Στην ανάγκη του εγχώριου κεφαλαίου για κλιμάκωση των αναδιαρθρώσεων και μάλιστα «με συνέπεια και συνέχεια» εστιάζει η έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ), Γ. Στουρνάρα, για τη «νομισματική πολιτική 2015 - 2016», που υποβλήθηκε χτες στη Βουλή και το υπουργικό συμβούλιο.

Με φόντο την πρώτη «αξιολόγηση» του μνημονίου και με προοπτική την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας από το 2017, η έκθεση της ΤτΕ προειδοποιεί τη συγκυβέρνηση και όλες τις αστικές δυνάμεις πως «αν δεν επιτύχουμε σύντομα θετικούς και αυξανόμενους ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ, θα δυσχερανθεί σημαντικά η επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί και θα αποδυναμωθούν οι θετικές επιδράσεις».

Σε αυτό το επίπεδο, διατυπώνονται σειρά από «αβεβαιότητες» σχετικά με την επίτευξη των αντιλαϊκών στόχων, όπως για τα πρωτογενή πλεονάσματα και τα φορολογικά έσοδα. Οπως τονίζεται χαρακτηριστικά: «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος συνδέεται με την υπερβολική έμφαση στις αυξήσεις φόρων που αποφασίστηκε στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης, για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό της περιόδου 2016 - 2018». Σε αυτό το πλαίσιο και με δεδομένη την «υφεσιακή επίπτωση» από το φορολογικό πακέτο, η ΤτΕ εστιάζει στο ενδεχόμενο για «μια μεγαλύτερη του αναμενόμενου υφεσιακή επίπτωση του φορολογικού βάρους, που θα είχε ως δευτερογενή επίδραση την απόκλιση των δημοσιονομικών στόχων για τα έσοδα».

Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα «κράμα» από αβεβαιότητες, καθώς η απόκλιση από τους στόχους για τα φορολογικά έσοδα συνεπάγεται την εφαρμογή και των πρόσθετων αντιλαϊκών μέτρων μέσω του περιβόητου «δημοσιονομικού κόφτη»...

Ρυθμό παραπέρα υποχώρησης του ΑΕΠ στο 0,3% για το 2016 βλέπει η ΤτΕ, εκτιμώντας ότι θα υπάρξουν τάσεις ανάκαμψης προς τα τέλη του έτους. Και επειδή, βέβαια, αυτό δεν αρκεί, τονίζεται: «Για να μετατραπεί όμως η ανάκαμψη αυτή σε βιώσιμη και ταχεία ανάπτυξη, απαιτούνται συγκεκριμένες και συνδυασμένες δράσεις με στόχο τη δημιουργία ενός "περιβάλλοντος ανάπτυξης"».

Σε αυτό το πλαίσιο, οι προτεινόμενοι άξονες της αντιλαϊκής πολιτικής εστιάζουν στην κλιμάκωση των αναδιαρθρώσεων που κρίνονται απαραίτητες για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας του εγχώριου κεφαλαίου.

Ειδικότερα αφορούν στα παρακάτω:

1. Εμπέδωση της εμπιστοσύνης και ενίσχυση της εκτίμησης ότι η ελληνική οικονομία έχει επανέλθει στην κανονικότητα και δεν επιφυλάσσει ανεπιθύμητες παλινδρομήσεις. Για να συμβεί αυτό, το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων «πρέπει να εφαρμόζεται με συνέπεια και συνέχεια».

2. Κλιμάκωση των ιδιωτικοποιήσεων. «Ταυτόχρονα με την υλοποίηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, η αξιοποίηση της αδρανούσας δημόσιας περιουσίας και η ταχεία προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων είναι τα ισχυρότερα μέσα, όχι μόνο για την τόνωση της επενδυτικής δραστηριότητας και την επίτευξη διατηρήσιμων ρυθμών ανάπτυξης, αλλά και για την υποβοήθηση της δημοσιονομικής προσαρμογής».

Σύμφωνα με την ΤτΕ, η λειτουργία του ταμείου ιδιωτικοποιήσεων θα ξεκινήσει από το Σεπτέμβρη και «αναμένεται να επιταχύνει το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων». Εκτιμούν ότι οι στόχοι θα επιτευχθούν με την προϋπόθεση αντιμετώπισης κάποιων δυσκολιών των έργων σε εξέλιξη, επιτάχυνσης άλλων με δεδηλωμένο διεθνές ενδιαφέρον, όπως του ΟΣΕ - ΕΕΣΣΤΥ, αλλά και ένταξης κάποιων με στρατηγική σημασία, όπως της ΔΕΠΑ, των ΕΛΤΑ και της ΔΕΗ. Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνουν πως ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του προγράμματος θα πρέπει να συνδυάζουν την αξιοποίηση «βέλτιστων επιχειρηματικών πρακτικών» του ιδιωτικού τομέα με τη δέσμευση επενδυτικών πόρων ενίσχυσης των υποδομών, όπως στην περίπτωση του ΟΛΠ και των 14 περιφερειακών αεροδρομίων.

3. Αντιμετώπιση του υψηλού αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η διαχείριση του ζητήματος, επισημαίνεται, «θα επιτρέψει στις τράπεζες να απελευθερώσουν κεφάλαια, τα οποία θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στις πιο δυναμικές και εξωστρεφείς επιχειρήσεις, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στη συνολική αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ των κλάδων παραγωγής εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας και του δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης ακόμη και σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα».

Σε αυτό το πλαίσιο, η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων έρχεται να κουμπώσει με τις αναδιαρθρώσεις, τις επιχειρηματικές συμπράξεις και συγχωνεύσεις σε κλάδους της οικονομίας και της παραγωγής, ενώ βέβαια συνδυάζεται με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση της επιχειρηματικής πίτας και των κερδών σε ισχυρούς ομίλους.

Η ΤτΕ, μεταξύ άλλων, προτείνει: Ανάπτυξη δευτερογενούς αγοράς δανείων (εξυπηρετούμενων και μη), «επίλυση» φορολογικών ζητημάτων σχετικά με τις διαγραφές δανείων και το σχηματισμό λογιστικών «προβλέψεων», νομοθετικές διατάξεις που εξασφαλίζουν τη συνεργασία μετόχων υπερχρεωμένων επιχειρήσεων με τις τράπεζες.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έφτασαν, το Δεκέμβρη του 2015, στο 44,2% της συνολικής μάζας των δανείων, από 39,9% το Δεκέμβρη του 2014. Μάλιστα, σε βασικούς κλάδους, όπως οι Κατασκευές και η Βιομηχανία, ξεπερνούν το 50%. Την ίδια ώρα, το 70% των «προβληματικών» δανείων που είχαν ρυθμιστεί χαρακτηρίζονται και πάλι ως μη εξυπηρετούμενα.

4. Μεταρρυθμίσεις για τόνωση της εξωστρέφειας. Πρόκειται για σειρά παρεμβάσεων στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά και στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, με στόχο «την αύξηση των επενδύσεων και της απασχόλησης, ενώ παράλληλα αναμένεται να διευκολύνει την καινοτομία και την εισαγωγή νέων τεχνολογιών μέσω της ενίσχυσης του ανταγωνισμού».

Σε άλλο σημείο της έκθεσης αναφέρεται ότι «η σύνθεση της φορολογίας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως όχημα για την οικονομική ανάπτυξη. Για παράδειγμα, μία μείωση των φορολογικών συντελεστών επί των κερδών των επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με την πολιτική δέσμευση για ένα σταθερό φορολογικό σύστημα, θα μπορούσε να συμβάλει στην αύξηση τόσο των εγχώριων όσο και των ξένων άμεσων επενδύσεων».

Είναι χαρακτηριστικό ότι γίνεται λόγος για «ειδικό φορολογικό καθεστώς για την επιχειρηματικότητα» σε συγκεκριμένες περιοχές, που «θα μπορούσε να μειώσει την ανεργία και να αυξήσει το παραγόμενο προϊόν και το εισόδημα των περιοχών αυτών». Ουσιαστικά, γίνεται λόγος για την καθιέρωση ειδικών φορολογικών ζωνών και μάλιστα με τη συνεργασία της Τοπικής Διοίκησης.

Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, «κάτι τέτοιο βέβαια θα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό, αν η δομή της τοπικής αυτοδιοίκησης μεταρρυθμιστεί με τρόπο ώστε να μπορεί να συμβάλει επί της ουσίας στην ανάπτυξη των περιοχών της, αξιοποιώντας τις οικονομίες κλίμακας»...

«Τα μέτρα που περιλαμβάνει η ανακοίνωση του Eurogroup δεν έχουν ακόμη εξειδικευθεί και ποσοτικοποιηθεί, ενώ από το χρονοδιάγραμμα δράσεων που ανακοινώθηκε δεν διαφαίνεται μια αποφασιστική και εμπροσθοβαρής ρύθμιση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους», τονίζεται στην έκθεση της ΤτΕ.

Παράλληλα, με όρους και προϋποθέσεις, η «βιωσιμότητα» του κρατικού χρέους είναι εφικτή ακόμη και με μείωση του μεσοπρόθεσμου στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα, στο 2% του ΑΕΠ (από 3,5%) για την περίοδο μετά το 2018.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΤτΕ προτείνει άμεσες ενέργειες με στόχο την ελάφρυνση του κρατικού χρέους, για τους παρακάτω λόγους:

-- Τα επιτόκια παγκοσμίως βρίσκονται σήμερα σε «ιστορικώς χαμηλά επίπεδα», ενώ «η καμπύλη τους έχει σχετικά περιορισμένη κλίση» (δηλαδή το ύψος των επιτοκίων είναι περίπου ίδιο, ανεξάρτητα από τη χρονική διάρκεια των δανείων). Σύμφωνα με την ΤτΕ, «τυχόν ελάφρυνση του χρέους θα μπορούσε να είναι επωφελέστερη για την Ελλάδα αν γίνει σήμερα παρά μετά από μερικά χρόνια, όταν τα επιτόκια παγκοσμίως ενδεχομένως θα είναι υψηλότερα».

-- «Η ελάφρυνση του χρέους, εάν εφαρμοστεί τώρα, θα συμβάλει στη βελτίωση της εμπιστοσύνης των διεθνών επενδυτών προς τη χώρα, με αποτέλεσμα μείωση των ασφαλίστρων κινδύνου, μείωση του κόστους χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και ενίσχυση των επενδύσεων και των προοπτικών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας».

Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, «η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι ελάχιστες χώρες μπόρεσαν να διατηρήσουν πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ για ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως απαιτείται στην περίπτωση της Ελλάδος από το 2018 και μετά».

Ταυτόχρονα, αναφέρεται ότι η μείωση του στόχου για τα πλεονάσματα θα δώσει δυνατότητες για μελλοντική μείωση της φορολογίας (με την έγνοια τους βέβαια να είναι στα «επιχειρηματικά κέρδη», όπως σημειώνεται παραπάνω). «Αυτό θα έχει ως συνέπεια ηπιότερες επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία και κατ' επέκταση υψηλότερους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης μεσομακροπρόθεσμα, γεγονός που θα καταστήσει ταχύτερη την αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους», επισημαίνεται στην έκθεση.