Ο ποιητής με την απόλυτη ενότητα λόγου και πράξης. Ο ποιητής που «από την πληγή του κοίταξε του κόσμου την πληγή» και από τα 25 κιόλας χρόνια του, γίνεται μέλος του ΚΚΕ, ιδιότητα που τίμησε στο ακέριο μέχρι τέλους της ζωής του. Το όνειρό του ήταν μικρό, όμως ήταν το όνειρο όλων των πεινασμένων, όλων των αδικημένων. Με το ποιητικό του έργο, στέκεται μπροστά σε όλες τις μεγάλες στιγμές της Ιστορίας του Κόμματος και του τόπου μας, σχεδόν όλου του 20ού αιώνα και παίρνει τη δική του ξεχωριστή θέση στον αγώνα των εργαζομένων, για να αποτινάξουν τα δεσμά της εκμετάλλευσης.

Η μεγαλύτερη τιμή που μπορούμε να του κάνουμε είναι να διαβάζουμε, να αφομοιώνουμε, να διαδίδουμε και να αξιοποιούμε τα έργα του. Οχι μονάχα από χρέος, αλλά κυρίως από ανάγκη να βαθαίνει και να πλαταίνει η σκέψη μας, να οξύνεται η ευαισθησία μας, να διαμορφώνεται το αισθητικό μας κριτήριο. Στοιχεία όλα που τροφοδοτούν και δυναμώνουν την αποφασιστικότητα, την αντοχή, τη φλόγα για τον αγώνα στο σήμερα και τις απαιτήσεις του.

Από αυτήν την άποψη η ποίηση του Ρίτσου αποτελεί ένα πραγματικό σημείο αναφοράς. Γιατί όπως σημειώνεται και στον πρόλογο της έκδοσης «Γιάννης Ρίτσος. Πάντα παρών στο κάλεσμα της εποχής», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» και περιλαμβάνει τα πρακτικά του Επιστημονικού Συνεδρίου που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ προς τιμήν του, το 2009: «Η ποιητική δημιουργία του Γ. Ρίτσου ούτε συσκότισε, ούτε αντέγραψε, ούτε εξιδανίκευσε την κοινωνία μας. Δε συνέλαβε απ' αυτήν το περιπτωσιακό, αλλά τους βαθύτερους νόμους της και έδειξε τη δυνατότητα της δημιουργίας μιας άλλης κοινωνίας με ανθρώπινους νόμους. Γι' αυτό η ποίησή του έμεινε ανέγγιχτη από το χρόνο, σαν να γράφτηκε σήμερα για να δώσει απάντηση σε ό,τι μας ανησυχεί ή μας κλονίζει, για να αποκαλύψει τελικά και να δείξει μια διέξοδο για τα ανθρώπινα βάσανα, φανερά ή ανείπωτα».

Οπως είναι φυσικό, ο Ρίτσος δεν θα μπορούσε να μην ακολουθήσει κι αυτός τη μοίρα όλων των μεγάλων δημιουργών που στρατεύτηκαν με το δίκιο και την υπόθεση της εργατικής τάξης. Οσο ζούσαν γνώρισαν από το αστικό κράτος διώξεις, εξορίες, λογοκρισία. Τώρα, μετά θάνατον, όσους δεν μπορούν να αγνοήσουν, προσπαθούν να τους «αποχρωματίσουν», να «αγνοήσουν» τη στράτευσή τους.

Ετσι και τώρα, διαβάζουμε ότι ο Ρίτσος «ανήκει γενικά στο έθνος», «δεν είχε κομματική ταυτότητα»... «Δυστυχώς» για όλους αυτούς ο Ρίτσος φρόντισε να δώσει τις απαντήσεις του μέσα από τα λόγια του και το έργο του. «Το να έφευγα από τον κομμουνισμό, ήταν σαν να έφευγα από την πατρίδα μου, σαν να έφευγα από τη ζωή, σαν να έφευγα απ' τον κόσμο», αναφέρει το 1987.

Και στο ποίημα του «Πύλη» από τη συλλογή «Γίγνεσθαι»:

«Αν ήθελα να σφαντάξω μπορούσα να πετάξω / Ξέρω καλά τα μυστικά των πουλιών όπως και της σιωπής / Προτίμησα τη γη, κάθουμε κατάχαμα στο ζεστό χώμα / Μοιράζομαι τη μοίρα τους, την παλεύω / Είπα ναι και κόκκινο / Οπου έπρεπε είπα όχι στους άλλους, και σε μένα...».

Σήμερα, η μικρή μας αναφορά στον ποιητή έχει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα: φιλοξενεί δύο ποιήματά του, γραμμένα το 1934 και το 1935 στο «Ριζοσπάστη» και σε μια έκδοσή του με τίτλο «Το κόκκινο ημερολόγιο», υπογεγραμμένα με το ψευδώνυμο - αναγραμματισμό του επίθετού του - που χρησιμοποιούσε εκείνη την εποχή: «Γ. Σοστίρ». Για τη σχέση του με την εφημερίδα του Κόμματος θα πει το 1987 σε συζήτηση με το προσωπικό του «Ριζοσπάστη»: «Η συνεργασία με το "Ριζοσπάστη" εδώ και πάρα πολλά χρόνια, από το '32, το '33, το '34 ήταν πάντα συντροφική, πάντα θετική. Πολλά από τα ποιήματά μου δημοσιεύτηκαν πρώτα σ' αυτόν. Οπως τα "Γράμματα στο μέτωπο" και τα "Γράμματα για το μέτωπο". Και μάλιστα οι σύντροφοι τότε, επειδή δεν είχα βγάλει ακόμα βιβλίο, τα έκοβαν, τα αποστήθιζαν και τα διάβαζαν σε διάφορες συγκεντρώσεις που έκαναν. Κι εγώ ένιωσα την πρώτη βαθιά συγκίνηση της επαφής μου με τον κόσμο, με τον "Ριζοσπάστη"».