοιβαία οφέλη από τη συμμετοχή του τουρκικού στρατού στη Μοσούλη. Τα παζάρια δεν κατέληξαν άμεσα σε αποτέλεσμα.

Μέσα σε όλα αυτά, εντύπωση προκαλεί η πρώτη βδομάδα επιχειρήσεων του ιρακινού στρατού και των ΗΠΑ για την ανακατάληψη της Μοσούλης. Η γρήγορη ανακατάληψη δεκάδων χωριών στα περίχωρα της Μοσούλης, μέσα στις πρώτες μέρες, κυρίως από Κούρδους μαχητές Πεσμεργκά και κομάντος του ιρακινού στρατού (που έχουν εκπαιδευτεί από τις ΗΠΑ) προκαλεί αίσθηση, αφού ουσιαστικά επιτεύχθηκαν δίχως σημαντική αντίσταση... Οπως ακριβώς είχε γίνει με την ανακατάληψη της συριακής μεθοριακής πόλης Τζαραμπλούς λίγο μετά την έναρξη της στρατιωτικής επέμβασης του τουρκικού στρατού με την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» στη βόρεια Συρία στις 24 Αυγούστου.

Σε μία πιθανή προσπάθεια να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις από την ραγδαία εξέλιξη των ιρακινών επιχειρήσεων στη Μοσούλη, είχαμε προχτές την αιματηρή επίθεση τζιχαντιστών στο Κιρκούκ και πολύωρες συγκρούσεις τζιχαντιστών και ιρακινών δυνάμεων.

Τι μπορεί να συμβαίνει;

Δεν αποκλείεται να πρόκειται για μία ακόμη περίπτωση συνεργασίας των ιμπεριαλιστών με το δημιούργημά τους: τους τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους». Οργάνωση που και σήμερα επιδιώκεται να χρησιμοποιηθεί και πάλι ως πολυ-εργαλείο για να διευκολύνει την επιτυχία μιας «σημαντικής, στρατηγικής» επιχείρησης, ώστε να προβληθεί σαν «αποτελεσματική» στρατιωτικά η «διεθνής» συμμαχία των ΗΠΑ και ακόμα πιθανά να χρησιμοποιηθεί ως ενίσχυση των τζιχαντιστών στη βόρεια Συρία που έχουν στριμωχθεί άσχημα από τις χερσαίες και εναέριες επιχειρήσεις του συριακού, του ρωσικού στρατού και των συμμάχων τους (Ιράν, Χεζμπολάχ Λιβάνου). Το δεύτερο είναι αρκετά πιθανό ενδεχόμενο, εάν σκεφθεί κανείς πως οι Ιρακινοί, υπό τις συμβουλές των Αμερικανών και Ευρωπαίων, έχουν περικυκλώσει τη Μοσούλη από βορρά, νότια και ανατολικά, αλλά όχι από δυτικά ενθαρρύνοντας ουσιαστικά τη μεταφορά των τζιχαντιστών από τη Μοσούλη στη Ράκα της βόρειας Συρίας.

Η επιδίωξη αυτή έγινε άμεσα αντιληπτή από τη Ρωσία που διεμήνυσε σε ΗΠΑ, ΕΕ και την ιρακινή κυβέρνηση πως οι τζιχαντιστές του «ΙΚ» θα πρέπει να σκοτωθούν επί τόπου και όχι να μεταφερθούν στη Ράκα. Προ ημερών, μάλιστα, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, φέρεται πως ενημέρωσε τον Ιρακινό πρωθυπουργό πως η Μόσχα αντιτίθεται στη μετατόπιση τζιχαντιστών από τη Μοσούλη στη Συρία και πως εάν επιτραπεί κάτι τέτοιο «τότε η αποστολή της Ρωσίας θα γίνει πιο περίπλοκη». Ειδησεογραφικά πρακτορεία, που επικαλούνται «ρωσικές πηγές», μετέδωσαν πως ασκήθηκαν πιέσεις στη Βαγδάτη, ώστε να μεταβούν στη μεθόριο Ιράκ - Συρίας σιιτικές «Λαϊκές Δυνάμεις Κινητοποίησης» με τη συμβολή του Ιράν. Παράλληλα, ο Ρώσος στρατηγός επιτελάρχης, Βαλέρι Γερασίμοφ, προειδοποίησε ότι «εστιάζουμε στις πιθανές προσπάθειες τζιχαντιστών να διαφύγουν ελεύθερα από τη Μοσούλη ή κατόπιν συμφωνίας, προς τη μεριά της Συρίας» και ότι «κανείς δεν πρέπει να κυνηγά τους τρομοκράτες από τη μία χώρα στην άλλη, αλλά να τους καταστρέφει επιτόπου».

Σχετικά με το Κυπριακό, φαίνεται όλο και πιο καθαρά πως μεθοδεύεται «λύση» που οδηγεί στη διχοτόμηση του Νησιού.Η ανακοίνωση πως μέσα Νοέμβρη Αναστασιάδης - Ακιντζί θα έχουν συνάντηση για το Εδαφικό (εκτός Κύπρου) δείχνει σημαντικές διαθέσεις να βρεθεί συμβιβασμός, που φυσικά αφορούν ευρύτερους σχεδιασμούς για την Ανατολική Μεσόγειο, με την «εμπλοκή» ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων.

Επίσης, ενώ πληθαίνουν οι αστικές και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που χαρακτηρίζουν «αναχρονιστικό» το σημερινό σύστημα των εγγυήσεων, στο τραπέζι έχουν πέσει «εναλλακτικές» που εγκυμονούν πολλαπλούς κινδύνους για τον κυπριακό λαό, αναδεικνύοντας ότι η τουρκική πλουτοκρατία δε θα παραιτηθεί εύκολα από τα στρατηγικά συμφέροντα τα οποία εξυπηρέτησε και η ίδια η τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο, με δεδομένη την οικονομική και γεωπολιτική ισχύ που έχει σήμερα η Τουρκία. Αυτό βεβαιώνουν προτάσεις όπως η δημιουργία τουρκικής στρατιωτικής βάσης στην Κύπρο ή η παραμονή της Τουρκίας ως «εγγυήτριας δύναμης» για την τουρκοκυπριακή «συνιστώσα πολιτεία» της επανενωμένης Κύπρου, ή ακόμα και η δημιουργία μιας πολυεθνικής στρατιωτικής δύναμης που θα επιτηρεί την εφαρμογή της συμφωνίας επανένωσης του Νησιού. Θυμίζουμε ότι δεν έχουν λείψει ούτε και προτάσεις για την «αξιοποίηση» του ΝΑΤΟ για την υπεράσπιση της «ασφάλειας» του νησιού.

Να σημειωθεί, πάντως, ότι ακόμα και πλευρές που συνεχίζουν να μιλούν για αποχώρηση του τουρκικού στρατού, αναφέρονται τον τελευταίο καιρό συχνά σε «μεταβατικές περιόδους» και «λογικά χρονοδιαγράμματα» που πρέπει να καταρτιστούν (όπως έκανε πρόσφατα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών).

Ταυτόχρονα δυναμώνουν και οι διεργασίες για τους νέους ενεργειακούς «διαδρόμους» που θα μεταφέρουν φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη και αλλού. Διαδρομές που περιλαμβάνουν Τουρκία και Κύπρο προβάλλονται ως προτιμότερες, στο φόντο και της αναθέρμανσης των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ, σε μια περίοδο μάλιστα που η Τουρκία συνολικά εμφανίζεται να ιεραρχεί ψηλά το ρόλο της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Να σημειωθεί επίσης ότι η καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής, συζήτησε για το Κυπριακό και με τον Κύπριο Πρόεδρο, Ν. Αναστασιάδη, και με τον Ελληνα πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα. Ο τελευταίος, προχτές, το βράδυ δήλωνε ανάμεσα σε άλλα πως βρήκε «απόλυτη κατανόηση» για το Κυπριακό από τους ηγέτες Γαλλίας και Γερμανίας, συμπληρώνοντας ότι «με τις δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (σ.σ. περί «Εθνικού Συμβολαίου» κ.τ.λ.), δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχείς και αισιόδοξοι ότι δημιουργείται ένα θετικό κλίμα για την επίλυση του Κυπριακού».