Το 3ο Φόρουμ Ινδίας - Αφρικής πραγματοποιήθηκε στις 26-29 Οκτώβρη στο Νέο Δελχί, που, όπως χαρακτηρίστηκε τόσο από την ινδική κυβέρνηση όσο και από πολλά τοπικά και διεθνή ΜΜΕ, αποτέλεσε το μεγαλύτερο διπλωματικό γεγονός στη σύγχρονη ιστορία της Ινδίας, από την περίοδο που απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία. Είχαν προηγηθεί παρόμοιες συναντήσεις το 2008 και πάλι στο Ν. Δελχί και το 2011 στην Αντις Αμπέμπα, αλλά η συμμετοχή ήταν μόνο αντιπροσωπευτική, από τα 54 συνολικά κράτη της Αφρικής. Στο φετινό, όμως, Φόρουμ εκπροσωπήθηκαν 52 αφρικανικά κράτη και παρέστησαν 41 ηγέτες κυβερνήσεων ή κρατών.

Και μόνο το γεγονός αυτό αποδεικνύει το τεράστιο ενδιαφέρον που υπάρχει για τη διμερή συνεργασία (χρηματοπιστωτική, εμπορική, επενδυτική) των δύο περιοχών, συνεργασία που έχει ξεκινήσει εδώ και μερικές δεκαετίες και παρά την αύξηση που έχει συμβεί, θεωρείται από αξιωματούχος και των δύο πλευρών ως αρκετά χαμηλή. Αν δεν πάρει κανείς υπόψιν την παρουσία και τη δράση των μονοπωλιακών ομίλων της Κίνας, επίσης εδώ και δεκαετίες, η διαφορά είναι εμφανέστατη.

Οχι τυχαία, λοιπόν, ο πρωθυπουργός της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, απευθυνόμενος στο Φόρουμ όπου συμμετείχαν πάνω από 1.000 αντιπρόσωποι, έθεσε στόχο ως το 2020 το διμερές εμπόριο από 71,5 δισεκατομμύρια δολάρια που είναι σήμερα (ήταν όμως μόλις 1 δισ. το 1995) να φτάσει και να ξεπεράσει τα 222 δισεκατομμύρια δολάρια που ήταν το διμερές εμπόριο με την Κίνα το 2014.

Ο Μόντι, που με το κόμμα του (ινδουιστικό συντηρητικό) «Μπαρατίγια Τζανάτα», αναδείχτηκε στην εξουσία την άνοιξη του 2014, έχοντας μακρά θητεία στην επαρχία Γκουτζαράτ, νικώντας το Κογκρέσο μετά από περίπου 30 χρόνια κυριαρχίας, προβάλλει ως ο προωθητής του αστικού εκσυγχρονισμού στην Ινδία των 1,2 δισεκατομμυρίων κατοίκων και εκπροσωπεί τις σημερινές φιλοδοξίες του κυρίαρχου τμήματος της αστικής τάξης, για να αναβαθμίσει τη θέση της στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Πέρα από τις υποσχέσεις που έδωσε - χειραγωγώντας πλατιά λαϊκά στρώματα - για την αντιμετώπιση των τεράστιων ελλείψεων σε υποδομές, στις μεταφορές, την Παιδεία, την Υγεία, κυρίως προβάλλει την Ινδία ως χώρα φιλική στις επενδύσεις, με τη γνωστή καμπάνια «Make in India» (Δημιουργώντας στην Ινδία) και προωθεί τη διευκόλυνση στο άνοιγμα ινδικών μονοπωλίων στον κόσμο. Είναι, δηλαδή, η επιλογή του ινδικού κεφαλαίου γι' αυτή την περίοδο.

Αυτό επιχείρησε να περάσει και με την παρουσία του στο Φόρουμ με τους ηγέτες της «μαύρης ηπείρου». Ιδιαίτερα, δε, σε αυτή την περιοχή του πλανήτη, το ινδικό κεφάλαιο προσπαθεί να διευρύνει το άνοιγμά του, ανταγωνιζόμενο τα κινέζικα μονοπώλια στην εκμετάλλευση τόσο του πλούτου στην περιοχή όσο και στην εκμετάλλευση του τεράστιου εργατικού δυναμικού της. Φαίνεται, δε, να αξιοποιεί το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια εκφράζονται αντιρρήσεις για τις σινικές επενδύσεις κυρίως σε έργα υποδομών, που συνοδεύονται από τη μεταφορά 1 εκατομμυρίου εργαζόμενων στην Αφρική τους οποίους φέρνουν μαζί τους τα κινεζικά μονοπώλια, όπως και με παράπονα για την τήρηση των περιβαλλοντολογικών κανόνων. Είναι ενδεικτικό ότι από το 2000 ως το 2012, η Κίνα ανέλαβε αναπτυξιακά έργα ύψους 84 δισ. δολαρίων στην Αφρική, ενώ ο Κινέζος πρωθυπουργός, Λι Κετσιάνγκ, υποσχέθηκε πέρσι πιστώσεις άλλων 12 δισ. δολαρίων, με το μεγαλύτερο μέρος τους να κατευθύνεται στα έργα υποδομής, οδικούς άξονες, λιμάνια, αεροδρόμια.

Για να έχουμε μια ιδέα του σφοδρού ανταγωνισμού, η Ινδία είναι στην πέμπτη θέση στις άμεσες ξένες επενδύσεις μετά τις ΗΠΑ, την ΕΕ ως σύνολο, τη Μαλαισία και την Κίνα. Ειδικά η δράση των μαλαισιανών μονοπωλίων που δραστηριοποιούνται στην Υποσαχάρεια Αφρική, δεν έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστή σε διεθνές επίπεδο, αν και είναι εντυπωσιακή, τουλάχιστον ως το 2013 που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Τεράστιες επενδύσεις γίνονται στη Νότια Αφρική και το Μαυρίκιο.

Η Ινδία, από το πρώτο Φόρουμ το 2008 ως σήμερα, έχει δώσει δάνεια 10 δισ. δολαρίων σε χώρες της Αφρικής και προχώρησε στη διαγραφή των χρεών των Μοζαμβίκης, Γκάνας, Τανζανίας, Ουγκάντας και Ζάμπιας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ινδία έχει ξεκινήσει μια σειρά σχεδίων ανάπτυξης ικανοτήτων, όπως το Παναφρικανικό E-Δίκτυο, το πρόγραμμα «Focus Αφρική» και την πρωτοβουλία της «Ομάδας 9». Στο πλαίσιο του προγράμματος της Ινδικής Τεχνικής και Οικονομικής Συνεργασίας (ITEC), πάνω από 100 νέοι από την Υποσαχάρεια Αφρική εκπαιδεύονται σε ετήσια βάση στην Ινδία. Επιπλέον, η ινδική κυβέρνηση δίνει 22.000 υποτροφίες κάθε χρόνο σε σπουδαστές της Αφρικής. Η Ινδία έχει επίσης διάφορα προγράμματα υγείας και εκπαίδευσης στην Αφρική και ιδιαίτερα αναπτύσσει τη φαρμακοβιομηχανία των φτηνών φάρμακων γενόσημων, που αξιοποιούνται για την καταπολέμηση ασθενειών όπως η ελονοσία και το HIV/AIDS στην ήπειρο.

Τα ινδικά μονοπώλια, με βάση πρόσφατα στοιχεία, δραστηριοποιούνται κατά 29% στην εξόρυξη, 15,8% στις κατασκευές, 13,9 στο χρηματοπιστωτικό τομέα, 9% στο εμπόριο, 3,2% στην έρευνα και την τεχνολογία και 3,1 στην αγροτική παραγωγή. Μεγάλη, βεβαίως, είναι η «δίψα» της ραγδαία αναπτυσσόμενης ινδικής καπιταλιστικής οικονομίας σε Ενέργεια, αφού η χώρα με το 17% του παγκόσμιου πληθυσμού διαθέτει μόλις το 0,3% των ενεργειακών πόρων. Η Νιγηρία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στην Ινδία, μετά τη Σαουδική Αραβία. Σχεδόν το 45% του εμπορίου της Ινδίας με την Αφρική είναι με δύο μόνο χώρες, τη Νιγηρία και τη Νότια Αφρική.

Ετσι οι βασικές εισαγωγές της Ινδίας από την Αφρική αφορούν στο αργό πετρέλαιο, τον άνθρακα, πολύτιμους λίθους, χρυσό αλλά και χημικά προϊόντα. Κυρίες πηγές εξόρυξης υδρογονανθράκων και μετάλλων είναι η Νιγηρία, η Γκάνα, η Ακτή Ελεφαντοστού. Επιδίωξη, όπως δηλώνεται από την ινδική ηγεσία, είναι να αναπτυχθούν πιο στενές επαφές με τις χώρες τις οποίες υπάρχουν πιο πολλά κοινά σημεία, όπως το παρελθόν των αποικιών της Μεγάλης Βρετανίας, που σήμερα, μέσω της πιο χαλαρής σύνδεσης της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, δίνει δυνατότητες για τη δράση των μονοπωλιακών ομίλων.

Ενδεικτικά μόνο μπορούμε να αναφέρουμε ότι πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν μεγάλοι πολυκλαδικοί ινδικοί όμιλοι, όπως ο «Tata», η «Arcelor Mittal Steel», η φαρμακοβιομηχανία «Ranbaxy Laboratories». Επίσης, οι τηλεπικοινωνίες, ο τουρισμός, η τεχνολογία, η εκπαίδευση, η αγορά γης και προς αξιοποίηση για καλλιέργειες είναι σημαντικοί τομείς δράσης.

Η προσπάθεια της ινδικής αστικής τάξης, επίσης, «επενδύεται» και με κοινές ανησυχίες με τις αστικές τάξεις των χωρών της Αφρικής για τη λεγόμενη «ασφάλεια» της ηπείρου και την «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας». Η Ινδία δηλώνει διαθέσιμη για κοινές αποστολές στο «μέτωπο» αυτό, που όπως έχει αποδειχθεί πολλάκις και σε πολλές περιοχές του πλανήτη, είναι ένα πολύ βολικό πρόσχημα για να προωθούνται τα συμφέροντα των μονοπωλίων, να εξελίσσονται ανακατατάξεις και αλλαγές στο διεθνή συσχετισμό.

Οχι τυχαία, επίσης, η Ινδία, όπως και πολλές άλλες ανερχόμενες καπιταλιστικές δυνάμεις, διεκδικούν αλλαγές στη λειτουργία των οργάνων του ΟΗΕ, μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας ή αυτό που ονομάζεται δικαιότερη «παγκόσμια διακυβέρνηση», που στην πραγματικότητα, στην εποχή του ιμπεριαλισμού, την εποχή της όξυνσης του ανταγωνισμού ανάμεσα στα μονοπώλια και τα καπιταλιστικά κράτη, απλά δεν μπορεί να υπάρξει, αλλά αντίθετα ισχύει ο νόμος του ισχυρού, σε οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο. Ενώ όταν οι αντιπαραθέσεις θα οξύνονται, όταν οι κρίσεις σύμφυτες του συστήματος δε θα βρίσκουν διέξοδο, θα είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας νέας μοιρασιάς με επεμβάσεις και πολέμους, όπως βλέπουμε να συμβαίνει. Η Ινδία, επίσης, μαζί με τη Νότια Αφρική και άλλες χώρες «ακονίζουν τα μαχαίρια τους» για την αντιπαράθεση που πρόκειται να συμβεί στη λεγόμενη Παγκόσμια Διάσκεψη για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, που θα γίνει το Δεκέμβρη στο Παρίσι. Ο Ινδός πρωθυπουργός, μάλιστα, προειδοποίησε ότι η Ινδία δεν έχει κάνει κάτι λιγότερο από ό,τι άλλες χώρες - και μάλιστα ισχυρές - για να συμβάλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Και άλλοι αξιωματούχοι της Ινδίας, αλλά και αφρικανικών κρατών, κριτικάρουν έντονα το γεγονός ότι οι αποφάσεις του Παρισιού σχεδιάζονται να είναι υπέρ των ισχυρών κρατών και θα δυσκολεύουν, στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος, την καπιταλιστική ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα συμφέροντα που διακυβεύονται είναι πολλά και αντικρουόμενα και γι' αυτό είναι κρίσιμο και οι λαοί να μην εγκλωβίζονται κάτω από ξένες σημαίες δήθεν ανάπτυξης και ευημερίας, αλλά να διεκδικήσουν όλο τον πλούτο που μόνο αυτοί παράγουν.