Ανησυχητικά είναι τα ευρήματα της «Πανελλήνιας Ερευνας του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής στο μαθητικό πληθυσμό για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές». Σε μια δεκαετία έχει: Σχεδόν διπλασιαστεί το ποσοστό το εφήβων που αναφέρουν χρήση κάνναβης και τριπλασιαστεί το ποσοστό των 16χρονων μαθητών που θεωρούν «ακίνδυνη» τη χρήση κάνναβης. Σήμερα, το 10,6% των 16χρονων αναφέρει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας - κυρίως κάνναβης. Το 22,8% των 16χρονων μαθητών θεωρεί εύκολη την πρόσβαση στην κάνναβη και το 28,6% σε ηρεμιστικά/υπνωτικά.

Τα συγκεκριμένα στοιχεία παρουσιάζονται σε μια συγκυρία που η αστική τάξη, το κράτος της και οι κάθε λογής μηχανισμοί της κλιμακώνουν την επίθεσή τους στα δικαιώματα και τη ζωή των νέων, αλλά και στη συνείδηση της νέας γενιάς. Μόνο τυχαίο, επομένως, δεν είναι ότι τα ανησυχητικά αυτά στοιχεία, έρχονται σε μια περίοδο όπου η καπιταλιστική οικονομική κρίση έφερε στην επιφάνεια με ακόμα μεγαλύτερη ένταση όλα τα αδιέξοδα που «χαρίζει απλόχερα» στη νέα γενιά ο καπιταλισμός, στερώντας από τους νέους τα δικαιώματα στη μόρφωση, στη ζωή, στη δουλειά, προσφέροντας για «διέξοδο» από την άθλια ζωή κάθε λογής ψεύτικους «παραδείσους» και ουσίες. Πάνω σε αυτό το έδαφος, κάθε λογής μηχανισμοί και ναρκω-θιασώτες, διακίνησαν και διακινούν το αντιδραστικό και αντιεπιστημονικό ιδεολόγημα του διαχωρισμού των ναρκωτικών σε «σκληρά» και «μαλακά», παρουσιάζοντας τα υποτιθέμενα «μαλακά» ως ακίνδυνα και αθώα. Τώρα, ως επόμενο βήμα, επιδιώκουν επιτακτικά να αφαιρέσουν ακόμα και το χαρακτηρισμό «ναρκωτικό» από την κάνναβη και να την παρουσιάσουν ως μια ευεργετική ουσία για την υγεία, να βαφτίσουν την κάνναβη με διάφορες αντιεπιστημονικές ετικέτες όπως «ιατρική» και «φαρμακευτική», χωρίς να διστάζουν να παίξουν και με την ελπίδα χιλιάδων ανθρώπων που υποφέρουν από σοβαρές ασθένειες. «Η κάνναβη δεν είναι ναρκωτικό, αλλά βοτάνι θεραπευτικό», ήταν ένα από τα συνθήματα των δύο τελευταίων ναρκω-φεστιβάλ.

Τα αποτελέσματα των αδιεξόδων που γεννά στους νέους ο καπιταλισμός και η ζωή χωρίς δικαιώματα, αλλά και της άκρως επικίνδυνης κι επίμονης προπαγάνδας που παίρνει βήμα στο σύνολο των αστικών ΜΜΕ και αλλού είναι ήδη εμφανή στο μαθητικό πληθυσμό, καθώς τα ευρήματα της Ερευνας δείχνουν ότι μόνο σε τέσσερα χρόνια (2011 - 2015) έχει διπλασιαστεί το ποσοστό της ανοχής ως προς τη χρήση της κάνναβης (από το 12% ανέβηκε στο 23%). Και η «ανοχή» δεν είναι μια γενική και αφηρημένη έννοια, καθώς το ερώτημα που διατυπώθηκε ήταν συγκεκριμένο: Το 36,5% των 16χρονων μαθητών θεωρούν ακίνδυνη τη δοκιμή κάνναβης. Στην Αττική το ποσοστό είναι 42,4% και στον Ν. Θεσσαλονίκης 39,6%!

Σχετικά με τις παράνομες και άλλες «νόμιμες» εξαρτησιογόνες ουσίες, τα ευρήματα δείχνουν:

• Περισσότεροι από ένας στους τέσσερις 16χρονους μαθητές θεωρούν εύκολη την πρόσβαση σε ηρεμιστικά/υπνωτικά, ένας στους τέσσερις θεωρεί το ίδιο για την κάνναβη (περισσότερο τα αγόρια), ένας στους 7 (14,2%) θεωρεί εύκολη την πρόσβαση σε συνταγογραφούμενα οπιοειδή παυσίπονα (περισσότερο τα κορίτσια). Σε ποσοστά κάτω του 10% αναφέρουν οι μαθητές εύκολη πρόσβαση σε ουσίες όπως κοκαΐνη, ηρωίνη, έκσταση, αμφεταμίνες ή μεθαμφεταμίνες.
• Αυξάνεται διαχρονικά το ποσοστό των εφήβων που θεωρούν «ακίνδυνη» τη χρήση κάνναβης. Το ποσοστό των 16χρονων μαθητών για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει διαμορφωθεί ως εξής: Το 2003 ήταν 8,2%, το 2007 10,7%, το 2011 12% και το 2015 αυξήθηκε στο 23%. Δηλαδή, μόνο σε τέσσερα χρόνια το ποσοστό των 16χρονων μαθητών που θεωρούν «ακίνδυνη» τη χρήση κάνναβης διπλασιάστηκε.
• Σχεδόν ένας στους 9 16χρονους (10,6%) αναφέρει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας έστω και μια φορά σε όλη τη ζωή (κυρίως κάνναβης), τα αγόρια σε υπερδιπλάσιο ποσοστό (14,8%) συγκριτικά με τα κορίτσια (6,5%).
• Ενας στους 11 μαθητές (9,1%) αναφέρει χρήση κάνναβης έστω και μια φορά σε όλη τη ζωή. Οι μισοί εξ αυτών (4,6%) επανέλαβαν τη χρήση της ουσίας πάνω από τρεις φορές (αγόρια 6,4%, κορίτσια 2,8%). Το 4,1% αναφέρουν χρήση κάνναβης κατά τις 30 τελευταίες μέρες πριν από την έρευνα, τα αγόρια σε υψηλότερα ποσοστά από τα κορίτσια.
• Σημαντικά υψηλό ποσοστό εφήβων αναφέρουν χρήση κάνναβης το 2015 συγκριτικά με πριν μια 12ετία: Το 2003 ήταν 5,7% και το 2015 9,1%.
• Ενας στους 8 μαθητές (12,5%) αναφέρει χρήση εισπνεόμενης ουσίας (κόλλα, βενζίνη κ.ά.) έστω και μια φορά σε όλη τη ζωή, το 4,2% αναφέρει χρήση μη συνταγογραφημένη ηρεμιστικών ή υπνωτικών και ποσοστό 2,5% χρήση «νέων» ψυχοδραστικών ουσιών (κυρίως συνθετικών κανναβινοειδών).

Στην Ερευνα υπάρχουν ευρήματα και για την κατανάλωση αλκοόλ, όπου παρουσιάζεται μείωση τα τελευταία χρόνια στην υπερβολική κατανάλωση (5 ποτά στη σειρά ανά περίσταση) και στη μέθη, κυρίως στα αγόρια. Ωστόσο, ένα σημαντικό υποσύνολο 16χρονων υιοθετούν συμπεριφορές υψηλού κινδύνου που συνδέονται με την κατανάλωση αλκοόλ - όπως, για παράδειγμα, οδήγηση οχήματος υπό την επήρεια (9,7%) ή σεξουαλική επαφή χωρίς τη χρήση προφυλακτικού (7,3%). Οπως επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της έρευνας «συμπεριφορές σαν τις παραπάνω συνδέονται, μεταξύ άλλων, και με την κατά κανόνα εύκολη πρόσβαση των εφήβων σε οινοπνευματώδη ποτά που, παρά τους σχετικούς περιορισμούς, προσφέρονται απρόσκοπτα σε χώρους εστίασης και διασκέδασης». Η έρευνα έδειξε, 3 στους 5 εφήβους (60,9%) αναφέρουν ότι ήπιαν πρόσφατα κάποιο οινοπνευματώδες ποτό σε μπαρ, κλαμπ, καφετέρια ή εστιατόριο. Γεγονός που αποδεικνύει για πολλοστή φορά ότι η εύκολη προσβασιμότητα είτε αφορά νόμιμες, είτε παράνομες ουσίες οδηγεί στην κατάχρηση κι οι όποιοι περιοριστικοί όροι είναι απλά προσχηματικοί.

Σχετικά με άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές: To 68,7% των 16χρονων μαθητών είναι στο διαδίκτυο και τις επτά μέρες της εβδομάδας. Το 23,9% αναφέρει χρήση του διαδικτύου για τουλάχιστον 4 ώρες καθημερινά από Δευτέρα έως Πέμπτη, και το 17,6% για τουλάχιστον 6 ώρες καθημερινά από Παρασκευή έως Κυριακή. Τις περισσότερες μέρες και ώρες στο διαδίκτυο οι μαθητές τις περνούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (5,5 μέρες τη βδομάδα και 2,4 ώρες ανά μέρα χρήσης). Ακολουθούν σε διάρκεια: η μουσική, ταινίες ή το κατέβασμα προγραμμάτων (4,5 μέρες για 2,0 ώρες ανά ημέρα), η μελέτη ή το απλό σερφάρισμα για αναζήτηση πληροφοριών (2,9 μέρες για 1,1 ώρες ανά ημέρα) και τα διαδικτυακά παιχνίδια (1,4 μέρες τη βδομάδα για 0,8 ώρες ανά ημέρα).

Τέλος, σημαντική μερίδα 16χρονων, κυρίως αγοριών, ασχολούνται συστηματικά με το στοιχηματισμό, με 1 στα 8 αγόρια (13,1%) να βρίσκεται σε κίνδυνο για παθολογική ενασχόληση με το στοιχηματισμό, ενώ ένα χαμηλότερο, αλλά άξιο προσοχής, ποσοστό αγοριών (5,8%) να παρουσιάζουν ήδη προβληματική ενασχόληση.